Συναντηθήκαμε, πριν από τρία χρόνια, στο ενιαίο σχήμα του πολυκομματικού τότε Συνασπισμού, μέσα στη δίνη διεθνών γεγονότων που άλλαξαν τη δομή του κόσμου αλλά και πολλά άλλα στη χώρα μας και στην Αριστερά της πατρίδας μας: Η κατάρρευση του "υπαρκτού σοσιαλισμού", το πραξικόπημα της Μόσχας και το τέλος της ΕΣΣΔ, η κυβερνητική αποτυχία του ΠΑΣΟΚ, τα μεγάλα αδιέξοδα και η παραγωγική και κοινωνική αποδιάρθρωση που προκαλεί, καθημερινά, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, η άρνηση μας να υποταχθούμε σε μια συνολική οπισθοδρόμηση, που ζητούσαν εκείνες οι δυνάμεις από το ΚΚΕ που αποχώρησαν από τον ΣΥΝ: Όλα αυτά αποτελούν κοινές εμπειρίες πάνω στις οποίες σφυρηλατούμε - πέρα και πάνω από επιμέρους διαφορές απόψεων και προέλευσης - τους όρους της σημερινής ενοποίησης. Μιας ενοποίησης, που πρέπει να την οικοδομήσουμε πάνω σε γερά θεμέλια, προκειμένου να είναι όπως απαιτεί ο κόσμος του ΣΥΝ: Ενοποίηση ουσιαστική και στέρεα και όχι επιφανειακή και ψευδεπίγραφη.
Το νέο κόμμα δεν δημιουργείται απλώς για να αθροίσει ιστορικές προελεύσεις, να ενοποιήσει εμπειρίες και κοινούς προβληματισμούς. Δεν είναι μόνο η συνεπής κατάληξη μιας κοινής πορείας. Είναι ταυτόχρονα πράξη επανίδρυσης της νέας Αριστεράς στην Ελλάδα. Είναι η αφετηρία και η δέσμευση για τη διαμόρφωση μιας νέας ιστορικής ταυτότητας της Αριστεράς. Αποτελεί, ταυτόχρονα, συνέχεια και τομή. Έρχεται να συνθέσει οργανικά την ιστορικότητα μας, με τις νέες ριζοσπαστικές ιδέες. Να αντιστοιχίσει τις αναζητήσεις και τους αγώνες των αριστερών, με τις ραγδαίες μεταβολές της σύγχρονης πραγματικότητας. Έχουμε επίγνωση της κρίσης της Αριστεράς - μιας κρίσης που έχει πάρει διαστάσεις ιστορικής ήττας. Ξέρουμε πως η αντιμετώπιση της δεν μπορεί να γίνει ούτε με την απόσυρση στο φρούριο ούτε με την επανέκδοση χρεοκοπημένων δογμάτων. Αντιλαμβανόμαστε αυτή την κρίση σαν δυνατότητα για να ξαναθέσουμε τα ερωτήματα, για να συγκρουσθούμε με το νεοσυντηρητισμό, για να συνδεθούμε με τις αγωνίες και τις ανάγκες αυτών που τους εξουθενώνει "η παρούσα κατάσταση πραγμάτων". Για να επαναθεμελιώσουμε τη σοσιαλιστική προοπτική και ως όραμα, ως ουτοπία του μέλλοντος, αλλά και ως κίνημα ζωντανό του παρόντος, ως σύνθεση θεωρητικού μόχθου, κοινωνικής πρακτικής, πολιτικής παρέμβασης. Απευθύνουμε πρόσκληση προς όλους τους αριστερούς να συμβάλουν σε μια τέτοια πορεία. Η Αριστερά δεν μπορεί να παραμείνει αδρανής, γλείφοντας τις πληγές της. Δεν μπορεί να προσυπογράψει την ταπεινωτική ομηρία που θέλουν να της επιβάλουν οι ιδεολόγοι του τέλους της ιστορίας. Δε θα αρκεστεί στο "ρεαλισμό" της διαχείρισης μιας τρέχουσας καθημερινότητας, αλλά και δεν θα πέσει στην παγίδα μιας απόπειρας ανασυγκρότησης, αποκλειστικά στο πεδίο της ιδεολογικής καθαρότητας, απέχοντας από τις πολιτικές και κοινωνικές μάχες της συγκυρίας.
Αν στο ξεκίνημα συγκρότησης του Συνασπισμού πριν από τρία χρόνια γράψαμε στις σημαίες μας το σύνθημα "Σ' έναν κόσμο που αλλάζει, η Αριστερά πρέπει να αλλάξει", σήμερα είμαστε ώριμοι να το συμπληρώσουμε: "Αλλάζουμε, ανασυντάσσοντας τις δυνάμεις μας για να συμβάλουμε στις αλλαγές του κόσμου, με τα οράματα, τις ιδέες και τους αγώνες μιας νέας Αριστεράς. Αλλάζουμε, συγκροτώντας βήμα - βήμα το πολιτικό σχέδιο της αλλαγής της κοινωνίας μας, της Ευρώπης, του κόσμου".
Είναι πολλά αυτά που έχουμε να κάνουμε. Αλλά δεν είναι λίγα τα όσα έχουμε κατακτήσει. Είμαστε εμείς εκείνοι που διαμορφώσαμε μια πρωταρχική συσπείρωση δυνάμεων - υλική βάση, των αξιών, των ιδανικών, της στρατηγικής του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Είμαστε εμείς εκείνοι που θέτουμε τα μεγάλα προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης με όρους μιας ενεργητικής πολιτικής και κοινωνικής παρέμβασης των προοδευτικών δυνάμεων. Είμαστε εμείς εκείνοι που καλλιεργούμε τη συνείδηση της δυνατότητας μιας αριστερής υπέρβασης της σημερινής κρίσης, όχι με την αναμονή μιας καλύτερης συγκυρίας, αλλά με την προώθηση οπό σήμερα ενός συνεκτικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων. Είμαστε εμεί; εκείνοι που πείθουμε σιγά • σιγά ότι αποτελεσματική αντιπολίτευση στο συντηρητισμό σημαίνει προγραμματική αντιπολίτευση. Είμαστε εμείς, που αγωνιζόμαστε να δημιουργηθεί στην κοινωνία ένα ισχυρό λαϊκό ρεύμα ενάντια στον αρχηγισμό, το συγκεντρωτισμό, το μονοκομματισμό•, τη δημαγωγία, στα στεγανά, στα πελατειακά δίκτυα. Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της δικομματικής εναλλαγής, που βυθίζει την Ελλάδα στο τέλμα του αναχρονισμού, της καθυστέρησης και της συντήρησης. Για να επανατοποθετηθούν οι κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις στο έδαφος των υπαρκτών αντιθέσεων και των σύγχρονων προγραμματικών διαφορών, ξεπερνώντας πλασματικές διαχωριστικές γραμμές άλλων εποχών. Για να αποκατασταθεί ο δεσμός της πολιτικής με την επιστήμη, τον πολιτισμό και την ηθική.
Και η συγκρότηση του νέου κόμματος θέλει να πολλαπλασιάσει και να υπερασπίσει αυτό το "εμείς", να του δώσει την προγραμματική, την ιδεολογική, την πολιτισμική υπόσταση ενός ισχυρού, αυτόνομου, ανθεκτικού λαϊκού ρεύματος. Ενός ρεύματος που από την προϊστορία των διακηρύξεων περί ανανέωσης θα περάσει στην ιστορία των ώριμων, σχεδιασμένων, καθημερινών θετικών βημάτων, στη διαμόρφωση δηλαδή της υποδομής για μια πρωταγωνιστική επανεμφάνιση της Αριστεράς στην πολιτική ζωή του τόπου.
Να τον οικοδομήσουμε ως δύναμη ανταγωνιστική προς τις πολύπλευρες σχέσεις εκμετάλλευσης, ανελευθερίας, πολιτικής και πολιτισμικής αποξένωσης, οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, οι οποίες κυριαρχούν στις καπιταλιστικές κοινωνίες και σε κρατικιστικούς σχηματισμούς. Να τον οικοδομήσουμε ως κόμμα εναλλακτικής Λογικής στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες του κέρδους, των νέων μορφών εκμετάλλευσης, του τυφλού καταναλωτισμού, της ισχύος, της κρίσης των αξιών και των όλο και πιο διευρυνόμενων ανισοτήτων. Είμαστε και θα παραμείνουμε κόμμα αντίστασης, αμφισβήτησης και ανατροπής, κόμμα της νέας σοσιαλιστικής προοπτικής, της οποίας αναζητούμε τις καινούργιες μορφές πραγμάτωσης της μέσα από ρήξεις, συγκρούσεις και ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που θα μετασχηματίζουν την υπάρχουσα πραγματικότητα στη βάση των αξιών της ελευθερίας, της ανθρώπινης χειραφέτησης και αλληλεγγύης, της διευρυνόμενης δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικολογικής ισορροπίας.
Ξεκινάμε να οικοδομήσουμε τον νέο, ενιαίο ΣΥΝ, ως δύναμη εθνική και ταυτόχρονα τμήμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, που θέλει να μετασχηματίσει ριζικά τις κοινωνικές σχέσεις, με τη μόνη δυνατή σήμερα στρατηγική • του σοσιαλισμού - που έχει στο επίκεντρο του τον αγώνα για τη συνεχή τελείωση και την αδιάκοπη διεύρυνση της δημοκρατίας. Και αντιλαμβανόμαστε αυτό τον αγώνα ως συνεχή διαδικασία, που εμψυχώνεται από τις σοσιαλιστικές αξίες της ελευθερίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της ισότητας.
Θέλουμε να εκπροσωπήσουμε πολιτικά, ιδεολογικά, προγραμματικά, τον κόσμο της εργασίας και του πολιτισμού, να εκφράσουμε ιδιαίτερα τις ανάγκες των πιο αδύνατων στρωμάτων, που σπρώχνονται όλο και περισσότερο στο κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό περιθώριο. Αλλά αυτό, για μας, δεν σημαίνει μια παθητική υιοθέτηση - πολιτική και προγραμματική • συγκυριακών ή κληρονομημένων από παρελθόν "συμφερόντων", μια αδιέξοδη υπεράσπιση σημερινών παραλυτικών ισορροπιών. Αλλά μια δυναμική εκπροσώπηση, που επιδιώκει να ενσωματώσει τις κοινωνικές ανάγκες των εργαζομένων στο πρόγραμμα των αναγκαίων εκσυγχρονισμών, μπολιάζοντας, ταυτόχρονα, τη διαδικασία του εκσυγχρονισμού με την αντίληψη της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Θέλουμε να διαμορφώσουμε ένα συνεκτικό σχέδιο απαντήσεων και πρωτοβουλιών, που θα αντιμετωπίσουν ως ένα οργανικό σύνολο τη διαπλοκή των παραδοσιακών ταξικών και κοινωνικών αντιθέσεων με τις νέες αντιθέσεις διαταξικού χαρακτήρα, αντιθέσεις που αφορούν τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, τη σχέση των δύο φύλων, θέλουμε δηλαδή να γίνουμε μια Αριστερά και οικολογική και φεμινιστική. Να γίνουμε γιατί ακόμα δεν είμαστε. Να εντάξουμε δηλαδή στην αντίληψη και στις προτάσεις μας για την ανάπτυξη, την κατανάλωση, το δημοκρατικό μετασχηματισμό των σχέσεων εξουσίας, τις αξίες της οικολογίας και του φεμινισμού.
