«Της θείας της γης διαλαλητής, μα και κριτής
της έφερε τη λύρα του και το σπαθί του αντάμα..»
Κωστής Παλαμάς
Σαν σήμερα, πριν από 185 χρόνια ο Λόρδος Βύρων άφηνε την τελευταία του πνοή στο πολιορκημένο Μεσολόγγι σε ηλικία μόλις 36 χρόνων. Ήταν και τότε Πάσχα, 19 Απριλίου 1824.
Πρόωρα έληξε το δεύτερο ταξίδι του Μπάιρον στην Ελλάδα, που ήταν και το τελευταίο. Είχε πάει στο Μεσολόγγι στις 4.1.1824, προερχόμενος από την Κεφαλλονιά όπου είχε μείνει 4 μήνες στα Μεταξάτα. Φεύγοντας για την Κεφαλλονιά από την Γένοβα, όπου είχε χάσει από πνιγμό στη Θάλασσα τον στενό του φίλο και θερμό φιλέλληνα Περσυ Σέλλεϋ, είχε γράψει σ΄ένα ποίημά του:
«Οι σκλάβοι ξεσηκώθηκαν
κι εγώ θα κάνω πίσω;
Το στάχυ ξαναωρίμασε
κι εγώ δεν θα θερίσω;»
Στην πρώτη επίσκεψη στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, από τις 26.9.1809 ως τις 22.4.1811, ο νεαρός Λόρδος (21 ετών όταν πρωτοπάτησε το πόδι του στην Πάτρα) δεν είχε συναντήσει επαναστατικό πνεύμα. «Ηρώων τραγούδια δεν βγαίνουνε τώρα», διαπίστωνε και παρότρυνε τους υπόδουλους Έλληνες σε εξέγερση:
«Κληρονομικοί δεσμώτες, δε γνωρίζετε πώς πρέπει
Όσοι λευτεριά ζητούνε αυτοί οι ίδιοι να χτυπήσουν;».
Είχε τότε περιηγηθεί πολλές περιοχές της χώρας μας, αρχίζοντας από την Ήπειρο από την οποία προχώρησε ως το Τεπελένι της σημερινής Αλβανίας, ενώ επιστρέφοντας για να φθάσει στην Αθήνα πέρασε από τη Στερεά. Στην Αθήνα γνώρισε έναν από τους μεγάλους έρωτες της ζωής του στο πρόσωπο της Τερέζας Μακρή (γνωστότερης ως «Κόρης των Αθηνών») και από 'δω οργάνωσε περιηγήσεις του στην Αττική και στην Πελοπόννησο, αλλά πέρασε και στην απέναντι ακτή του Αιγαίου επισκεπτόμενος τη Σμύρνη, την Έφεσσο, την Τρωάδα και την Κωνσταντινούπολη.
Ο Λόρδος Βύρων ανέβηκε και στην Ακρόπολη, το 1810, όπου ένοιωσε οργή μπροστά στη λεηλασία του Παρθενώνα από τον Έλγιν, την οποία εξέφρασε μέσα και από τα ποιήματά του «Το Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» και «Η Kατάρα της Αθηνάς».
Διανύοντας τον 21ο αιώνα, πιστεύουμε ότι οι ιδέες και οι αγώνες του «Μπάιρον της Ελλάδας και του κόσμου» διατηρούν την αξία τους στο ακέραιο. Η μνήμη του παραμένει ζωντανή και τα μηνύματα που τη συνοδεύουν εξαιρετικά επίκαιρα.
Με αυτό το πνεύμα διεκδικήσαμε, από το 2001, την καθιέρωση της ημέρας του θανάτου του Λόρδου Βύρωνα (19 Απριλίου) ως «Ημέρας Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης», αίτημα που ικανοποιήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία με το Προεδρικό Διάταγμα 130/2008.
Καλούμαστε να τιμήσουμε την ημέρα αυτή (Φέτος, λόγω του Πάσχα, οι σχετικές εκδηλώσεις μετατίθενται κατά μία εβδομάδα και θα πραγματοποιηθούν στις 26 Απριλίου) με την πολυδιάστατη ανάδειξη των ιδεών και του έργου του Λόρδου Βύρωνα, ιδιαίτερα στα σχολεία της χώρας μας. Με επίγνωση ότι αγωνίστηκε και θυσιάστηκε για την ανεξαρτησία της Ελλάδας γιατί υπερασπιζόταν την ελευθερία σ΄όλο τον κόσμο. «Δεν υπάρχει άλλος ποιητής - γράφει ο Πάν. Κανελλόπουλος - που να εσήμανε στην εποχή του, σε ολόκληρη την Ευρώπη, ό,τι εσήμανε ο Μπάιρον».
«Νους φωτεινός», κατά τον Γκαίτε, «θερμός και αγέρωχος αγωνιστής της ελευθερίας των λαών», κατά τον Γκόρκι, «ποιητική ιδιοφυΐα, αλλά και διάνοια πολιτική», κατά τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο Λόρδος Βύρων αναδείχθηκε σε βάρδο της ελευθερίας και σε κορυφαίο εκπρόσωπο του πνεύματος της αντίστασης κατά των ισχυρών της εποχής του. «Ο Σέλλεϋ και ο Μπάιρον – γράφει ο Ένγκελς - με όλο το πάθος και την καυστική σάτιρα για τη σύγχρονή τους κοινωνία, είχαν τους περισσότερους αναγνώστες ανάμεσα στους εργάτες».
Όταν πέθανε ο Μπάιρον ήταν τέτοια η αίσθηση της απώλειάς του σ΄όλη την Ευρώπη, ώστε ο Βίκτορ Ουγκό έγραψε: «Μας φάνηκε σαν να μας άρπαξε κάποιος ένα κομμάτι από το μέλλον μας».
Αν ζούσε σήμερα ο Λόρδος Βύρων θα ύψωνε τη φωνή του κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως έκανε από το βήμα της Βουλής των Λόρδων, στις 27.2.1812, τασσόμενος (μόνον αυτός) κατά της θανατικής ποινής για τους εξεγερμένους κλωστοϋφαντουργούς του Νότιγχαμ (γνωστούς και ως «Λουδίτες»), οι οποίοι κατέστρεφαν τις μηχανές που τους «έπαιρναν» τις δουλειές. Θα σήμαινε συναγερμό αγώνα, δηλώνοντας ότι «θα ξεσηκώσω, αν μπορέσω, και τις πέτρες ακόμα ενάντια στους τυράννους της γης». Θα καλούσε σε ενότητα του κόσμου μπροστά στην περιβαλλοντική καταστροφή, διακηρύσσοντας ότι «η Φύση ένα έθνος τέκνων της αναγνωρίζει», όπως λέει στο ποίημά του «το Νησί».
Συνδυάζοντας τον μέχρι αυτοθυσίας φιλελληνισμό με την υπεράσπιση οικουμενικών αξιών, ο Λόρδος Βύρων μας άφησε μια ανεκτίμητη κληρονομιά, που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί στους σύγχρονους αγώνες για τον εκδημοκρατισμό και τον εξανθρωπισμό των διεθνών σχέσεων, αλλά και στη διαμόρφωση των αντιλήψεών μας για τη θέση και το ρόλο της χώρας μας στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη και τον κόσμο.
*Ο Πάνος Τριγάζης είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάιρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό και συγγραφέας του Βιβλίου «Μπάιρον εναντίον Ελγιν» (Εκδόσεις «Ταξιδευτής»).
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS