Οι προτάσεις του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΣΠΔΕ) για τη γενική εκπαίδευση, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από τα αναγκαία μέτρα για μια σύγχρονη, δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Σε πολλά σημεία χαρακτηρίζονται από αντιφάσεις, ασάφειες και γενικολογίες.
Συγκεκριμένα, επισημαίνουμε τα εξής βασικά σημεία:
• Το αίτημα για 12χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση ουσιαστικά παραπέμπεται στις καλένδες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η καθιέρωση της 2χρονης προσχολικής εκπαίδευσης αντιμετωπίζεται σε συνάρτηση με την εξασφάλιση των «κατάλληλων συνθηκών λειτουργίας» σε υποδομές και προσωπικό.
• Η πρόταση του ΣΠΔΕ διατηρεί το «διπλό δίκτυο» στο επίπεδο του λυκείου (χωριστές κατευθύνσεις γενικής και τεχνικο-επαγγελματικής εκπαίδευσης), αντί ενός ενιαίου λυκείου θεωρίας και πράξης. Ουσιαστικά, η διαδικασία επιλογής εκπαιδευτικής κατεύθυνσης (άρα και επαγγελματικής) αρχίζει πιο νωρίς, με την επιλογή κύκλου σπουδών στη Β΄ τάξη του λυκείου. Ας σημειωθεί ότι το μεγάλο εύρος επιλεγόμενων μαθημάτων ενέχει τον κίνδυνο να ακυρώσει στην πράξη κάθε δυνατότητα αλλαγής εκπαιδευτικής κατεύθυνσης (κινητικότητας) εντός της βαθμίδας του λυκείου.
• Ενώ διακηρύσσεται η «απεξάρτηση του σχολείου από τις εξετάσεις», στην πραγματικότητα προωθείται η ενίσχυση των εξεταστικών διαδικασιών στο λύκειο (Αʼ και Βʼ τάξη) και μάλιστα σε περιφερειακό επίπεδο. Αναπόφευκτα αρνητικά αποτελέσματα θα είναι η ενίσχυση των φροντιστηρίων και των ταξικών φραγμών στην εκπαίδευση.
• Ως προς το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, το ΣΠΔΕ περιορίζεται να αναφέρει απλώς τις εναλλακτικές προτάσεις που κατατέθηκαν, τονίζοντας ωστόσο ότι «δεν υπάρχει δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης των αποφοίτων του λυκείου στα ΑΕΙ χωρίς εξετάσεις». Αγνοεί έτσι και την τεκμηριωμένη πρόταση του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ, όπως και την αντίστοιχη πρόταση της ΟΛΜΕ.
• Προτείνεται αύξηση του αριθμού των Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων, όταν είναι πανθομολογούμενη η ανάγκη για διαρκή και επαρκή στήριξη των σχολείων με αναγκαίο επιστημονικό προσωπικό (ψυχολόγους, κοινωνικές/κοινωνικούς λειτουργούς κ.λπ.).
• Πίσω από τη διατύπωση των στόχων των προγραμμάτων σπουδών διακρίνεται να δεσπόζει μια τεχνοκρατική αντίληψη για την εκπαίδευση, την οποία άλλωστε προωθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρά τις ρητορικές κορώνες για «ανθρωποκεντρική εκπαίδευση».
• Πίσω από την ασαφή πρόβλεψη ότι τα προγράμματα σπουδών λαμβάνουν υπόψη την πολυμορφία του μαθητικού πληθυσμού και τα ιδιαίτερα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους ελλοχεύει ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε εκπαίδευση διαφορετικών ταχυτήτων με το πρόσχημα ότι αυτό επιβάλλεται από την ιδιαιτερότητα κάθε περίπτωσης.
• Προβλέψεις για προγράμματα σπουδών που σέβονται τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, της ισότητας των φύλων, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες κ.λπ. έχουν γίνει και από παλαιότερες κυβερνήσεις, αλλά το αποτέλεσμα υπήρξε απογοητευτικό.
• Προτείνεται το «πολλαπλό» ή «εναλλακτικό» σχολικό βιβλίο, όπως και «ηλεκτρονικό» βιβλίο, αλλά δεν γίνεται λόγος για την άμεση ανάγκη σύστασης επαρκών σχολικών βιβλιοθηκών και εργαστηρίων σε όλα τα σχολεία. Η «διεύρυνση του θεσμού των σχολικών βιβλιοθηκών» σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί.
• Γενικόλογες είναι και οι διακηρύξεις που αναφέρονται στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση. Με αυτούς τους όρους, διαφαίνεται η περαιτέρω υποβάθμιση και περιθωριοποίησή της.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ επαναφέρει τους βασικούς άξονες των προτάσεών του, που κατέθεσε και πριν την έναρξη του προσχηματικού «διαλόγου» για την Παιδεία που έγινε με πρωτοβουλία των προηγούμενων κυβερνήσεων.
1. Άμεση αύξηση της χρηματοδότησης της Παιδείας και της έρευνας από τον Κρατικό Προϋπολογισμό τουλάχιστον στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
2. Νομοθετική καθιέρωση της υποχρεωτικής, δίχρονης προσχολικής αγωγής και της ενιαίας, δωδεκάχρονης εκπαίδευσης. Ένας ενιαίος τύπος Λυκείου θεωρίας και πράξης ως μοναδικός τύπος λυκείου. Δημόσια μεταλυκειακή επαγγελματική εκπαίδευση, που θα οδηγεί σε πτυχία ισοδύναμα με επαγγελματικά δικαιώματα.
3. Ελεύθερη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση των αποφοίτων του Ενιαίου Λυκείου. Αποσύνδεση του Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης και κατοχύρωση της αυτοτέλειάς του, και μέχρι τότε κατάργηση της βάσης του 10.
4. Αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών και των σχολικών βιβλίων σε όλες τις βαθμίδες, με στόχο μια παιδεία που θα στηρίζεται στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και όχι της στείρας και ξεπερασμένης αποστήθισης, της δημιουργικότητας έναντι της παθητικής υποταγής, της ικανότητας αισθητικής απόλαυσης, της επιστημονικής γνώσης και της ολόπλευρης ανάπτυξης, πολιτιστικής και κοινωνικής.
5. Κατάργηση του αντιπαιδαγωγικού εξετασιοκεντρικού συστήματος.
6. Ισότιμη ένταξη σε ένα ενιαίο σχολείο όλων των ατόμων με ειδικές ανάγκες ή/και αναπηρίες με βάση το «όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι».
7. Ενίσχυση των εκπαιδευτικών λειτουργιών για τους μαθητές και μαθήτριες με διαφορετική πολιτισμική και γλωσσική καταγωγή, με σεβασμό στις ιδιαιτερότητές τους προσωπικά και συλλογικά.
8. Θεσμοθέτηση και λειτουργία ζωνών εκπαιδευτικής προτεραιότητας.
Τμήμα Παιδείας