[Από τα πρακτικά της ολομέλειας της Βουλής 2 Ιουνίου 2008]
[το κείμενο της επερώτησης]
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, οι πυρκαγιές του 2007 ήταν η μεγαλύτερη κοινωνική, οικολογική και οικονομική κρίση που έχει βιώσει αυτή η χώρα, μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα προβλήματα που δημιούργησαν οι πυρκαγιές αυτές και οι συνέπειές τους, σε συνδυασμό με τις ακολουθούμενες πολιτικές είναι πολύ πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά στο μέλλον τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας.
Η προηγούμενη εκτίμηση μετατρέπεται σε βεβαιότητα, όμως, εάν συνυπολογιστούν οι εκτιμήσεις επιστημόνων και ειδικών για τις πιθανότητες επανάληψης ίδιων φαινομένων και κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο.
Τι έλλειψε, λοιπόν, και φθάσαμε σʼ αυτήν την ανοικτή πληγή για τη χώρα μας; Έλλειψε το οργανωμένο σχέδιο προστασίας των δασών και του δασικού πλούτου της χώρας. Αυτό που ονομάζουμε δασοπροστασία στην πραγματικότητα ήταν και παραμένει το ζητούμενο για την απόκρουση υπαρκτών κινδύνων που το μέγεθος και τις συνέπειές του ζήσαμε το προηγούμενο καλοκαίρι. Και πέραν από την αποτίμηση των τραγικών αυτών συνεπειών, μας διακατέχει μία αγωνία, εάν παρʼ όλα αυτά η πολιτεία είναι σε θέση να οργανωθεί στο μέλλον, εάν έβγαλε τα αναγκαία συμπεράσματα και εάν οι όποιες υποσχέσεις της Κυβέρνησης δεν αποτελούν απλά την καλυμμένη συνενοχή μέχρι την επόμενη καταστροφή.
Η δασοπροστασία αποτελεί δείκτη της κυβερνητικής αποτελεσματικότητας. Η λήψη και η στήριξη μέτρων για την ανάπτυξη των δασών, κριτήριο για την κατανόηση της διαμορφούμενης παγκόσμιας περιβαλλοντικής αντίληψης, μιας αντίληψης που επιβάλει τη διαμόρφωση ενός ισχυρού νομικού, θεσμικού, οικονομικού και κοινωνικού πλαισίου, ικανού να διαχειριστεί αειφορικά τους δασικούς πόρους.
Η δασοπροστασία περιλαμβάνει τρεις βασικούς τομείς: Την πρόληψη, την ανάπτυξη των δασών και την δασοπυρόσβεση αυτή, καθʼ εαυτή.
Τι έχουμε στη χώρα μας, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι; Όλη η φιλολογία τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, περιορίζεται μόνο στον τομέα της δασοπυρόσβεσης. Τα άλλα δύο κρίσιμα στοιχεία της γενικότερης δασικής πολιτικής δυστυχώς είναι στα αζήτητα. Και είναι διαχρονική ή πολιτική που εφαρμόζεται στον τομέα της δασοπροστασίας. Ουσιαστικά είναι μια ενιαία αντίληψη που εκφράστηκε ανάλογα και από τις κυβερνήσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. αλλά και της Νέας Δημοκρατίας. Η πολιτική αυτή έχει συγκεκριμένη φιλοσοφία. Αντιμετωπίζει τα δάση ως στοιχείο ιδιοκτησίας του κράτους και όχι ως στοιχείο φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Ποιο ήταν το μοντέλο που εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια; Η καταστολή των δασικών πυρκαγιών γίνεται από το 1998 αποκλειστικά και μόνο από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, όπως ορίζει ο νόμος 2612/1998. Συγχρόνως η Δασική Υπηρεσία επιφορτίστηκε κατʼ όνομα και μόνο με την πρόληψη και την προστασία των δασών. Η ανάληψη του συντονισμού των μεγάλων πυρκαγιών, γίνεται από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, πρωτοφανές για τα παγκόσμια χρονικά. Ο δασάρχης και οι δασικές υπηρεσίες απουσιάζουν κραυγαλέα από την καταστολή. Πρόκειται δηλαδή για ρυθμίσεις που αγνόησαν το πόρισμα της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής και είχαν ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό της έννοιας της διαχείρισης των δασών. Δίνεται βάρος μόνο στην καταστολή και απαξιώθηκε η σημαντικότερη συνιστώσα του προβλήματος, δηλαδή, η πρόληψη.
Η χρηματοδότηση των σχετικών έργων μειώνεται συστηματικά σε σταθερές τιμές. Ακολουθήθηκε μεθοδευμένα η υποβάθμιση της πρόληψης και της ανάδειξης των δασών, τομείς οι οποίοι είναι αρμοδιότητας των δασικών υπηρεσιών και των ευρύτερων φορέων της κοινωνίας. Ακολουθήθηκε δηλαδή, συστηματικά η εγκληματική πολιτική της αποκοινωνικοποίησης της δασοπροστασίας και γενικότερα της διαχείρισης των δασών.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, για την αποτελεσματική προστασία των δασών επιβάλλεται να υπάρχει πρωτίστως πολιτική βούληση.
Δεύτερον, να υπάρχουν επαρκή χρηματοδοτικά μέσα που να επιτρέπουν τον προγραμματισμό των έργων δασικής ανάπτυξης και προστασίας.
Τέλος, να υπάρχει η στοιχειώδης ισομέρεια στην κατανομή πόρων ανάμεσα στο έργο της πρόληψης και το έργο της καταστολής των δασικών πυρκαγιών.
Τίποτα από τα προηγούμενα δεν ισχύει. Οι τεράστιες δαπάνες για την κατάσβεση δεν αποτελούν δείκτη για την αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού. Αντίθετα προσδιορίζουν έλλειμμα πολιτικής στην χρηματοδότηση των δασοκομικών και προληπτικών μέτρων για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών.
Για την προστασία του δημόσιου δασικού πλούτου διατίθεται μόνο το 0,36 του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Αυτό το ποσό είναι ήδη ανεπαρκές για την άσκηση και εφαρμογή μιας ουσιαστικής πολιτικής δασοπροστασίας όπως αποκαλύφθηκε και από τις πυρκαγιές του 2007.
Συνολικά οι διαθέσιμες πιστώσεις για την συνολική δασοπονική δραστηριότητα ανέρχονται σε καθαρές τιμές για φέτος –για να μην υπάρχει παρεξήγηση- στα 7 εκατομμύρια ευρώ. Χρήματα που δεν καλύπτουν ούτε τις ανάγκες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης για την προστασία περιαστικών δασών. Την ίδια βέβαια στιγμή δαπανώνται για την καταστολή περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ.
Αυτή η αναλογία, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, 7 εκατομμύρια για πρόληψη και προστασία έναντι 500 εκατομμυρίων για δασοπροστασία συνιστά πολιτικό σκάνδαλο πρώτου μεγέθους.
Η Πυροσβεστική που έχει ως αρμοδιότητάς της και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα σε έλλειψη προσωπικού. Οι κενές οργανικές θέσεις ξεπερνούν τις 4.000. Η πρόσληψη των 1270 πυροσβεστών θα πραγματοποιηθεί μετά τον Σεπτέμβριο του 2008. Τα μισθωμένα ελικόπτερα είναι κατά 4 λιγότερα από πέρυσι και τα πυροσβεστικά αεροσκάφη λιγότερα κατά 2. Δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία προμήθεια νέων πυροσβεστικών οχημάτων. Οι εποχικοί προσλήφθηκαν τον μήνα Απρίλιο και οι εγγεγραμμένες πιστώσεις είναι μόνο για 4 μήνες, δηλαδή, μέχρι το τέλος Ιουλίου.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η δασική πυρκαγιά αντιμετωπίζεται ως κλασσικό επιχειρησιακό συμβάν. Τα σχέδια αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών που περιλαμβάνουν τον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Πυροσβεστικού Σώματος σε επίπεδο νομού είναι –άκουσον, άκουσον- εμπιστευτικού χαρακτήρα. Τόσο εμπιστευτικού ώστε ακόμα και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συμβασιούχων Πυροσβεστών Πυρόσβεσης Διάσωσης δεν περιλαμβάνεται στους αποδέκτες για ενημέρωση.
Παρακολουθήσαμε πέρυσι σκηνές όπου το Πυροσβεστικό Σώμα είχε τον αποκλειστικό ρόλο της πυρόσβεσης ενώ οι τοπικοί φορείς -νομαρχίες, δήμοι, εθελοντικές οργανώσεις- δεν είχαν κανένα ρόλο στις επιχειρήσεις. Όλοι παρακολουθούσαν αμήχανοι και απορημένοι τις προσπάθειες τις πυροσβεστικής γιατί δεν τους επιτρεπόταν να επέμβουν. Τα γεμάτα βυτία και η διάθεση γνήσιας προσφοράς έμειναν ανεκμετάλλευτα. Και βέβαια δεν δόθηκε ποτέ καμία εξήγηση γιατί το σχέδιο ήταν εμπιστευτικό. Μιλάμε, δηλαδή, για την πλήρη παραφροσύνη.
Και ως προς τη Δασική Υπηρεσία, παρά τις συνεχείς εξαγγελίες, δεν έγινε καμία ενέργεια για την ενδυνάμωσή της. Η Δασική Υπηρεσία υποβαθμίζεται ολοένα και περισσότερο και οδεύει προς διάλυση. Οι κενές οργανικές θέσεις ξεπερνούν τις 2500 με αποτέλεσμα πολλά δασαρχεία και διευθύνσεις δασών να υπολειτουργούν. Πώς είναι δυνατόν με αυτό το προσωπικό να γίνουν τα απαραίτητα έργα πρόληψης; Όπως διαχειριστικές μελέτες, αντιπυρικές ζώνες, καθαρισμοί κτλ, όταν δεν επαρκεί ούτε για τις τρέχουσες διοικητικού χαρακτήρα υποθέσεις.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, προτάσεις που έχουμε καταθέσει σαν κόμμα, σαν Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς, είναι διατυπωμένες από πέρυσι μετά τη μεγάλη πυρκαγιά της Πάρνηθας. Είμαστε υποχρεωμένοι να τις επαναλάβουμε. Το μέγεθος των καταστροφών εξαρτάται από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές στη δασοπροστασία. Σε αυτές η πρόληψη πρέπει να έχει κυρίαρχη θέση.
Βέβαια πρόληψη δεν είναι μόνο τα διαχειριστικού χαρακτήρα μέτρα αλλά κυρίως τα νομικού και θεσμικού. Αυτά πρέπει να συνιστούν ένα ξεκάθαρο πλαίσιο προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων και η εφαρμογή τους να γίνεται χωρίς παρερμηνείες και προσδοκίες από τους καταπατητές. Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των φετινών πυρκαγιών απαιτούνται τα παρακάτω μέτρα.
Πρώτον, χωροταξικός σχεδιασμός της πολιτικής δασοπροστασίας. Θα πρέπει κατά περιοχές ανάλογα με το είδος της βλάστησης και τις τοπικές ιδιαιτερότητες να υπάρξουν οι απαραίτητες υποδομές σε μέσα και προσωπικό ώστε να καθίσταται αποτελεσματική η πρόληψη και δυνατή η γρήγορη καταστολή.
Δεύτερον, η εγκατάσταση συστημάτων εντοπισμού έναρξης των πυρκαγιών. Η σημερινή τεχνολογία και τεχνογνωσία επιτρέπει μέσω εφαρμογής των κατάλληλων συστημάτων πληροφορικής τη συνολική παρακολούθηση του δασικού οικοσυστήματος της χώρας.
Τρίτον, η οργάνωση της έγκαιρης επέμβασης. Η Δασική Υπηρεσία, το Πυροσβεστικό Σώμα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να βρουν την κοινή τους συνισταμένη, που είναι η έγκαιρη και αποτελεσματική προστασία των δασών. Να σημειώσουμε – και είναι γνωστό σε όλους – ότι η επέμβαση μέσα στα πρώτα δέκα λεπτά επιτρέπει την αντιμετώπιση της φωτιάς πριν πάρει διαστάσεις.
Γιʼ αυτό χρειάζεται όχι μόνο να υπάρχει μια σωστή κατανομή των δυνάμεων πυρόσβεσης, αλλά και συμμετοχή όλων όσων ασχολούνται καθʼ όλη τη διάρκεια του έτους με το δάσος, δηλαδή των δασικών, των δασαρχείων, των κτηνοτρόφων, καθώς και των κατοίκων των ορεινών και δασικών περιοχών.
Πώς μπορεί όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι και κύριε Υπουργέ, να υπάρξει αυτός ο συντονισμός, όταν τα σχέδια δασοπυρόσβεσης θεωρούνται επιχειρησιακά σχέδια και είναι απόρρητα ακόμα και στους εθελοντές δασοπυροσβέστες;
Τέταρτον, η ουσιαστική συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει ουσιαστική συμμετοχή στα κατά τόπους συντονιστικά όργανα. Επιπλέον, υπάρχουν δυνάμεις στις τοπικές κοινωνίες που θέλουν να προσφέρουν, αλλά αδυνατούν λόγω συντονισμού. Η αυτοδιοίκηση οφείλει να αναλάβει το συγκεκριμένο ρόλο, αφού εκτός των άλλων γνωρίζει και τις προθέσεις αλλαγής χρήσης που επικρατούν στα περιαστικά δάση.
Για να λυθεί αποτελεσματικά το πρόβλημα της δασοπροστασίας, πρέπει να προωθηθούν επιπλέον οι παρακάτω πολιτικές, γενικότερες, όχι άμεσα, γιατί στη φετινή αντιπυρική περίοδο ήδη διανύουμε τον πρώτο μήνα.
Πρώτον, ο ενιαίος φορέας δασοπροστασίας. Πρέπει να αποσυρθεί ο νόμος 2612/1998 που κατά αντιεπιστημονικό τρόπο διαχώρισε την πρόληψη από την καταστολή. Και η εφαρμογή του προξένησε τεράστιες καταστροφές, αυτό είναι πανθομολογούμενο. Το ομόφωνο πόρισμα της Βουλής το 1993 για τη δημιουργία ενιαίου φορέα δασοπροστασίας μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια αποτελεσματικότερη προσέγγιση στην οργάνωση της δασοπροστασίας.
Δεύτερον, θεσμοθέτηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων για τις καμένες περιοχές. Πρέπει όχι μόνο άμεσα να ανακηρύσσονται όλες οι καμένες εκτάσεις αναδασωτέες, αλλά και να προστατεύονται αυστηρά, για να καταστεί εφικτή η αναγέννησή τους. Ταυτόχρονα βέβαια πρέπει να θεσμοθετηθούν συγκεκριμένα μέτρα ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών, που να επιτρέπουν στους κατοίκους των παραδασικών περιοχών να μένουν στα χωριά τους.
Και τρίτον, ενίσχυση και προώθηση του εθελοντισμού. Η εθελοντική δασοπροστασία έχει πολλά να προσφέρει – το γνωρίζουμε – και ήδη έχει προσφέρει πάρα πολλά, αρκεί να λειτουργεί οργανωμένα και κυρίως με γνώση του κινδύνου της καταστολής των πυρκαγιών. Πρέπει όμως να υπάρξουν και οι νομοθετικές προϋποθέσεις που θα βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή.
Τέταρτον, κατάργηση και απόσυρση των δασοκτόνων νόμων και προτάσεων. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κύριε Υπουργέ, από το Σύνταγμα του 1975, που με τα άρθρα 24 και 117 έβαλε τα θεμέλια της σωστής προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, και από τον αντίστοιχο νόμο 978/1979 έχουν γίνει περισσότερες από σαράντα νομοθετικές απόπειρες, που όλες είχαν ένα στόχο και αποτέλεσμα: τη μείωση των εδαφών δασικού χαρακτήρα.
Η τροποποίηση του άρθρου 24 δεν πέρασε, όπως είναι γνωστό, μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης. Όμως το κόμμα σας, η Νέα Δημοκρατία, και η Κυβέρνησή σας επέμενε πεισματικά στην αναθεώρησή του μέχρι την τελευταία στιγμή. Είναι προφανές τι επεδίωκε: να ενισχύσει τα διάφορα συμφέροντα του real estate και της βαριάς τουριστικής βιομηχανίας.
Αυτή η επιδίωξη της Κυβέρνησης αποδεικνύεται πέρα από κάθε αμφιβολία και από τις δηλώσεις που κάνετε ακόμα και αυτή τη στιγμή για διασταλτική ερμηνεία του, ένα δεύτερο άρθρο, για το οποίο μιλάτε για διασταλτική ερμηνεία του. Σταματήστε επιτέλους τις δηλώσεις αυτές. Έχετε ξεχειλώσει το Σύνταγμα, πριν ακόμα ολοκληρωθεί ουσιαστικά η αναθεώρηση, πριν ακόμα δημοσιευτεί η αναθεώρηση το φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως.
Και επιπλέον, καταργήστε το δασοκτόνο νόμο 3208/2003, που όταν ψηφιζόταν από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εσείς ως Νέα Δημοκρατία τον καταγγείλατε ως αντισυνταγματικό, αλλά σήμερα τον εφαρμόζετε.
Να γίνει σαφής οριοθέτηση και απόλυτη προστασία του δασικού χαρακτήρα εδαφών.
Να συνταχθούν οι δασικοί χάρτες, με βάση συνταγματικές επιταγές και το ν.998/1979, που, για να χαρακτηριστεί μια έκταση ως δάσος, απαιτεί ποσοστό δασοκάλυψης 10% και όχι σύμφωνα με το άρθρο 1 του ν.3208 που απαιτεί 25%.
Η επιχειρούμενη από το «Κτηματολόγιο Α.Ε.» οριοθέτηση πρέπει να σταματήσει, αφού ενδέχεται με τον τρόπο που σχεδιάζεται να προκαλέσει τον αποχαρακτηρισμό μεγάλου μέρους του δασικού χαρακτήρα εδαφών.
Εμείς πιστεύουμε ότι χρειάζονται σημαντικές τομές, όπως είναι η δημιουργία του ανεξάρτητου, αυτόνομου και ισχυρού Υπουργείου Περιβάλλοντος, σύνταξη με επείγοντα χαρακτήρα του δασολογίου και του κτηματολογίου στην Ελλάδα, λειτουργία άμεσα του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας και Επιτροπής της Φύσης.
Πρέπει να καταργηθεί η λειτουργία των οικοδομικών συνεταιρισμών. Είδαμε σε πόσο μεγάλο βαθμό συνδέονται τα συμφέροντα του να οικοπεδοποιηθούν δάση με την εμφάνιση των πυρκαγιών.
Επίσης, πιστεύουμε ότι η Ελλάδα, όπως όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να προχωρήσει στην κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης. Να υπάρχει η δόμηση, η δυνατότητα των πολιτών ειδικά των μεγάλων πόλεων να έχουν το εξοχικό τους εκτός της Αθήνας ή αλλού, αλλά όχι αυτή η καταστροφή που γίνεται από το ένα έως το άλλο άκρο της Ελλάδας με την εκτός σχεδίου δόμηση.
Κύριε Υπουργέ, ευελπιστούσατε ότι μετά την πάροδο οκτώ μηνών από την πύρινη λαίλαπα του περασμένου καλοκαιριού οι διαχρονικές σας ευθύνες θα είχαν περιπέσει σε λήθη. Όμως, η πραγματικότητα δυστυχώς είναι πολύ πεισματάρα. Πολύ δε πιο πεισματικές είναι οι δυσοίωνες προβλέψεις για το φετινό καλοκαίρι όχι μόνο των επιστημόνων, αλλά και των ίδιων των κρατικών υπηρεσιών, όπως της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Αφού το κράτος εξακολουθεί να είναι ανέτοιμο, έχουμε εναποθέσει δυστυχώς για άλλη μία φορά τις ελπίδες μας στο Θεό. Μόνο που ο Θεός δεν είναι τόσο φιλεύσπλαχνος, ούτως ώστε να σας συγχωρέσει φέτος. Η πιθανή επανάληψη φαινομένων, όπως τα περσινά, θα υπερβαίνουν αυτήν τη φορά τις πολιτικές σας ευθύνες. Να είστε βέβαιοι ότι φέτος δεν θα μας φταίει ο κακός μας ο καιρός, αλλά οι ελλειμματικές σας πολιτικές. Θα τις παρακολουθούμε, θα τις αναδεικνύουμε και θα τις καταλογίζουμε κάθε φορά που συμβαίνουν.
Ευχαριστώ πολύ.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS