Χρήστος Μωραΐτης:

Παρελάστε. Όχι, ευχαριστώ

 

Οι παρελάσεις, 60 σχεδόν χρόνια μετά την εμφάνισή τους, είναι πια μια παράδοση, ως τρόπος εορτασμού των λεγόμενων "εθνικών" επετείων, τόσο που θα δυσκολευόμασταν να φανταστούμε εορτασμό μιας "28ης Οκτωβρίου" χωρίς αυτές.

 

Παρόλα αυτά, και παρότι οι εποχές έχουν αλλάξει, οι εκδηλώσεις αυτές διατηρούν όλους τους συμβολισμούς τους, γι' αυτό και είναι πάντα επίκαιρο το αίτημα για την κατάργησή τους. Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της συζήτησης, η οποία τέτοια εποχή τα τελευταία χρόνια αναζωπυρώνεται, ας θυμηθούμε πράγματα λίγο πολύ γνωστά σε όλους.

• Η παρέλαση δίνει στρατιωτικό χαρακτήρα στη γιορτή, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η όποια πατριωτική νίκη οφείλεται στην αποδοχή του στρατιωτικού-μιλιταριστικού πνεύματος και όχι στην αυτοθυσία, τη λεύτερη ψυχή και το δημοκρατικό φρόνημα του λαού. Αυτά τα τελευταία καμιά σχέση δεν έχουν βέβαια με βηματισμούς παρελάσεων, ασκήσεις ακριβείας και παραλληλόγραμμες παρατάξεις.

• Αποδίδει, η παρέλαση, ρόλο "εθνοσωτήρα" στις ένοπλες δυνάμεις, αναβαθμίζει το ρόλο τους και θέτει τελικά την κοινωνία κάτω από την προστασία του στρατού. Οι ένοπλες δυνάμεις μόνο σε στρατοκρατικά καθεστώτα τύπου Τουρκίας εμφανίζονται ως εγγυήτριες της ασφάλειας, της ειρήνης και -γιατί όχι;- της τάξης. Στο δικό μας Σύνταγμα, τέτοιος "εγγυητής" είναι ο λαός.

• Στην παρέλαση ο πολίτης γίνεται θεατής, με αποτέλεσμα να νομιμοποιείται η αντίληψη ότι άλλο λαός και άλλο στρατός και ότι ο λαός είχε συμμετοχή στη νίκη μόνο αλλάζοντας ρόλο και συμμετέχοντας στη στρατιωτική μηχανή και στη λογική που τη διέπει.

Τίποτα απ' όλα αυτά όμως δεν είναι αποδεκτό από τη δημοκρατική-προοδευτική συνείδηση αυτού του λαού, ούτε έχουν αποτυπωθεί έτσι στο Σύνταγμά μας

 

Ειδικά, εξάλλου, για τη νεολαία, πρέπει να τονίσουμε έντονα κάποια ξεχασμένα και ξεθωριασμένα στη συνείδησή μας σημεία.

• Η παρέλαση, με τη συμμετοχή μαθητικών τμημάτων, παρουσιάζει ως "ενδεδειγμένη" μια διαπαιδαγώγηση στρατιωτικού χαρακτήρα. Σ' αυτήν όμως κυριαρχεί -ας θυμίσουμε- η υποταγή αντί της χειραφέτησης, η τυφλή υπακοή αντί της ελεύθερης σκέψης, η ισοπέδωση του "εγώ" αντί της ανεξάρτητης προσωπικότητας.

• Στοιχείο αυτής της διαπαιδαγώγησης είναι και η σωματική βία, απόλυτα νόμιμη στα πλαίσια του στρατιωτικού πνεύματος και κυρίαρχη στην κοινωνία σε εποχές επικράτησης του μιλιταρισμού. Ακόμα και η πιο ήπια μορφή της, η "σκληραγωγία", εκτός από άχρηστη στην εποχή μας, είναι πάντα ένα προκάλυμμα κάθε είδους διαστροφής και αυταρχισμού.

• Η εξοικείωση της νεολαίας με αυτή τη λογική, την προετοιμάζει στην πραγματικότητα για την υποταγή της, άνευ όρων και στο όνομα δήθεν της πειθαρχίας, σε κάθε είδους αφεντικά και στις διαταγές τους. Η παιδαγωγική αυτή λειτουργία παραμένει ζωντανή, ακόμα και αν στην εποχή μας χρησιμοποιούνται και άλλοι, πιο σύγχρονοι, τρόποι για την εξασφάλιση της "υπακοής" των εργαζομένων.

• Όσο για την ιστορική μνήμη, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι παρελάσεις την εξασφαλίζουν στις νέες γενιές ή ότι μπορούν να καλύψουν το κενό που δημιουργεί η κακή διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο.

Όλοι αυτοί οι συμβολισμοί, και άλλοι πολλοί που παραπέμπουν καθαρά σε αντιλήψεις πουριτανισμού, είναι ζωντανοί μέσα στο θεσμό της παρέλασης. Γι' αυτό και φανατικά τον υποστηρίζουν το ΛΑΟΣ και οι Ψωμιάδηδες, όχι μόνο εξαιτίας των διασυνδέσεών τους με διάφορους Συνδέσμους Εφέδρων και πρώην αξιωματικών, αλλά και για λόγους καθαρά ιδεολογικούς.

 

Βέβαια στο πέρασμα του χρόνου οι συμβολισμοί ξεθωριάζουν και η παρέλαση γίνεται κάτι σαν Επιτάφιος: λίγο θρησκεία, λίγο τουρισμός, λίγο κοσμοπολιτισμός, λίγο το καμάρι της μάνας ή και του ίδιου του έφηβου που επιτέλους γίνεται το επίκεντρο της προσοχής, έστω και με στολή.

 

Όσο κι αν ξεθωριάζουν όμως, δε σβήνουν και συνεχίζουν να θυμίζουν ότι αυτή η κοινωνία δεν έχει κλείσει τους λογαριασμούς της, ούτε με την εκκλησία ούτε με το στρατό.

 

Χρήστος Μωραΐτης

εκπαιδευτικός

 

Βήμα διαλόγου