Το ταξίδι στην Κίνα από τις 8 μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου της 10μελούς αντιπροσωπείας του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς –με επικεφαλής τον Πρόεδρό του Λόταρ Μπίσκι και εκπροσώπους αριστερών κομμάτων από Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Τσεχία και Ελλάδα- πραγματοποιήθηκε μετά την επίσημη πρόσκληση που απηύθυνε το ΚΚ Κίνας στη διάρκεια του τελευταίου συνεδρίου του ΚΕΑ στην Πράγα, τον Νοέμβριο του 2007. Στο ταξίδι αυτό εκπροσώπησα το Συνασπισμό, μετά από σχετική απόφαση της Πολιτικής Γραμματείας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κινεζική πρόσκληση οφείλεται αφενός στην αύξηση του ρόλου ορισμένων από τα κόμματα του ΚΕΑ στις χώρες τους, όπως το κόμμα Die Linke της Γερμανίας, αφετέρου στην πρόθεση της Κίνας να αναπτύξει στενότερες σχέσεις με την Ευρώπη.
Αυτές οι συζητήσεις στην Κίνα είχαν τελικά ενδιαφέρον. Κατʼ αρχήν, το άκουσμα από επίσημα χείλη των προβληματισμών και αντιφάσεων μιας μεγάλης χώρας σαν την Κίνα που κινείται με δυσκολίες, λάθη και κατακτήσεις μέσα σε ένα κόσμο με εκρήξεις, που όμως τείνει σήμερα να ξεπεράσει τη μονοκρατορία των ΗΠΑ και να γίνει πολυ-πολικός, είναι θεωρώ εξαιρετικά χρήσιμο. Επιπλέον, η χρησιμότητα αυτή ενισχύεται από τη στιγμή που οι Κινέζοι δείχνουν ενδιαφέρον για την Ευρώπη μας στο σύγχρονο κόσμο και αναγνωρίζουν το ρόλο του ΚΕΑ μέσα σε αυτήν.
Επίσης, θεωρώ σημαντικό το άνοιγμα της συζήτησης –επιτέλους- για ζητήματα σχετικά με τον υπαρκτό σοσιαλισμό, ιδιαίτερα όταν βλέπουμε πως τα θέματα αυτά έχουν πια και πρακτικές συνέπειες πέρα από την ιστορική τους θεώρηση. Δεν είναι τυχαίο π.χ. ότι το ΚΚΕ ετοιμάζει την επίσημη αναστήλωση του Σταλινισμού στο επόμενο συνέδριό του.
Αναφέρω παρακάτω τα σημαντικότερα σημεία από τις συναντήσεις και συζητήσεις του ΚΕΑ με το ΚΚ Κίνας, που στηρίζονται στις προσωπικές μου σημειώσεις.
Από την πρώτη συζήτηση τέθηκαν τα ζητήματα που κυρίως ενδιέφεραν τους Κινέζους, δηλαδή να γίνουν εκτιμήσεις σχετικά με τις εμπειρίες από τα σοσιαλιστικά κινήματα τον 20ο αιώνα και την κατάρρευση του «υπαρκτού». Επίσης, έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κατάσταση στην Ευρώπη σήμερα.
Ο Λόταρ Μπίσκι τόνισε ότι θα ήταν απώλεια αν δεν επιδράσει η Αριστερά στις ευρωπαϊκές εξελίξεις σήμερα. Επίσης ανέφερε ότι τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης οφείλονται κυρίως στη χρηματιστηριακή κερδοσκοπία και το νεοφιλελευθερισμό. Το κοινωνικό κράτος πρέπει να διατηρηθεί, ενώ αντίθετα, αυτήν την περίοδο υποχωρεί ο κοινωνικός του χαρακτήρας και αυτό οξύνει τα προβλήματα.
Σε θέματα ανάπτυξης της Κίνας επικεντρώθηκε η συζήτηση με το Τμήμα Επιστημονικού Σοσιαλισμού της Κομματικής Σχολής. Αρχικά, ο Πρόεδρος του Τμήματος ανέφερε:
«Οι παραγωγικές σχέσεις πρέπει να αναπτύσσονται παράλληλα με τις παραγωγικές δυνάμεις. Στο παρελθόν, λέγαμε ότι είχαν αναπτυχθεί οι παραγωγικές σχέσεις, αλλά αυτό δεν αλήθευε. Έπρεπε να κάνουμε τις μεταρρυθμίσεις που έφερε το 1978 ο Τενγκ Χσιάο Πινγκ.
Σήμερα θέλουμε να απαντήσουμε σε βασικά προβλήματα: 1) Ποια η σχέση με την ιδιωτική οικονομία, 2) Ποια η σχέση της διακυβέρνησης με την αγορά, πώς λύνεται η αντίθεση ανάμεσα στο στόχο της κοινωνικής δικαιοσύνης και το στόχο της αποτελεσματικότητας, 3) Πώς θα συντονίσουμε την ανάπτυξη σε όλη την Κίνα.»
Από τη μεριά του ΚΕΑ ειπώθηκε:
- Πολλοί στην Ευρώπη αμφισβητούν τον τρόπο που αναπτύσσεται η Κίνα και λένε ότι περισσότερο έχει καπιταλιστική ανάπτυξη.
- Πώς λύνετε τις αντιφάσεις ανάμεσα στην παραγωγικότητα και την καταστροφή της φύσης, την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής κληρονομίας, την ανάγκη ανάπτυξης ανθρώπινων πόλεων και δημοκρατικών σχέσεων.
Η απάντηση των Κινέζων ήταν:
- Προχωρούμε προς ένα ρεαλιστικό μοντέλο σοσιαλισμού όπου οι παραγωγικές σχέσεις βασίζονται στη δημόσια ιδιοκτησία.
- Απαιτούνται πρακτικές λύσεις. Χρειαζόμαστε ανάπτυξη. Πρέπει και να πειραματιζόμαστε προκειμένου να βρίσκουμε ισορροπία ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη, ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
Στη διάρκεια της συζήτησης αυτής ο σ. Μπίσκι τόνισε ότι δεν ήρθαμε στην Κίνα για να δώσουμε μαθήματα και ότι θέλουμε να ακούσουμε τους προβληματισμούς τους. Επίσης, ανέφερε ότι στον υπαρκτό σοσιαλισμό στην Ανατολική Γερμανία το καθεστώς κατέρρευσε παρά την ύπαρξη δημόσιου κρατικού τομέα.
Με αυτό το θέμα ασχολήθηκαν κυρίως οι συζητήσεις με τον υφυπουργό Εξωτερικών Ζαγκ Ζιγιούν και το Διεθνές Τμήμα του ΚΚΚ. Αναφέρω τα βασικά σημεία της τοποθέτησης του σ. Λόταρ Μπίσκι:
Τον 20ο αιώνα επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί για πρώτη φορά στην Ευρώπη αυτό για το οποίο έχανε μιλήσει οι Μαρξ και Ένγκελς. Αυτή η προσπάθεια ήρθε στη χώρα μου μετά την καταστροφή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Στα τέλη του 20ου αιώνα ο κρατικός σοσιαλισμός κατέρρευσε παντού, καθώς και στην τότε Σοβιετική Ένωση. Αυτή η πτώση σε κεντρική και ανατολική Ευρώπη δεν είναι μόνον ευρωπαϊκή υπόθεση. Αρχικά υπήρξε ανάπτυξη. Μετά όμως το βιοτικό επίπεδο έμεινε στάσιμο, επήλθε μαρασμός στην πνευματική ζωή, υπήρξε υπερεκμετάλλευση της οικονομίας σε βάρος του περιβάλλοντος. Έπρεπε να γίνουν αλλαγές, οι οποίες δεν έγιναν. Ο κόσμος άρχισε να τείνει προς το δυτικό μοντέλο. Ορισμένοι μέσα στα κομμουνιστικά κόμματα άρχισαν να βλέπουν τι συνέβαινε, όμως ήταν πλέον αργά. Ο κόσμος κινητοποιήθηκε, τότε οι γραφειοκράτες τον αποκαλούσαν αντεπαναστάτη. Στην πραγματικότητα οι γραφειοκράτες ήταν οι αντεπαναστάτες. Οι λαοί θεώρησαν ότι για τα λάθη δεν έφταιγε μόνον ο σταλινισμός, αλλά γενικά ο σοσιαλιστικός δρόμος. Αποδείχτηκε ότι δεν πρέπει να αποκόπτονται τα οικονομικά από τα πολιτικά δικαιώματα.
Στην ΕΣΣΔ η εξουσία έγινε αυτοσκοπός. Είχαν καλούς επιστήμονες και υψηλή τεχνολογία μόνο για τα στρατιωτικά θέματα, όχι για την βιομηχανία. Μετά, επί Γκορμπατσώφ, έφεραν μόνο γκλασνοστ (διαφάνεια), δεν έφεραν περεστρόικα.
Στη Δυτική Ευρώπη μετά το ʼ89, η Αριστερά, όπως αναφέρει και ο Φάουστο Μπερτινότι, βρέθηκε σε βαθιά κρίση. Χρειαζόμαστε τον πλουραλισμό για να υπερασπιστούμε τα κινήματα στις πόλεις, στην επαρχία, στα πανεπιστήμια, στο φεμινισμό, στην ειρήνη, ώστε οι εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις να επιβάλουν την παρουσία τους στις κοινωνικές διαμάχες.
Τοποθετήσεις από μέλη της αντιπροσωπείας του ΚΕΑ στο επίσημο δείπνο
- Μετά τον θάνατο του Στάλιν, κατά την περίοδο της ηγεσίας του Χρουτσώφ στην ΕΣΣΔ μετά το 1956, επιχειρήθηκαν σημαντικές αλλαγές στην κατεύθυνση της ανάπτυξης της δημοκρατίας και της οικονομίας. Όμως αυτή η πορεία ανακόπηκε βίαια. Επί Μπρέζνιεφ επιβλήθηκε ξανά το σταλινικό καθεστώς. Ζήσαμε πάρα πολύ δύσκολα χρόνια μέχρι το 1989, παρά το γεγονός ότι και μέσα στο κόμμα υπήρχαν και θετικές φωνές. (H. Ettinger.)
- Το 1968 αποδείχτηκε ότι ήταν πια ώριμο στην Ευρώπη να επέλθουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις σε ανατολή και δύση. Η νεολαία της Γαλλίας –παράλληλα και σε άλλες χώρες- αναζητούσε, παρά τις ασάφειες των στόχων της, μια νέα μορφή σχέσης με την κοινωνία και τη δημοκρατία. Όμως, η αριστερά δεν μπόρεσε να συμβάλει ώστε μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας να βρεθεί νέα διέξοδος. Την ίδια στιγμή, το 1968 με την Άνοιξη της Πράγας φάνηκε ότι ήταν απαραίτητες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που θα έφερναν μια νέα εποχή για τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης. Η ΕΣΣΔ τότε απάντησε με την βία και την εισβολή των τανκς στην Τσεχοσλοβακία. Εκείνη την εποχή αρκετοί νέοι άνθρωποι στην Ευρώπη έβλεπαν την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα ως ένα κίνημα από τα κάτω σε αντίθεση με το αυταρχικό καθεστώς της ΕΣΣΔ. Αργότερα αποδείχτηκε ότι με αυτή τη γραμμή επήλθαν στην Κίνα πολλές καταστροφές. Παρόλα αυτά, η αναζήτηση ενός δημοκρατικού δρόμου μέσα στο σοσιαλισμό είναι θέμα ζητούμενο μέχρι και σήμερα. (Α. Φιλίνη.)
Επίσημη συνάντηση με τον Λι Τσανγκτσούν, μέλος της Διαρκούς Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου
Στην ομιλία του ο κινέζος αξιωματούχος συνόψισε τις θέσεις του κόμματός του: «Τριάντα χρόνια μετά το 1978, συνεχίζουμε στο δρόμο των μεταρρυθμίσεων. Τότε είχαμε 350 εκατομμύρια φτωχούς, ενώ το 2007 20 εκατομμύρια. Όμως είμαστε ακόμη ένα αναπτυσσόμενο κράτος με πολλές ανισότητες: 1) ανάμεσα στην ανατολική, την κεντρική, τη βόρεια Κίνα, 2) ανάμεσα στις πόλεις και την ύπαιθρο, 3) έχουμε διαφορετικά εισοδήματα. Δεν θέλουμε να κρύψουμε την αλήθεια. Καταναλώνουμε υπερβολική ενέργεια, σπαταλούμε πάρα πολλές πλουτοπαραγωγικές πηγές. Εφαρμόζουμε επί 20 χρόνια τον έλεγχο των γεννήσεων, συνεχίζουμε όμως να έχουμε υπερβολική αύξηση πληθυσμού. Έχουμε μεγάλη εκβιομηχάνιση, όμως είναι πίσω οι επαρχίες. Θέλουμε οι καρποί της ανάπτυξης να πάνε στο λαό, όμως χωρίς ανάπτυξη δεν θα λύσουμε τα προβλήματα.
Η μεγαλύτερη διαφοροποίηση μέσα στα τελευταία 30 χρόνια έγινε στη νοοτροπία ώστε από την παραδοσιακή οικονομία να πάμε σε μια κοινωνική αγορά, από την απομόνωση να πάμε στο άνοιγμα. Σήμερα, έχουμε σοσιαλισμό με κινέζικα χαρακτηριστικά. Σήμερα αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά ερωτήματα: τι είδους σοσιαλισμό θέλουμε, τι δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε.
Σήμερα, μέσα στον κόσμο βλέπουμε ότι αναπτύσσεται ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Κίνας έχει στρατηγική σημασία. Παρά τα προβλήματα, οι σχέσεις αυτές τελευταία αναπτύχθηκαν. Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπουμε τη δική σας ανοδική πορεία. Επιθυμούμε να αναπτυχθούν αμοιβαία οι σχέσεις μας.»
Ο Λόταρ Μπίσκι έκλεισε με τα παρακάτω:
Στην Ευρώπη και στις χώρες μας ακολουθούμε τον δικό μας δρόμο. Στην Κίνα πρωτοήρθα το 1994 και τώρα βλέπω μεγάλες διαφορές και έχουμε θετική αίσθηση. Ξέρουμε ότι μέσα στην σοσιαλιστική οικοδόμηση υπάρχουν πολλές αντιφάσεις. Το ζητούμενο είναι το πώς αυτές πρέπει να λύνονται.
Θεωρούμε θετικό να υπάρξει αμοιβαία ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων.
ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS