Αγαπητοί φίλοι και φίλες, οκτώ σύντομα σημεία.
Το πρώτο είναι ότι δεν βρίσκομαι εδώ για να παρουσιάσω ένα βιβλίο του καθηγητή Κοτζιά, αλλά για να συμμετέχω σ΄ αυτή την παρουσίαση ενός βιβλίου του φίλου μου του Νίκου. Και το λέω αυτό -και για μένα έχει σημασία- γιατί ο Νίκος είναι από τους ανθρώπους όπου η επιλογή διαφορετικών πολιτικών διαδρομών, με συναγωνιστές τους παλιά, δεν επηρέασε το γεγονός ότι ενώ οι συλλογικότητες και η ένταξη σε συλλογικότητες είναι πεπερασμένες, οι αξίες οι οποίες δημιουργούνται, και μάλιστα σε πολύ ευαίσθητες και σπουδαίες φάσεις της ζωής, νιώθει κανείς ότι έχουν ένα στοιχείο αιωνιότητας.
Τι σας νοιάζει αυτό και τι σχέση έχει με το βιβλίο; Έχει σχέση και πολύ μεγάλη με το βιβλίο. Γιατί η πρώτη προϋπόθεση -κατά τη γνώμη μου- για να αναπτυχθεί διανοητική σοβαρή δουλειά σε βάθος, στο χώρο των κοινωνικών επιστημών, είναι να μην υποτάσσεται σε εφήμερες κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ουδετερότητα. Δεν σημαίνει ότι μένει κανείς μόνο στην ερμηνεία και να έχει στο μυαλό του και την αλλαγή ή ότι απουσιάζουν οι κοινωνικοί στόχοι και το σύστημα αξιών του καθενός που γράφει. Όμως είναι ένα βιβλίο το οποίο δεν υποτάσσεται σε σκοπιμότητες. Κι γι αυτό είναι ένα πολύ χρήσιμο βιβλίο, όπως και το προηγούμενο του Νίκου.
Το δεύτερο. Παραξενεύτηκα. Λέω, όλα τα έχουμε, θα ασχοληθούμε τώρα και με το Ηνωμένο Βασίλειο; Δηλαδή έχουμε μια σειρά μεγάλα προβλήματα, τα οποία έχουμε να αντιμετωπίσουμε στην ίδια τη χώρα μας, της περιφερειακής ολοκλήρωσης, παγκοσμιοποίησης με τον τρόπο που συμμετέχουμε.
Κατάλαβα όμως, διαβάζοντας το βιβλίο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μια περίπτωση η οποία είναι εξαιρετικά χρήσιμη για μας και εξαιρετικά προσιτή και κατανοητή. Γιατί; Γιατί πρώτον το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένας από τους πρωταγωνιστές αυτού του παγκόσμιου φιάσκου που ζούμε. Και γιʼ αυτό είναι ένα πεδίο το Ηνωμένο Βασίλειο όπου μπορείς να βρεις με πολύ σαφήνεια τις μεγάλες αντιφάσεις σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση και το κράτος. Το βιβλίο το διάβασα το Σάββατο. Καθόμασταν στο σαλόνι, η γυναίκα μου στον υπολογιστή, γνωρίζεται με το Ν. Κοτζιά όσο καλά κι εγώ.. Όταν είχα φτάσει στις 50-60 σελίδες, κάνω το πρώτο σχόλιο. Λέω, δεν λέει τίποτε ο Νίκος για τον Μαρξ. Προχωράω. Διαβάζω 30-40 σελίδες. Ξαναλέω στη γυναίκα μου, δεν λέει τίποτα ο Νίκος για τον Μαρξ. Φτάνω στην 250η σελίδα,\... έλεγα εγώ, δεν λέει τίποτα ο Νίκος για τον Μαρξ. Μέχρι που… λίγο θριαμβευτικά, γιατί έκανα μια πολύ σημαντική εκτίμηση για το βιβλίο, έφτασα στο συμπέρασμα -στο τρισέλιδο γενικό συμπέρασμα που έχει στο τέλος, όπου εντάσσει όλη αυτή την πραγματικότητα τη σημερινή και τη συνδέει με την αναφορά που έκανε και ο Αντ. Σαμαράς του Μαρξ, ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το εργαστήρι του καπιταλισμού.
Το τρίτο σημείο. Οι ίδιες οι μεγάλες ενότητες που περνάνε στο βιβλίο αυτό έχουν ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Είναι μια άσκηση για μας. Άσκηση και προβληματισμού και για άλλα θέματα. Δηλαδή, το πώς επηρεάζει η παγκοσμιοποίηση την εθνική ταυτότητα. Στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτό μπορεί να έχει περισσότερο σχέση με τις συνιστώσες του Ηνωμένου Βασιλείου, σε εμάς μπορεί να έχει σχέση πολύ περισσότερη με τους γείτονες, με τους οποίους βλέπουμε πώς διαφοροποιούνται και σχηματοποιούνται οι σχέσεις σε κάθε εποχή της ιστορίας.
Η επίδραση της παγκοσμιοποίησης στην πολυπολιτισμικότητα. Ένα θέμα που βιώνουμε, προσπαθούμε να το καταλάβουμε, προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε πολιτικά. Οι επιπτώσεις στο σύστημα εξουσίας. Οι επιλογές σε σχέση με την προκλητική θέση της χώρας μας, της κάθε χώρας, Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με τις ΗΠΑ από τη μια και την Ε.Ε. από την άλλη. Ένα είδος σχιζοφρένειας….. Προβλήματα τα οποία εκφράζονται στην κάθε χώρα, και στη δικιά μας, με διαφορετικό τρόπο.
Την αντιμετώπιση της ιστορίας…. Είναι μια σημαντική άσκηση που βάζει μια σειρά ερωτήματα τα οποία, τηρουμένων των αναλογιών, μπορούν να αναχθούν σε ερωτήματα που αφορούν στην ίδια τη χώρα.
Το τέταρτο σημείο. Είναι πολύ σημαντικές δυο κεντρικές θέσεις, όπως τις κατανόησα εγώ. Κι όχι μόνο απ΄ αυτό το βιβλίο, αλλά και από το προηγούμενο για την παγκοσμιοποίηση.
Το πρώτο είναι ότι η παγκοσμιοποίηση, η οποία είναι μια διαδικασία που είναι εκτός και πάνω από τις πολιτικές δομές, έχει σχέση με τις παραγωγικές δυνάμεις, με την τεχνολογία, με την επιστήμη, με μια σειρά άλλους παράγοντες, και αυτό δεν σημαίνει βεβαιότητα. Και το δεύτερο το οποίο συνδέεται μ΄ αυτό. Η παγκοσμιοποίηση είναι αυτή που θέτει σε μεγάλο βαθμό μια σειρά βασικά ερωτήματα σε σχέση με την πορεία, την πολιτική, την οικονομία μιας χώρας.
Αυτά δεν οδηγούν σε μονοσήμαντες απαντήσεις. Μπορεί να έχουν στοιχεία εκβιαστικά, πιεστικά, να έχουν όρια μέσα στο οποία μπορείς να κινηθείς, όμως δεν έχουμε φτάσει στο τέλος των εθνικών πολιτικών. Οι εθνικές πολιτικές παίζουν ρόλο. ..
Το πέμπτο είναι ότι είναι ένα βιβλίο το οποίο είναι χωρίς τέλος. Και νομίζω ότι δεν μπορεί να είναι ένα βιβλίο γραμμένο για την παγκοσμιοποίηση έχοντας τέλος. Και η αποτυχία σε μεγάλο βαθμό των αναλύσεων που γίνονταν για την παγκοσμιοποίηση ήταν ότι είχαν τέλος. Έβλεπα σ΄ ένα άρθρο στους Financial Times είχε μια κριτική των βιβλίων που εκδόθηκαν το 2008 και έλεγε ότι ούτε ακόμη διανοητές, οικονομολόγοι, με νόμπελ και με καλή παρέμβαση σήμερα…. είτε ο Στίγκλιτς, είτε άλλοι, δεν είχαν προβλέψει την κρίση που έρχεται. Την είχαν προβλέψει μόνο μερικοί χρηματιστές…..
Οι διάφορες απαντήσεις δεν είναι κοινές. Έλεγε ο Ομπάμα ή ο Μπράουν να κάνουμε μεγαλύτερες ενέσεις κεφαλαίου.. Έλεγε ο Σαρκοζί, η Μέρκελ να δώσουμε το κύριο βάρος στους ελέγχους. Δεν ήταν μόνο αυτό το δίλημμα. Έλεγε ο … να δούμε ποιοι είναι υπεύθυνοι και ποιες πολιτικές είναι υπεύθυνες και να δούμε τον αναπτυγμένο κόσμο και τη φτώχεια. Και έλεγαν εκτός G 20. Και διανοούμενοι και κοινωνικές δυνάμεις ότι θέλουμε έναν άλλο κόσμο, ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Το δολάριο, το οποίο ήταν μια; Συντεταγμένη η οποία δεν αμφισβητούνταν, αμφισβητείται. Και όχι μόνο αμφισβητείται. Όπως το όλο νομισματικό σύστημα. Ο ρόλος της Ε.Ε., ως η δεύτερη μεγάλη δύναμη μετά την υπερδύναμη, αμφισβητείται στην πράξη πια από την Κίνα, από τις Ινδίες, από άλλες χώρες.
Μ΄ αυτή την έννοια, νομίζω ότι το βιβλίο του Ν.Κοτζιά μας βάζει σε μια προβληματική η οποία είναι σε εξέλιξη και η κρίση θα μας δώσει ένα εξαιρετικά πλούσιο υλικό για να την προχωρήσουμε.
Το έκτο σημείο. Σε μένα και πιστεύω σε όλους τους αναγνώστες το βιβλίο αυτό έφερε πολλούς προβληματισμούς σε σχέση με την Ελλάδα και με τον τρόποι που αντιμετωπίζουμε αυτά τα θέματα της παγκοσμιοποίησης, της περιφερειακής ολοκλήρωσης ή οτιδήποτε άλλο. Και νομίζω ότι ένα πρόβλημα στη χώρα μας είναι η αδυναμία της ή η έλλειψη βούλησης λόγω δεσμεύσεων σε οικονομικές δυνάμεις με εντελώς στενά συμφέροντα να έχει μια ενεργό παρουσία -παίρνοντας υπόψη τις δυνάμεις της και χωρίς να έχουμε καμιά αυταπάτη για τις δυνάμεις που έχει, στις διεργασίες τις ευρύτερες, τις διεθνείς ή τις παγκόσμιες.
Αυτό το βλέπουμε πολύ χαρακτηριστικά σε όλη αυτή τη συζήτηση που γίνεται, την οποία εγώ την θεωρώ εξοργιστική, σχετικά με το έλλειμμα του 3%. Κι ότι το μεγάλο πρόβλημα για τη χώρα μας είναι πώς θα διατηρηθεί η οικονομική κατάσταση μέσα στα πλαίσια του ελλείμματος του 3%. Κανείς δεν διαφωνεί να κόψουμε δαπάνες οι οποίες είναι μη παραγωγικές, είναι δαπάνες οι οποίες συνδέονται με μια κατάχρηση, καταλήστευση, έλλειψη σεβασμού στο δημόσιο χρήμα. Κανείς δεν λέει να μην πάρουμε υπόψη τη διεθνή συγκυρία, που είναι μια δύσκολη συγκυρία. Αλλά δεν μπορούμε να φοράμε τον ακραίο κορσέ του νεοφιλελευθερισμού, που έχει περάσει μέσα από τις συμφωνίες, τις Συνθήκες της Ε.Ε., σήμερα, γιατί οδηγούμε τη χώρα μας σε τραγικά αδιέξοδα. Και δεν μπορούμε να είμαστε ευρωπαίοι μόνο και να μην είμαστε έλληνες. Δεν μπορώ να καταλάβω. Και το ένιωσα χθες το βράδυ στην τηλεόραση. Όταν βλέπω στην τηλεόραση να έχει διαφημίσεις των αντιπροσωπειών αυτοκινήτου, συνέχεια διαφημίσεις, για 50% μείωσης των τελών ταξινόμησης.. Για ποιο λόγο; Τι έχουμε κυβέρνηση ή γαλλική πρεσβεία στο Μαξίμου; Για ποιο λόγο παίρνει αυτά τα μέτρα;… Δεν σας λέω να μην υπάρχει αλληλεγγύη με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Δεν σας λέω να μην σκεφτούμε τους εργαζόμενους και τις αυτοκινητοβιομηχανίες της Γαλλίας και της Γερμανίας. Αλλά γιατί να μην είναι προτεραιότητα η κλωστοϋφαντουργία; Περάστε από το Σύνταγμα να δείτε, 10 μέρες να έχουν κατασκηνώσει εκεί οι εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας της Β. Ελλάδας. Γιατί όχι κτηνοτροφία; Γιατί όχι ο τουρισμός; Για ποιο λόγο;
Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα αυτό, ο τρόπος που προσεγγίζουμε τα ζητήματα αυτά της συμμετοχής μας. Και άμεσο και κορυφαίο, κατά τη γνώμη μου, πολιτικό πρόβλημα.
Το έβδομο σημείο. Συνειδητοποιείς ακόμη περισσότερο τα μεγάλα προβλήματα που μπαίνουν στις πολιτικές δυνάμεις κάθε χώρες σε συνθήκες μετάβασης. Κάνει εκτεταμένες αναφορές ο Ν. Κοτζιάς και στο ζήτημα των Άγγλων συντηρητικών και των Άγγλων Εργατικών…
Αυτό που εγώ κατανόησα.. Πώς οι διαδικασίες παγκοσμιοποίησης επηρεάζουν την εξέλιξη των κομμάτων. Ότι οι δυνάμεις τελικά κρίνονται. Και η ταυτότητά τους δεν είναι μόνο η άμεση παρέμβασή τους. Δεν καθορίζονται μόνο από την αριθμητική και την πρόσθεση προκειμένου να διαμορφώσουμε κυβερνήσεις. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν χρειάζεται αυτή η πρόσθεση γιατί τους τα δίνει όλα ο εκλογικός νόμος.
Δεν καθορίζεται μόνο από τους τηλεφωνικούς καταλόγους με τους προγραμματικούς στόχους που έχουν. Καθορίζεται από την απάντησή τους σε βασικά στρατηγικά ζητήματα της εξέλιξης της χώρας τους, της περιοχής τους, της Ευρώπης, ολόκληρου του κόσμου. Κι αυτό πάντα πρέπει να το έχουμε υπόψη μας στην πολιτική.
Το τελευταίο σημείο. Πέρα από τις διαφορές που υπάρχουν στις γενικές κατευθύνσεις, στα ρεύματα, στις στρατηγικές αντιλήψεις που δεν πρέπει να τις υποτιμάμε. Η διακυβέρνηση της χώρας είναι η διαχείριση του καθημερινού, αλλά πρέπει να έχει έναν ορίζοντα. Κι αυτό βγαίνει από ένα βιβλίο που καταγράφει την ταχύτητα και το βάθος των εξελίξεων.
Πέρα όμως από τη διαχείριση του καθημερινού, ασφαλώς υπάρχουν και για τις διαφορές μπορεί να υπάρξουν, υπάρχουν σημεία στα οποία μπορεί να υπάρξει κοινή δράση ευρύτερων δυνάμεων δημοκρατικών, προκειμένου να υπάρξει μια άμυνα ή κάποια προώθηση της θέσης της χώρας μας.
Και μ΄ αυτή την έννοια, επειδή έχουμε ένα βιβλίο για την παγκοσμιοποίηση, όπου το θέμα της Ε.Ε. είναι πολύ σημαντικό, αξιοποιώντας και το γεγονός ότι στο ίδιο τραπέζι βρίσκεται ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ο κ. Παπανδρέου, θα ήθελα ως Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ να θέσω πέντε σημεία στα οποία πιστεύω ότι είναι απαραίτητη, επείγουσα η κοινή δράση των δημοκρατικών δυνάμεων στη χώρα μας.
Το πρώτο είναι η κατάργηση του Συμφώνου Σταθερότητας και η αντικατάστασή του από μια συμφωνία που θα αποβλέπει στην ανάπτυξη και την απασχόληση.
Το δεύτερο είναι η απεμπλοκή μας από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Όχι γιατί είχαμε και πριν αυτή τη θέση, αλλά η Συνθήκη της Λισαβόνας συνταγματοποιεί όλο αυτό το ανεξέλεγκτο των αγορών, το οποίο ήταν βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Και, αντίθετα, η προώθηση συμφωνικών στην Ε.Ε. που θα στηρίζονται στην κοινωνική οικονομική ανάπτυξη, στην οικολογία.
Το τρίτο. Νέοι όροι στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στον τρόπο λειτουργίας, στα πλαίσια πολιτικών που δεν περιορίζονται μόνο στη νομισματική σταθερότητα. Κάνει τεράστια εντύπωση σήμερα ότι η Ε.Ε. πιέζει τη χώρα μας σε σχέση με το 3%. Ενώ την απλή κίνηση που μπορούσε να κάνει, που είναι το 1/20 αυτών που έκανε για τις τράπεζες, δηλαδή να εκδώσει ευρωομόλογα ή να εγγυηθεί το δανεισμό των χωρών μελών ώστε να μειώσει την τεράστια επιβάρυνση την οποία σήμερα δημιουργούν η κερδοσκοπική αντιμετώπιση χωρών που είναι υπό πίεση, δεν το κάνει.
Το τέταρτο. Η ανάγκη να θέσουμε πια εκτός προοπτικής την αναθεώρηση του 2013, της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και να τη δούμε με νέους όρους, που θα στηρίξουν την αγροτική παραγωγή.
Και, πέμπτο. Πρωτοβουλία ώστε η Ελλάδα να μην υποστηρίξει την εκλογή του Μπαρόζο στην Προεδρία της Επιτροπής της Ε.Ε. Ο Μπαρόζο, ο Αλμούνια και όλη η Επιτροπή εκφράζουν πολιτικές οι οποίες άφησαν ανοχύρωτη την Ε.Ε. και τις χώρες μέλη της μπροστά στην κρίση.
Όπως είδατε, λοιπόν, το βιβλίο του Ν. Κοτζιά προσφέρει δυνατότητες για ιδέες, προτάσεις, κινήσεις. Δεν είναι μόνο μια ανάλυση. Είναι μια παρέμβαση και στην πολιτική.
To Γραφείο Τύπου
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS