22/07/2008

Διαγωνισμός Τοπικών Προγραμμάτων LEADER+ || 'Αλλη μια χαμένη ευκαιρία;

Ανακοίνωση Τμήματος Αγροτικής Πολιτικής του ΣΥΝ

Προκηρύχθηκε στα πλαίσια της Δ' Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ο διαγωνισμός για την επιλογή Τοπικών Προγραμμάτων LEADER+.

H Κοινοτική πρωτοβουλία LEADER, που άρχισε να εφαρμόζεται στην χώρα μας από το 1991, είχε ως βασική φιλοσοφία την προώθηση συνδυασμένων δράσεων για την ανάπτυξη της υπαίθρου και την δημιουργία οικονομιών κλίμακας  μέσω καινοτομιών και πιλοτικών εφαρμογών σε όλους τους τομείς της οικονομίας στην ύπαιθρο, με έμφαση   στον αγροτουρισμό, στα δίκτυα, και στις μικρές επιχειρήσεις.

Είχε ως βασική επιδίωξη, την πιλοτική εφαρμογή πρότυπων δράσεων στον αγροτικό χώρο, με σκοπό την δημιουργία βιώσιμων επιδεικτικών οικονομικών μορφών και δομών που θα διασφάλιζαν και θα αναδείκνυαν αναπτυξιακές προοπτικές και την κοινωνική συνοχή στην ύπαιθρο.

Η εφαρμογή του προγράμματος σε τρεις περιόδους (LEADER I, II, και LEADER+) στηριζόμενη στην ακούραστη δουλειά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των εμπλεκόμενων στελεχών και των Ομάδων Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) και πατώντας στην δημοφιλία που του προσέδιδαν η προπαγάνδιση του από τα  κάτω σχεδιασμού  και η «μοναδικότητά» του, έφερε κάποια αποτελέσματα και δημιούργησε μια ξεχωριστή αναπτυξιακή δυναμική στην Ελληνική ύπαιθρο.   

Δυστυχώς όμως, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος - παρά την αφετηρία της - η πρωτοβουλία LEADER όλα αυτά τα χρόνια με ευθύνη των δυνάμεων που είχαν την ευθύνη υλοποίησης στο αντίστοιχο υπουργείο, έχασε ως πρόγραμμα την αρχική του δυναμική, συρρικνώθηκε  και τελικά αφυδατώθηκε.

• Από εργαλείο για νέες πρακτικές και πολιτικές στην αγροτική ανάπτυξη, μετατράπηκε σε ένα ακόμη επί πλέον «χρηματοδοτικό μέσο» ενίσχυσης - χωρίς αρχή και τέλος–απλών επενδύσεων, δημιουργίας πολλές φορές  ενός ακόμα «ρουσφετολογικού μηχανισμού» κεντρικής  και τοπικής εξουσίας, ακόμα και κατασκευής σε μερικές περιπτώσεις – παρόλες υποτίθεται τις διασφαλίσεις που το ίδιο προνοεί ως πρόγραμμα - παρασιτικών θεσμών διασπάθισης δημόσιου χρήματος.  

• Από πρόγραμμα πειραματισμού και ανάδειξης καινοτομικών πρωτοβουλιών (π.χ. δίκτυα επιχειρήσεων, πρότυπες εφαρμογές νέων αγροτών κ.λ.π.) για την ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη, κατέληξε ένα απλό πρόγραμμα πρόσβασης σε χρηματοδότηση των «μικρών» επιχειρηματιών της υπαίθρου (σε αντιστάθμισμα  της κραυγαλέας έλλειψης αναγκαίων σχεδιασμένων και εξασφαλισμένων για τον αντίστοιχο σκοπό κρατικών χρηματοδοτικών μηχανισμών), και μάλιστα σε δραστηριότητες αμφίβολής βιωσιμότητας.

• Από πρόγραμμα εφαρμογής νέων μεθοδολογιών στον αγροτικό χώρο, έτσι ώστε να προκύπτουν συμπεράσματα και αξιολογήσεις για άλλες εφαρμογές  αγροτικής ανάπτυξης,  κατέληξε ένα πρόγραμμα με ολοένα εντονότερα γραφειοκρατικά χαρακτηριστικά- παρόλο που στην συνείδηση των ανθρώπων της υπαίθρου γενικά έχει καταγραφεί σαν ένα από τα πιο ευέλικτα- με «μηδαμινούς» στην ουσία πόρους, γεγονότα που στην ουσία ακυρώνουν τους αρχικούς του στόχους.

• Από πρόγραμμα τοπικής στρατηγικής-αφού υποτίθεται ότι αποτυπώνει την στρατηγική ανάπτυξης των τοπικών εταίρων και κοινωνιών για μια περιοχή- κατέληξε ένα πρόγραμμα με ασφυκτικό συγκεντρωτικό κρατικό έλεγχο, με δράσεις γενικού περιεχομένου, όπου καινοφανείς ιδέες, ξενόφερτες συνήθειες και γκλάμουρ λογικές αποτελούν τάχατες τις «σύγχρονες ιδέες» αγρο-τουρισμού στην Ελληνική ύπαιθρο.

Σήμερα και  με την νέα προκήρυξη του προγράμματος LEADER+, μέσα στην απέραντη βιασύνη να κλείσουν και τυπικά ουσιαστικά προειλημμένες αποφάσεις - παρά την απουσία ουσιαστικής κοινωνικής διαβούλευσης-σε σύντομο χρονικό διάστημα και αφού ήδη έχει χαθεί ένας τουλάχιστον-και θα χαθεί και άλλος χρήσιμος και πολύτιμος-χρόνος από την έναρξη εφαρμογής των δράσεων της Νέας Προγραμματικής Περιόδου μέχρις δημιουργίας των ευκαιριών στους τελικά ωφελούμενους, οι «ιθύνοντες» μας έπεισαν ότι  τίποτε δεν διδάχθηκαν από τα 17 ουσιαστικά χρόνια λειτουργίας του :

• Αποδεικνύεται πως σχεδόν καθίσταται εν τη γενέσει του αναποτελεσματικό αφού χρηματοδοτείται με 295.000.000,00? (περί το 6% του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης), χρήματα που θα διατεθούν σε τυποποιημένες δράσεις, για την κάλυψη ποσοτικών στόχων και κυρίως για επίλυση διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής υπαίθρου.

• Οι Ομάδες Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) που αποτέλεσαν ζωντανά κύτταρα εμψύχωσης της τοπικής ανάπτυξης, με σημαντική ικανότητα διαχείρισης των προγραμματισμών και μέγιστη συμβολή σε τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης, παρά την συγκέντρωση ικανότατου επιστημονικού στελεχικού δυναμικού στην ελληνική περιφέρεια, συρρικνώνονται σε γραφειοκρατικά σύνολα και εξωθούνται σε ρόλους εφάμιλλους της δημόσιας διοίκησης-που απλώς διεκπεραιώνουν τα προγράμματα. Παράλληλα με την προκήρυξη του προγράμματος LEADER+, αντί να ενισχυθούν οι Ομάδες Τοπικές Δράσης-Αναπτυξιακές Εταιρείες ΟΤΑ που εκφράζουν τοπικές εταιρικές σχέσεις της αυτοδιοίκησης και των συλλογικών φορέων της τοπικής οικονομίας, διαφαίνεται να ανοίγει ο δρόμος για την ιδιωτική πρωτοβουλία (γενικώς ανώνυμες εταιρείες) για την διαχείριση κλασσικών τοπικών προγραμμάτων όπως είναι η LEADER+.   

• Αναδεικνύεται το επιφανειακό της διαδικασίας για μια ακόμη φορά σε βάρος την ουσίας. Ανούσιες και ατέρμονες φιλολογίες, αμφίβολής ποιότητας κριτήρια αξιολόγησης και απέραντη γραφειοκρατία, εισαγόμενες ιδέες μακριά από το ειδικό και τοπικό, ξεκομμένα από τις πραγματικά νέες αναζητήσεις και νέες  ιδέες για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας.

• Προβάλλεται η αποτρόπαια γραφειοκρατική λογική του ασφυκτικού κεντρικού σχεδιασμού και ελέγχου σε βάρος της κοινωνικής συμμετοχής και του Δημοκρατικού Προγραμματισμού.

• Απουσιάζει ουσιαστικά η επεξεργασία ευέλικτων δράσεων για την κινητοποίηση (όχι απλά πληροφόρηση) του ανθρώπινου δυναμικού των περιοχών εφαρμογής (καταρτίσεις για τους επενδυτές, σύνολο δράσεων συμβουλευτικού χαρακτήρα που να αποσκοπούν στην ενθάρρυνση και την υποκίνηση ανθρώπινου δυναμικού κλπ)

Το Υ.Π.Α.Α,Τ. για άλλη μια φορά αντί - μέσω του προγράμματος LEADER+ - να αναζητεί εργαλεία, μεθόδους, καινοτόμες δράσεις με μεταβιβάσιμο και επιδεικτικό χαρακτήρα σε άλλες αγροτικές περιοχές και με σκοπό βεβαίως την ενσωμάτωσή τους σε επόμενους προγραμματισμούς για την αγροτική ανάπτυξη,  επιλέγει απλά την κάλυψη ποσοτικών στόχων του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) Αλέξανδρος Μπαλτατζής.

Δυστυχώς όλα δείχνουν πως εκ των υστέρων θα μιλάμε πάλι για άλλη μια χαμένη ευκαιρία να αξιοποιήσουμε τουλάχιστον καλές, «εισαγόμενες» ευκαιρίες και πρακτικές, αφού φαίνεται να είμαστε ανίκανοι να σχεδιάσουμε αυτόνομα αναπτυξιακά προγράμματα.

Τμήμα Αγροτικής Πολιτικής