Ο Συνασπισμός καλείται, λοιπόν, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τον πρακτικό οικολογικό μετασχηματισμό της φυσιογνωμίας του, για τη συνεχή και πρωτοποριακή παρουσία του σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, τόσα στα "μεγάλα" περιβαλλοντικά θέματα όσο και στα "μικρά" τοπικά.
Καλείται να συνεισφέρει - άμεσα και καθημερινά - στη συνολική κοινωνική αναδιοργάνωση, την κατεύθυνση της ανακατανομής της εξουσίας ανάμεσα στα δύο φύλλα, γεγονός που προϋποθέτει βαθιές αλλαγές στην ίδια την πολιτική και τον επαναπροσδιορισμό της, στον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας του Συνασπισμού.
Επειδή αντιλαμβανόμαστε το σοσιαλισμό ως ένα διαρκές κίνημα προς την καθολική κοινωνία και ανθρώπινη απελευθέρωση, θέλουμε μια Αριστερά κινηματική, Αριστερά της κοινωνικής ενεργοποίησης, Αριστερά αγωνιστική. Και ξέρουμε πως ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας μιας αυθεντικής αριστερής πολιτικής κρίνεται από το αν ανασυγκροτεί και αναζωογονεί τα κοινωνικά κινήματα, τις συλλογικές μορφές δράσης των ανθρώπων σε κάθε σφαίρα της ζωής τους, την "κοινωνία των πολιτών" συνοδικά. Και επειδή, ταυτόχρονα, ξέρουμε ότι η κοινωνία δεν μπορεί να διατυπώσει και να λύσει τα βασικό της προβλήματα, έξω από εναλλακτικά προγράμματα διακυβέρνησης, οικοδομούμε μια Αριστερά που κατακτά συνεχώς μια "σύγχρονη ικανότητα διακυβέρνησης και διαχείρισης" σε κάθε επίπεδο της πολιτικής εξουσίας.
Ξεκινάμε να οικοδομήσουμε τον νέο, ενιαίο ΣΥΝ για να ξαναδώσουμε στην πολιτική το αυθεντικό της περιεχόμενο ως δεσμό και συμπύκνωση κοινωνικών αναγκών και δράσης - ιδεών • αξιών. Για να ανασυνθέσουμε τα επιμέρους κατακερματισμένα κοινωνικά συμφέροντα, σε ένα πρόγραμμα και σε μια στρατηγική καθολικής κοινωνικής απελευθέρωσης. Για να επανασυνδέσουμε την πολιτική με τον πολιτισμό.
Ξεκινάμε να οικοδομήσουμε μια νέα Αριστερά με κεντρική την οικουμενική της διάσταση. Αριστερά που εντάσσει τη σκέψη και τη δράση της στον ορίζοντα της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης. Η οικουμενική πλανητική βάση είναι η μόνη δυνατή και ρεαλιστική για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα παγκόσμια προβλήματα. Από το χάσμα "Βορά" - "Νότου", την έκρηξη των χρεών, την πείνα και την ανισότητα στις γνώσεις, τις πληροφορίες και την τεχνολογία μέχρι τα προβλήματα του παγκόσμιου εμπορίου και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Από τον έλεγχο των εξοπλισμών και την ανάπτυξη συλλογικών συστημάτων ασφάλειας μέχρι τις οικολογικές καταστροφές, που συμβολίζει δραματικά η "τρύπα" του όζοντος, καθώς και τη μάστιγα του AIDS και των ναρκωτικών. Από τα μεγάλα αναγκαία προγράμματα βοήθειας, σταθεροποίησης και ανάπτυξης των πρώην χωρών του "υπαρκτού σοσιαλισμού" μέχρι την κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αντιμετώπιση του σύγχρονου δουλεμπορίου και του ρατσισμού, τη χαλιναγώγηση του εθνικισμού και της θρησκευτικής υστερίας. Η οικουμενική αλληλεγγύη απαιτεί αδιάλλακτη αντιπαράθεση με την υφιστάμενη παγκόσμια πραγματικότητα όπου η αφθονία και η ευημερία των ολίγων συνυπάρχει με τη φτώχεια και την απελπισία των πολλών.
Η αστάθεια και η αβεβαιότητα του σύγχρονου κόσμου δημιουργούν μια πρωτοφανή για την ανθρώπινη ιστορία ανάγκη μιας δημοκρατικής, δίκαιης, πλουραλιστικής και οικολογικής τάξης πραγμάτων.
Η νέα Αριστερά καλείται να πρωταγωνιστήσει σε κινήματα και αγώνες αλληλεγγύης με υπερεθνική διάσταση. Σε αυτή τη λογική εντάσσονται και οι στόχοι για την αναβάθμιση και το δημοκρατικό μετασχηματισμό του ΟΗΕ και των διεθνών οικονομικών οργανισμών, για την ανάπτυξη της ΔΑΣΕ, για νέες φιλειρηνικές και οικολογικές συλλογικές πρωτοβουλίες στα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο.
Ο νέος ενιαίος Συνασπισμός έρχεται να καλύψει ένα υπαρκτό κενά στο πολιτικό και ιδεολογικό φάσμα. Να συμβάλει από τ' αριστερά στο ξεπέρασμα της κρίσης της πολιτικής εκπροσώπησης.
Επιδιώκει να αποτελέσει την αρχή γενικότερων μεταβολών, στο γερασμένο και αδιέξοδο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Να είναι το γεγονός που προαναγγέλλει μια νέα φάση της πολιτικής ζωής. Να συμβάλλει στο να δοθεί επιτέλους μια πειστική απάντηση στο κεντρικό πρόβλημα της χώρας: την αποτροπή της ιστορικής παρακμής της και την εξασφάλιση της δυνατότητας να παρακολουθήσει την πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, μ' ένα εναλλακτικό σχέδιο εθνικής ανόρθωσης και προοδευτικού εκσυγχρονισμού.
Αυτοί είναι οι βασικοί άξονες της ιστορικής μας ταυτότητας. Και αποτελούν το γερό θεμέλιο της αυτονομίας μας. Με αφετηρία το συνέδριο, θα τους αναπτύξουμε και θα τους εξειδικεύσουμε ακόμα περισσότερο, έχοντας πλήρη επίγνωση ότι τα ερωτηματικά και η αγωνία του κόσμου της Αριστεράς αποτελούν για μας πρόκληση για συνεχή θεωρητική αναζήτηση, για νέες αποσαφηνίσεις, για την ολοκλήρωση της στρατηγικής και του προγράμματος μας. Αξιοποιούμε προς αυτή την κατεύθυνση όλο τον πλούτο των ιδεών των δυνάμεων που συγκροτούν τον ΣΥΝ. Αλλά δε δημιουργούμε την ταυτότητα και τη φυσιογνωμία μας στη βάση συμψηφισμών και μέσων όρων.
Συγκροτούμε τη νέα δημοκρατική, ριζοσπαστική Αριστερά πέρα από τη παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και τον γραφειοκρατικό ολοκληρωτικό "σοσιαλισμό". Μια Αριστερά που υπερβαίνει τα διλήμματα και τις περιχαρακώσεις του ιστορικού σχίσματος του αριστερού κινήματος. Ξέρουμε ότι με την κατάρρευση των κοινωνιών του "υπαρκτού σοσιαλισμού", ο κύκλος του παραδοσιακού κομμουνιστικού κινήματος έκλεισε οριστικά. Και αυτό σημαίνει σαφή απόρριψη των χαρακτηριστικών του μονοκομματισμού, της κρατικής ιδεολογίας, του διπολισμού ως συστήματος ρύθμισης των διεθνών σχέσεων, του άτεγκτου κεντρικού σχεδιασμού, του μύθου της αντιπαράθεσης αντιπροσωπευτικής - άμεσης δημοκρατίας.
Ξέρουμε όμως το ίδιο καλά ότι η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία περνά κι αυτή τη δική της κρίση, τις δικές της ιστορικές αποτυχίες, γνωρίζει τα δικά της όρια. Ότι, ιδιαίτερα, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, αυτό το ρεύμα έχει χάσει ακόμα και την προηγούμενη μεταρρυθμιστική του πνοή, εγκλωβίζεται όλο και περισσότερο στις λογικές της φιλελεύθερης διαχείρισης, ενσωματώνεται στις κυρίαρχες εθνικές ηγεμονικές βλέψεις, αδυνατεί να χαράξει μια εναλλακτική πρόταση για την Ευρώπη.
Αλλά, ξέρουμε επίσης ότι στη βάση αυτών των εμπειριών αποτυχίας και αντιμετωπίζοντας τις νέες αντιθέσεις και προβλήματα, νέοι προβληματισμοί αναπτύσσονται, που διαπερνούν οριζόντια και τα δύο ιστορικά ρεύματα. θέλουμε λοιπόν μια Αριστερά που θα απορρίπτει την αντίληψη που θεοποιεί το "μέσο" και ξεχνά το σκοπό ή απολυτοποιεί το σκοπό θεωρώντας ότι αυτός μπορεί να "αγιάζει" και τα μέσα. Μια Αριστερά που δεν θα περιορίζεται στην άρνηση, στην υπέρβαση, αλλά θα στηρίζεται θετικά στη σύνθεση, στη ζωντανή σχέση ρήξης και μεταρρύθμισης.
Συγκροτούμε λοιπόν το διακριτικό ρεύμα της νέας δημοκρατικής - ριζοσπαστικής Αριστεράς ως τη βασική δύναμη που θα δράσει αποφασιστικά, καταλυτικά για τη ριζική ανασύνταξη του χώρου της ευρύτερης Αριστεράς για τη δημιουργία μιας νέας Αριστεράς πέρα από τα σημερινά μας όρια.
Ξεκινάμε λοιπόν για να διαψεύσουμε σήμερα, όσους βιάστηκαν να ταυτίσουν τα οράματα αυτό με τα γραφειοκρατικά καθεστώτα του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" που κατέρρευσαν ή με την αποτυχία της σοσιαλδημοκρατίας.
Συγκροτούμε το νέο ισχυρό κόμμα, που θα είναι η έμπρακτη αμφισβήτηση του μύθου πως στις σύγχρονες κοινωνίες δεν έχει θέση η Αριστερά. Ότι, τάχα, είναι αναπότρεπτη η πολιτική πόλωση ανάμεσα σε δύο πολιτικούς χώρους: το συντηρητικό και την υπάρχουσα σοσιαλδημοκρατία.
Και σε αυτούς που μας καλούν να αφομοιωθούμε λοιπόν μέσα στο χώρο της κεντροαριστεράς απαντούμε: Είναι οι πραγματικές ανάγκες όλων εκείνων που υφίστανται τις αδικίες, τις ανισότητες της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων, που απαιτούν την ύπαρξη της Αριστεράς. Και οι νέες αντιθέσεις που επιβάλλουν την ανάγκη μιας νέας ριζοσπαστικής Αριστεράς. Αυτόνομης, μαζικής, μαχόμενης. Είναι η αποτυχία της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας, και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, να αποκρούσει τη συντηρητική επίθεση και να δώσει βιώσιμες λύσεις προοπτικής που κάνουν αναγκαία την ύπαρξη του δικού μας διακριτού ρεύματος ιδεών, πολιτικής, πράξης.
Να γιατί λέμε ότι η οικοδόμηση του νέου κόμματος είναι επιλογή μακράς πνοής, επιλογή αδιαπραγμάτευτη.
Το τέλος του ψυχρού πολέμου, του διπολισμού, του πυρηνικού ανταγωνισμού, διαδέχεται μια εποχή ρευστότητας, αστάθειας, ανταγωνισμών και περιφερειακών κρίσεων. Η ραγδαία διεθνοποίηση όλων των βασικών τομέων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, συνυπάρχει σήμερα με την έκρηξη των εθνικισμών και τις τάσεις εθνικής περιχαράκωσης και απομόνωσης. Η αναπότρεπτη τάση των υπερεθνικών ολοκληρώσεων συνυπάρχει με τάσεις διαίρεσης, διάλυσης χωρών, με λογικές νέων διαχωρισμών στη βάση κάθε είδους διαφορετικότητας.
Η νέα εποχή στην οποία θα κυριαρχεί η δικαιοσύνη, η γενική ασφάλεια, η διεθνής νομιμότητα, δεν θα προκύψει ως αναπόφευκτη γραμμική συνέπεια της σημερινής συγκυρίας, δεν θα έρθει μέσα από μια ειδυλλιακή εξέλιξη, σαν αυτή που μας περιγράφουν οι κυρίαρχες σήμερα δυνάμεις. Η νέα εποχή είναι μια δυνατότητα, ένα στοίχημα, που για να κερδηθεί χρειάζεται η Αριστερά να επιστρατεύσει μια σταθερή και τολμηρή στρατηγική παρέμβασης στις εξελίξεις. Να συνδέει, ακόμα πιο οργανικά και αποτελεσματικά, την εθνική της στρατηγική με τη στρατηγική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Να συνδυάσει την εθνική της ευαισθησία με την οικουμενικότητα των αντιλήψεων της. Βασικός άξονας της νέας μας ταυτότητας είναι ο ευρωπαϊσμός μας. Επανιδρυόμαστε ως δύναμη, ως οργανικό τμήμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Έχουμε επίγνωση του πόσο ρευστό είναι σήμερα το ευρωπαϊκό τοπίο. Παρακολουθούμε με ανησυχία το άνοιγμα των ασκών του Αιόλου, όχι μόνο στην Ανατολή, αλλά και σ' όλο σχεδόν τον ευρωπαϊκό χώρο. Βλέπουμε την τάση να κυριαρχήσουν πολιτικές εθνικής ισχύος, νεορατσιστικές αντιλήψεις και πρακτικές, ακόμα και νεοεπεκτατικές βλέψεις. Βλέπουμε την άνοδο της ακροδεξιάς σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες. Αν οι πολιτικές και οι αντιλήψεις αυτές δεν χαλιναγωγηθούν, και σε τελευταία ανάλυση, δεν ηττηθούν, τότε η ευρωπαϊκή προοπτική απειλείται. Και δεν πρόκειται για σχήμα λόγου, αλλά για έναν απτό και ορατό κίνδυνο, που οφείλουμε, όλοι μαζί, να αντιμετωπίσουμε τώρα γιατί αύριο θα είναι αργά.
Η Ευρώπη δεν πρέπει να πάει πίσω. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε καταστάσεις που θα ρίξουν την ήπειρο στη λογική του "ο καθένας για τον εαυτό του" και "όλοι εναντίον όλων". Η Ευρώπη πρέπει να οφείλει να πάει μπροστά.
Η Αριστερά της Ευρώπης δεν πρέπει να πάει πίσω. Δεν μπορεί να αναδιπλωθεί σε μια στρατηγική εθνικού απομονωτισμού. Η ευρωπαϊκή Αριστερά, και μέσα στις γραμμές της ο ΣΥΝ, πρέπει να χαράξουν τους μεγάλους άξονες δράσης στις νέες συνθήκες, παλεύοντας στο πεδίο των νέων μεγάλων και κοινωνικών αναμετρήσεων που άνοιξαν οι αποφάσεις του Μάαστριχτ.
Είμαστε σταθερά υπέρ της πορείας προς μια ενωμένη Ευρώπη. Δεν θέλουμε να οικοδομηθεί με βάση τη λογική των δυνάμεων της αγοράς, του χρήματος, του ατλαντισμού. θα δώσουμε τη μάχη για μια ενωμένη Ευρώπη που θα οικοδομηθεί σε όρους δημοκρατίας, κοινωνικής αλληλεγγύης, συνοχής και σύγκλισης, ειρήνης και ασφάλειας για όλους. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι φρούριο μέσα σ' ένα πεδίο οικονομικής αποσύνθεσης και δυστυχίας, αλλά ανοιχτή στις προσδοκίες των λαών της Ανατολικής Ευρώπης για στήριξη, συνεργασία και μελλοντική ένταξη, αλληλέγγυα με τους λαούς του Νότου. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση με δημοκρατική ομοσπονδιακή πολιτειακή συγκρότηση, ενάντια στη θεσμοθέτηση των διαφορετικών ταχυτήτων, ενάντια στην εγκατάλειψη της εμβάθυνσης, της ολοκλήρωσης των πολιτικών σύγκλισης στο όνομα της διεύρυνσης της Ευρώπης ή της νέας αρχιτεκτόνησής της.
Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται μια δεύτερη αναζωογονητική πνοή σε ιδανικά, πολιτική και προγράμματα, ικανά να εμπνεύσουν ξανά τους λαούς, πράγμα που δεν θα το κάνουν ούτε οι τεχνοκρατικές αποφάσεις ούτε η ξερή αριθμητική. Και η ευρωπαϊκή Αριστερά χρειάζεται μια δεύτερη πνοή και η ίδια. Για να υπερβεί λογικές βλέψεις, για να κατακτήσει έναν νέο ριζοσπαστισμό, για να διεκδικήσει συμβιβασμούς στην πορεία της ενοποίησης.
Ο ΣΥΝ πρέπει να αναβαθμίσει τη διεθνή παρουσία του, ιδιαίτερα στον Ευρωπαϊκό, Βαλκανικό και Μεσογειακό χώρο. Να αναπτύξει το διάλογο και την κοινή δράση με όλα τα ρεύματα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Να συμβάλει στη δημιουργία νέων δεσμών, πέρα από τους καθιερωμένους στις κορυφές, και νέων θεσμών συνεργασίας ανάμεσα στις εθνικές κοινοβουλευτικές και ευρωκοινοβουλευτικές.
Η βεβιασμένη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας είναι γεγονός και οι συνέπειες της είναι οδυνηρές, με τις κλιμακούμενες στρατιωτικές αναμετρήσεις και το συνεχόμενο λουτρό αίματος. Το Σεράγεβο, αν στην αρχή του αιώνα έγινε αφορμή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, προς το τέλος του, έρχεται να μας δώσει το στίγμα της σύγχρονης βαρβαρότητας και να χτυπήσει τον κώδωνα του κινδύνου. Το μονομερές εμπάργκο κατά της Σερβίας - όπως είχαμε προβλέψει - δεν είχε και δεν έχει αποτελεσματικότητα. Αντίθετα, μπορεί να γίνει αφορμή για ευρύτερες στρατιωτικές επεμβάσεις στην περιοχή, που αν πραγματοποιηθούν κινδυνεύουν να διεθνοποιήσουν, να καταστήσουν πιο μακροχρόνιο και άγριο τον πόλεμο. Οι πιθανότητες ανάφλεξης στο Κοσσυφοπέδιο και επέκτασης ακόμα νοτιότερα των στρατιωτικών συγκρούσεων είναι άμεσες και ορατές και ο κίνδυνος να επεκταθεί ο πόλεμος από το εσωτερικό της πρώην Γιουγκοσλαβίας στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής, υπαρκτός.
Η κρίση που ζούμε στην περιοχή μας δεν είναι κρίση μόνο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι άνεμοι του εθνικισμού, των εδαφικών και πολιτικών βλέψεων και της αξιοποίησης μειονοτικών προβλημάτων για αλυτρωτικούς σκοπούς κυριαρχούν όλο και περισσότερο στις Βαλκανικές χώρες, δίνοντας στην περιοχή μας όψεις που θυμίζουν προπολεμικές καταστάσεις. Η Τουρκία, στις συνθήκες αυτές, κινείται σταθερά με στόχο την ανάδειξη της σε περιφερειακή υπερδύναμη. Η κρίση που ζούμε είναι και κρίση Βαλκανική, η οποία τροφοδοτείται μόνο από τις αλλαγές και τις ανακατατάξεις στο εσωτερικό ορισμένων Βαλκανικών χωρών, αλλά και από τις παρεμβάσεις των ΗΠΑ και ορισμένων ισχυρών Δυτικών κέντρων που κινούνται με γνώμονα τη διαμόρφωση νέων ζωνών και σφαιρών οικονομικής και πολιτικής επιρροής στην περιοχή μας.
Μέσα σ' αυτές τις καταστάσεις, η Ελλάδα δίπλα στα παλιά αντιμετωπίζει και νέα προβλήματα. Η πιο ορατή πλευρά τους, όχι όμως η μόνη και η κύριο, είναι το πρόβλημα που έχει προκύψει με τα Σκόπια. Ο Συνασπισμός στήριξε την εθνική προσπάθεια για να εφαρμοστούν πλήρως και με συνέπεια οι τρεις Κοινοτικοί όροι σχετικά με το ενδεχόμενο της αναγνώρισης της Δημοκρατίας των Σκοπίων. Κι αυτή η στήριξη μας συνδέθηκε με την ανάδειξη ως ουσιαστικών και των τριών Κοινοτικών όρων και όχι με την επικέντρωση του όλου προβλήματος αποκλειστικά και μόνο στην ονομασία. Το νόημα και η ουσία της θέσης μας ήταν και είναι να κλείσει και να μην επανεμφανιστεί, με νέα έκδοση, το λεγόμενο Μακεδονικό ζήτημα, που τόσο ταλαιπώρησε την περιοχή μας. θέση και άποψη μας είναι ν' ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο σχέσεων στην περιοχή μας και με τη Δημοκρατία των Σκοπίων μακριά από τις πληγές του παρελθόντος. Το θέμα αυτό, όλοι γνωρίζετε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη που για την τελική έκβαση της δεν είναι εύκολο να γίνουν προβλέψεις. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο Συνασπισμός απορρίπτει τις αντιδράσεις του φανατισμού και την εφαρμογή μέτρων που θα ήταν ατελέσφορα και επικίνδυνα, όπως το κλείσιμο των συνόρων. Η αποφασιστικότητα χρειάζεται να συνοδεύεται με τη νηφαλιότητα, την ψυχραιμία και την εκτίμηση των επιπτώσεων των ενεργειών μας στο σύνολο της εξωτερικής μας πολιτικής. Κι αυτά η χώρα μας οφείλει να τα επιδείξει, όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις και στο θέμα των Σκοπίων και γενικότερα στην περιοχή μας.
Τονίζουμε για άλλη μια φορά, την απόλυτη ανάγκη η Ελλάδα να μην εμπλακεί, με οποιονδήποτε τρόπο και οποιαδήποτε μορφή, σε ενδεχόμενη στρατιωτική αναμέτρηση στην περιοχή μας. Καλούμε την Ελληνική κυβέρνηση να τηρήσει τη δέσμευση ότι δεν πρόκειται να παραχωρήσει είτε τις Νατοϊκές και αμερικάνικες βάσεις, είτε τα ελληνικά αεροδρόμια ή λιμάνια για τη διεξαγωγή ενδεχόμενων στρατιωτικών επιχειρήσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Την καλούμε επίσης να μην εμπλακεί σε οποιονδήποτε ενδεχόμενο στρατιωτικό ναυτικό αποκλεισμό της Σερβίας.
Προτείνουμε, στις δύσκολες αυτές ώρες, ν' αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση με τόλμη μια μεγάλη φιλειρηνική πρωτοβουλία για ν' αποτραπούν δυσμενέστερες εξελίξεις στην Βαλκανική και για την ειρηνική επίλυση του Γιουγκοσλαβικού προβλήματος.
Προτείνουμε επίσης, στην κυβέρνηση και στις άλλες πολιτικές δυνάμεις, να πάρει η Ελλάδα την πρωτοβουλία να διαμορφωθεί μια περιφερειακή Βαλκανική δομή, που να συνδέεται με την Κοινότητα, μέσω της δημοτικής ανάπλασης, εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, προσανατολισμού προς την ενωμένη Ευρώπη και συλλογικής ασφάλειας. Στα πλαίσια αυτά, να ενταχθεί και η λύση του προβλήματος του κράτους των Σκοπίων, με τρόπο που να απαντώνται ικανοποιητικά οι ελληνικές ανησυχίες και να ενισχύονται οι δεσμοί φιλίας και συνεργασίας με όλους τους γείτονες.
Διακηρύσσουμε την ανάγκη σεβασμού των δικαιωμάτων μειονοτήτων, σύμφωνα με τις αρχές της ΔΑΣΕ. Ειδικότερα για τη μουσουλμανική μειονότητα της Δ. Θράκης, υποστηρίζουμε σταθερά τον πλήρη σεβασμό των συνταγματικών και διεθνών υποχρεώσεων της χώρας απέναντι σ' όλους τους πολίτες της Δ. Θράκης.
Ο ΣΥΝ υποστηρίζει ότι έχει γίνει βασική εθνική προτεραιότητα η χάραξη μιας νέας διοικητικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής πολιτικής και ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος για την ανάπτυξη της Δ. Θράκης, από την οποία να επωφελούνται όλοι οι Έλληνες πολίτες, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.
Πιστεύουμε ότι όσες και όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες στα Βόρεια σύνορα μας η κύρια απειλή, που μπορεί να υπάρξουν συνθήκες να εκδηλωθεί και στρατιωτικά, είναι η απειλή που προέρχεται από την πλευρά της Τουρκίας και η οποία εκφράζεται τόσο με τη συνεχιζόμενη κατοχή της Βόρειας Κύπρου, όσο και με τις απαράδεκτες διεκδικήσεις της στο Αιγαίο αλλά και ης διαφαινόμενες βλέψεις της στην περιοχή της Δυτ. Θράκης.
Τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί αποπροσανατολιστικά, για την εξωτερική πολιτική της χώρας μας, από την αντιμετώπιση αυτού του κινδύνου. Πολύ περισσότερο, μάλιστα που αντίθετα από τις πρωθυπουργικές διαβεβαιώσεις, η απειλή από την πλευρά της Τουρκίας, όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά και η Τουρκική προκλητικότητα και η Τουρκία και η Τουρκοκυπριακή αδιαλλαξία για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, συνεχίζονται.
Μπροστά σ' αυτές τις καταστάσεις ζούμε την αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης της Ν.Δ., αποτυχία που έχει φέρει σε άκρως δυσμενή θέση τη χώρα μας και κινδυνεύει να εξελιχθεί σε εθνική κρίση.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. στη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στην περιοχή μας, όχι μόνο δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει τα συγκριτικά οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και τα πλεονεκτήματα της μόνης Βαλκανικής χώρας • μέλους της ΕΟΚ, αλλά κατόρθωσε να καταστήσει τη χώρα μας μέρος της συνολικής Βαλκανικής κρίσης. Αντί η ελληνική εξωτερική πολιτική να χαράξει ένα σχέδιο θετικής και σταθερής παρέμβασης, κινήθηκε με αμηχανία, με ανασφάλεια, με τη λογική των εύκολων θριαμβολογιών και αναζητώντας δορυφορικούς ρόλους. Ιδιαίτερα επικίνδυνα εξελίσσεται η πορεία της κυβέρνησης σχετικά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπου οι κινήσεις της υπαγορεύονταν από αυταπάτες και έξωθεν πιέσεις και όχι από τη ρεαλιστική εκτίμηση των πραγμάτων. Η πολιτική της πάση θυσία βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων που εκφράζεται σήμερα, είτε με το διάλογο, είτε με την προώθηση του περίφημου "Συμφώνου φιλίας και συνεργασίας", χωρίς την επίλυση του Κυπριακού και με αμείωτη την Τουρκική προκλητικότητα και τις απαράδεκτες διεκδικήσεις στο Αιγαίο, δοκιμάστηκε πολλές φορές στο παρελθόν και απέτυχε. Σήμερα, μπορεί να φέρει μαζί της ανυπολόγιστους κινδύνους και για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η ανάγκη μιας νέας μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής με διακομματική στήριξη στις καινούργιες πραγματικότητες που ζούμε στα Βαλκάνια, την περιοχή μας και την Ευρώπη, γίνεται απόλυτα αναγκαία για την Ελλάδα.
Ο Συνασπισμός είναι περήφανος για το ότι έφερε αυτή τη νέα ιδέα στο πολιτικό προσκήνιο της χώρας μας και πρότεινε ρεαλιστικούς δρόμους και μορφές για την προώθηση της.
Όλοι θυμούνται ότι αρχικά η πρόταση μας συνάντησε όχι μόνο την αντίθεση του κ. πρωθυπουργού, αλλά και αντιμετωπίστηκε με ειρωνεία, ιδιαίτερα από τον πρώτο.
Σήμερα, η ιδέα της ελάχιστης εθνικής συνεννόησης για μια εθνική στρατηγική και η πρόταση, μ' εκείνη ή την άλλη μορφή, για ένα όργανο συζήτησης των θεμάτων εξωτερικής πολιτικής έχει κερδίσει πλατύτατο έδαφος και υποστήριξη σ' όλους τους πολιτικούς χώρους. Συνέβαλε ουσιαστικά στην πραγματοποίηση των γνωστών συσκέψεων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, οι οποίες, παρά τις δυσκολίες και τις αδυναμίες τους, βοήθησαν τον τόπο.
Η χώρα μας και όλες οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να κάνουν το επόμενο ώριμο βήμα. Η πρόκληση και η πρόσκληση των καιρών είναι στα εθνικά θέματα να φύγουμε τώρα από τις λογικές του παρελθόντος και ν' ανοίξουμε ένα νέο κεφάλαιο διακομματικής συνεννόησης, πέρα από διαφορές, για το καλό του τόπου, σε ώρες μέγιστων κινδύνων.
Ο αυριανός Συνασπισμός είναι έτοιμος ν' ανταποκριθεί σ' αυτή την πρόκληση, ανιχνεύοντας τους νέους δρόμους της εθνικής ευθύνης, της φιλειρηνικής ταυτότητας και της νέας ευρωπαϊκής προοπτικής που οφείλει να ακολουθήσει η νέα ριζοσπαστική Αριστερά της εποχής μας.
Έχουμε διατυπώσει αυτή την εκτίμηση με πλήρη επίγνωση της δραματικότητάς της. Δεν μιλάμε απλώς για κρίση σαν αυτές που άλλοτε γνωρίσαμε. Μιλάμε για παρακμή που παίρνει ιστορικές διαστάσεις. Μιλάμε για την εντεινόμενη περιθωριοποίηση της χώρας, για τη διάλυση του κοινωνικού ιστού, για την έλλειψη μιας θετικής εθνικής προοπτικής. Η εξάντληση της δυναμικής του τύπου ανάπτυξης που εδραιώθηκε στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες είναι κραυγαλέα. Τα πρώτα συμπτώματα της κρίσης, από τα μέσα της δεκαετίας του '70, έδωσαν τη θέση τους σε μια διεύρυνση του χάσματος με τις άλλες χώρες της Κοινότητας στη δεκαετία του '80. Και σήμερα καταγραφόμαστε ως ο "αδύνατος κρίκος της ΕΟΚ". Η αρνητική αυτή πορεία μπορούσε να αποτραπεί από έναν έγκαιρο και βαθύ εκσυγχρονισμό, που όμως δεν έγινε. Και γι' αυτό, η διαπίστωση για τη χαμένη 15ετία της αντιπολίτευσης δεν έχει μέσα της ίχνος δημαγωγίας.
Πληρώνουμε σήμερα για τον εύκολο πλουτισμό, χωρίς αντίστοιχη στερεή διαμόρφωση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας. Πληρώνουμε για τη λεηλασία του πλούτου, στο όνομα του γρήγορου κέρδους, και για τον παρασιτισμό. Πληρώνουμε τις επιταγές της δημαγωγίας, του λαϊκισμού, των πελατειακών δικτύων, του αυταρχισμού. Πληρώνουμε τις ευθύνες των δύο μεγάλων κομμάτων που αντί να οικοδομήσουν ένα θετικό αύριο, πραγματοποιώντας έγκαιρα τις αναγκαίες παραγωγικές και οικονομικές αναδιαρθρώσεις, σπατάλησαν κάθε φορά το σήμερα στο όνομα της ανεξέλεγκτης εξουσία τους. Πληρώνουμε ακόμα και για την καθυστέρηση της Αριστεράς να ανανεωθεί ουσιαστικά και έγκαιρα και να διεκδικήσει μια κεντρική πολιτική παρουσία.
Ωστόσο, οι ανάγκες παραμένουν και πολλαπλασιάζονται. Οι προκλήσεις εντείνονται. Είμαστε υποχρεωμένοι να τις αντιμετωπίσουμε και μάλιστα σε ασφυκτικά περιθώρια. Είμαστε υποχρεωμένοι να αντιστρέψουμε τις τάσεις παρακμής και περιθωριοποίησης.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις καθοριστικές αποφάσεις του Μάαστριχτ για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι όμως, η συζήτηση γι' αυτές δεν έχει ανοίξει - και οι ευθύνες της κυβέρνησης εδώ είναι τεράστιες.
Για άλλη μια φορά, ένα κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον της κοινωνίας μας αντιμετωπίζεται με τρόπο επιφανειακό. Που οδηγεί μοιραία είτε στη θριαμβολογία είτε στην καταστροφολογία και τον στείρο αρνητισμό, δηλαδή τελικά στην παθητικότητα, στην έλλειψη πρωτοβουλιών και πολιτικού σχεδίου, δηλαδή στην πολιτική και κοινωνική ακινησία. Κι όμως, το Μάαστριχτ και οι προοπτικές που ανοίγει αποτελούν μια πρόκληση για χάραξη πολιτικών, για σχέδιο διαπραγμάτευσης, για κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες.
Ξέρουμε ότι οι αποφάσεις του Μάαστριχτ είναι προϊόν ενός συμβιβασμού που επιτρέπει στην Ευρώπη να προχωρήσει, αλλά δεν μας αρκούν, θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά προς την ενοποίηση, θέλουμε να κρατήσουμε τα βήματα που έγιναν και να τα πολλαπλασιάσουμε σε μια κατεύθυνση κάλυψης του δημοκρατικού ελλείμματος, εναρμόνισης της κοινωνικής πολιτικής στο ανώτερο επίπεδο, ενίσχυσης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.
Σταθερός μας στόχος πρέπει να είναι να βρεθούμε μέσα στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, μέσα στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τη δημιουργία της κι όχι στο "δεύτερο ή τρίτο κύμα", να μην καταλήξουμε να "ανταγωνιζόμαστε" με άλλες χώρες, περιλαμβανομένων και των Βαλκανικών.
Βλέπουμε το τελευταίο διάστημα ορισμένες διεργασίες αρνητικές σε σχέση με το συνολικό πακέτο: Αυτό που η κυβέρνηση έχει διαφημίσει ως τη μεγαλύτερη εθνική επιτυχία - η δέσμευση για ένταξη της χώρας στη ΔΕΕ και η λειτουργία της "αυτόματης συνδρομής" του άρθρου 5 - δε φαίνεται να λειτουργεί ως προς την Τουρκία. Και το λεγόμενο "δεύτερο πακέτο Ντελόρ" για τη συνοχή συναντάει σοβαρές αντιστάσεις άπα τους ηγέτες των πλούσιων εταίρων μας. Φαίνεται εδώ πόσο ορθή ήταν η θέση του ΣΥΝ που είχε επιμείνει στην ανάγκη η ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει την αποδοχή του πακέτου Ντεκόρ μέσα στις αποφάσεις του Μάαστριχτ.
Όλα αυτά απαιτούν ενημέρωση, διάλογο, απαίτηση για αποσαφηνίσεις, διαπραγμάτευση, συμμαχίες. Βήματα αυτονόητα, που θα έπρεπε ήδη να είχαν γίνει. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. θα έχει σοβαρές ευθύνες αν προχωρήσει εσπευσμένα στη διαδικασία επικύρωσης των συμφωνιών χωρίς να προηγηθεί ο κοινωνικός και πολιτικός διάλογος μέσα και έξω από τη Βουλή, με συμμετοχή των κοινωνικών φορέων, καθώς και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Για μας, η αντιμετώπιση της πρόκλησης του Μάαστριχτ δεν βρίσκεται ούτε στη σημερινή δομική ακινησία ούτε στην τυφλή αποδοχή των αποφάσεων και στην παθητική προσαρμογή σ' αυτές.
Το κρίσιμο ερώτημα: πώς θα διαμορφωθεί η Ενωμένη Ευρώπη μετά το Μάαστριχτ, παραπέμπει σε ένα άλλο ερώτημα: Ποια Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει στην Ενωμένη Ευρώπη; Μέσα από ποιο δρόμο θα προσεγγίσουμε τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ας αναρωτηθούμε: Ποιο θα ήταν το μέλλον της χώρας μας, αν προσεγγίζαμε τα δημοσιονομικά και νομισματικά κριτήρια, μέσα από μια πορεία αποδιάρθρωσης του παραγωγικού μας δυναμικού, έντασης των κοινωνικών ανισοτήτων, μαζικής ανεργίας και εξουθένωσης των λαϊκών στρωμάτων;
Μια τέτοια Ελλάδα, κατεστραμμένη οικονομικά και κοινωνικά, δεν θα είχε μέλλον ούτε μέσα ούτε έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο δρόμος για τη χώρα μας βρίσκεται στην ανατροπή συνολικά αυτού του ασφυκτικού, διλημματικού σκηνικού. Στην ανατροπή των όρων, των επιλογών και των πολιτικών που κατάντησαν την Ελλάδα τελευταία χώρα και αδύνατο κρίκο της ΕΟΚ, ανίκανη να παρακολουθήσει και τους πιο αργούς βηματισμούς προς την ενοποίηση.
Βρίσκεται κυρίως στο σχεδιασμό του παρόντος και του μέλλοντος, ιδιαίτερα αυτής της κρίσιμης διετίας που έχουμε μπροστά μας, στην προώθηση ενός ανορθωτικού και εξυγιαντικού σχεδίου προοδευτικού δημοκρατικού εκσυγχρονισμού.
Στα πλαίσια αυτού του σχεδίου αποκτά τις πραγματικές του διαστάσεις και το "πρόγραμμα σύγκλησης" για τους δείκτες που πρέπει να προσεγγίσουμε ως το 1997,• 99, που δεν εξαντλεί, όμως, με κανένα τρόπο όλες τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και ριζικές αλλαγές τις οποίες απαιτεί ο προοδευτικός εκσυγχρονισμός της χώρας.
Ο εκσυγχρονισμός είναι το μεγάλο ζητούμενο για την ελληνική κοινωνία. Αλλος δρόμος δεν υπάρχει. Η σημερινή κατάσταση των παραλυτικών ισορροπιών ανάμεσα σε μικροσυμφέροντα, η διαιώνιση των σημερινών αναχρονισμών στην παραγωγική, κοινωνική και πολιτική δομή της χώρας οδηγεί στο περιθώριο.
Ο εκσυγχρονισμός είναι το υποχρεωτικό και ταυτόχρονα το προνομιακό πεδίο της σύγκρουσης μιας σύγχρονης, ριζοσπαστικής Αριστεράς με το συντηρητισμό κάθε απόχρωσης. Μιας Αριστεράς που δεν δίνει μάχες οπισθοφυλακών, αλλά θέλει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα σημερινά προβλήματα και να ανοίξει μια νέα προοπτική.
Απαιτεί μεγάλες ανακατατάξεις, ανατροπές στο σύστημα διακυβέρνησης, στην οργάνωση του κράτους, στη χρήση των διαθέσιμων πόρων. Απαιτεί αγώνες, πνευματικό και ιδεολογικά ανταγωνισμό, πολιτικές προτάσεις και κοινωνική ενεργοποίηση. Δεν θα υπάρξει, δεν θα δώσει αποτελεσματικές λύσεις παρά μόνο ως αναγεννητικό λαϊκό κίνημα. Δεν θα πραγματοποιηθεί χωρίς τους εργαζόμενους και πολύ περισσότερο εναντίον τους. Θα διαποτισθεί με κοινωνική ευαισθησία, αλλιώς δεν θα μπορέσει να εμπνεύσει το ηράκλειο έργο που απαιτείται. Πρέπει να υπογραμμίσουμε αυτό που συχνά ξεχνιέται: Για ένα τμήμα της κοινωνίας η κατάσταση δεν πάει άλλο. Και το τμήμα αυτό διαρκώς μεγαλώνει: Οι άνεργοι, οι χαμηλόμισθοι, οι χαμηλοσυνταξιούχοι, φτωχοί αγρότες προβληματικών περιοχών, πάνω από το 1/3 της κοινωνίας ζει προβλήματα που μόνο με μια λέξη μπορούμε να τα περιγράψουμε: επιβίωσης. Καμιά επίκληση οικονομικών προβλημάτων, καμιά επίκληση εθνικών κινδύνων δεν μπορεί να επιτρέπει τη συνέχιση αυτής της κατάστασης και τη διεύρυνση των ζωνών φτώχειας και μιζέριας.
Οι βασικοί στόχοι του προοδευτικού εκσυγχρονισμού είναι:
α) Η ανατροπή του σημερινού τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος με την καθιέρωση της απλής αναλογικής, με την αποκέντρωση με αυτοδιοίκηση και το άνοιγμα της εξουσίας στην κοινωνία. Την άνθιση των αντιπροσωπευτικών κινημάτων. Τον εκδημοκρατισμό των κομμάτων. Την υπαγωγή των ΜΜΕ σε κοινωνικό έλεγχο και στον έλεγχο της Βουλής. Την κατάργηση της κομματικοποίησης και της πελατειακής σχέσης. Την αποκατάσταση των σχέσεων πολιτικής - ηθικής και του δεσμού εμπιστοσύνης πολιτικής - κοινωνίας. Τον εμπλουτισμό και διεύρυνση της έννοιας της πολιτικής που θα περιλαμβάνει και τα προσωπικά στοιχεία εκτός από τα παραδοσιακά πολιτικά, δεν θα εξαντλείται στη διαχείριση της ποσότητας αλλά θα βάζει στο επίκεντρο την ποιότητα της ζωής και του περιβάλλοντος.
β) Η ανασυγκρότηση της οικονομίας με τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης. Με την ενίσχυση των επενδύσεων σε βάρος της κατανάλωσης, τη φορολογική μεταρρύθμιση, την ανάπτυξη της υποδομής ιδιαίτερα στις συγκοινωνίες και επικοινωνίες, την οικολογική αναβάθμιση. Με μια εναλλακτική αγροτική πολιτική, με ολοκληρωμένα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης, με πολιτική γης, με προγράμματα αναδιάρθρωσης της παραγωγής, με προώθηση των αναγκαίων έργων υποδομής, γεωργικής εκπαίδευσης, με αναγνώριση και ενίσχυση της οικογενειακής και συνεταιριστικής εκμετάλλευσης. Με μια νέα κατανομή του οικονομικού πλεονάσματος που να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα και την ανεργία, τα φαινόμενα φτώχειας, να εξασφαλίσει ένα ελάχιστο εισοδήματος και να κατανέμει αναλογικά τα βάρη μέσα από αναδιοργάνωση του φορολογικού συστήματος, τη σύνδεση της γνώσης με την παραγωγικού διαδικασία, την ενίσχυση των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε βάρος της παραοικονομίας.
γ) Η καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας που να ενώνει ό,τι καλύτερο έρχεται από το παρελθόν με ό,τι πιο ζωογόνο φέρνει η πορεία προς το Αύριο μιας ελληνικής Αναγέννησης στη διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Η ριζική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που θα διαποτίσει με το ανθρωπιστικό νόημα της ελληνικής παράδοσης την αφομοίωση της σύγχρονης γνώσης και θα διαμορφώνει πολίτες - δημιουργούς. Η καταπολέμηση του λαϊκισμού όλων των αποχρώσεων, του ρατσισμού όλων των εκδοχών, του σεξισμού, του σωβινισμού. Η στήριξη της έρευνας, της καλλιτεχνικής δημιουργίας, της συνολικής ανόδου του πολιτιστικού επιπέδου του λαού.
Η ανασυγκρότηση της οικονομίας, η αναδιοργάνωση του πολιτικού συστήματος διακυβέρνησης και η πολιτιστική ανάπλαση περιλαμβάνουν δύο μεγάλες ανατροπές επαναστατικού θα λέγαμε χαρακτήρα:
• Ριζική ανακατανομή στη χρήση των πόρων ώστε να εξασφαλισθεί η παραγωγική, περιβαλλοντική και πολιτιστική αναβάθμιση.
• Ριζική αποκέντρωση με κατεύθυνση στην περιφέρεια, ριζική ανακατανομή των εξουσιών ώστε να αναβαθμιστεί η θέση του εργαζομένου στην οργάνωση της παραγωγής και τη διανομή του πλούτου και η θέση του πολίτη στην οργάνωση και τη λειτουργία της δημοκρατίας.
Μεγάλο μέρος του πλούτου που διαθέτουμε γίνεται πολυτελής κατανάλωση και προκλητική σπατάλη. Ταυτόχρονα, η ικανοποίηση των αναγκών είναι μονομερής.
Η ικανοποίηση των υλικών αναγκών στη χώρα μας είναι σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Αντίστροφα, οι πνευματικές και πολιτιστικές ανάγκες πνίγονται μέσα στον αναχρονιστικό συγκεντρωτισμό, στη γενική πνευματική, πολιτιστική μιζέρια και την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Ένα σημαντικό τμήμα της σημερινής κατανάλωσης πρέπει να αλλάξει χαρακτήρα, να χρησιμοποιηθεί δηλαδή για την περιβαλλοντική και πολιτιστική αναβάθμιση, για την ανάπτυξη της παραγωγής και ταυτόχρονα για τη βελτίωση του περιβάλλοντος. Αυτό προϋποθέτει μεγάλες κοινωνικές επεμβάσεις στον τρόπο που χρησιμοποιείται, επομένως και στον τρόπο που διανέμεται ο πλούτος, μεγάλες κοινωνικές πρωτοβουλίες που θα στρέψουν πόρους προς τις επιθυμητές κατευθύνσεις.
Οι μηχανισμοί που πρέπει να χρησιμοποιηθούν είναι η φορολογική μεταρρύθμιση, η προτεραιότητα των δημοσίων δαπανών και η ιεράρχηση στη χρήση των κοινοτικών πόρων που τα επόμενα χρόνια θα διπλασιασθούν.
Το σύστημα διακυβέρνησης είναι αυστηρά ιεραρχημένο, λειτουργεί συγκεντρωτικά, περιθωριοποιεί τον πολίτη, υποβαθμίζει τα αντιπροσωπευτικά όργανα σ' όλα τα επίπεδα, καταπνίγει τη δημιουργική πρωτοβουλία, οδηγεί στην αποτελμάτωση ολόκληρη την κοινωνία.
Απαιτείται ριζική αποκέντρωση, ριζική ανακατανομή των εξουσιών, ενίσχυση των αντιπροσωπευτικών οργάνων σε βάρος της εκτελεστικής εξουσίας, αποκέντρωση και περιφερειακή ανάπτυξη, ενίσχυση των κοινωνικών ελέγχων, ενθάρρυνση των μορφών άμεσης δημοκρατίας, απελευθέρωσης της δημιουργικής πρωτοβουλίας σ' όλα τα επίπεδα. Για τον ΣΥΝ η ολοκλήρωση της αποκέντρωσης από τον Δήμο ως την περιφέρεια με άμεσα εκλεγμένα από το Λαό όργανα Αυτοδιοίκησης με το σύστημα της Απλής Αναλογικής ως το 1995 αποτελεί σταθερή προτεραιότητα. Χρειάζεται αναθεώρηση του Συντάγματος, εφαρμογή επιτέλους της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Β' βαθμού, ισχυροποίηση της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης Α' βαθμού και όλων των κοινωνικών μορφών οργάνωσης, τολμηρή διοικητική μεταρρύθμιση, συρρίκνωση της γραφειοκρατίας για να αναπνεύσουν οι πολίτες, να ελευθερωθεί η δημιουργική πρωτοβουλία του λαού και της κοινωνίας.
Σ' αυτό το σημείο ανακύπτουν δύο μεγάλα θεωρητικά προβλήματα:
α) Με ποιους μηχανισμούς μπορεί να γίνει ο νέος προσανατολισμός των πόρων; Αρκεί η αγορά; και
β) Ποια είναι τα υποκείμενα, οι φορείς των οικονομικών δραστηριοτήτων. Ποια τελικά μπορεί να είναι η σχέση ατομικού και κοινωνικού στις μέρες μας;
Η αγορά είναι αναντικατάστατος μηχανισμός για τον έλεγχο, την οικονομική δραστηριότητα, για τη χρήση και την τοποθέτηση των πόρων. Δεν είναι, όμως μόνος του επαρκής. Σήμερα, σ' όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, ο μισός πλούτος που παράγεται, ανακατανέμεται μέσω της φορολογίας, των δημοσίων δαπανών και των κοινωνικών πολιτικών. Η σύγχρονη τεχνολογία αναπτύχθηκε επειδή υπήρξε μια γενναία πολιτική χρηματοδότησης της έρευνας και των εφαρμογών. Η αγορά δεν μπορεί να αναβαθμίσει το περιβάλλον και να λύσει το μέγα της σημερινής εποχής, την ανεργία. Η αγορά πρέπει να συμπληρωθεί με ισχυρές πολιτικές που θα επιδιώκουν να επιταχύνουν την ανάπτυξη εξασφαλίζοντας την απαιτούμενη χρήση των πόρων και τη δικαιότερη κατανομή της κατανάλωσης.
Η παραγωγική υποβάθμιση της χώρας οφείλεται σε μεγάλες στρεβλώσεις των βασικών οικονομικών μηχανισμών που ευνοούν την παραοικονομία σε βάρος της παραγωγικότητας και τον παρασιτισμό σε βάρος της παραγωγής. Για την ανατροπή αυτής της κατάστασης απαιτείται γενναία ενθάρρυνση των παραγωγικών μονάδων και των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Χρειάζεται απελευθέρωση όλων των μορφών ιδιοκτησίας για να επιτύχουμε την παραγωγική εξυγίανση των μονάδων. Χρειάζεται αυτονόμηση των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών • έχουμε καταθέσει σχετικό νόμο στη Βουλή - από την ασφυκτική και ρουσφετολογική εξάρτηση από το κυβερνητικό κόμμα, απελευθέρωση των κοινωνικών μορφών οικονομικής δράσης • συνεταιρισμοί, επιχειρήσεις τοπικής αυτοδιοίκησης • και ενθάρρυνση για σύγχρονες μορφές διοίκησης στις ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Οι τρεις μορφές ιδιοκτησίας μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά και να μεγιστοποιήσουν το παραγωγικό αποτέλεσμα μέσα στα πλαίσια ενός ανορθωτικού προγράμματος.
Οι πολιτικές του κράτους μπορούν να δράσουν ικανοποιητικά, εξασφαλίζοντας σύγχρονη υποδομή για όλες τις μορφές επιχειρηματικής δραστηριότητας στις σημερινές συνθήκες.
Αναδεικνύουμε τις ευθύνες και των δύο κομμάτων νια την χαμένη 15ετία. Καταπολεμάμε αυστηρά την πολιτική της Ν.Δ., που είναι κοινωνικά ανάλγητη, ασυνάρτητη και αποσυνθετική. Καταπολεμάμε την εθνική δημαγωγία, την υποσχεσιολογία και την εχθρική προς την αριστερά στάση του ΠΑΣΟΚ. Παίρνουμε πρωτοβουλίες που ζωογονούν την κοινωνική δραστηριότητα και τους ενωτικούς αγώνες σε όλα τα μέτωπα, οικονομικό, κοινωνικό, εθνικό, κουλτούρας, στην κατεύθυνση του δημοκρατικού εκσυγχρονισμού. Υποστηρίζουμε σταθερά πως η διέξοδος από την κρίση βρίσκεται σε σεβασμό από όλους, ένας πλαισίου ανταγωνισμού των κομμάτων.
Και στην οικοδόμηση των όρων μιας πλατιάς συνεργασίας με τον χώρο του ΠΑΣΟΚ ιδιαίτερα - που σήμερα δεν υπάρχουν, αλλά πρέπει να οικοδομηθούν - σε προγραμματική βάση, στη βάση της ισοτιμίας και μέσα από ανοιχτό διάλογο και αμοιβαία κριτική σε όλα τα επίπεδα. Ο ΣΥΝ θα εργαστεί με ειλικρίνεια και τόλμη σ' αυτή την κατεύθυνση, αφήνοντας στο όνομα του αύριο δυσκολίες προερχόμενες από το χτες. Η τακτική αυτή, που σημαίνει ένα γενναίο άνοιγμα στον αριστερό κόσμο του ΠΑΣΟΚ, οφείλει να οδηγήσει στην αύξηση των εσωτερικών πιέσεων προς την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, στην ανατροπή της εχθρικής προς την Αριστερά στάση της, στην εγκατάλειψη του αυτάρεσκου ηγεμονισμού του και της ιστορικά εσφαλμένης αντίληψης για την κάθετη διαίρεση της κοινωνίας σε δύο κόσμους.
Το θέμα μιας κυβερνητικής συνεργασίας βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με το αυριανό εκλογικό αποτέλεσμα, με την ισχυροποίηση του ΣΥΝ, ώστε να επέλθουν ριζικές ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό που σήμερα κυριαρχεί στη χώρα, ώστε να πληγεί αποφασιστικά η δικομματική πόλωση που οδηγεί την Ελλάδα στο παρελθόν.
Ο Συνασπισμός προβάλλει την εναλλακτική του πρόταση για να βάλει τέλος στον φαύλο κύκλο της εναλλαγής της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ. Την προβάλλει στον αντίποδα της δικομματικής εναλλαγής, με στόχο να βάλει τέλος σ' αυτή την αδιέξοδη για τη χώρα πορεία και όχι για να διεκδικήσει ένα μερίδιο στα πλαίσια της προβάλλουμε τη δική μας εναλλακτική πρόταση γιατί αρνούμαστε αντιλήψεις που θεωρούν πως η υπόθεση της διακυβέρνησης της χώρας αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ και ότι η Αριστερά πρέπει να αποδεχτεί ένα ρόλο περιθωριακό, περιοριζόμενη στον έλεγχο και την καταγγελία του συστήματος της δικομματικής εναλλαγής.
Πιο συγκεκριμένα:
Η εκτίμηση ότι η κρίση της ελληνικής κοινωνίας έχει πάρει διαστάσεις ιστορικής παρακμής, που αν συνεχιστεί δύσκολα θα είναι αντιστρέψιμη είναι καθολική στις γραμμές μας. Δεν είναι μόνο τα εθνικά προβλήματα που έχουν όλο ανοίξει επικίνδυνα, οι μακροοικονομικοί δείκτες που μένουν στάσιμοι ή χειροτερεύουν, η συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης και τα φαινόμενα μιας νέας φτώχειας. Είναι ταυτόχρονα η διάλυση του κοινωνικού ιστού, η αποθάρρυνση και ο αρνητισμός, η έλλειψη μιας θετικής εθνικής προοπτικής, ένας βαθύτερος συντηρητισμός.
Η πολιτική της Ν.Δ. παροξύνει αυτή την κατάσταση. Πρόκειται για μια πολιτική που θα τη συνοψίζαμε (ανεξάρτητα από αντιφάσεις, ταλαντεύσεις, διαχειριστική ασυναρτησία) ως απόπειρα ενός νεοσυντηρητικού εκσυγχρονισμού, μια προσπάθεια ανάλογη με εκείνη που έχει γίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και που περιγράφεται με τον όρο "νεοφιλελεύθερη στρατηγική". Τα αδιέξοδα, κατά συνέπεια, της κυβέρνησης της Ν.Δ. βρίσκονται στις πολιτικές και κοινωνικές της επιλογές, στην πολιτική και κοινωνική της φιλοσοφία. Βασικό στοιχείο της είναι η ανάθεση του όποιου εκσυγχρονισμού και των αναδιαρθρώσεων στην αγορά και στη γενικευμένη ιδιωτικοποίηση. Η τυφλή λειτουργία της αγοράς χωρίς πολιτικές ρυθμίσεις και κοινωνικό έλεγχο δεν μπορεί να προσανατολίσει παραγωγικούς υπάρχοντες πόρους, ενώ η ιδιωτικοποίηση των πάντων συρρικνώνει την ήδη ισχνή παραγωγική μας βάση.. Ο λαός δεν εμπνέεται, σπρώχνεται στο περιθώριο. Και χωρίς ενεργούς πολίτες δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν οι εθνικοί κίνδυνοι και οι προκλήσεις του Μάαστριχτ.
Αυτή η πολιτική πρέπει να ανατραπεί. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. πρέπει να φύγει και θα φύγει με το δημοκρατικό δρόμο των εκλογών. Γι' αυτό εξάλλου ζητάμε εκλογές με απλή αναλογική.
* Όσο παρά την αντίθεση μας, αυτή η κυβέρνηση παραμένει, προτείνουμε την άσκηση απέναντι της μιας σύγχρονης δυναμικής, προγραμματικής αντιπολίτευσης. Μέσα και από αυτό το δρόμο επανακαθορίζεται η νέα ταυτότητα της Αριστεράς και συγκροτείται η εναλλακτική προοδευτική απάντηση. Προγραμματική αντιπολίτευση σημαίνει ότι δεν επαναπαυόμαστε στην ευκολία της γενικής διαμαρτυρίας και της καταγγελίας αλλά παλεύουμε και αντιπαρατασσόμαστε στο πεδίο του εκσυγχρονισμού, δίνοντας μάχες για μια θετική εναλλακτική προοδευτική διέξοδο και όχι μάχες οπισθοφυλακών που υπερασπίσουν παραλυτικές ισορροπίες του παρελθόντος και του παρόντος. Επιδιώκουμε μια αντιπολίτευση, που δεν θα ασκείται μόνο από την κορυφή του κόμματος και πολλές φορές μόνο με ανακοινώσεις αλλά με το σύνολο των δυνάμεων μας, σχεδιασμένα με καθημερινές πρωτοβουλίες και με προσπάθεια συσπείρωσης και κινητοποίησης κοινωνικών δυνάμεων.
* Ασκώντας μια προγραμματική αντιπολίτευση, ριζοσπαστική και συγκρουσιακή δεν αποκλείουμε προσπάθειες ευρύτερης διακομματικής εθνικής συνεννόησης σε ορισμένα ζητήματα. Τα εθνικά θέματα, τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής και η προετοιμασία των ελληνικών διαπραγματευτικών θέσεων για το Μάαστριχτ είναι τομείς που πρέπει να "σπάσει" και η μονοκομματική νοοτροπία της Ν.Δ. και η δημαγωγική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ.
Αλλά ως προς αυτό πρέπει να συνεννοηθούμε με σαφήνεια. Η επιδίωξη ευρύτερων συμπτώσεων δεν σημαίνει προοπτική οικουμενικών σχημάτων ή συσπείρωση των κομμάτων. Δεν σημαίνει, για τον ΣΥΝ, ένα ρόλο "κεντρώου ρυθμιστή", διαιτητή των πολιτικών συγκρούσεων, που είναι έτοιμος να συμμαχήσει κατά περίπτωση με οποιονδήποτε. Αυτή η επιδίωξη αποκτά νόημα μέσα σ' ένα αποσαφηνισμένο πλαίσιο σταθερής πολιτικής στόχευσης και εναλλακτικής προοπτικής στο φιλελευθερισμό και κάθε συντηρητική πολιτική.
• Όλα τα παραπάνω ισχυρός ΣΥΝ, προγραμματική αντιπολίτευση, πρωτοβουλίες εντάσσονται στην προοπτική υλοποίησης μιας προοδευτικής εναλλακτικής λύσης, θέτουν το ζήτημα μιας άλλη πορείας της χώρας, στη βάση ενός προγράμματος εθνικής ανόρθωσης και προοδευτικού εκσυγχρονισμού. Τα ερωτήματα, ποια πολιτική θα αντικαταστήσει τη σημερινή πολιτική, ποια κυβέρνηση θα υλοποιήσει τη νέα πολιτική, ποιες κοινωνικές και βέβαια ποιες πολιτικές δυνάμεις θα στηρίξουν αυτή την πολιτική δεν μπορεί να τα παρακάμψει καμιά πολιτική δύναμη.
Η πολιτική πρόταση του ΣΥΝ προτάσσει το πρόγραμμα. Έχει κεντρικό άξονα τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό, συγκρούεται με τις συντηρητικές πολιτικές, αντιπαρατίθεται με τη νεοφιλελεύθερη ισοπέδωση της Ν.Δ., με τα παλαιοκομματικά και συντηρητικά λαϊκιστικά στοιχεία του ΠΑΣΟΚ:
- Επιδιώκει ν' ανοίξει ο δρόμος μιας κοινωνικά δίκαιης διεξόδου από την κρίση, μη επιτρέποντας παραπέρα συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου των ασθενέστερων οικονομία στρωμάτων, συνδέοντας την αναγκαία πολιτική σταθεροποίηση με πολιτικές ανάπτυξης, δίνοντας λύση στο πελώριο πρόβλημα της εξυγίανσης της πολιτικής ζωής, βάζοντας τέρμα στα ρουσφέτια και κόβοντας τον ομφάλιο λώρο που δένει τον κρατικό μηχανισμό με την κυβερνητική εξουσία.
• Προωθεί άλλες προτεραιότητες και ιεραρχήσεις στους τομείς της οικολογίας, της κοινωνικής πρόνοιας και της κουλτούρας.
- Προβάλλει τη ριζική αλλαγή του μοντέλου διακυβέρνησης της χώρας.
- Επιδιώκει να ανοίξει διάλογο στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο για την δημιουργία προϋποθέσεων για τη σύγκλιση των δυνάμεων του προοδευτικού εκσυγχρονισμού.
Η πολιτική πρόταση του ΣΥΝ έχει το χαρακτήρα κοινωνικού - πολιτικού κινήματος. Επιδιώκει να δημιουργεί στην πράξη μέσα από την καθημερινή δράση, μέσα από την παρέμβαση στις κοινωνικές πραγματικότητες, από τις ενωτικές πρωτοβουλίας, την ανασύνθεση του ευρύτερου πολιτικού χώρου του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, να οδηγεί στη θετική μεταβολή του συσχετισμού των δυνάμεων.
Η πολιτική πρόταση του ΣΥΝ είναι το προνομιακό για μας πεδίο ανταγωνισμού προς τις αδιέξοδες λογικές της αυτοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ. Είναι το προνομιακό πεδίο ανταγωνισμού προς την απόπειρα του ΠΑΣΟΚ να κυβερνήσει τη χώρα επαναλαμβάνοντας χρεοκοπημένες επιλογές και πρακτικές όπως αυτές που δοκιμάσθηκαν στην οκταετία, και για τις οποίες υπάρχουν καίριες προϋποθέσεις, που σήμερα δεν υπάρχουν, για τη συγκρότηση μιας μεγάλης δημοκρατικής και προγραμματικής πλειοψηφικός που θέλουμε να αποτυπωθεί και σε κυβερνητικό επίπεδο, σε μια κυβέρνηση Αριστεράς - Κεντροαριστεράς και οικολογικών δυνάμεων που θα δεσμευτούν στην προώθηση ενός προγράμματος προοδευτικού εκσυγχρονισμού.
Αυτή η συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα "μετά τη Ν.Δ. τι;" απευθύνεται στα λαϊκά στρώματα και σ' όλους τους πολίτες που αρνούνται τη σημερινή κυβερνητική πολιτική. Αυτή η απάντηση είναι επιθετική απέναντι σ' εκείνους που πιστεύουν ότι η αυτοδύναμη επάνοδος του ΠΑΣΟΚ εν λευκώ εξουσιοδοτημένου είναι η μόνη ορατή εναλλακτική λύση. Εμείς, αντίθετα, πιστεύουμε ότι μπορεί και πρέπει να επιβληθεί μια διαφορετική λύση, από την επανάληψη των ανίσχυρων αυτοδυναμιών, ή την επανάληψη συντηρητικών πολιτικών και πρακτικών μ' ένα διαφορετικό απλώς χρώμα. Λύση, με αντοχή και προοπτική, που θα συσπειρώνει μια ευρύτερη πλειοψηφία.
Η πρόταση μας που συμπυκνώνεται στο σύνθημα: Προοδευτικός εκσυγχρονισμός, ισχυρός ΣΥΝ, δημιουργία προϋποθέσεων για κυβέρνηση συνεργασίας.
Μέσα από μια τέτοια πολιτική, η επιρροή μας θα αυξηθεί οι σημερινοί συσχετισμοί θα αλλάξουν, ο δικομματισμός θα αμφισβητηθεί στην πράξη. Η προώθηση αυτής της πολιτικής απαιτεί την ολόπλευρη ενίσχυση πριν απ' όλα εκλογικά, του ΣΥΝ. Αρνούμενοι την αναμονή και την παραπομπή του πολιτικού προβλήματος της χώρας στο αόρατο μέλλον, δεν πρέπει ταυτόχρονα να πάρουμε τις επιθυμίες μας για πραγματικότητες. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε ότι σήμερα, πέραν κάποιων νησίδων και χρήσιμων πράγματι προσπαθειών προσεγγίσεων στελεχών του, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ αναζητά ακριβώς εν λευκώ εξουσιοδότηση δια της αυτοδυναμίας της, αρνούμενη να δεσμευτεί με σαφήνεια για το μέλλον. Επειδή δεν γνωρίζουμε ότι στην πολιτική η βούληση διαμορφώνεται κυρίως από τους συσχετισμούς, η ενίσχυση του ΣΥΝ από τις κάλπες στις επόμενες εκλογές, αποτελεί τον πιο σίγουρο δρόμο για την πολιτική μας πρόταση. Στις επόμενες λοιπόν εκλογές θα ζητήσουμε να ενισχυθεί ο ΣΥΝ θα αντιταχθούμε στη διεκδίκηση της αυτοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ σε βάρος μας, θα αγωνιστούμε για τον επαναπατρισμό όλων των οπαδών μας και άλλων αριστερών και προοδευτικών πολιτών στους κόλπους μας, ώστε να οικοδομήσουμε, με σταθερότητα και αποφασιστικά μέτρα, έναν ισχυρό ΣΥΝ, τρίτο πόλο στην πολιτική ζωή της χώρας.
Αυτή είναι η πολιτική προσέγγιση του ΣΥΝ. Την απευθύνει στους εργαζόμενους, γυναίκες και άντρες, στους νέους και τις νέες και τους καλεί να αγωνιστούν για να σταματήσει η παραπέρα παρακμή, να ανοίξει ο δρόμος για τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό της χώρας.
Απορρίπτουμε τα πρότυπα των αρχηγικών κομμάτων ή των κομμάτων στελεχών και εργαζόμαστε για τη διαμόρφωση ενός μαζικού πολιτικού φορέα που θα λειτουργεί με διαφάνεια, δημοκρατικά, αποκεντρωμένα και θα δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο στη διακήρυξη μας για ένα κόμμα που θα ανήκει στα μέλη του.
• Η περσινή Πανελλαδική Συνέλευση άνοιξε το δρόμο ν' απαλλαγούμε από συγκεντρωτικές - γραφειοκρατικές δομές και πρακτικές. Όμως, η κατάκτηση ενός δημοκρατικού μοντέλου λειτουργίας αποδείχτηκε ότι δεν προκύπτει ούτε αυτόματα ούτε εύκολα.
Πραγματοποιήσαμε τολμηρά θέματα για τα δεδομένα του πολιτικού μας συστήματος εισάγοντας θεσμούς συμμετοχής και διαφάνειας: Το δημοψήφισμα, την κατοχύρωση του δικαιώματος της μειοψηφίας να δημοσιοποιεί τη γνώμη της ή να εισηγείται τη δική της τοποθέτηση. Προχωρήσαμε στην αναγνώριση της ύπαρξης τάσεων στη λειτουργία του Συνασπισμού. Προωθήσαμε μια νέα αντίληψη για τη συμμετοχή των μελών στη λειτουργία των οργανώσεων, με τις πρακτικές που ακολουθήσαμε στο δημοψήφισμα του Γενάρη, και την τριήμερη ψηφοφορία για τους αντιπροσώπους του τωρινού μας Συνεδρίου. Όμως, τα βήματα αυτά αποδείχτηκαν ανεπαρκή. Δεν καταφέραμε τα μέλη του ΣΥΝ να είναι ενημερωμένα και να μετέχουν σε κρίσιμες γι' αυτόν αποφάσεις.
Το δημοψήφισμα του Γενάρη, αλλά και η συμμετοχή στις πρόσφατες συνεδριακές διαδικασίες, έδειξαν πως είναι δυνατό να υπάρξει και στις σημερινές συνθήκες, μαζική οργανωμένη συμμετοχή στις λειτουργίες ενός πολιτικού φορέα, όμως αυτό προϋποθέτει νέα μοντέλα οργάνωσης και λειτουργίας και φυσικά πολιτική που να εκφράζει τις αγωνίες και τα προβλήματα των πολιτών. Δεν είναι τυχαίο πως μέσα σε συνθήκες δύσκολες για την Αριστερά, ο αριθμός των μελών του ΣΥΝ αυξήθηκε κατά 20% σε σχέση με την περσινή Πανελλαδική Συνέλευση.
Οφείλουμε, λοιπόν να εργαστούμε με συνέπεια για την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής οργάνωσης και να δώσουμε σάρκα και οστά στους θεσμούς συμμετοχής, ελέγχου και διαφάνειας.
• Τα μέλη του ΣΥΝ να συμβάλλουν στην ανασυγκρότηση και αναγέννηση των κοινωνικών κινημάτων, των συλλογικών μορφών δράσης των πολιτών και κύρια του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, όχι με αφ' υψηλού κριτική και έξω από αυτά, αλλά από θέση ενεργού συμμετοχής και πραγματικής αλληλεγγύης. Να συμβάλλουν στην ανάδειξη των ζητημάτων της αυτονομίας, της δημοκρατικής εσωτερικής ζωής τους, της διεύρυνσης των αιτημάτων και του προγραμματικού τους ορίζοντα, της σχέσης του τοξικού με το κοινωνικό, το εθνικό και το διεθνικό τους ρόλο, της αποκομματικοποίησης και αποπαραταξιοποίησης.
• Την ίδια στιγμή, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με νέα προβλήματα που τραυμάτισαν την ενότητα του Συνασπισμού και μείωσαν την αξιοπιστία του.
Ασκήθηκε εντονότατη κριτική στην Π.Γ. από ένα σημαντικό τμήμα οργανώσεων για την αδυναμία της να αντιμετωπίσει το φαινόμενο των συνεχών και αλληλοσυγκρουόμενων δηλώσεων στελεχών, την αδυναμία που δείξαμε να δουλέψουμε ενιαία και αποτελεσματικά.
Οικοδομούμε έναν ενιαίο Συνασπισμό που δεν θα χάσει την πολυχρωμία του, ένα Συνασπισμό που στις γραμμές του θα συναντώνται τα διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτικά ρεύματα της Αριστεράς. Έχουμε απορρίψει πρότυπα όπου η εμφάνιση μιας ιδιαίτερης πολιτικής ή θεωρητικής αντίληψης έπρεπε να οδηγήσει και σε διάσπαση. Γι' αυτό και δεν μπορούμε ν' αρνηθούμε την πραγματικότητα των τάσεων. Των τάσεων ως ιδιαίτερων πολιτικών θεωρητικών ρευμάτων που συγκροτούνται στη βάση εναλλακτικών απόψεων.
Τ' αρνητικά φαινόμενα του τελευταίου χρόνου δεν θα πρέπει να μας οδηγήσουν πίσω στην άρνηση δημοκρατικών δικαιωμάτων, που έχουμε θεσπίσει, όπως είναι η δημόσια διατύπωση της προσωπικής γνώμης ή η λειτουργία τάσεων. Όμως, αυτό πρέπει να τεθούν σε πλαίσια, που θα σέβονται τη συλλογική λειτουργία και δεν θα αντιστρατεύονται την αποτελεσματικότητα της δράσης του Συνασπισμού. Πιστεύουμε ότι ο στοιχειώδης σεβασμός στη συλλογική λειτουργία επιβάλλει να καταθέτουν τα μέλη τις απόψεις τους, ατομικά ή συλλογικά, στα όργανα που ανήκουν και να ζητάνε να γίνει σχετική συζήτηση. Σε περίπτωση που διαφωνούν με τις αποφάσεις της πλειοψηφίας, έχουν το δικαίωμα να διατυπώσουν την προσωπική τους γνώμη, ενημερώνοντας και για το περιεχόμενο της συλλογικής απόφασης.
Η μεγάλη πλειοψηφία υποστηρίζει ότι όλοι θα πρέπει να εργαστούν για την προώθηση των συλλογικών αποφάσεων και αντιμετωπίστηκε, με επιφύλαξη, η άποψη πως όσοι δεν συμφώνησαν με τις συλλογικές αποφάσεις, δεν θα επιδιώκουν την υλοποίηση τους. Δεν μπορείς να απαιτήσεις από ένα μέλος του Συνασπισμού να εργαστεί για αποφάσεις που έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις του, όμως δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές πρακτικές ενεργοποίησης σ' άλλη κατεύθυνση με τη μία ή την άλλη μορφή από αυτή των αποφάσεων της πλειοψηφίας.
Ένας πολιτικός οργανισμός που αγωνίζεται για την αναβάθμιση του ήθους της πολιτικής αντιπαράθεσης, οφείλει και στην εσωτερική του λειτουργία να δίνει δείγματα άλλης ποιότητας διαλόγου. Οφείλουμε να θεμελιώσουμε ένα άλλο ήθος διαλόγου και αντιπαράθεσης των διαφορετικών απόψεων, που δεν θα τραυματίζει την δημοκρατία, την αλληλεγγύη και την ενότητα του Συνασπισμού.
Η προσυνεδριακή συζήτηση έδειξε πως μπορούμε να κατοχυρώσουμε και να προωθήσουμε πιο τολμηρά τη δημοκρατία, καθιερώνοντας θεσμούς που μπορούν να διασφαλίσουν και την ενότητα και την αποτελεσματικότητα της δράσης του ΣΥΝ.
Ο τρόπος που λειτούργησε όλο αυτό το διάστημα η ΚΠΕ, δεν διευκόλυνε την αντιμετώπιση φαινομένων διστακτικότητας, διεύρυνσης αποστάσεων περιορισμένης συμμετοχής, που σ' ένα βαθμό ήταν φυσιολογικό λόγω της μεταβατικότητας της φάσης.
Έπρεπε, όμως, να αντιμετωπιστεί, σταδιακά. Τα καθοδηγητικά όργανα του κόμματος έπρεπε να πρωτοστατήσουν και με το δικό τους παράδειγμα στη συσπείρωση, στην έμπνευση του κόσμου της Αριστεράς.
Τα κόμματα της Αριστεράς, δεν φτιάχνονται μόνο με το νου, τη λογική και τις τετράγωνες απόψεις. Κτίζονται και με την καρδιά, το πάθος, το πείσμα, την αγάπη των μελών και στελεχών τους προς το κόμμα στο οποίο εθελοντικά ανήκουν. Πρέπει να ενισχύσουμε τα στοιχεία της ενότητας, της αλληλεγγύης, της συντροφικότητας μέσα στο κόμμα.
Η ανάδειξη ενός καινούργιου μοντέλου δημοκρατικής και ταυτόχρονα αποτελεσματικής λειτουργίας θα αποτελέσει και μια γενικότερη συνεισφορά του ΣΥΝ στην υπόθεση της εξυγίανσης και εκδημοκρατισμού του πολιτικού μας συστήματος. Φιλοδοξούμε να συγκροτήσουμε έναν οργανισμό, γεμάτο υγεία, νιάτα και ιδέες. Αποτελεσματικό στη δράση, με ηθική ακτινοβολία που να αντανακλά τις ωραιότερες παραδόσεις της Αριστεράς και του Αύριο, ίσως δεν ξέρουμε ακόμα με ακρίβεια. Ψάχνουμε να απαντήσουμε στο σημερινό στοίχημα που αποτελεί η συγκρότηση του ΣΥΝ. Το κόμμα που συγκροτούμε θα είναι κόμμα των μελών του, βαθιά δεμένο με όλους τους αρμούς της ελληνικής κοινωνίας, αντιγραφειοκρατικό και αντιδογματικό, πλούσιο σε κοινωνικές ευαισθησίες, ανοικτό σε θεωρητικές αναζητήσεις και ταυτόχρονα σταθερό στον σοσιαλιστικό του προσανατολισμό, με πλούσια εσωτερική δημοκρατική ζωή που θα οδηγεί σε αποτελεσματική πολιτική και μαζική δράση, μέσα από την ενότητα, παρά τη διαφορετικότητα, και τον ακλόνητο σεβασμό στην αρχή της πλειοψηφίας και της συλλογικότητας. Ένα κόμμα που θα απορρίπτει τις αντιλήψεις της περιθωριακής μοναδικότητας, αλλά και των οπορτουνιστικών τακτικισμών, που θα το έδεναν στην ουρά άλλων. θα πετύχουμε με την προσπάθεια του καθένα ξεχωριστά και όλων μαζί να υπερβούμε υποκειμενισμούς και να δώσουμε την πνοή μιας νέας Αριστεράς, που αξιώνει ο τόπος.
Ιούνιος 1992
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS