Λιάνα Τσιρίδου
Τι φύλο (θα) έχει η Ευρώπη;
Για αρκετά χρόνια η Ευρώπη λειτουργούσε στη σκέψη μας ως πρότυπο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορούσε τα δικαιώματα και το νομικό επίπεδο προστασίας των γυναικών. Υπό την επιρροή των ιδεών και των αγώνων του γυναικείου και φεμινιστικού κινήματος των δεκαετιών 1970 και 1980 η πολιτική της Ε.Ε. για την ισότητα των φύλων επέδρασε τις τελευταίες δεκαετίες θετικά στη νομική κατοχύρωση της ισότητας των φύλων, βήμα πολύ θετικό για τις χώρες μέλη της Ε.Ε., ιδίως για αυτές, όπως η Ελλάδα, που η ισότητα των φύλων δεν ιεραρχείται ως ζήτημα υψηλής προτεραιότητας από τις κυβερνήσεις.
Όμως, η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού στην διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπέταξε το στόχο της ισότητας των φύλων στις ανάγκες της οικονομίας για μεγαλύτερα αποθέματα ευέλικτου εργατικού δυναμικού και για περιορισμό των ελλειμμάτων της κοινωνικής ασφάλισης..
Η οικονομική κρίση και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές τις Ευρωπαϊκής Ένωσης προφανώς απειλούν τα κεκτημένα γυναικών και ανδρών, όμως πλήττουν δυσανάλογα τις γυναίκες. Έτσι συμβαίνει πάντα. Σε εποχές κρίσης πλήττονται περισσότερο οι ασθενέστερες ή πιο ευάλωτες ομάδες.
Αν για όλους μας η φτώχεια, η ανεργία ή απλώς η πτώση του βιοτικού επιπέδου είναι πια μια ορατή απειλή, οι γυναίκες είναι τα πρώτα και μεγαλύτερα θύματα, οι πρώτες στη λίστα των απειλούμενων. Αυτό δείχνουν όλα τα στατιστικά. Ενδεικτικά αναφέρω:
Οι γυναίκες είναι το 63% των ανέργων στην Ελλάδα και το 49% των ανέργων στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Ποσοστό γυναικείας ανεργίας στην Ελλάδα 12.8% και στην Ε.Ε. 7.8%
Ποσοστό ανδρικής ανεργίας στην Ελλάδα 5.2 και στην Ε.Ε. 6.6%
Ποσοστό μερικής απασχόλησης γυναικών στην Ελλάδα 10.1% και στην Ε.Ε. 31.2%
Ποσοστό μερικής απασχόλησης ανδρών στην Ελλάδα 2.7% και στην Ε.Ε. 7.7%
Αν για όλους μας η αποδόμηση του κοινωνικού κράτους (διάλυση της δημόσιας παιδείας και υγείας, απουσία φροντίδας για παιδιά και ηλικιωμένους κ.λ.π.) επιφέρει πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση και πτώση της ποιότητας ζωής, για τις γυναίκες μετατρέπεται σε μια ιδιότυπη σκλαβιά, αφού, σύμφωνα με την παραδοσιακή, ανδροκρατική αντίληψη, στη δική τους ευθύνη εμπίπτει η φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων.
Αλλά οι διακρίσεις δε σταματούν εκεί. Στην ΕΕ της “προόδου”, η βία, η εμπορία και η σεξουαλική εκμετάλλευση αφορούν τη ζωή πολλών γυναικών που πέφτουν καθημερινά θύματά τους. Η κακοποίηση στη δουλειά στην οικογένεια, στο δρόμο, η προσβολή της αξιοπρέπειας που υφίστανται οι γυναίκες δεν είναι περιθωριακά ζητήματα. Ωστόσο, θεωρούνται πάντα χαμηλής πολιτικής προτεραιότητας.. Οι νομοθετικές αλλαγές και οι πολιτικές που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια ήταν καταφανώς ανεπαρκείς για το μέγεθος των προβλημάτων ή εντελώς ατελέσφορες στην εφαρμογή τους (trafficking, ενδο-οικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση).
Η Ευρώπη-Φρούριο ορθώνει τείχη σε εκατομμύρια γυναίκες μετανάστριες και πρόσφυγες που διεκδικούν το δικαίωμα στη ζωή. Αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον, οι μετανάστριες βρίσκονται εκτεθειμένες στην εργοδοτική και κρατική αυθαιρεσία, τις ρατσιστικές επιθέσεις, τη σεξουαλική εκμετάλλευση, την καταναγκαστική πορνεία.
Πως απαντάει η Ευρώπη η Ευρώπη σε όλο αυτό το πλέγμα της ανισότητας; Εξισώνοντας τα όρια συνταξιοδότησης των γυναικών με αυτά των ανδρών! Προσθέτοντας δηλαδή άλλη μια ανισότητα, εφόσον έτσι λειτουργεί ουσιαστικά η απόπειρα να θέσει κανείς επιλεκτικά κριτήρια ισότητας σε ομάδες που ξεκινούν από άνισες αφετηρίες.
Να φταίει και η ελλιπής εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου στα υψηλά όργανα άσκησης πολιτικής; Προφανώς η γυναικεία συμμετοχή δεν είναι πανάκεια. (και η κ. Πετραλιά γυναίκα είναι). Ωστόσο η συμμετοχή με ίσους όρους και ίσους αριθμούς είναι ακόμη ένα ζητούμενο για το σπάσιμο των στεγανών, αν και σε πολλές χώρες της Ε.Ε η γυναικεία συμμετοχή και εκπροσώπηση στην πολιτική έχει βελτιωθεί. Στόχος παραμένει η εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών και των εξουσιαστικών σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων για ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας.
Συντηρητικά, προοδευτικά και αριστερά κόμματα οφείλουν να απαντήσουν και εν όψει των ευρωεκλογών για το ποια είναι η αντίληψή τους για τη δημοκρατία και αν αυτή περιλαμβάνει τις γυναίκες. Οφείλουν να απαντήσουν αν το όραμά τους για την Ευρώπη αφορά σε όλους, στους μισούς ή και σε ακόμη λιγότερους πολίτες. Και πρωτίστως τα κόμματα της Αριστεράς.
Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α το έκανε. Και σε επίπεδο προγράμματος, από όπου μεταφέρω: «Παλεύουμε ενάντια στην Ευρώπη του σεξισμού και της πατριαρχίας, του ρατσισμού και των διακρίσεων. Θέλουμε να οικοδομήσουμε μια Ευρωπαϊκή προοπτική σε ρήξη με τις παραδοσιακές κοινωνικές δομές και τις διακρίσεις φύλου στην κοινωνία, την εργασία, την οικογένεια και την πολιτική, μαζί με τις γυναίκες των κινημάτων, τις γυναίκες χωρίς φωνή και όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται καθημερινά για την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά τους. Η απελευθέρωση των γυναικών συνδέεται αναπόσπαστα με τη διεύρυνση των δικαιωμάτων ευρύτερων κοινωνικών ομάδων και τον αγώνα για δημοκρατία, ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη». Αλλά και στη διαμόρφωση του ψηφοδελτίου του.Το ευρωψηφοδέλτιο του Συριζα κάνει πράξη το αίτημα των γυναικών για ίση εκπροσώπηση, αναγνωρίζοντας τους αγώνες των γυναικών για πολιτική ισότητα και ισόρροπη συμμετοχή των φύλων στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων.
Λιάνα Τσιρίδου
