Μεγάλο πρόβλημα παραβιάσεων των πνευματικών τους δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν οι φωτογράφοι λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της τέχνης αυτής. Οι φωτογραφίες με τη νέα τεχνολογία, μπορούν εύκολα και εν αγνοία των δημιουργών, να αναπαραχθούν, να αποθηκευθούν ψηφιακά, να διανεμηθούν και να τύχουν επεξεργασίας, κυκλοφορώντας αυτούσιες, είτε και με τρόπο διάφορο από αυτόν που έχει επιλέξει ο δημιουργός, που παραμένει φορέας του ηθικού δικαιώματος ακόμη και μετά την εκχώρηση των περιουσιακών δικαιωμάτων.
Αν και ο Νόμος 2121/1993, για τη προστασία πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων, είναι σαφής ως προς τις προϋποθέσεις, όρους και κυρώσεις, συχνά καταστρατηγείται. Το γεγονός δε ότι αποτελεί έναν από τους πιο σύγχρονους σχετικούς νόμους στην Ευρώπη, ουδόλως, έχει εμποδίσει τις «κραυγαλέες» παραβιάσεις του. Κρίσιμο, στοιχείο για την αποτελεσματικότητα κάθε νομοθετήματος, συνιστά και ο τρόπος αντιμετώπισης του από το ίδιο το κράτος. Πέραν, δηλαδή, της εισαγωγής του ως κειμένου στην έννομη τάξη, είναι όχι μόνο απαραίτητη, αλλά καθοριστική για την «βιωσιμότητά» του, η απαρέγκλιτη εφαρμογή του, από το ίδιο το κράτος. Το πρόβλημα, μεγεθύνεται, όταν στην καταπάτηση του Νόμου ενέχεται το ίδιο το δημόσιο και αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί να ζητείται η εφαρμογή ενός νόμου από τους πολίτες, όταν το κράτος δεν τον εφαρμόζει.
Η περίπτωση του φωτογράφου Χρήστου Πασχούδη, που ζει και εργάζεται στην Βόρειο Ελλάδα, είναι χαρακτηριστική. Παρά το γεγονός ότι στο Ν. 2121/1993 ορίζεται πως: «Οι πνευματικοί δημιουργοί, με τη δημιουργία του έργου, αποκτούν πάνω σ' αυτό πνευματική ιδιοκτησία, που περιλαμβάνει, ως αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα, το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού τους δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα)» και μολονότι στα λοιπά άρθρα διασαφηνίζονται με ξεκάθαρο τρόπο τα δικαιώματα του δημιουργού, αλλά και περιπτώσεις που μπορεί αυτά να περιοριστούν, ο κ. Πασχούδης διαπίστωσε ότι 42 έγχρωμες φωτογραφίες του κοσμούσαν το φάκελο που ανέλαβε να συντάξει η HELEXPO Α.Ε. για να στηρίξει την υποψηφιότητα της χώρας μας στην ανάληψη της παγκόσμιας έκθεσης «EXPO 2008» στη Θεσσαλονίκη. Ο δε φάκελος αυτός, (σε έντυπο και CD) διανεμήθηκε σε 95 χώρες.
Οι 42 αυτές φωτογραφίες του αποτελούσαν πρωτότυπη δουλειά και απεικόνιζαν σπάνια χλωρίδα και πανίδα και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους του Νομού Θεσσαλονίκης, πολλές από τις οποίες σήμερα έχουν ολότελα αλλάξει μορφή και άρα οι φωτογραφίες αυτές διασώζουν και πολύτιμα ιστορικά στοιχεία. Ο κ. Πασχούδης πληροφορήθηκε εντελώς τυχαία, (και όχι από τον αρμόδιο φορέα που έκανε χρήση του έργου) την συμπερίληψη τους στον εν λόγω φάκελο που αποτελούνταν από τρεις τόμους. Στο δε τέλος κάθε τόμου υπήρχε κατάλογος των φωτογράφων (Ελλήνων, ξένων αλλά και τριών αλλοδαπών Τραπεζών Εικόνων), που είναι άγνωστο ακόμη το εάν γνωρίζουν ότι έγινε χρήση του έργου τους.
Η χρήση των εικόνων (τουλάχιστον στην περίπτωση των δύο μοναδικών φωτογράφων που αντέδρασαν, του κ. Πασχούδη και του κ. Dunnebier, έγινε μετά από γραφιστικές επεμβάσεις στα πρωτότυπα έργα), γεγονός που συνιστά περαιτέρω παράβαση, ακόμη και στην περίπτωση που έχει εκχωρηθεί το περιουσιακό δικαίωμα.
Ο κ. Πασχούδης κατέφυγε αμέσως στα ελληνικά δικαστήρια και μήνυσε τον Δ/ντα Σύμβουλο της HELEXPO AE, τον γραφίστα, καθώς και κάθε τρίτο υπεύθυνο. Από την εισαγγελική έρευνα και μετά την έκδοση Βουλεύματος, παραπέμφθηκαν για να δικαστούν δέκα άτομα (ο Δ/νων Σύμβουλος της HELEXPO AE, οι εκπρόσωποι των εταιριών συμβούλων και ο υπεύθυνος γραφίστας).
Κατά την εκδίκαση της υποθέσεως, ομολογήθηκε η πατρότητα των εικόνων, ενώ ουδείς επικαλέστηκε την ύπαρξη της απαιτούμενη από το νόμο άδειας χρήσης! Ο δε κατηγορούμενος γραφίστας, ομολόγησε, ότι είχε διατηρήσει σε ηλεκτρονικό αρχείο αντίγραφα του έργου του κ. Πασχούδη, από προηγούμενη συνεργασία του τις οποίες και χρησιμοποίησε, άνευ οποιασδήποτε συνεννόησης με τον φωτογράφο.
Ασχέτως της ευθύνης ενός ιδιώτη, μείζον ζήτημα αποτελεί η ευθύνη της HELEXPO Α.Ε., ουσιαστικά, του ελληνικού δημοσίου, η οποία σε καμία περίπτωση δεν υπολείπεται. Με την υπ' αριθμ. 80047/17-10-2002 Κ.Υ.Α. της είχε ανατεθεί η με κάθε πρόσφορο τρόπο υποστήριξη της διεκδίκησης και διοργάνωσης της «EXPO 2008». Για όλο το υλικό που θα χρησιμοποιούνταν η έγκριση θα γινόταν από το Δ.Σ. της HELEXPO A.E. Συνεπώς, ευθυνόταν απολύτως, για τον φάκελο υποψηφιότητας, γεγονός που ουσιαστικά συνομολογεί, καθόσον «αποζημίωσε» τον κ. Dunnebier (δεύτερο φωτογράφο που αντέδρασε στην χρήση του έργου του), υπογράφοντας μαζί του σύμβαση έργου, με τον όρο να παραιτηθεί από το δικόγραφο που είχε ήδη καταθέσει σε βάρος της.
Κατόπιν τούτων και ανεξαρτήτως της τελικής απόφασης των δικαστηρίων, των οποίων την αυτονομία σεβόμαστε όπως πρέπει ως Έλληνες πολίτες και όπως ορίζει το σύνταγμα,
Ερωτάται ο κ. Υπουργός
1. Πώς είναι δυνατόν, σε μια περίοδο που η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων ζητείται σε παγκόσμιο επίπεδο, το ελληνικό δημόσιο να καταρτίζει συμβάσεις, που περιλαμβάνουν χρήση πνευματικών δικαιωμάτων, χωρίς να περιλαμβάνει ρήτρες για την προστασία τους και να ενέχεται τόσο σοβαρά σε μια τόσο σημαντική υπόθεση καταπάτησης των διατάξεων του Ν. 2121/1993;
2. Σκοπεύει να πάρει συγκεκριμένα μέτρα εναντίον των υπευθύνων της HELEXPO A.E. που με την αμέλειά τους τουλάχιστον εξέθεσαν την χώρα παγκοσμίως και έβλαψαν τα συμφέροντα ενός Έλληνα πολίτη (για να μην αναφέρουμε στους λοιπούς Έλληνες και ξένους φωτογράφους, αλλά και τις αλλοδαπές εταιρίες που έχουν υποστεί παρόμοια βλάβη); Αν το δημόσιο δεν μεριμνά, ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των πνευματικών δημιουργών τηρώντας το ίδιο τις απορρέουσες από το Νόμο υποχρεώσεις του και επιβάλλοντας το αυτό και στους με αυτό συμβαλλόμενους (είτε εταιρίες, είτε ιδιώτες), τότε πώς μπορεί να παγιωθεί η εφαρμογή του Νόμου μεταξύ των ιδιωτών;
3. Με ποια συγκεκριμένα μέτρα θα προστατέψει το ευαίσθητο τομέα τέχνης που λέγεται φωτογραφία και τα πνευματικά δικαιώματα των φωτογράφων, που βλάπτονται και ηθικά και περιουσιακά από τέτοιες ενέργειες, ώστε φαινόμενα σαν αυτό που ταλανίζει τον κ. Πασχούδη να μην εμφανιστούν ξανά;
Ο ερωτών βουλευτής
Περικλής Κοροβέσης
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS