ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ, 13/2/2009
Συντρόφισσες και σύντροφοι,
Από μέρους της Επιτροπής Προγράμματος θέλω να σας ενημερώσω ότι το καθήκον που της αναθέσατε έχει εκπληρωθεί και είναι στα χέρια σας με τη μορφή ενός βιβλίου. Δεν πρόκειται να αναλύσω ούτε καν να παρουσιάσω το περιεχόμενο της προγραμματικής αυτής συμβολής μας, θα αδικούσα το περιεχόμενο αυτό. Επειδή όμως αντιλαμβάνομαι ότι μπορεί ορισμένοι από σας να μην είχαν την ευκαιρία να το μελετήσουν ή έστω να το ξεφυλλίσουν, πιστεύω ότι η ανάγνωση του πίνακα περιεχομένων θα δώσει μια εικόνα των προθέσεων και νομίζω ότι σʼ αυτό το Σώμα σήμερα, αυτό που ενδιαφέρει είναι να αξιολογηθούν και να συμφωνηθούν οι προθέσεις. Να συμφωνήσουμε στο τι θέλουμε να κάνουμε. Να αξιολογήσουμε το αποτέλεσμα φυσικά, αλλά να δεσμευθούμε ότι θα προχωρήσουμε να καλύψουμε τα όποια κενά, να κάνουμε τις όποιες βελτιώσεις χρειάζονται.
Το κείμενο, λοιπόν, που έχετε στα χέρια σας, όπως είχαμε προαποφασίσει, έχει ως αποστολή να συμβάλλει στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στον προγραμματικό εξοπλισμό του Συνασπισμού. Ταυτόχρονα, θέλουμε να πιστεύουμε ότι συνιστά και μια μικρή συμβολή στην ευρύτερη παγκόσμια συζήτηση που γίνεται με στόχο την ανασύνθεση της Αριστεράς ως μια παγκόσμια δύναμη, που θέλει να βάλει τη σφραγίδα της στις εξελίξεις και στη διαμόρφωση του νέου κόσμου στην κατεύθυνση της ειρήνης, της δικαιοσύνης, του σοσιαλισμού.
Το κείμενο που έχετε στα χέρια σας προσπαθεί να αποτυπώσει την κίνηση και τις ανάγκες της κοινωνίας, τους αγώνες και τα αιτήματα των κινημάτων και να δώσει σε αυτά προγραμματική έκφραση και πολιτική προοπτική. Προσπαθεί να εκφράσει την αγωνία μιας κοινωνίας, της ελληνικής, που είναι σε βαθιά κρίση και αναζητά μια διέξοδο απʼ αυτήν.
Νομίζω πως μπορούμε να πούμε, ότι η προσπάθειά μας καταγράφεται ήδη ως μια ισχυρή θέληση της ριζοσπαστικής Αριστεράς να αποτελέσει η ίδια -όπως είπε και ο Πρόεδρος Τσίπρας πριν- μέρος της λύσης του προβλήματος και όχι μέρος της κρίσης που επεκτείνεται διαρκώς.
Το κείμενο που σας παρουσιάζουμε, δε γράφτηκε από την Επιτροπή Προγράμματος ή δε γράφτηκε μόνο από την Επιτροπή Προγράμματος. Η Επιτροπή προσπάθησε να διαμορφώσει μια μεθοδολογία και προσπάθησε να συντονίσει το έργο, ένα έργο στο οποίο πήραν μέρος δεκάδες ενδεχομένως και εκατοντάδες σύντροφοι, συντρόφισσες και φίλοι. Το βιβλίο αυτό περιέχει τις δικές σας συμβολές, τις δικές σας ανησυχίες, τις δικές σας προτάσεις. Το βιβλίο αυτό περιέχει ό,τι κάναμε ως κόμμα τα τελευταία χρόνια. Είναι η ταυτότητά μας. Είναι ο καθρέφτης των δυνατοτήτων μας αλλά και των αδυναμιών μας. Το βιβλίο αυτό περιέχει τις προτάσεις που κάναμε ως Βουλευτές στη Βουλή, όλων των βουλευτών μας αλλά και των ευρωβουλευτών. Το βιβλίο αυτό περιέχει τις συμβολές όλων των συνιστωσών του Συνασπισμού, διότι στηρίζεται και αξιοποιεί το συλλογικό κομματικό μας κεκτημένο, αλλά και διότι περιέχει τη συνεισφορά ανώνυμων αλλά και επώνυμων –γνωστών σε όλους σας- μελών και συντρόφων μας και συντροφισσών απʼ όλες τις τάσεις. Το βιβλίο αυτό είναι το αποτέλεσμα της εντατικής δουλειάς όλων μας και είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα ψηφιστεί και θα αναδειχθεί ως ένα σύμβολο ενότητας του κόμματος και της κοινής μας προοπτικής. Διότι μόνο ένα τέτοιο νόημα, μπορεί να έχει η ψήφος σε μια τέτοια προσπάθεια.
Θέλω να διευκρινίσω ότι στην περίπτωση που το κείμενο αυτό εγκριθεί από το Συνέδριό μας, ως βάση για περαιτέρω επεξεργασία, τότε θα δοθεί στο ΣΥΡΙΖΑ ως η συμβολή μας στη δική του προγραμματική προσπάθεια. Εννοείται ότι το κείμενο αυτό, όπως και άλλες συμβολές που έχουν ήδη κατατεθεί ή θα κατατεθούν από άλλες συνιστώσες, κατατίθενται ως κείμενα συμβολής και όχι ως δεσμευτικά κείμενα.
Θέλω να τονίσω ότι όλο αυτό το διάστημα υπήρξε διαρκής και πολύ καλή συνεργασία με την αντίστοιχη Επιτροπή Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, με τον υπεύθυνό της σ. Δήμο Τσακνιά, καθώς και διαρκής διάλογος και ανταλλαγή προβληματισμών και απόψεων με όλες τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά είναι ωστόσο αυτονόητο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ως συλλογικότητα, έχει τη δική του αυτοτελή λειτουργία και άρα είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη με ποιον τρόπο θα αξιοποιήσει τη δική μας δουλειά.
Σε κάθε περίπτωση, για μας, για το Συνασπισμό, η προγραμματική εργασία που έγινε διατηρεί, κατά τη γνώμη μας, τη δική της αυτοτελή αξία. Εφόσον εγκριθεί το κείμενο αυτό, θα αποτελέσει τη βάση για περαιτέρω συζήτηση και επεξεργασία, στο πλαίσιο του Συνασπισμού, στο πλαίσιο των τμημάτων, στο πλαίσιο των οργανώσεων.
Από μέρους της Επιτροπής Προγράμματος, θέλω να ευχαριστήσω όλους και όλες, μέλη του Συνασπισμού και μη, επώνυμους και ανώνυμους, για τη συμβολή τους στην ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας. Θέλω να ευχαριστήσω τον σ. Δαρειώτη, που φρόντισε ώστε η προσπάθεια αυτή να έρθει και με τούτη την έντυπη μορφή, τους γραφίστες, τους τυπογράφους και όλους όσους ένοιωσαν την ανάγκη να ξενυχτήσουν για να έχουμε ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα.
Άκουσα σχόλια για την έκταση του κειμένου που είναι ασυνήθιστα μεγάλη και που μάλιστα ενδέχεται να μεγαλώσει κι άλλο με τις προσθήκες θεμάτων που είμαι σίγουρος ότι εσείς θα κάνετε.
Αλλά η προοπτική είναι το πρόγραμμα να οργανωθεί σε ψηφιακή μορφή. Το πρόγραμμά μας, δε θα είναι το πρώτο πρόγραμμα του Συνασπισμού, αλλά πρέπει να γίνει το πρώτο ψηφιακό πρόγραμμα και γίνεται ήδη η σχετική προετοιμασία. Το πρόγραμμα, δηλαδή, θα υπάρχει ως μια διαρκής βάση δεδομένων, η οποία θα ανανεώνεται και θα εμπλουτίζεται, μέσα βεβαίως από θεσμικά συγκροτημένες δημοκρατικές διαδικασίες. Από αυτή τη βάση δεδομένων μπορούν να αντλούνται, όποτε χρειαζόμαστε σε περιόδους εκλογών ή και όχι, προτάσεις και θέσεις και να διατίθενται στον κόσμο με τη μορφή φυλλαδίων ή με άλλες μορφές. Και πρέπει να τολμήσουμε να πάμε προς αυτή την κατεύθυνση για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί ζούμε σε μια εποχή που αλλάζουν τα πράγματα, ζούμε σε μια κοινωνία που το μορφωτικό επίπεδο της εργατικής τάξης ανεβαίνει. Έχουμε να κάνουμε με νέες γενιές εργαζομένων που απαιτούν από μας να τους πούμε όχι μόνο το τι θέλουμε να κάνουμε, αλλά να εξηγήσουμε και το πώς θέλουμε να το κάνουμε.
Όμως, ο κύριος όγκος του κειμένου αφορά στα προβλήματα της κοινωνίας. Και πρέπει να παραδεχτούμε συντρόφισσες και σύντροφοι, ότι για μερικά χρόνια είχαμε σταματήσει την προσπάθειά μας να μελετούμε, να αναλύουμε, να καταγράφουμε, να επεξεργαζόμαστε. Είχαμε μείνει μόνο στη γενική συνθηματολογία «κάτω ο νεοφιλελευθερισμός». Αυτό ήταν αναγκαίο αλλά σήμερα πια δεν αρκεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι μια άλλη δύναμη, απευθύνεται σε ευρύτερα ακροατήρια και επομένως έχουμε τη δυνατότητα αλλά και το χρέος να ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις.
Να κάνω μια διευκρίνιση: Ό,τι μπήκε στα παραρτήματα δε σημαίνει ότι είναι υποδεέστερο, μερικά μπήκαν στο παράρτημα διότι είναι αυξημένης σημασίας και θέλουν αυξημένη προσοχή που δεν προλάβαμε ως επιτροπή να δώσουμε. Τα θέματα του απόδημου ελληνισμού και της ελληνικής διασποράς, τα θέματα του εργατικού ελέγχου, τα θέματα της αυτοδιοίκησης είναι θέματα στα οποία πρέπει να προσπαθήσουμε ακόμη περισσότερο.
Κρίναμε αναγκαίο, επίσης, να δοθούν σε σας και στη δημοσιότητα όλα αυτά τα κείμενα, διότι διαπιστώσαμε ότι υπάρχει ένας κατακερματισμός και πολλές φορές και μια στεγανοποίηση της γνώσης και της πολιτικής λειτουργίας των τμημάτων μας. Θα πρέπει, δηλαδή, στο επόμενο στάδιο, να ενθαρρύνουμε διατμηματικό διάλογο, διατμηματικές και διεπιστημονικές συνεργασίες, με στόχο την άρση των αντιφάσεων που μπορεί να υπάρχουν ανάμεσα στο τι λέμε ως α΄ τμήμα και τι λέμε ως β΄ τμήμα. Τι λέμε ως εργατικό τμήμα, τι λέμε ως τμήμα για τις μικρές επιχειρήσεις. Τι λέμε ως τμήμα υγείας, τι λέμε ως τμήμα για το ασφαλιστικό κ.ο.κ.
Πρέπει επίσης στο επόμενο διάστημα να κάνουμε αυτό που είχαμε προγραμματίσει. Όλες τις θέσεις μας ανά θεματική ενότητα να τις συζητήσουμε με δική μας πρωτοβουλία με κοινωνικούς, επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς και ευρύτερα με την κοινωνία. Διότι στόχος μας είναι να κάνουμε κριτή της δικής μας αλήθειας την ίδια την κοινωνία.
Τέλος, ό,τι ως τώρα έγινε στο κεντρικό επίπεδο, θα πρέπει να γίνει με μεγαλύτερη ένταση σε επίπεδο περιφερειακό, σε επίπεδο τοπικό, σε κλαδικό. Η κρίση θα πλήξει –το βλέπουμε ήδη- με άνισο τρόπο περιφέρειες της χώρας, κλάδους και επιχειρήσεις. Επομένως, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να κάνουμε πιο αισθητή, πιο τεκμηριωμένη και πιο αποτελεσματική την παρουσία μας. Ορισμένες τέτοιες προσπάθειες που έγιναν ως τώρα, μας δείχνουν ότι οι δυνατότητες είναι περισσότερες απʼ ό,τι εμείς νομίζουμε και η ανταπόκριση του κόσμου θερμότερη από εκείνη που εμείς περιμέναμε.
Το Συνέδριο επομένως αυτό δεν είναι παρά ένας σταθμός σε μια πορεία, η οποία μπορούμε να πούμε ότι μόλις τώρα αρχίζει. Άλλωστε, το Συνέδριο μας δεν είναι ένα τακτικό Συνέδριο. Γιʼ αυτό ακριβώς και στη διαδικασία του, δεν προβλεπόταν τα κείμενα αυτά να πάνε στις οργανώσεις, στις πολιτικές κινήσεις να συζητηθούν και μετά να έρθουν σε ένα διαρκές συνέδριο. Αυτή όμως τη διαδικασία μπορούμε και πρέπει να την οργανώσουμε τώρα αμέσως μετά τις ευρωεκλογές.
Σύντροφοι και συντρόφισσες,
Ορισμένοι κρίνουν ή θα κρίνουν το πρόγραμμά μας με βάση κάποιους παραδοσιακούς διαχωρισμούς: είναι πρόγραμμα μίνιμουμ ή είναι πρόγραμμα μάξιμουμ; Είναι πρόγραμμα συγκυρίας ή είναι πρόγραμμα προοπτικής; Είναι πρόγραμμα αγώνων ή είναι και πρόγραμμα εξουσίας; Όλοι αυτοί οι διαχωρισμοί έχουν βάση. Αλλά προϋποθέτουν την ύπαρξη ενός προγράμματος βάσης από το οποίο να μπορούν να υπηρετηθούν διαφορετικές ανάγκες, ανάλογα με τις εξελίξεις. Και εμείς νομίζουμε ότι αυτό που χρειάζεται να κάνουμε, πριν απʼ όλα, είναι ένα τέτοιο βασικό πρόγραμμα, ένα πρόγραμμα βάσης και σε αυτό αποσκοπεί η πρότασή μας.
Αυτό μας το επιβάλλει η εποχή μας και ο χαρακτήρας της κρίσης που ζούμε. Διότι η κρίση αυτή προσδίδει στη συγκυρία ιστορικό βάθος, αλλάζει την ίδια την έννοια της συγκυρίας. Φέρνει στο προσκήνιο ανάγκες για άμεση δράση και για μέτρα που πρέπει να ληφθούν αύριο το πρωί και να έχουν άμεση απόδοση και αποτέλεσμα. Αλλά φέρνει και απαιτήσεις που υπερβαίνουν το πλαίσιο της συγκυρίας, ακόμη και του ίδιου του καπιταλισμού. Καλούμαστε, έτσι, να έχουμε σαφή άποψη για όλα τα προβλήματα που βιώνει η κοινωνία, να έχουμε προτάσεις και λύσεις άμεσης εμβέλειας αλλά και προοπτικής και, το πιο σημαντικό, καλούμαστε να συνδυάσουμε, με έναν τρόπο συνεκτικό, όλα αυτά σʼ ένα πλαίσιο και σʼ ένα πολιτικό σχέδιο.
Οι προτάσεις μας, συνεπώς, αποσκοπούν στη συγκρότηση ενός προγράμματος που θα είναι ανοιχτό στις εξελίξεις, αλλά ταυτόχρονα δε θα είναι άθροισμα ασύνδετων στόχων και επιδιώξεων, αλλά θα έχει σταθερό κεντρικό άξονα και κατεύθυνση. Η άποψη ότι ο σοσιαλισμός δεν είναι μόνο τελικός σκοπός αλλά και διαρκές κίνημα είναι κατʼ αρχήν σωστή. Όμως ο σοσιαλισμός, ως κίνημα, δε μπορεί να είναι «φιλοκαπιταλισμός». Ο σοσιαλισμός ως κίνημα είναι αντικαπιταλισμός. Και δυστυχώς η εμπειρία που είχαμε τα τελευταία χρόνια και εμείς και όλη η Ευρώπη από τις λεγόμενες κυβερνήσεις της κεντροαριστεράς, μας επιβάλλουν να κάνουμε αυτή τη διευκρίνιση σήμερα.
Πολλοί και πολλές της δικής μου γενιάς, έχουμε συνηθίσει στη μορφή ενός αριστερού προγράμματος που γράφεται άπαξ από κάποιους εξουσιοδοτημένους συντρόφους και συντρόφισσες, εγκρίνεται ακολούθως από κάποιο κομματικό σώμα και στη συνέχεια μένει εκεί, σε ισχύ σταθερό, αναλλοίωτο για χρόνια πολλά, ακόμη και για δεκαετίες. Αυτό, σε άλλες εποχές όπως μετά τον πόλεμο, που χαρακτηριζόταν από μια σχετική σταθερότητα όπου οι βεβαιότητες ήταν ακλόνητες και στον καπιταλισμό αλλά και στο δικό μας χώρο, θα είχε κάποια λογική. Αλλά αυτό δεν ισχύει σε εποχές, όπως η σημερινή, που χαρακτηρίζονται από μεγάλη αστάθεια, ρευστότητα, αβεβαιότητα. Σήμερα τα οικονομικά δεδομένα αλλάζουν δραματικά. Ισχυρότατες παραδοχές ανατρέπονται. Κοινωνικές σταθερές θρυμματίζονται. Τα αυτονόητα αμφισβητούνται. Έννοιες που είχαν κάποτε σαφές περιεχόμενο, όπως ανάπτυξη, πρόοδος, εκσυγχρονισμός, δημοκρατία, συμμετοχή, μεταρρύθμιση, σοσιαλισμός, σήμερα περιφέρονται ως σημαίες ευκαιρίας αναζητώντας τον επαναπροσδιορισμό του περιεχομένου τους.
Αυτό το πρόβλημα, συντρόφισσες και σύντροφοι, μπορούμε να το δούμε και ως ευκαιρία για την Αριστερά. Αυτή την ανάγκη του επαναπροσδιορισμού δηλαδή, καλούμαστε και μπορούμε να την εκλάβουμε και ως μια δυνατότητα για την Αριστερά, δυνατότητα μάλιστα ιστορικών διαστάσεων. Είναι η δυνατότητα να υπερβεί η Αριστερά τη δική της κρίση και το δικό της θεωρητικό μαρασμό, ερχόμενη με τρόπο τολμηρό αντιμέτωπη με αυτές τις απαιτήσεις, δίνοντας έτσι το δικό της εννοιολογικό και προγραμματικό περιεχόμενο αλλά και διέξοδο συγκεκριμένο στο δικό της αναστοχασμό.
Την αναγκαιότητα επομένως να ασχοληθούμε ξανά με το πρόγραμμα της Αριστεράς με τρόπο σοβαρό, αναλυτικό και υπεύθυνο, μας την επιβάλλει σε τελευταία ανάλυση όχι η πίεση των αντιπάλων, όχι η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, μας την επιβάλλει η εποχή μας και η κρίση που τη χαρακτηρίζει και οι δυνατότητες που αυτή η κρίση, κατά την εκτίμησή μας, μαζί με τους κινδύνους, περικλείει ή δημιουργεί.
Η Αριστερά σήμερα έχει την ιστορική δυνατότητα όχι μόνο να συγκροτήσει μια ρεαλιστική και μάχιμη πρόταση προοδευτικής εξόδου από την κρίση, που θα ανατρέπει τους κυρίαρχους ισχυρισμούς και συσχετισμούς, αλλά και να διεκδικήσει μια ευρύτερη στρατηγική που θα πλήττει τις συστημικές αιτίες που προκαλούν τις κρίσεις, δίνοντας νέο περιεχόμενο στο πρότυπο οργάνωσης της κοινωνίας, της οικονομίας και της πολιτικής.
Αυτή ακριβώς η ιστορική δυνατότητα επιβάλλει τη συνολική ανασυγκρότηση και διεύρυνση του πολιτικού μας ορίζοντα και τη διαρκή προγραμματική διαδικασία που επιχειρούμε να θεμελιώσουμε.
Διότι αυτές οι ανάγκες και δυνατότητες δημιουργούν την απαίτηση όχι για ένα πρόγραμμα στατικό, αλλά για μια διαδικασία δυναμική. Δημιουργούν την απαίτηση όχι για ένα πρόγραμμα για τα γραφεία και για τα συρτάρια, αλλά για ένα πλαίσιο διαλόγου με την κοινωνία και μέσα απʼ αυτό τη σφυρηλάτηση δεσμών εμπιστοσύνης με τους εργαζόμενους.
Αυτή η διαδικασία πρέπει στο κάθε βήμα της, αφʼ ενός μεν να κατοχυρώνει, να καταγράφει, να κεφαλαιοποιεί το εκάστοτε συλλογικό κεκτημένο και δεύτερο να επεκτείνει το πεδίο του διαλόγου και αναζήτησης. Φιλοδοξήσαμε αυτά τα δυο στοιχεία να υπάρχουν στην εργασία που σας παρουσιάζουμε. Μια διαδικασία ακόμη που θα προκαλέσει αλλά και θα διευκολύνει την όσμωση, την ανασύνταξη και την ανασύνθεση των θραυσμάτων της Αριστεράς, σε νέα σχήματα, όπως είναι ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ, σχήματα που οι ίδιοι οι αριστεροί προκρίνουν ως τα πιο κατάλληλα και παραγωγικά στην κάθε συγκυρία.
Η Αριστερά της εποχής μας πρέπει και μπορεί να ξαναγίνει αυτό που ήταν στις πιο δημιουργικές στιγμές της ιστορίας της: Ένας φορέας ενωτικής, συλλογικής δράσης αλλά και ένα εργαστήρι νέων ιδεών ταυτόχρονα.
Μόνον έτσι θα γίνει ξανά η Αριστερά η θεά του μέλλοντος, όπως την οραματιστήκαμε και εξακολουθούμε πολλοί να την οραματιζόμαστε και σε αυτό το χώρο αλλά και έξω απʼ αυτόν.
Το εγχείρημα βέβαια αυτό, όπως το περιγράφουμε, αφορά μια Αριστερά που θέλει να είναι ιδεολογικά αυτόνομη και όχι ετεροκαθοριζόμενη. Που θέλει να στέκεται όρθια και να χαράζει η ίδια την προοπτική της και όχι μια Αριστερά δεκανίκι ή συμπλήρωμα άλλων σχεδίων.
Αν κάποιοι κρίνουν το πρόγραμμά μας ως ένα κείμενο που κατά τη γνώμη τους θα έπρεπε να προετοιμάζει τη συνεργασία μας με το ΠΑΣΟΚ έκαναν εξ αρχής λάθος. Λάθος κατάλαβαν.
Ούτε αναλάβαμε τέτοια δέσμευση ποτέ και ούτε θα απολογηθούμε για το αποτέλεσμα. Αν ο στόχος ήταν αυτός, τότε δε χρειαζόταν όλη αυτή η δουλειά. Θα αρκούσαν πέντε – δέκα σημεία στη βάση των οποίων θα εκτιμούσαμε ότι θα ήταν αποδεκτή μια συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ. Όπως δε θα χρειαζόταν αυτή η δουλειά αν στόχος μας μοναδικός ήταν να αποκλείσουμε κάθε προοπτική, κάθε δυνατότητα συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ, διότι και πάλι θα αρκούσαν πέντε – δέκα σημεία που θα γνωρίζαμε από πριν ότι για το ΠΑΣΟΚ θα ήταν απαράδεκτα και δε θα τα αποδεχόταν.
Η εργασία που κάναμε και εκείνη που θέλουμε να συνεχίσουμε δεν υπηρετεί ούτε αυτή ούτε καμιά άλλη εκδοχή του ετεροκαθορισμού. Η εργασία μας εγγράφεται και εντάσσεται σε μια στρατηγική που αποσκοπεί στην αυτογνωσία και στον αυτοπροσδιορισμό της Αριστεράς ως προϋπόθεση και βάση της πολιτικής των συμμαχιών της.
Η πολιτική μας αυτονομία είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη συγκρότηση πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών που θα είναι ικανές να διαμορφώσουν ένα νέο πλειοψηφικό και ηγεμονικό ρεύμα στην κοινωνία, ως απάντηση στη σημερινή κρίση και στις αιτίες που τη γεννούν.
Οι προτάσεις μας είναι συνεκτικές αλλά ταυτόχρονα ανοικτές, δεν προκαταλαμβάνουν εξελίξεις ούτε δημιουργούν τετελεσμένα γεγονότα σε ό,τι αφορά την τακτική και τη στρατηγική μας προς ένα σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Πρέπει να το διευκρινίσουμε ότι όλοι εμείς που είχαμε την ευθύνη της σύνταξης, έχουμε πλήρη συνείδηση των μεγάλων κενών που έχει η Αριστερά κατά τις τελευταίες δεκαετίες και η δική μας Αριστερά σε ό,τι αφορά τη συζήτηση, πρώτον σε σχέση με το περιεχόμενο του σοσιαλισμού και δεύτερον με τους δρόμους μετάβασης προς αυτόν.
Όσα λοιπόν αναφέρονται στο κείμενό μας δεν έχουν άλλη αποστολή από το να υποκινήσουν ένα διάλογο, σε καμιά περίπτωση δε θέλουμε να προκαταβάλουμε ή να επιβάλουμε τις απόψεις μας.
Οι προτάσεις μας, στόχο έχουν να αποτελέσουν την «πρώτη ύλη» για έναν ευρύτερο διάλογο και μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως όμως με την ίδια την κοινωνία, με όλους εκείνους στους οποίους απευθυνόμαστε και συντονίζουμε το βήμα μαζί τους.
Χαιρετίζουμε και από τη θέση αυτή, και με την ευκαιρία αυτή, τους αγώνες της νεολαίας, των σπουδαστών, των αγροτών, των εργατών, των εργαζομένων σε επισφαλείς συνθήκες, όλους και όλες που το πρόγραμμά μας προσπαθεί να δώσει λόγο και φωνή, μέσα από τις προτάσεις μας, τις πολιτικές μας και τις αναλύσεις μας.
Το εγχείρημά μας δεν είναι ένα μεμονωμένο εθνικό συμβάν. Εντάσσεται οργανικά σε μια παγκόσμια προσπάθεια που με διάφορες μορφές και εκδοχές προχωρεί μέσα από ανασυνθέσεις και αναθεμελιώσεις στην Αριστερά του 21ου αιώνα. Μια Αριστερά ικανή να σφραγίσει με τις δικές της ιδέες και αγώνες, την εποχή μας.
Χαιρετίζουμε, με την ευκαιρία αυτή, όλες τις αριστερές δυνάμεις διεθνώς που βρίσκονται όπως και εμείς –και βρίσκονται πολλές- σε διαδικασίες προγραμματικών αναζητήσεων και τους ευχαριστούμε για τις ιδέες που μας έδωσαν με τα δικά τους προγράμματα που είχαμε την ευκαιρία να μελετήσουμε.
Χαιρετίζουμε τους συντρόφους και τις συντρόφισσες όλου του κόσμου, που κινούμενοι σε ένα τόσο ευρύ ιδεολογικό τόξο, από την αντικαπιταλιστική αριστερά ως τις αριστερές παρυφές της σοσιαλδημοκρατίας, ενώνονται μέσα από διαφορετικούς δρόμους σε κοινές αναζητήσεις.
Χαιρετίζουμε την ίδρυση του νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος στη Γαλλία μέσα από τη μετεξέλιξη μιας οργάνωσης με τροτσικιστικές αφετηρίες. Χαιρετίζουμε την ίδρυση του αριστερού κόμματος στη Γαλλία και πάλι, από δυνάμεις που αποχώρησαν από το σοσιαλιστικό κόμμα, όπως ήδη έχει συμβεί στη Γερμανία.
Κυρίως όμως χαιρετίζουμε το γεγονός της υπογραφής κοινής διακήρυξης από όλες τις αριστερές δυνάμεις της Γαλλίας για την από κοινού στήριξη των αγώνων των Γάλλων εργατών και της γαλλικής νεολαίας.
Χαιρετίζουμε τα κοινωνικά κινήματα στη χώρα μας, παλιά και νέα. Όλους όσους συμμετέχουν στους εργατικούς, κοινωνικούς, οικολογικούς, φεμινιστικούς αγώνες, διότι στα δικά τους αιτήματα προσπαθούμε με το κείμενό μας να δώσουμε προγραμματικό περιεχόμενο, πολιτική έκφραση και στρατηγική προοπτική. Θα συνεχίσουμε το διάλογο μαζί τους, περιμένουμε τις κριτικές και τις παρατηρήσεις τους μαζί με τη στήριξή τους.
Η κρίση που ζούμε δεν είναι μια κοινή κρίση. Πρόκειται για μια χρεοκοπία ενός ολόκληρου συστήματος ιδεών. Χρεοκοπία των θεωρητικών παραδοχών στις οποίες το σύστημα αυτό στηρίχθηκε. Χρεοκοπία των πολιτικών που εφαρμόστηκαν και ακριβώς γιʼ αυτό η διάρκεια της κρίσης είναι απροσδιόριστη. Δεν είναι μόνο οικονομική αυτή η κρίση και δε μπορούμε να απαντήσουμε σ΄ αυτή παρά μόνο αν την κατανοήσουμε με όρους μιας νέας ιστορικής εποχής στην οποία έχουμε μπει.
Πριν επομένως απαντήσουμε στην κρίση, πρέπει να δούμε πώς θα σταθούμε ως Αριστερά σε όλη αυτή τη νέα ιστορική φάση που ανοίγεται.
Θα παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις από τις κερκίδες, συζητώντας για τον Στάλιν ή για τον κόσμο μετά τον καπιταλισμό; Ή θα συζητήσουμε για το πώς θα αντιπαρατεθούμε και τελικά θα υπερβούμε τον καπιταλισμό; Θα παρακολουθήσουμε αυτές τις εξελίξεις λειτουργώντας ως υποστύλωμα σε πολιτικές που δε θέλουν να αλλάξει τίποτα απʼ όσα προκάλεσαν την κρίση ή θα αγωνιστούμε για την ανατροπή αυτών των πολιτικών;
Έχουμε συλλογικά αποφασίσει το δικό μας δρόμο. Ούτε στο απροσδιόριστο μέλλον θα παραπέμψουμε τις ελπίδες των εργαζομένων ούτε την ενσωμάτωση στο χρεοκοπημένο σύστημα θα επιλέξουμε. Θα αξιοποιήσουμε την κρίση για να ανατρέψουμε τους συσχετισμούς μέσα από αγώνες για ώριμες αλλαγές, με βάση ακριβώς ένα σχέδιο που θα εντάσσει τους αγώνες αυτούς σε μια αντικαπιταλιστική στρατηγική και μια σοσιαλιστική προοπτική.
Συντρόφισσες και σύντροφοι, μπορούμε να ανταποκριθούμε στους φιλόδοξους στόχους που θέτουμε; Είναι στο χέρι μας. Εκείνο που θα ήθελα εγώ να πω και ως εμπειρία μέσα από τη δουλειά που έγινε, είναι ότι είμαστε ένας χώρος με πολλές δυνάμεις σε αδράνεια. Διότι εμείς δεν έχουμε τον τρόπο να τις αξιοποιήσουμε. Αρχίσαμε νωθρά τη δουλειά του προγράμματος και φθάσαμε στο σημείο να μας πιέζουν όχι μόνο σύντροφοι, όχι μόνο τμήματα, όχι μόνο ομάδες μέσα από το κόμμα, αλλά να μας πιέζουν άνθρωποι της επιστήμης, της σκέψης, να μας δώσουν τις γνώμες και τις συμβουλές τους.
Μπορούμε λοιπόν να πετύχουμε αν βρούμε τον τρόπο να δημιουργήσουμε δημοκρατικούς θεσμούς διαλόγου και αξιοποίησης ανθρώπων που θέλουν να μας βοηθήσουν και στον Συνασπισμό και στο ΣΥΡΙΖΑ. Μπορούμε, διότι, μετά από τα «πέτρινα χρόνια της δεκαετίας του ʼ90» -όπως τα ονόμασε σήμερα σε ένα άρθρο του εύστοχα ο Γιώργος Σταθάκης- και μετά από μια περίοδο, θα έλεγα, θεωρητικής στειρότητας, παρατηρούμε μια θεωρητική ανάταση και στη χώρα μας και διεθνώς. Και επομένως είμαστε αντιμέτωποι ως Αριστερά, σκεπτόμενοι και την ιστορία μας με μια πρόκληση να δημιουργήσουμε μια νέα γόνιμη σχέση ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη, ανάμεσα στη δράση και την σκέψη. Να δημιουργήσουμε τους όρους ενός κοινού κινήματος που θα είναι ο κόσμος της σκέψης, ο κόσμος της γνώσης σε μια ενιαία λειτουργική διαδικασία.
Εντάξει, αυτό που φτιάξαμε δεν είναι κάποιο Ευαγγέλιο. Είναι απλά η βάση για παραπέρα συζήτηση και επεξεργασία. Όμως, ακόμη και στην παρούσα του μορφή, με τις όποιες ελλείψεις, με τις όποιες παρατηρήσεις, νομίζω πως είναι ένα όπλο για μια ακόμη πιο ισχυρή παρουσία μας στους αγώνες, στα κινήματα, στις κοινωνικές και στις πολιτικές εξελίξεις.
Δε θα σας πω τι να ψηφίσετε. Θα ήθελα όμως -επειδή γράφονται διάφορα- να σας πω με έμφαση, να κάνετε αυτό που κάναμε και εμείς στην επιτροπή προγράμματος. Να διατυπώσετε με θάρρος, ελεύθερα την άποψή σας, αν υπάρχουν θετικά στοιχεία επισημαίνετέ τα για να τα κρατήσουμε και να μην τα ξεχάσουμε. Αν υπάρχουν αρνητικά σημειώστε τα. Αν έχετε διαφορετική άποψη διατυπώστε την, καταθέστε την και γραπτά. Αυτός είναι ο στόχος, αυτό θέλαμε από την αρχή. Άργησε να εκδηλωθεί αυτός ο διάλογος. Και γιʼ αυτό δεν είμαι σε θέση και δε θέλω να σχολιάσω απόψεις που διατυπώθηκαν την τελευταία στιγμή. Θέλω να πω ότι όλες αυτές οι απόψεις θα πρέπει να είναι η πρώτη ύλη για την επόμενη φάση της επεξεργασίας μας.
Μια μόνο φράση διευκρινιστική θέλω να τονίσω. Αυτό που περιγράφουμε και αυτό που αναζητούμε εμείς δεν είναι ένας ρυθμιζόμενος καπιταλισμός όπως είδα να περιγράφεται σε ένα κείμενο της ανανεωτικής τάσης. Δεν επιδιώκουμε ένα ρυθμιζόμενο καπιταλισμό. Μας ενδιαφέρουν οι ρυθμίσεις, μας ενδιαφέρουν οι εποπτείες. Αυτό που αναζητούμε όμως είναι να διαμορφώσουμε μέσα στην κοινωνία έναν ανταγωνισμό, μια αντιπαράθεση διαρκή, όπου από τη μια πλευρά θα είναι οι αξίες, οι σκοποί, τα κίνητρα και τα κριτήρια του καπιταλισμού και από την άλλη μεριά θα είναι οι αξίες της Αριστεράς, η αλληλεγγύη και οι ανάγκες των ανθρώπων, οι ανάγκες του περιβάλλοντος και της κοινωνίας.
Επʼ αυτού -αν θέλετε- έχει νόημα μια ψηφοφορία, διότι εμείς επιμένουμε στο δεύτερο. Επιμένουμε στο δεύτερο διότι αυτό ζούμε. Αυτό ζούμε στο Βοτανικό, αυτό ζούμε στα εργοστάσια, αυτό ζούμε με τις απολύσεις , αυτό ζούμε στο Ελληνικό, αυτό ζούμε στις παραλίες, αυτό ζούμε στα δάση, αυτό ζούμε στο περιβάλλον. Αυτή τη σύγκρουση ζούμε. Δεν είναι εγκεφαλική ανακάλυψη.
Ο Γιάννης ο Μηλιός, «φταίει» για την ιδέα: «οικονομία των αναγκών», αλλά η πολιτική ευθύνη είναι δική μας και δική σας. Εμείς θεωρούμε ότι είναι μια γόνιμη σκέψη αυτή, είναι ένας γόνιμος δρόμος, πρωτόλειος ακόμη σε ό,τι αφορά στη θεμελίωσή του, αλλά αξίζει να εργαστούμε σʼ αυτό το δρόμο και όχι σε μια ιδέα ρυθμιζόμενου καπιταλισμού. Δε θα ξαναφέρει κρίση αυτός ο ρυθμιζόμενος καπιταλισμός και αν υποτεθεί ακόμη ότι μπορείς να τον θεμελιώσεις;
Εγώ συντρόφισσες και σύντροφοι, μπορώ να σας πω πολύ απλά ψηφίστε ό,τι θέλετε, δουλειά να κάνουμε. Σε όποια μεριά και αν είμαστε, εκτός από Αριστεροί, είμαστε και άνθρωποι που τιμούμε τη δουλειά, τιμούμε την εργασία.
Και εγώ θέλω, λοιπόν, να ευχαριστήσω την Αριστερά που μου έχει δώσει τις ευκαιρίες να ασχολούμαι με ωραία πράγματα.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS