Ζούμε την εποχή της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου και της πολιτικής και ιδεολογικής κυριαρχίας της αγοράς, που συνδέεται με την απαξίωση των παραδοσιακών δομών οργάνωσης της κοινωνίας και την ανάδυση νέων ομάδων εξουσίας και νέων υποκειμένων διαμόρφωσης των διεθνών σχέσεων. Παράλληλα παρατηρούμε την ενίσχυση υπερεθνικών κέντρων οικονομικής και πολιτικής εξουσίας και την αποδυνάμωση του εθνικού κράτους .
Τα ελπιδοφόρα νέα κινήματα για την ειρήνη, για μια εναλλακτική πορεία της παγκοσμιοποίησης από την νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική ,αποτελούν την πρώτη απάντηση της κοινωνίας των πολιτών στη κυριαρχία των αγορών.
Σʼ αυτό το παγκόσμιο πλαίσιο, στην Ε.Ε. οι πόλεις και οι περιφέρειες διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στη διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης.
οι περιφέρειες και οι πόλεις, που διαθέτουν ισχυρή συμμετοχική παράδοση, επαρκή θεσμική ικανότητα από διοικητική και πολιτική άποψη και μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών, είναι αυτές που παρουσιάζουν την ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη. Τα πολύμορφα τοπικά κινήματα ,εκφραστές του συνθήματος «σκέψου οικουμενικά, δράσε τοπικά», έχουν και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.
Παρά τα όποια θετικά βήματα έγιναν τα τελευταία 30 χρόνια με την ενίσχυση του πρώτου βαθμού Αυτοδιοίκησης, με τη μεταρρύθμιση «Καποδίστριας», με την καθιέρωση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης αλλά και την άτολμη αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001 για την ενίσχυση της τοπικής αυτονομίας, η χώρα μας παραμένει το πλέον συγκεντρωτικό κράτος.
Η πολιτική των Κυβερνήσεων του ΠΑ.ΣΟ.Κ και της Ν.Δ. στο θεσμικό αλλά και στο οικονομικό επίπεδο διακρίνεται για:
- τη στασιμότητα, τις οπισθοδρομήσεις και την άρνηση της ολοκλήρωσης και της υλοποίησης της μεταρρύθμισης του πολιτικού μας συστήματος με Αποκέντρωση και Αυτοδιοίκηση.
- τη μη προσαρμογή της χώρας μας σε ένα σύστημα πρωτοβάθμιας τοπικής και περιφερειακής Αυτοδιοίκησης με όλες τις εξουσίες –αρμοδιότητες τοπικού και περιφερειακού χαρακτήρα συνοδευόμενες από τους αντίστοιχους πόρους.(Είναι προφανές ότι ως την καθιέρωσή του αγωνιζόμαστε για την ενίσχυση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης –στελέχωση, πόρους, αρμοδιότητες- μια που στο σχέδιο μας αποτελεί αποκεντρωμένο επίπεδο της Περιφέρειας)
- την αθέτηση των υποσχέσεων και διακηρύξεων για θεσμοθέτηση και εφαρμογή της αιρετής περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Αντίθετα οι κυβερνήσεις του δικομματισμού ανέδειξαν την περιφέρεια ως το «μακρύ χέρι» της Κεντρικής εξουσίας (κυβέρνησης) και τον κομματικό Γενικό Γραμματέα σε «κηδεμόνα» της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και διαχειριστή του Περιφερειακού προγράμματος και των Ευρωπαϊκών κονδυλίων.
- Οι πόροι της Αυτοδιοίκησης να είναι ελάχιστοι περίπου στο 5% σε σχέση με τα συνολικά έσοδα του δημοσίου τομέα, όταν ο μέσος όρος στην Ε.Ε. των 15 ξεπερνά το 20%,από τα χρήματα που διαχειρίζεται η Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας, σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν 500 ευρώ, όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 3.000 ευρώ ανά κάτοικο.
- Ο σχεδιασμός και η διαχείριση των διαφόρων πόρων των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής να γίνεται από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών και τον διορισμένο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας.
Οι πόλεις, μαζί με την ενδοχώρα - και στη χώρα μας πια- συγκεντρώνουν το 80% του πληθυσμού, εμφανίζονται νέα προβλήματα, που συνυπάρχουν με τα παλιά. Οι πόλεις είναι αυτές που συγκεντρώνουν τις παραγωγικές δραστηριότητες, την οικονομική ανάπτυξη αλλά και τα κοινωνικά προβλήματα.
Οι περιφερειακές και ενδοπεριφερειακές ανισότητες, οι κοινωνικές αντιθέσεις επιδεινώνονται, τα οικονομικά αδιέξοδα επιτείνονται και ο κοινωνικός ιστός στις πόλεις ιδιαίτερα διασπάται, η ύπαιθρος ερημώνει. Η υποχώρηση των παραδοσιακών παραγωγικών τομέων, η υποαπασχόληση, η ανεργία, τα προβλήματα καθημερινής διαβίωσης και κατοικίας, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, έχουν άμεσες και δραματικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή και διαβρώνουν την κοινωνική συνείδηση με αποτέλεσμα η διαδικασία πολιτικής και κοινωνικής αποϊδεολογικοποίησης να ενισχύεται.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Όπως σε όλο το δημόσιο βίο έτσι και στην Αυτοδιοίκηση παρατηρούνται φαινόμενα κακοδιοίκησης, κακοδιαχείρισης, παραβίασης νόμων, εξυπηρέτησης πελατειακών σχέσεων και τοπικών συμφερόντων. Όμως δεν είναι η πλειοψηφία. Είναι μια μικρή μειοψηφία. Υπάρχουν βέβαια και συγκεκριμένοι λόγοι που τα πιο πάνω φαινόμενα παρατηρούνται στην Αυτοδιοίκηση:
- Ο τρόπος ανάδειξης των Δημοτικών Αρχών,
- Το Δημαρχοκεντρικό Σύστημα στη λειτουργία του,
- Η πολιτική αδυναμία λειτουργίας των Δημοτικών Συμβουλίων,
- Η πολυνομία (και υπουργικές αποφάσεις ανατρέπουν νόμους),
- Η μη άσκηση της εποπτείας από το κράτος στη νομιμότητα των αποφάσεων,
- Η έλλειψη νομοθεσίας για Χωροταξικό και Πολεοδομικό Σχεδιασμό,
- Η μη θεσμοθέτηση θεσμών Δημοτικής αποκέντρωσης και συμμετοχής εντός των Ο.Τ.Α. π.χ. αρμοδιότητες στα Δημοτικά Διαμερισματικά Συμβούλια, στα Τοπικά Συμβούλια των χωριών,
- Η έλλειψη στελεχών με εμπειρία και γνώση στις αυξανόμενες απαιτήσεις,
- Η μη εισαγωγή τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας,
Τα παραπάνω συνυπάρχουν σε συνδυασμό με τον συγκεντρωτικό και
πελατειακό τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του ελληνικού κράτους.
Όλα αυτά οδηγούν σε μια κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς της Αυτοδιοίκησης, σε μείωση της αξιοπιστίας τους.
Παρόλες τις δυσκολίες και τα προβλήματα που περιγράψαμε, η Aυτοδιοίκηση στη χώρα μας επιτελεί ένα σημαντικό έργο, αναπτυξιακό, οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό, πολιτισμού, που σε πολλές περιπτώσεις έχει μεταμορφώσει ολόκληρες πόλεις, ολόκληρες περιοχές..
Eκει μπορεί η σύγχρονη Αριστερά να καταθέτει και να δοκιμάζει καθημερινά την πρότασή της, την εναλλακτική πρόταση από το μικρό, το τοπικό στο συνολικό, το περιφερειακό, το εθνικό μέσα από τους θεσμούς Αυτοδιοίκησης είτε ασκώντας εξουσία είτε ασκώντας έλεγχο και προγραμματική αντιπολίτευση τόσο εντός του θεσμού όσο και με την ουσιαστική συμβολή και συμμετοχή της στα τοπικά κινήματα, τις κινήσεις και φορείς ενεργοποίησης των πολιτών .
ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού σήμερα πρέπει να εδράζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές:
- την αρχή της Τοπικής Αυτονομίας,
- την αρχή του Τεκμηρίου Αρμοδιότητας,
- την αρχή της Επικουρικότητας.
Η εφαρμογή των αρχών στην πράξη θα οδηγούσε στο να διακρίνονται οι δημόσιες υποθέσεις σε τοπικής, περιφερειακής και κρατικής σημασίας έτσι ώστε οι ανώτεροι νʼ ασκούν μόνο τις αρμοδιότητες, που οι πιο κάτω δεν μπορούν να ασκήσουν αποτελεσματικά.
Σʼ αυτήν την κατεύθυνση απαιτούνται ορισμένες μεγάλες μεταρρυθμίσεις:
1. Η άμεση επιβολή περιορισμού του κεντρικού κράτους στον επιτελικό του ρόλο.
Το Σύνταγμα όρισε δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η διεύρυνσή του βʼ βαθμού στα όρια των σημερινών περιφερειών με την ανάδειξή τους σε περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο και αιρετό Περιφερειάρχη αποτελεί απολύτως ρεαλιστική επιλογή θεσμικά και πολιτικά, αποτελεί προυπόθεση για την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη.
Οι δε σημερινές Νομαρχίες μπορούν να λειτουργήσουν ως αποκεντρωμένοι περιφερειακοί θεσμοί της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης με αιρετά όργανα, πόρους και αρμοδιότητες.
2. Σε σχέση με την πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση υπάρχουν δύο διακριτές περιοχές:
Α. Οι Μητροπολιτικοί Δήμοι Αθήνας- Θεσσαλονίκης, όπου τίθεται η ανάγκη να υπάρξει μια αιρετή διοικητική βαθμίδα δεύτερου βαθμού (Μητροπολιτική Περιφέρεια) –σε πιθανή μελλοντική θέσπιση της σε άλλες περιοχές π.χ. Πάτρα ,Λάρισα, Ηράκλειο, θα πρέπει να έχει τον χαρακτήρα ενός ενισχυμένου Μητροπολιτικού Συνδέσμου -από την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις για ολόκληρο το αστικό συγκρότημα της μητροπολιτικής περιοχής, απαιτείται μια ενιαία αντιμετώπιση ιδιαίτερα στους τομείς:
α) Οικονομικής Ανάπτυξης,
β) Χωρικού Σχεδιασμού,
γ) Κοινωνικής Πολιτικής,
δ) Περιβάλλοντος,
ε) Μεταφορών,
στ) Πολιτικής Προστασίας και Ασφάλειας,
Β. Οι Δήμοι της Περιφέρειας είναι αναγκαίο να συγκροτηθούν με άξονα πόλεις μικρού και πόλεις μεσαίου μεγέθους προκειμένου να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα, τη δυνατότητα παροχής ικανοποιητικών υπηρεσιών και αναπτυξιακής παρέμβασης, την ανταγωνιστικότητά τους, την αξιοποίηση του ενδογενούς δυναμικού, την προστασία του αστικού, αγροτικού και φυσικού περιβάλλοντος και τελικά τη συγκράτηση του πληθυσμού και την ισόρροπη ανάπτυξη, με προυπόθεση βέβαια την ουσιαστική δημοτική δημοκρατία ,με εσωτερική αποκέντρωση , θεσμους ,πόρους και αρμοδιότητες που θα διασφαλίζουν τη συμμετοχη και των πιο μικρών κοινοτήτων .
3. Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πιέσεων, του κοινωνικού αποκλεισμού, της αύξησης της απασχόλησης της επιτάχυνσης της ανάπτυξης προϋποθέτουν σημαντικές επενδύσεις σε εξοπλισμό και κοινωνικές υπηρεσίες που δεν μπορούν να διατεθούν από την αγορά αλλά απαιτούν σημαντικούς πόρους του δημοσίου.
Απαιτείται λοιπόν συνολική μεταρρύθμιση και εκδημοκρατισμός του φορολογικού συστήματος, χωρίς επιβολή νέων φόρων στους πολίτες όπου η διανομή του φορολογικού προϊόντος και των επενδυτικών προγραμμάτων θα προβλέπει ανακατανομή των πόρων Κεντρικής εξουσίας - Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε συνδυασμό με πόρους εξισορρόπησης και εθνικής αλληλεγγύης για τους αδύνατους Ο.Τ.Α., κατανομή με διαφάνεια και αντικειμενικά κριτήρια.
Η Αυτοδιοίκηση πρέπει να αποκτήσει όχι απλώς επάρκεια πόρων αλλά και δημοσιονομική αυτοτέλεια, φορολογική εξουσία (δυνατότητα άσκησης πολιτικής π.χ. πράσινη φορολογία) στο πλαίσιο πάντα ενός ενιαίου δημοσιονομικού συστήματος.
.
4. Τέλος, βασική αρχή για τη λειτουργία των αποκεντρωμένων θεσμών Αυτοδιοίκησης με διαφάνεια, κοινωνικό έλεγχο είναι, παράλληλα με τη θεσμοθέτηση μορφών συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και η ουσιαστική πολιτική λειτουργία και αναβάθμιση του ρόλου των Συμβουλίων (Δημοτικών, Νομαρχιακών, Περιφερειακών) ως κυρίαρχων αντιπροσωπευτικών οργάνων, τα οποία βουλεύονται και διευθύνουν τις τοπικές υποθέσεις με παράλληλη ανάδειξή τους με απλή αναλογική. που εξασφαλίζει τη δημοκρατικότερη εκπροσώπηση των κοινωνικών δυνάμεων και ταυτόχρονα ενθαρρύνει και τη συμμετοχή των πολιτών στα όργανα λήψης των αποφάσεων. Στο επίπεδο Αυτοδιοίκησης η απλή αναλογική θα διευκόλυνε τις αναγκαίες διεργασίες κοινωνικής συναίνεσης, την αντίληψη πολιτικής ευθύνης από διαφορετικές δυνάμεις καθώς και τη συμμετοχή τους στα αιρετά όργανα. Η εκλογή των μονοπρόσωπων εκτελεστικών οργάνων (δήμαρχος-νομάρχης\περιφερειάρχης) να απαιτεί το 50%+1 των ψήφων.
Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Σήμερα, μέσα στο Παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, η αναπτυξιακή πολιτική καθίσταται βασικός ρόλος της Αυτοδιοίκησης με στόχους:
α) την προώθηση και βελτίωση των συνθηκών καθημερινής ζωής, στο πολιτιστικό, κοινωνικό, οικιστικό περιβάλλον και ιδιαίτερα στο τομέα της απασχόλησης με την αξιοποίηση των πηγών απασχόλησης και τη δημιουργία νέων θέσεων ποιοτικής εργασίας.
β) τη βελτίωση του εισοδήματος, της οικονομικής ευρωστίας μέσω της ενθάρρυνσης της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας.
γ) την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των πόλεων, ανατροπή της τάσης επιβολής του αναπτυξιακού τους κόστους στο άμεσο περιβάλλον τους, τις γύρω αγροτικές περιοχές και τις ευρύτερες περιφέρειες.
Πέρα από αυτά και με προυπόθεση την ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών και των εκφράσεών τους ,στο σχεδιασμό και την υλοποίησή της ,τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής στα πλαίσια της Αυτοδιοίκησης συνδέονται με τις δυνατότητες παρέμβασης στην ισόρροπη κατανομή του κοινωνικού παραγόμενου πλούτου.
Στην πράξη αυτό σημαίνει:
1) Πολιτική αυξημένων κοινωνικών παροχών και υπηρεσιών.
Ιδιαίτερα:
- Προνοιακές δομές (παιδικοί σταθμοί, κ.λ.π.) που θα καλύπτουν τις ανάγκες των πολιτών
- καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού με την ένταξη των μεταναστών, την υποστήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων κ.λπ.
- ενίσχυση της πολιτιστικής ανάπτυξης, με τη δημιουργία και λειτουργία δομών καλλιτεχνικης εκπαίδευσης, χώρων έκφρασης, με ιδιαίτερη στήριξη της ερασιτεχνικής δημιουργίας
- δημιουργία αθλητικων δομών και εγκαταστάσεων, με κύριο προσανατολισμό τη στήριξη του ερασιτεχνικού αθλητισμού και τη καλλιέργεια του μαζικού αθλητισμού ,του αθλητισμού για όλες τις ηλικίες και κατηγορίες των πολιτών.
2) Εξασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης στα οφέλη της αυξημένης παραγωγικότητας με δίκαιο τρόπο.
Το ερώτημα «ανάπτυξη για ποιον» στα πλαίσια μιας αριστερής πολιτικής πρέπει προφανώς να απαντάει με τρία παράλληλα κριτήρια:
α) του ευρύτερου κοινωνικού οφέλους,
β) της βελτίωσης ιδιαίτερα των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων.
γ) της αειφορίας
Με αυτά τα κριτήρια άξονες αναπτυξιακής πολιτικής μπορούν να είναι:
- αξιοποίηση τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών, με εμφαση στη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και εναλλακτικών μεθόδων παραγωγής, όπου τα κέρδη τους επενδύονται στον κοινωνικό τομέα,
- βιώσιμος χωροταξικός σχεδιασμός ( σχέδια πόλης, χρήσεις γης, ανακύκληση απορριμμάτων, ολοκληρωμένος τοπικός σχεδιασμός εξοικονόμησης ενέργειας)
- επιδοτήσεις και άλλα κίνητρα για την απασχόληση και την κοινωνική επιχειρηματική δραστηριότητα,
- δημιουργία κατάλληλων υποδομών και υποστηρικτικών υπηρεσιών για τη στήριξη της τοπικής κοινωνικής ,πολιτιστικής, αθλητικής ανάπτυξης καθώς και των ιδιαίτερων τομέων της τοπικής οικονομίας,
- συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, κοινωνικούς φορείς και ομάδες, για την ιεράρχηση των στόχων και την υλοποίηση των παρεμβάσεων.
Τέλος, η άσκηση φορολογικής εξουσίας από τους Ο.Τ.Α. θα ενίσχυε τη δυνατότητα αναδιανεμητικής πολιτικής της Αυτοδιοίκησης τόσο μέσω της προσφοράς κοινωφελών αγαθών όσο και μέσω της δυνατότητας παρέμβασης στην ανάπτυξη
Η έννοια της Αριστεράς συνδέεται αυτονόητα με τη δημοκρατική λειτουργία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την εντιμότητα και τη διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση, συνδέεται με:
- Δημοκρατία και διαφάνεια στη λήψη των αποφάσεων, εξασφάλιση πρόσβασης στην πληροφόρηση,
- Ενεργοποίηση και συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων,
- Συμμετοχή των πολιτών και των φορέων τους στην κατάρτιση των προϋπολογισμών Δημοσίων Επενδύσεων των δήμων (Συμμετοχικός Προϋπολογισμός),
- Διαφάνεια στη διαχείριση των οικονομικών και ορθολογική διαχείριση των πόρων,
- Αξιοκρατία τόσο στην επιλογή των ατόμων που ασκούν πολιτική όσο και αυτών που ασκούν διοίκηση,
- Διεκδίκηση ισχυρότερης Αυτοδιοίκησης, αυξημένων αρμοδιοτήτων και πόρων,
- Εξασφάλιση της ποιότητας της καθημερινής ζωής των πολιτών, δηλαδή παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών με καθορισμένες προδιαγραφές στο συντομότερο δυνατό χρόνο με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
σε μια εποχή ανάπτυξης της Κοινωνίας των Πληροφοριών, διεθνοποίησης της οικονομίας και έντασης του ανταγωνισμού, απαξίωσης και αμφισβήτησης παραδοσιακών δομών κοινωνικής οργάνωσης και ανάδειξης νέων υποκειμένων εκπροσώπησης των κοινωνικών δυνάμεων.
οι τοπικές κοινωνίες αναπτύσσονται και αποτελούν σημαντικές οικονομικές οντότητες, χώρους με συλλογική ταυτότητα και πολιτική συμμετοχή, χώρους με έντονη έκφραση των προβλημάτων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Στις σύγχρονες συνθήκες στόχος μας δεν μπορεί να είναι ο Δήμος να αναπαράγει το μοντέλο του συγκεντρωτικού κράτους - ομπρέλα. Επιδίωξή μας πρέπει να είναι ένας Δήμος ανοιχτός και ανατροφοδοτούμενος από την κοινωνία και τους πολίτες, ένας Δήμος εγγυητής των βασικών κοινωνικών αγαθών και της δημοκρατικής έκφρασης, υποκινητής της κοινωνικής διεκδίκησης, αντίστασης και συμμετοχής, συντονιστής της αναπτυξιακής διαδικασίας τόσο στο πεδίο της οικονομίας όσο και στο πεδίο ανάπτυξης όλων των συνιστωσών της κοινωνικής ευημερίας, προόδου και πολιτισμού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΙΡΜΠΑΣ
ΜΕΛΟΣ ΚΠΕ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS