Με πρωτοφανή προσέλευση στις κάλπες, οι πολίτες των ΗΠΑ ανέδειξαν έναν αφροαμερικανό στο ύπατο αξίωμα της χώρας τους, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Το σύνθημα του Μπαράκ Ομπάμα για «αλλαγή» βρήκε πρόσφορο έδαφος στην αμερικάνικη κοινωνία μετά τις καταστροφικές επιλογές της προεδρίας Μπους, τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική πολιτική.
Ανάσα πήρε όλος ο κόσμος, που φοβόταν συνέχιση της πολιτικής Μπους από το δίδυμο Μακέιν-Πέιλιν. Διότι ο απερχόμενος πρόεδρος έδρασε ως «παγκόσμιος χωροφύλακας» στη διάρκεια της θητείας του, κάνοντας πολέμους χωρίς τέλος στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Μετέτρεψε τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» σε διαρκή πόλεμο εναντίον όλης της ανθρωπότητας με σοβαρότατες συνέπειες για τις ίδιες τις ΗΠΑ στο οικονομικό, στο πολιτικό, αλλά και στο ηθικό επίπεδο, όπου βάρυνε ιδιαίτερα η ντροπή του Γκουαντάναμο. Αποχώρησε από συμφωνίες για τον έλεγχο των εξοπλισμών, αρνήθηκε το πρωτόκολλο του Κιότο, ευνόησε τα συμφέροντα των πετρελαιάδων και του πυρηνικού «λόμπι». Επί των ημερών του, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ξεπέρασαν τα επίπεδα του ψυχρού πολέμου, με το 46% να αναλογούν στις ΗΠΑ.
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι ο νέος πρόεδρος είναι επιλογή εντός του συστήματος. Σίγουρα ο Ομπάμα δεν είναι νέος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που ηγήθηκε κινημάτων πολιτικής ανυπακοής και το πλήρωσε με τη ζωή του. Όμως, δεν πρέπει να υποτιμάται το γεγονός ότι η υποψηφιότητά του κινητοποίησε δυνάμεις της κοινωνίας που δεν ήταν στο «παιχνίδι», ιδιαίτερα μαύρους και νέους. Μερίδιο στην κοινωνική δυναμική που οδήγησε στη νίκη του Ομπάμα – αρχικά έναντι της Χίλαρι Κλίντον και τελικά έναντι του Τζον Μακέϊν – έχουν οι πολύμορφοι αγώνες των κινημάτων, κυρίως του αντιπολεμικού, του εργατικού, του οικολογικού και του φεμινιστικού. Ας μην ξεχνούμε ότι η επιλογή Μπους για τον πόλεμο στο Ιράκ είχε αρχικά την υποστήριξη του 70% και πάνω της αμερικανικής κοινής γνώμης, που, όμως, κατρακύλησε μέσα σε 2-3 χρόνια στο 24%. Η «άλλη Αμερική» δεν απουσίασε από την εκλογική μάχη, αλλά συμμετείχε ενεργά με τα δικά της αιτήματα, στηρίζοντας κριτικά τον Ομπάμα ή δικούς της υποψήφιους.
Δεν πρέπει να αναμένεται ότι ο νέος Πρόεδρος θα αλλάξει την κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, μπορεί όμως να αλλάξει τις μεθόδους άσκησής της. Οι ίδιες οι εξελίξεις υποχρεώνουν σε αλλαγή στάσης έναντι του υπόλοιπου κόσμου, καθώς φέρνουν στο προσκήνιο την αναγκαιότητα της παγκόσμιας συνεργασίας. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να παραγνωρίζονται οι μεγάλες αντιφάσεις του ίδιου του συστήματος και δεν είναι μικρός ο κίνδυνος οι πιο επιθετικές δυνάμεις του κεφαλαίου να αναζητήσουν διέξοδο από την οικονομική κρίση, με νέους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς.
Η αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ και η τάση προς έναν πολυπολικό κόσμο σημαίνει ότι ο νέος αμερικανός πρόεδρος πρέπει να αρνηθεί το ρόλο του «πλανητάρχη». Οι ΗΠΑ θα παραμείνουν υπερδύναμη, πρώτη και με διαφορά στο ορατό μέλλον, αλλά όχι η μόνη. Σε κάθε περίπτωση η σταθερή πορεία προς έναν πιο ασφαλή και ειρηνικό κόσμο απαιτεί ριζικές αλλαγές με την ισότιμη συμμετοχή όλων των χωρών και λαών προς όφελος μιας δίκαιης, δημοκρατικής, κοινωνικής και αλληλέγγυας παγκόσμιας τάξης.
Τί σημαίνει η εκλογή Ομπάμα για την Ελλάδα; Το ερώτημα αυτό απασχόλησε κατά κόρον τα ΜΜΕ της χώρας μας, που επισήμαναν θετικές προεκλογικές τοποθετήσεις της νέας αμερικανικής ηγεσίας σε κύρια θέματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, η υπερβολική επένδυση στο λεγόμενο «ελληνικό λόμπι» και στην παρουσία «φιλελλήνων» στον κύκλο της κυβέρνησης των ΗΠΑ παραπέμπει σε μια αντίληψη (που έρχεται από το παρελθόν) ότι τα δικά μας προβλήματα θα τα λύσουν άλλοι, η οποία βοηθάει τις εγχώριες ηγεσίες να «βγαίνουν λάδι» για τις λανθασμένες επιλογές τους στην εξωτερική πολιτική. Εκείνο, όμως, που χρειάζεται είναι μια άλλη οπτική πιο σφαιρικής αξιολόγησης των νέων δεδομένων στη διεθνή σκηνή και τι επανακαθορισμούς στην εξωτερική μας πολιτική αυτά συνεπάγονται, π.χ. την απόρριψη του ατλαντισμού. Μήνυμα που αφορά και τους γείτονές μας και όλη την Ευρώπη.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του τμήματος εξωτερικής πολιτικής του ΣΥΝ.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS