Το πιο κρίσιμο ερώτημα που τίθεται για τον φετινό προϋπολογισμό είναι αν θα μπορέσει να υλοποιηθεί. Πιο συγκεκριμένα, αν οι δαπάνες θα συγκρατηθούν στα όρια που προβλέπει και αν θα συγκεντρωθούν τα προβλεπόμενα έσοδα. Ενδεχόμενες αποκλίσεις από τους στόχους του προϋπολογισμού, σε συνδυασμό με το καθεστώς αυστηρής δημοσιονομικής επιτήρησης -στο οποίο είναι σίγουρο ότι θα ενταχθεί η ελληνική οικονομία- θα οδηγήσουν σε νέα επώδυνα μέτρα. Η Κομισιόν έχει ήδη προαναγγείλει «συμπληρωματικό» προϋπολογισμό για το 2010.
Οι αριθμοί που αποτυπώνονται στο σχέδιο του Προϋπολογισμού, σηματοδοτούν, για την σημερινή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών, μια παταγώδη αποτυχία, μια χρεοκοπία της οικονομικής πολιτικής της προηγούμενης Κυβέρνησης. Δε σηματοδοτούν όμως μόνο αυτό. Σηματοδοτούν και τη χρεοκοπία ενός παραγωγικού προτύπου. Σηματοδοτούν και τη χρεοκοπία ενός πολιτικού συστήματος διακυβέρνησης που στηρίζεται στις πελατειακές σχέσεις, στη διαφθορά, στον κομματισμό, που δεν ελέγχει την αποτελεσματικότητα των δαπανών, που δεν εξασφαλίζει την δικαιοσύνη τόσο στα κριτήρια είσπραξης των εσόδων όσο και στα κριτήρια κατανομής των δαπανών.
Η χώρα σήμερα παρουσιάζει μια εικόνα ταπείνωσης και βρίσκεται υπό επιτροπεία. Το μίγμα είναι εκρηκτικό: α) άθλια δημόσια οικονομικά της χώρας, β) η αξιοπιστία των ελληνικών στατιστικών στον πάτο και γ) ένας νεοφιλελεύθερος δογματισμός της Κομισιόν που επιμένει στις προδιαγραφές του Συμφώνου Σταθερότητας. Τίποτα απʼ αυτά δεν εκπλήσσει, τίποτα απʼ αυτά δεν ήταν άγνωστο. Τα δημόσια οικονομικά και τα μεγέθη τους ήταν γνωστά πριν από τις εκλογές, σύμφωνα με αυτά που έχει ανακοινώσει ο κ. Προβόπουλος, ο οποίος δήλωσε ευθαρσώς: «Ενημέρωσα τον κ. Καραμανλή στις 2/9 για το πού πάει το έλλειμμα και στις 8/9 τον κ. Παπανδρέου». Οι Έλληνες πολίτες δεν ήξεραν τίποτε, η ελληνική Βουλή δεν ήξερε.
Δυστυχώς και αυτό το σχέδιο Προϋπολογισμού, σε ό,τι αφορά τη μέθοδο κατάρτισής του και το περιεχόμενό του, ακολουθεί την πεπατημένη συντηρητικών επιλογών. Τα βάρη επιβαρύνουν τους ασθενέστερους, τους έντιμους και συνεπείς φορολογούμενους. Δεν βλέπω καμία ιδιαίτερη φιλοδοξία στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας. Πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύτηκαν επίσημα στοιχεία της Κομισιόν, σύμφωνα με τα οποία ο ανείσπρακτος ΦΠΑ το 2006 στην Ελλάδα ήταν 2,5 φορές ψηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αγγίζοντας τα 6,5 δισ. ευρώ. Το 2009 είναι λογικό να αναμένεται περαιτέρω αύξηση. Το ποσό των 6,5 δισ. ευρώ, είναι 7 φορές μεγαλύτερο από το πακέτο της αναδιανομής που έχετε σχεδιάσει, 7 φορές περισσότερο σχεδόν από την έκτακτη εισφορά. Από τα περίφημα 30 δισ. ευρώ των ανείσπρακτων οφειλών, που ήταν η απάντηση του ΠΑΣΟΚ προεκλογικά στο ερώτημα «πού θα βρείτε τα λεφτά», η πρόβλεψη του προϋπολογισμού είναι πως θα μαζέψετε μόνο 1 δισ. ευρώ.
Η ουσία της πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης γύρω από τον Προϋπολογισμό, αυτά που θα αντιμετωπίσουμε ως επιλογές μπροστά μας τους επόμενους μήνες, είναι πέραν του κατατεθειμένου Σχεδίου. Είναι αυτά που θα προκύψουν ως απαιτήσεις της Κομισιόν, όταν υπαχθούμε το Φεβρουάριο στην παράγραφο 9 του παλαιού άρθρου 104 και σημερινού 126, που θα θέσει σε μία πρωτοφανή εποπτεία και επιτήρηση την ελληνική οικονομία, όμοια της οποίας δεν έχει υπάρξει ποτέ για καμία χώρα της ευρωζώνης.
Ζητούμενο παραμένει η ανακατανομή των κρατικών δαπανών. Με τρόπο που να στηρίζεται η οικονομική ανάπτυξη, η εξασφάλιση βασικών κοινωνικών αγαθών και η άμβλυνση των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, ο μηδενισμός κάθε σπατάλης, καθώς και η επανιεράρχηση και επαναξιολόγηση κάθε δαπάνης, ανάλογα με τα αποτελέσματά της.
Απαιτείται ταυτόχρονα ανακατανομή των εισοδημάτων και του πλούτου στη συνολική οικονομία, ώστε μέσα από τους φόρους να αντλούνται περισσότερα έσοδα για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων κρατικών δαπανών, μιας και οι συνθήκες έχουν γίνει απαγορευτικές για κάθε περαιτέρω επέκταση του δανεισμού.
Ο εκτροχιασμός του ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών αντανακλά και την κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας, η οποία:
Μεγάλη πληγή για την ελληνική οικονομία αποτελεί και η εκτεταμένη διαφθορά – ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα. Αναλυτικότερα, βάσει στοιχείων της «Διεθνούς Διαφάνειας», η χώρα μας κατέλαβε, σύμφωνα με το δείκτη διαφθοράς που χρησιμοποιεί η οργάνωση αυτή, την 57η θέση, σε σύνολο 180 κρατών το 2008, όταν το 2004 καταλάμβανε την 47η θέση, σε σύνολο 145 κρατών.
Ένας από τους κυριότερους στόχους ενός προϋπολογισμού –τουλάχιστον θεωρητικά- είναι το «νοικοκύρεμα» της οικονομίας, όπως αυτό προκύπτει από την πρωτογενή διαχείριση του εκάστοτε προϋπολογισμού. Ως πρωτογενή διαχείριση εννοούμε το ποσό που προκύπτει από την διαφορά των εσόδων και των ετήσιων δαπανών της κυβέρνησης. Εάν είναι θετική, προσδιορίζεται ως πρωτογενές πλεόνασμα, ενώ εάν είναι αρνητική προσδιορίζεται ως πρωτογενές έλλειμμα.
Το ύψος του πλεονάσματος έχει μεγάλη σημασία, διότι καθορίζει τη επιτυχία της οικονομικής πολιτικής:
α) τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας και β) την επιτυχή προσπάθεια μείωσης του δημοσίου χρέους.
Βάσει των στοιχείων που παρουσιάζονται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2010, φαίνεται ξεκάθαρα ότι η πρωτογενής διαχείριση είναι εν μέρει επιτυχής το 2008 και ολοκληρωτικά ανεπιτυχής για τα έτη 2009 και 2010.
Πιο συγκεκριμένα, για το 2008 το πρωτογενές πλεόνασμα ανερχόταν σε 1,2 δισ. ευρώ, ενώ για το 2009 και το 2010, το πρωτογενές έλλειμμα προϋπολογίζεται στο ύψος των 9,8 δισ. ευρώ και 3,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα, ενώ η υποχρέωση για αποπληρωμή τόκων θα ανέρχεται σε 12,3 δισ. ευρώ για το 2009 και 12,9 δισ. ευρώ για το 2010. Με αλλά λόγια, η χώρα δεν θα έχει την ικανότητα να καλύψει ούτε τους τόκους, χωρίς να προσφύγει σε πρόσθετο δανεισμό. Πόσο μάλλον να στραφεί σε μια δυναμική αναπτυξιακή προώθηση της οικονομίας της.
| ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ (σε εκατ. ?) | |||
| 2008 | 2009 | 2010 | |
| ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΕΛΛΕΙΜΜΑ | + 1.245 | -9.898 | -3.3836 |
| ΟΦΕΙΛΟΥΜΕΝΟΙ ΤΟΚΟΙ | 11.207 | 12.340 | 12.950 |
| ΚΑΛΥΨΗ ΤΟΚΩΝ (%) | 11% | 0 | 0 |
Πηγή: Εισαγωγική Έκθεση
Όλα τα παραπάνω αντανακλώνται στην ιλιγγιώδη διόγκωση του ελλείμματος. Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού το δεκάμηνο Ιανουαρίου- Οκτωβρίου 2009 εκτινάχθηκε στο ύψος-ρεκόρ των 25 δισ. ευρώ, ποσό που υπερβαίνει το 10% του ΑΕΠ, σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Κύρια αιτία της διόγκωσης είναι το διαχρονικό φαινόμενο της υστέρησης των εσόδων και της υπέρβασης των δαπανών. Φαινόμενο που παρουσιάζεται κατά την εκτέλεση σχεδόν κάθε προϋπολογισμού της μεταπολιτευτικής περιόδου. Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο Ιανουαρίου- Οκτωβρίου 2009, η υστέρηση των εσόδων ανήλθε σε 7,5 δισ. ευρώ, ενώ στις δαπάνες η υπέρβαση άγγιξε τα 3,5 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα η «μαύρη τρύπα» του προϋπολογισμού να διευρυνθεί στα 11 δισ. ευρώ.
Το έλλειμμα ανήλθε, για την ακρίβεια, στα 25.044 εκατ. ευρώ, από 14.277 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2008. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα έσοδα του Δημοσίου εφέτος είναι μειωμένα κατά 2%, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2008, και διαμορφώθηκαν στο 80,1% των ετήσιων εκτιμήσεων. Ιδιαίτερα μειωμένες είναι οι εισπράξεις από ΦΠΑ αλλά και από φόρους μεταβίβασης ακινήτων και τέλη ταξινόμησης αυτοκινήτων. Αντίθετα, οι επιστροφές φόρων αυξήθηκαν κατά 879 εκατ. ευρώ (28,5%) σε σχέση με το 2008, κυρίως λόγω της αυξημένης επιστροφής ΕΦΚ Diesel και του αναλογούντος ΦΠΑ που προκύπτει από το νέο σύστημα φορολόγησης και διακίνησης του πετρελαίου θέρμανσης, όπως άρχισε να εφαρμόζεται από τις 15 Φεβρουαρίου 2008.
Με αυτά τα δεδομένα, ο δανεισμός του δημοσίου για το 2010 θα πρέπει να ξεκινήσει περίπου από τα 55 δισ. ευρώ. Όσον αφορά στο δημόσιο χρέος, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 294,95 δισ. ευρώ, δηλαδή στο 120,8% του ΑΕΠ, όταν το 2009 φαίνεται ότι θα κλείσει στα 272,3 δισ. ευρώ, χωρίς να έχουν ληφθεί υπ' όψιν έσοδα αποκρατικοποιήσεων.
Η διαχρονική αύξηση του δημόσιου χρέους στη χώρα μας, παρά την με υψηλούς ρυθμούς αύξηση του ΑΕΠ επί μία δεκαπενταετία, μέχρι και το 2008, οφείλεται στην οικονομική πολιτική όλων των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων, μια πολιτική που διακρίνεται από:
Καμία προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών (περιορισμό της σπατάλης) και εκλογίκευση και εκσυγχρονισμό του ρόλου του κράτους, έτσι ώστε τα χρήματα του φορολογουμένου να πιάνουν τόπο και να έχουν τη μέγιστη ανταποδοτικότητα. Ταυτόχρονα, απαιτείται πάταξη της φοροδιαφυγής και διεύρυνση της φορολογικής βάσης, με τη συμμετοχή όλων στα βάρη- και όχι μόνον όσων είναι φορολογικά συνεπείς.
Όλα αυτά είναι απολύτως γνωστά στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης και το ερώτημα που τίθεται είναι με ποια επίπονη διαδικασία θα τα αντιμετωπίσει. Τέλος, εξίσου σημαντικός στόχος είναι η τόνωση της παραγωγικής διαδικασίας, τόσο της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας όσο και των δημοσίων επενδύσεων, καθώς και η στήριξη της ανάπτυξης
Το ισχύον φορολογικό σύστημα, παρά τους εκατοντάδες νόμους και τα προεδρικά διατάγματα με τα οποία επιχειρήθηκε ο «εκσυγχρονισμός» του από τις κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, παραμένει κοινωνικά άδικο, εξαιρετικά πολύπλοκο και πάνω από όλα δημοσιονομικά αναποτελεσματικό.
Το σημερινό φορολογικό σύστημα χαρακτηρίζεται από:
Η πολιτική που εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται στη χώρα μας, έχει οδηγήσει στην υπερφορολόγηση των εισοδημάτων από μισθούς και συντάξεις και στην αλλαγή της σχέσης ανάμεσα στη φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων.
Μεταξύ 2004 και 2009:
α)αυξήθηκαν κατά 42% οι φόροι φυσικών προσώπων και
β) έμειναν στάσιμοι οι φόροι νομικών προσώπων με αποτέλεσμα να μειωθεί κατά 25% η συμβολή των φορολογικών εσόδων νομικών προσώπων στα συνολικά φορολογικά έσοδα (από 12% σε 8,9%).
Έτσι, σήμερα ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής των επιχειρηματικών κερδών στην Ελλάδα είναι ο τέταρτος χαμηλότερος στην Ευρώπη. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί το χαμηλό αφορολόγητο όριο, το οποίο σήμερα είναι 12.000 και παραμένει ανέπαφο από το 2007. Η μη τιμαριθμοποίηση του αφορολόγητου ορίου, σε συνδυασμό και με την κλίμακα, είχε σαν αποτέλεσμα κάθε χρόνο να αυξάνει, ως ποσοστό, ο φόρος επί του εισοδήματος.
Το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα εκτός από κοινωνικά άδικο είναι και οικονομοτεχνικά αναποτελεσματικό στερώντας από το κράτος σημαντικά έσοδα. Όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, η Ελλάδα είναι στον πάτο της συνεισφοράς των φορολογικών εσόδων στο ΑΕΠ. Επίσης φαίνεται καθαρά και η κατάρρευση των εσόδων, τα οποία μεταξύ 2000-2007 μειώθηκαν κατά 2,5% του ΑΕΠ.
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2000 - 2007 | Κατάταξη 2007 | |
| BE | 45,2 | 45,2 | 45,3 | 44,9 | 45,0 | 44,9 | 44,5 | 44,0 | -1,3 | 3 |
| BG | 32,5 | 30,9 | 29,6 | 32,2 | 33,1 | 34,0 | 33,2 | 34,2 | 1,7 | 20 |
| CZ | 33,8 | 34,0 | 34,8 | 35,7 | 37,4 | 37,1 | 36,7 | 36,9 | 3,1 | 14 |
| DK | 49,4 | 48,4 | 47,8 | 48,0 | 49,0 | 50,8 | 49,6 | 48,7 | -0,7 | 1 |
| DE | 41,9 | 40,0 | 39,5 | 39,6 | 38,7 | 38,8 | 39,2 | 39,5 | -2,4 | 10 |
| EE | 31,3 | 30,5 | 31,1 | 30,9 | 30,7 | 30,9 | 31,3 | 33,1 | 1,8 | 21 |
| IE | 31,6 | 29,8 | 28,5 | 29,0 | 30,3 | 30,7 | 32,1 | 31,2 | -0,4 | 23 |
| EL | 34,6 | 33,2 | 33,7 | 32,3 | 31,2 | 31,5 | 31,3 | 32,1 | -2,5 | 22 |
| ES | 33,9 | 33,5 | 33,9 | 33,9 | 34,5 | 35,6 | 36,5 | 37,1 | 3,2 | 13 |
| FR | 44,1 | 43,8 | 43,1 | 42,9 | 43,2 | 43,6 | 43,9 | 43,3 | -0,8 | 4 |
| IT | 41,8 | 41,5 | 40,9 | 41,3 | 40,6 | 40,4 | 42,1 | 43,3 | 1,5 | 5 |
| CY | 30,0 | 30,9 | 31,2 | 33,0 | 33,4 | 35,5 | 36,5 | 41,6 | 11,6 | 8 |
| LV | 29,5 | 28,5 | 28,3 | 28,5 | 28,5 | 29,0 | 30,4 | 30,5 | 1,0 | 24 |
| LT | 30,1 | 28,6 | 28,4 | 28,1 | 28,3 | 28,5 | 29,4 | 29,9 | -0,2 | 25 |
| LU | 39,1 | 39,8 | 39,3 | 38,1 | 37,2 | 37,5 | 35,8 | 36,7 | -2,4 | 16 |
| HU | 38,5 | 38,3 | 38,0 | 37,7 | 37,6 | 37,5 | 37,2 | 39,8 | 1,3 | 9 |
| MT | 28,2 | 30,4 | 31,5 | 31,4 | 32,8 | 33,8 | 33,7 | 34,7 | 6,5 | 19 |
| NL | 39,9 | 38,3 | 37,7 | 37,4 | 37,5 | 37,6 | 39,1 | 38,9 | -1,0 | 11 |
| AT | 43,2 | 45,3 | 43,9 | 43,8 | 43,4 | 42,2 | 41,7 | 42,1 | -1,2 | 7 |
| PL | 32,6 | 32,2 | 32,7 | 32,2 | 31,5 | 32,8 | 33,8 | 34,8 | 2,3 | 18 |
| PT | 34,3 | 33,9 | 34,7 | 34,8 | 34,1 | 35,1 | 35,9 | 36,8 | 2,5 | 15 |
| RO | 30,4 | 28,9 | 28,1 | 27,7 | 27,3 | 27,9 | 28,6 | 29,4 | -1,0 | 27 |
| SI | 37,5 | 37,7 | 38,0 | 38,2 | 38,3 | 38,7 | 38,4 | 38,2 | 0,7 | 12 |
| SK | 34,1 | 33,2 | 33,2 | 33,1 | 31,6 | 31,5 | 29,4 | 29,4 | -4,7 | 26 |
| FI | 47,2 | 44,6 | 44,6 | 44,0 | 43,5 | 44,0 | 43,5 | 43,0 | -4,2 | 6 |
| SE | 51,8 | 49,9 | 47,9 | 48,3 | 48,7 | 49,6 | 49,0 | 48,3 | -3,5 | 2 |
| UK | 36,7 | 36,4 | 34,9 | 34,7 | 35,2 | 36,1 | 36,9 | 36,3 | -0,4 | 17 |
| EU-27 | 40,6 | 39,7 | 39,0 | 39,0 | 38,9 | 39,2 | 39,7 | 39,8 | -0,8 | |
| EA-16 | 41,2 | 40,3 | 39,8 | 39,8 | 39,5 | 39,6 | 40,3 | 40,4 | -0,7 | |
| EU-25 | 40,6 | 39,8 | 39,1 | 39,1 | 39,0 | 39,3 | 39,9 | 39,9 | -0,7 |
Πηγή: Eurostat
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η σχέση άμεσων και έμμεσων φόρων είναι η ίδια στο σύνολο των φορολογικών εσόδων. Για παράδειγμα, στη Δανία οι άμεσοι φόροι καλύπτουν το 63% της φορολογίας και στο Βέλγιο το 59% περίπου. Αντίθετα στην Ελλάδα, η μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενη πρακτική, είναι η μείωση των συντελεστών φορολόγησης των εισοδημάτων –ατομικών και εταιρικών– με αποτέλεσμα οι έμμεσοι φόροι να αποτελούν το 60% των φορολογικών εσόδων. Η πρακτική αυτή, εκτός από κοινωνικά άδικη -πλήττει το ίδιο φτωχούς και πλούσιους, είναι αναποτελεσματική από πλευράς κρατικών εσόδων και εξαιρετικά επικίνδυνη. Επικίνδυνη, διότι σε περιόδους έντονης οικονομικής κρίσης, όπως είναι αυτή που βιώνουμε σήμερα, τα έσοδα από έμμεσους φόρους μπορεί να καταρρεύσουν.
Ταυτόχρονα, τα έσοδα από προσόδους κεφαλαίου και περιουσίας, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα, είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ:
| 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | |
| ΕΕ (25) | 27,2 | 27,6 | 28,4 | 25,1 | 23,1 | 23,2 | 25,2 | 28,7 | 30,5 |
| Ελλάδα | 29,0 | 25,1 | 26,0 | 21,0 | 20,1 | 21,6 | 18,6 | ||
| Βέλγιο | 26,8 | 23,6 | 23,6 | 23,1 | 22,0 | 22,2 | 22,1 | 21,6 | 20,7 |
| Δανία | 21,3 | 24,4 | 21,9 | 21,1 | 23,2 | 26,7 | 29,1 | 32,3 | 30,8 |
| Γερμανία | : | 30,7 | 28,5 | 31,4 | 31,2 | 35,2 | 43,5 | 53,3 | 59,7 |
| Ιρλανδία | 28,7 | 29,6 | 32,9 | 29,0 | 24,4 | 26,4 | 26,1 | 31,4 | 33,2 |
| Ισπανία | 22,5 | 19,3 | 23,7 | 21,0 | 24,7 | 21,4 | 20,8 | 27,1 | 30,1 |
| Γαλλία | 29,5 | 25,2 | 24,3 | 24,7 | 22,1 | 18,9 | 23,6 | 26,8 | 38,7 |
| Ιταλία | 21,9 | 18,5 | 17,3 | 18,1 | 14,4 | 14,4 | 12,5 | 11,9 | 11,0 |
| Αυστρία | 27,0 | 26,6 | 37,1 | 28,3 | 26,8 | 26,0 | 22,9 | 23,0 | 24,8 |
| Πορτογαλία | 21,5 | 25,5 | 22,7 | 22,4 | 19,0 | 18,8 | 19,4 | 22,6 | |
| Φιλανδία | 25,2 | 30,3 | 18,4 | 21,2 | 18,7 | 18,6 | 17,9 | 15,1 | 17,9 |
| Σουηδία | 29,2 | 41,0 | 30,8 | 23,5 | 25,3 | 22,7 | 31,7 | 21,7 | 32,8 |
| Ην. Βασίλειο | 30,2 | 31,0 | 31,8 | 23,9 | 19,4 | 19,9 | 24,5 | 27,7 | 23,2 |
Πηγή: Eurostat
Από τα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών, προκύπτει ότι η συμμετοχή των μισθωτών και συνταξιούχων αυξήθηκε από το 2002 μέχρι το 2007 κατά 11,06% ενώ των Νομικών Προσώπων μειώθηκε στο ίδιο διάστημα κατά 9,36%. Στους λοιπούς φορολογούμενους είχαμε μείωση στο ίδιο διάστημα κατά 1,7%. Η σχέση αυτή επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο στα έτη 2008 και 2009, έτη για τα οποία δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα στοιχεία!
Η ελαστικότητα των φορολογικών εσόδων για το 2010, υπολογίζεται στα επίπεδα του 4,23 (απόλυτη τιμή), δεδομένου ότι η ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ υπολογίζεται στο 1,7% ενώ η αύξηση των φορολογικών εσόδων στο 7,2%. Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι, κατά την τελευταία δεκαετία η ελαστικότητα των φόρων δεν έχει ξεπεράσει το 1,45, τότε εύκολα συνάγεται το συμπέρασμα ότι, σε περιόδους δημοσιονομικών και πιστωτικών κρίσεων, επίπεδα ελαστικότητας της τάξεως του 4,23, όπως και της τάξης του 2,25, που περιγράφονταν στο προϋπολογισμό του 2009, είναι απλά εξωπραγματικά.
Όπως είναι γνωστό από την επιστήμη, ελαστικότητα φόρων άνω του 1 δείχνει υπερφορολόγηση και κάτω του 1 φοροδιαφυγή. Το ίδιο συμβαίνει με την ελαστικότητα του ΦΠΑ, η οποία την τελευταία δεκαετία δεν έχει ξεπεράσει το 1,65. Η πρόβλεψη για αύξηση των εσόδων που προέρχονται από ΦΠΑ κατά 5,3%, οδηγεί σε μια ελαστικότητα της τάξεως του 3,2 -σαφώς υψηλότερη και από την αποτυχημένη πρόβλεψη του 2009, που ήταν της τάξεως του 1,82. Στην βάση αυτή, ελαστικότητα φόρων της τάξεως του 4,23 και ελαστικότητα ΦΠΑ της τάξεως του 3,2, δείχνει τάση υπερφορολόγησης, που στην περίοδο οικονομικής ύφεσης που διανύουμε δυστυχώς το μόνο που επιτυγχάνει είναι ο προϋπολογισμός που κατατίθεται να φαίνεται, ήδη πριν από την ψήφιση του, εντελώς ανεφάρμοστος. Η μόνη βεβαιότητα είναι η κυβέρνηση θα κληθεί να τον επανεξετάσει και να τον τροποποιήσει μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2010.
| ΕΤΟΣ | ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ | ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΦΠΑ |
| 2001 | 0,33 | 0,9 |
| 2002 | 1,16 | 1,65 |
| 2003 | 0,32 | 0,31 |
| 2004 | 0,84 | 1,36 |
| 2005 | 1,04 | 0,45 |
| 2006 | 0,87 | 1,52 |
| 2007 | 1,08 | 1,4 |
| 2008 | 1,45 | 1,08 |
| 2009 | 2,25 | 1,82 |
| 2010 | 4,23 | 3,2 |
Η κυβέρνηση, λοιπόν, θα διαπράξει βαρύ ολίσθημα αν ενδώσει στις πιέσεις που υποδεικνύουν τη στρατηγική ενός αντικοινωνικού σοκ με σκληρή φοροεπιδρομή επί δικαίων και αδίκων, από τη μια πλευρά, και άγριες περικοπές κοινωνικών δαπανών από την άλλη. Το τίμημα για την κοινωνία θα είναι βαρύ, για τον απλό λόγο ότι η δημοσιονομική κρίση που ζούμε είναι μέρος και αποτέλεσμα της συνολικότερης κρίσης.
Οι αποσπασματικές απόπειρες αντιμετώπισης του υπαρκτού προβλήματος των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, μεσούσης αυτής της συνολικότερης κρίσης, ενέχει τον πολύ ορατό κίνδυνο οι εν λόγω προσπάθειες να αποδειχτούν όχι μόνο ατελέσφορες, αλλά και επιβαρυντικές ως προς τις άλλες πτυχές της κρίσης, οδηγώντας σε περαιτέρω έκρηξη της ανεργίας. Ορισμένοι λένε “ναι στο χτύπημα της φοροδιαφυγής, αλλά όχι στην επιβολή νέων φόρων”. Αλλά γιατί να μη επιβληθούν νέοι φόροι, αν υπάρχουν εισοδήματα και μορφές πλούτου που απαλλάσσονται ή υποφορολογούνται; Η άποψη “χτυπήστε τη φοροδιαφυγή, αλλά μην αλλάξετε το σύστημα” προδιαθέτει ότι και το χτύπημα της φοροδιαφυγής θα αντιμετωπιστεί με επιλεκτικό και άδικο τρόπο, θα στραφεί στους ανίσχυρους.
1. Δίκαιο φορολογικό σύστημα το οποίο:
-θα είναι απλό, με δραστική μείωση υποκειμενικών κρίσεων και γραφειοκρατικών διαδικασιών.
-θα προβλέπει το πολύ ένα φορολογικό νομοσχέδιο ανά έτος (αποτέλεσμα κοινωνικού διαλόγου), το οποίο θα κατατίθεται μαζί με τον προϋπολογισμό.
-θα μελετά, αναλύει και προσαρμόζεται στα θέματα της «πράσινης» φορολογίας, του φορολογικού ανταγωνισμού, της ανάπτυξης κλάδων και περιοχών.
-θα κατανέμει δίκαια τα αναγκαία φορολογικά βάρη, κυρίως στις πολύ μεγάλες και μεγάλες επιχειρήσεις καθώς και σε κλάδους που εμφανίζουν προκλητικά προνόμια (Τράπεζες, κινητή τηλεφωνία, κατασκευές κλπ).
2. Εξυπηρέτηση του πολίτη:
Εφαρμογή και στην χώρα μας, όπως στις άλλες χώρες της Ε.Ε., μέτρων και διαδικασιών, τα οποία θα επιτύχουν μέσα από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, την κατάργηση της ανάγκης να μεταβαίνει ο πολίτης στην εφορία και τις υπηρεσίες και θα τον ελαφρύνουν από ταλαιπωρία, κόστος και χάσιμο χρόνου.
3. Ελάφρυνση μισθωτών – συνταξιούχων, σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες εισοδημάτων (80% φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων).
4. Αύξηση των φορολογικών εσόδων (ως ποσοστό του ΑΕΠ), στα επίπεδα των χωρών της Ε.Ε:
α) Μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής της φοροκλοπής και της φοροαποφυγής. Είναι πλέον αναγκαιότητα η ύπαρξη αντίστοιχης πολιτικής βούλησης. Κι αυτό, διότι πάνω απʼ όλα θεωρούμε ότι η βασική αιτία της φοροδιαφυγής είναι η πλήρης απροθυμία των κυβερνώντων να την αντιμετωπίσουν. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε το εξής παράδειγμα: Μισθωτός των 700 ευρώ σε μια ανώνυμη εταιρεία (ετήσιο εισόδημα 14 επί 700=9800), που αγοράζει αμάξι 12000 ευρώ, πρέπει να δικαιολογήσει στην εφορία, που βρήκε τα επιπλέον 2200 ευρώ(12000-9800). Ενώ ο επιχειρηματίας που σύστησε την ΑΕ, με κεφάλαιο που ανέρχεται σε 15 εκατομμύρια ευρώ, δεν είναι υποχρεωμένος να εξηγήσει που βρήκε τα χρήματα αυτά. Αυτό οφείλεται στην ανυπαρξία «πόθεν έσχες» για την σύσταση ΑΕ. Η προκλητική αυτή εστία φοροδιαφυγής (όπως και πολλές άλλες π.χ. ανυπαρξία «πόθεν έσχες» στην αγορά μετοχών ή ομολόγων) παρέμεινε ανέπαφη τόσο επί ΠΑΣΟΚ όσο και επί ΝΔ.
β) Μέσω αύξησης των φορολογικών συντελεστών για τις μεγάλες και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις.
5. Φορολογική κλίμακα η οποία θα έχει:
-Αφορολόγητο όριο πιο πάνω από το σημερινό,
-Πολλά κλιμάκια, έτσι ώστε να ανακτηθεί η προοδευτικότητα του συστήματος,
-Θεσμοθετημένη διαδικασία ετήσιας τιμαριθμοποίησης,
-Άθροιση όλων των εισοδημάτων του φορολογούμενου στην ίδια κλίμακα.
6. Επιβολή Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας, ο οποίος:
-θα προβλέπει αφορολόγητα όρια (250.000 Ευρώ ανά άτομο και 500.000 Ευρώ ανά οικογένεια) ώστε να μη θιγεί η μικρή και μεσαία περιουσία
-θα συνοδεύεται από προοδευτική φορολογική κλίμακα
-θα καταργεί τα σχετικά τέλη
-θα φορολογεί την κατοχή μεγάλης και πολύ μεγάλης περιουσίας.
7. Μείωση της έμμεσης φορολογίας (60% οι έμμεσοι φόροι).
8. Τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Επιβολή τους σε κάθε συναλλαγή – μεταβολή περιουσίας και ειδικά σε αγορά (εισηγμένων) μετοχών, ομολόγων, ίδρυση και αύξηση κεφαλαίου ΑΕ κλπ.
9. Φορολογικό έλεγχο, τακτικό, ετήσιο και αναλυτικό, που θα κατευθύνεται πριν από όλα στις πολύ μεγάλες και μεγάλες επιχειρήσεις. Δυνατότητα επιλογής για τις μικρομεσαίες, μεταξύ φορολογικού ελέγχου ή διαδικασιών αντικειμενικοποίησης.
10. Επανεξέταση από μηδενική βάση όλων των φοροαπαλλαγών, φορολογικών κινήτρων κλπ (κατάργηση της ασυλίας του εφοπλιστικού κεφαλαίου, των φοροαπαλλαγών εκκλησίας κλπ).
Βάση και προϋπόθεση για το οποιοδήποτε αποτέλεσμα: η ανεξαρτητοποίησή της φορολογικής διοίκησης από κομματικές, πολιτικές και κάθε είδους παρεμβάσεις, καθώς και η αντιμετώπιση με ουσιαστικές παρεμβάσεις των φαινόμενων της διαφθοράς.
Δυστυχώς ο προϋπολογισμός για το 2010 προδιαγράφει μια ακόμα χαμένη χρονιά για την πορεία των κοινοτικών συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών έργων στην Ελλάδα. Εκτός από το γεγονός του ανεπαρκέστατου Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων –όπως αναλύεται παρακάτω στο κείμενο- σημαντικά αγκάθια στην ομαλή εκτέλεση των έργων της νέας προγραμματικής περιόδου 2007-2013 αποτελούν:
Εξετάζοντας τις προϋπολογισμένες για το 2010 δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις, βλέπουμε ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανέρχεται σε 10,3 δισ. ευρώ (αυξημένο κατά 8,4% σε σχέση με το 2009). Από τα χρήματα αυτά, τα 6,95 δισ. ? προορίζονται για συγχρηματοδοτούμενα έργα με κοινοτικούς πόρους και μόλις τα 3,35 δισ. ? για έργα από εθνικούς πόρους.
Όμως, αυτά τα 10,3 δισ. ευρώ, τα οποία διαφημίζονται από την κυβέρνηση ως ο μοχλός αναθέρμανσης της οικονομίας, σε συνθήκες βαθιάς εγχώριας και διεθνούς οικονομικής ύφεσης, αντιστοιχούν μόλις στο 4,2% του ΑΕΠ. Το ποσοστό αυτό συνιστά αύξηση σε σχέση με το 2009, αλλά υπολείπεται του αντίστοιχου μέσου όρου της δεκαετίας, που βρίσκεται στο 4,5%.
Εκτός από το ανεπαρκέστατο ύψος του ΠΔΕ, αναπτυξιακή τροχοπέδη αποτελεί και η «ποιοτική» του σύσταση. Στην ουσία, το ΠΔΕ του 2010 εξακολουθεί να είναι ένα Πρόγραμμα Επενδύσεων «τσιμέντου», «ασφάλτου» και χρηματοδότησης προγραμμάτων κατάρτισης χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, πράγμα που ελάχιστα συμβάλλει στην ανάπτυξη και κυρίως στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
Η Εγνατία Α.Ε., το Μετρό Αθηνών, ο ΟΣΕ και ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων, απορροφούν το μεγαλύτερο τμήμα των επιχορηγήσεων στα έργα υποδομής για τον επόμενο χρόνο, ενώ για τα έργα υποδομής στις περιφέρειες εγγράφεται ποσό 1.113 εκατ. ευρώ, που είναι μεν αυξημένο σε σχέση με τα 997 εκατ. ευρώ του 2009 αλλά υπολείπεται σημαντικά από τις δαπάνες του 2008 (1.606 εκατ. ευρώ).
Επίσης, υπάρχει άμεση ανάγκη για εξυγίανση του ΠΔΕ με τον εντοπισμό έργων μη επενδυτικού ή/και αναπτυξιακού χαρακτήρα, καθώς και έργων που «λιμνάζουν» και είναι αμφίβολης χρησιμότητας ή/και ολοκλήρωσης, ενώ συνεχίζουν να βαρύνουν τον συνολικό προϋπολογισμό του ΠΔΕ
Η ουσία, όπως αποτυπώνεται στη διαχρονική πορεία του ΠΔΕ, είναι ότι τα χρήματα χάνονται και η Ελλάδα απομακρύνεται από την Ε.Ε., αφού τα περισσότερα κονδύλια κατέληξαν στις τσέπες επιτήδειων και όχι στο σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας.
Για να καλυφθούν οι αναπτυξιακές απαιτήσεις, αλλά και οι δαπάνες στις υποδομές, ιδιαίτερα στο σκέλος των μικρών και μεσαίων έργων της Ελληνικής Περιφέρειας, που σχετίζονται με χρόνια προβλήματα καθημερινότητας και αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των πολιτών, προϋπόθεση αποτελεί η ενίσχυση και η αναμόρφωση του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων.
Το ΠΔΕ αποτελεί το βασικότερο εργαλείο άσκησης αναπτυξιακής πολιτικής και πρέπει να αποκτήσει αυτόνομο χαρακτήρα, καθώς και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, για την κάλυψη των αναγκών της χώρας.
Ως βασικές αρχές για το σχεδιασμό και την ορθή διαχείρισή του θεωρούμε:
Τον δημοκρατικό προγραμματισμό και την υλοποίηση χωρίς καθυστερήσεις, με άρτιες μελέτες, συγκεκριμένους προϋπολογισμούς, διαφανείς και συνεχώς ελεγχόμενες διαδικασίες εκτέλεσης, με υψηλές προδιαγραφές και ποιότητα, για τα υπολειπόμενα έργα γέφυρες του Γ΄ ΚΠΣ και κυρίως του ΕΣΠΑ, ώστε να υπάρξουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα για το κοινωνικό σύνολο.
Την αξιοποίηση του ΠΔΕ για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, μέσω της εκτέλεσης έργων και επενδύσεων στην περιφέρεια που θα προσφέρουν άμεσα νέες θέσεις εργασίας και θα τονώσουν την πραγματική οικονομία, ενώ ταυτόχρονα θα καλύψουν ελλείψεις σε βασικές υποδομές.
Τον ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό του αστικού και αγροτικού χώρου, που θα αποτελεί τη βάση για τον προσανατολισμό των δημόσιων επενδύσεων, ώστε αυτές να συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη και όχι να εξυπηρετούν πελατειακά συμφέροντα.
Οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις δεν θα πρέπει να υποκαθιστούν τις εθνικές δημόσιες επενδύσεις, αλλά να λειτουργούν προσθετικά σε αυτές.
Εδώ και πολύ καιρό έχουμε επισημάνει -κάτι που αποτελεί κοινή διαπίστωση όλων των συναρμόδιων φορέων- ότι εκτός από τον ανεπαρκή και πρόχειρο σχεδιασμό του ΠΔΕ, τεράστιο πρόβλημα αποτελούν και οι διαδικασίες εκτέλεσης των δημοσίων έργων.
Απαιτείται επειγόντως μια σύγχρονη και σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά δεδομένα νομοθετική παρέμβαση, προς την κατεύθυνση της διαφύλαξης του δημόσιου συμφέροντος και της δημόσιας περιουσίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της κάλυψης των πραγματικών αναγκών των πολιτών και όχι της εξυπηρέτησης μικροπολιτικών και τοπικιστικών συμφερόντων. Πιο συγκεκριμένα απαιτείται:
Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου εθνικού συστήματος προδιαγραφών και ελέγχου της ποιότητας των έργων και των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Ενίσχυση των πόρων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και του Ταμείου Συνοχής, δημοκρατικός προγραμματισμός για τα έργα υποδομών που καθορίζουν και τον προγραμματισμό των μικρών και μεγάλων έργων και υποδομών που έχει ανάγκη η ελληνική περιφέρεια για την ένταξή της σε διαπεριφερειακά δίκτυα, για την άρση της απομόνωσης των λιγότερο ανεπτυγμένων και απομονωμένων περιφερειών και για επικοινωνία μεταξύ των περιοχών.
Να σταματήσει η προώθηση σημαντικών μικρών και μεγάλων έργων με τη μέθοδο των Συμβάσεων Παραχώρησης Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), χωρίς μάλιστα τον παραμικρό σχεδιασμό και την ένταξή τους στις διαδικασίες του δημοκρατικού προγραμματισμού, που οδηγεί εντέλει στην άνευ όρων παράδοση βασικών τομέων του Δημοσίου στην ανεξέλεγκτη επιχειρηματική δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα
Ριζική αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των Δημόσιων Τεχνικών Υπηρεσιών και κύρια της ποιότητας επίβλεψης των έργων. Να σταματήσει η απαξίωσή τους και η εκχώρηση των αρμοδιοτήτων τους σε Ανώνυμες Εταιρείες, και σε καμία περίπτωση να μη συνεχιστεί η απαράδεκτη πολιτική της εισαγωγής των εταιρειών αυτών -που στην ουσία επιτελούν έργο κρατικού χαρακτήρα- στο χρηματιστήριο.
Να μπει τέλος στις κομματικές, τοπικιστικές και επιχειρηματικών συμφερόντων παρεμβάσεις στη λειτουργία τους, ώστε οι Δημόσιες Τεχνικές Υπηρεσίες να μπορέσουν να επιτελέσουν το έργο τους.
Κατάργηση των αντιφατικών νομοθετικών ρυθμίσεων και απλούστευση του δαιδαλώδους πλέγματος της νομοθεσίας για την εκτέλεση των δημοσίων έργων που έχουν δημιουργήσει νοσηρά φαινόμενα στην παραγωγή τους και μεγάλες δυσχέρειες στην ολοκλήρωσή τους.
Εξυγίανση του χώρου των κατασκευαστικών εταιρειών, με αυστηρή και αντικειμενική κατάρτιση και χρήση του μητρώου των κατασκευαστών, σε αντίθεση με τη σημερινή πρακτική.
Οι προβλεπόμενες δαπάνες για την Παιδεία, για το 2010, αποτελούνται από τα 7,8 δισ. ευρώ του τακτικού προϋπολογισμού και το 1,05 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, που αθροιστικά συναποτελούν το 3,6% του ΑΕΠ. Το ποσό αυτό αποπληθωρισμένο, αποτελεί αύξηση κατά 0,3% επί του ΑΕΠ, σε σχέση με τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού για το 2009. Έτσι, ο νέος προϋπολογισμός συνεχίζει να βρίσκει την Ελλάδα με το αρνητικό ρεκόρ των χαμηλότερων δαπανών για την Παιδεία στην Ε.Ε. των 27, μαζί με τους Ρουμάνους και τους Λουξεμβούργιους. Σύμφωνα με τη Eurostat, στην Ε.Ε. των 27 χωρών, το μέσο ποσοστό των δαπανών για την Παιδεία επί του ΑΕΠ της κάθε χώρας είναι 5,1%. Υπάρχουν εξάλλου και χώρες που προβλέπουν αυξημένες δαπάνες για την Παιδεία των κατοίκων τους, όπως η Δανία με 8% του ΑΕΠ της, η Σουηδία και η Κύπρος με 7% του ΑΕΠ.
Το αγροτικό εισόδημα στην Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη χειρότερη θέση ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 19,7% το διάστημα 2001 – 2008, ενώ στο ίδιο διάστημα το αγροτικό εισόδημα στην Ε.Ε. 27 αυξήθηκε κατά 15% περίπου (στοιχεία Eurostat).
Οι στρεβλώσεις της αγοράς, η ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία, οι εναρμονισμένες πρακτικές (καρτέλ), οι παράνομες ελληνοποιήσεις προϊόντων (κυρίως κρεάτων, γάλακτος και οπωροκηπευτικών) και η πλήρης αδράνεια των μηχανισμών ελέγχου, αποτελούν κρίσιμες συνιστώσες της κρίσης που μαστίζει τον αγροτικό τομέα.
Η δαπάνη για το σύστημα πληρωμής και ελέγχου των επιδοτήσεων για το 2010 τετραπλασιάζεται σε σχέση με το 2008 και διπλασιάζεται σε σχέση με το 2009. Την ίδια στιγμή, τα κοινοτικά πρόστιμα πέφτουν «βροχή».
Με δεδομένη την επιτήρηση της χώρας από το 2006 από την Κομισιόν για την μη τήρηση αξιόπιστου ΟΣΔΕ, τις επανειλημμένες απειλές της πρώην επιτρόπου Γεωργίας κ. Μπόελ και τη, δηλωμένη επίσημα από την ΥπΑΑΤ, αδυναμία να ολοκληρωθεί το Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων έως τις 31.12.2009, ο κίνδυνος της οριζόντιας περικοπής των κοινοτικών πόρων για την καταβολή της ενιαίας ενίσχυσης κατά 20%, θα έχει ως αποτέλεσμα να ανοίξει κι άλλη τρύπα 600 εκατ. ευρώ στον ελληνικό προϋπολογισμό, καθώς οι άμεσες ενισχύσεις που δικαιούνται οι αγρότες θα δοθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Σχετικά με την πορεία του Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013:
Στον άξονα 1 "Διατήρηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, της δασοκομίας και του αγροδιατροφικού τομέα" από τα 12 προβλεπόμενα μέτρα, έχει γίνει πρόσκληση μόνο για τα 5. Μεγάλο ποσοστό των πόρων είναι δεσμευμένα σε υποχρεώσεις του Γ΄ΚΠΣ.
Στον άξονα 2 "Προστασία του περιβάλλοντος και αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων" από τα 10 προβλεπόμενα μέτρα έγινε πρόσκληση για 3.
Στον άξονα 3 "Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και ενθάρρυνση της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονομίας", όπου οι παρεμβάσεις στοχεύουν κυρίως στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση δραστηριοτήτων εκτός της γεωργίας, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας και στην αναστροφή των δυσμενών τάσεων της πληθυσμιακής συρρίκνωσης σε μια ελκυστικότερη ύπαιθρο με προοπτικές ήπιας ανάπτυξης, από τα 7 μέτρα έγινε εκδήλωση ενδιαφέροντος μόνον σε ό,τι αφορά το ένα.
Στον άξονα 4 "Δημιουργία τοπικών ικανοτήτων για την απασχόληση και την διαφοροποίηση στις αγροτικές περιοχές, μέσω της προσέγγισης Leader", με 3 προβλεπόμενα μέτρα, έχει ξεκινήσει μια διαδικασία με δημόσια δαπάνη 295 εκατ. ? περίπου. Δυστυχώς όμως, απʼ ό,τι φαίνεται, είναι προβληματική, με αποτέλεσμα να στερεί τη δυνατότητα σε αγροτικές περιοχές να εφαρμόσουν στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με ολοκληρωμένο και πολυτομεακό χαρακτήρα, κάτι που εξάλλου είναι και ο στόχος των προγραμμάτων αυτών.
Σε ό,τι αφορά την ανακούφιση από την οικονομική κρίση, ιδίως των μικρών και μεσαίων αγροτών, η αύξηση στο 11% της επιστροφής ΦΠΑ, την ώρα που οι τιμές στο σύνολο σχεδόν των αγροτικών προϊόντων έχουν κατρακυλήσει στα όρια ή και κάτω από το κόστος παραγωγής, η αόριστη «επανεξέταση» της επιστροφής ΕΦΚ πετρελαίου, το πενιχρό επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης και η αύξηση κατά ένα ευρώ (!) την ημέρα στις συντάξεις του ΟΓΑ, αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό και φυσικά ούτε που αγγίζουν τα μόνιμα και διαχρονικά προβλήματα του γεωργικού τομέα.
Από την εισηγητική έκθεση απουσιάζουν πληροφορίες για μια πληθώρα ιδιαιτέρως σημαντικών δημοσιών επιχειρήσεων, όπως ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΕΥΔΑΠ, ΟΛΠ, ΕΛΤΑ και άλλες. Ως δημόσιες επιχειρήσεις ορίζονται εκείνες στις οποίες το κράτος ασκεί ουσιαστικό έλεγχο, είτε λόγω πλειοψηφικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο είτε λόγω του θεσμοθετημένου ελέγχου της διοίκησης. Από την εικόνα που έχουμε δημόσιες επιχειρήσεις με τη μορφή είτε Ανώνυμης Εταιρείας είτε ΝΠΙΔ είναι περίπου 300, ενδεχομένως και παραπάνω. Αντίθετα η κυβέρνηση -όχι μόνο η σημερινή- παρουσιάζει έκθεση και αυτή όχι ολοκληρωμένη, για περίπου 50 από αυτές.
Κάποια άλλα ποσοτικά στοιχεία:
Το έλλειμμα των ΔΕ μειώνεται οριακά και μόνο κατά 3%. Στις δαπάνες, βλέπουμε, ότι ενώ μεταξύ 2009 και 2010 προβλέπεται αύξηση για τόκους από 18,07% σε 19,33%, αντίθετα για τη μισθοδοσία προβλέπεται μείωση από 37,85% σε 36,82% του συνόλου των δαπανών.
Σε ό,τι αφορά την τιμολογιακή πολιτική στις ΔΕ, υπάρχει μόνο αναφορά στο πάγωμα των τιμολογίων της ΔΕΗ για ένα χρόνο (2010). Αντίθετα, για τις υπόλοιπες συναντάται μόνο η γενική διατύπωση περί «καθιέρωση τιμολογιακής πολιτικής που θα ενισχύει την κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης…». Βάσει και της δύσκολής οικονομικής κατάστασης που βιώνουν τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, απαιτείται σαφής δέσμευση ότι τα τιμολόγια όλων των δημόσιων φορέων δεν θα αυξηθούν το 2010 πέρα του ΔΤΚ.
Οι δανειακές ανάγκες, ενώ φαίνεται να μειώνονται μεταξύ 2008 και 2009 (από σε 1628,58 εκατ. ευρώ σε 1540,27 εκατ. ευρώ), για το 2010 αυξάνονται σε 575 εκατ. ευρώ.
Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία στη χώρα μας βρίσκονται κάτω από το μισό του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, οι δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα ανέρχονται στο 2,3% του ΑΕΠ όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ ξεπερνά το 6%. Ταυτόχρονα, οι ιδιωτικές δαπάνες, δηλαδή αυτές που πληρώνουμε από την τσέπη μας, ξεπερνούν τις δημόσιες και φτάνουν στο 55% του συνόλου των δαπανών υγείας.
Υπάρχει κυβερνητική δέσμευση για 3.000 προσλήψεις στον χώρο της υγείας. Όμως τα 27 εκατομμύρια που έχουν εγγραφεί για νέες προσλήψεις φτάνουν, το πολύ, για 1.500 προσλήψεις. Ταυτόχρονα, δεν είναι ακόμα σαφές το ύψος των ελλείψεων σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Η Υπουργός Υγείας σε δηλώσεις της, χαμήλωσε τον πήχη των ελλείψεων, μιλώντας για 15.000 κενά σε νοσηλευτικό προσωπικό, όταν όλοι γνωρίζουν ότι οι ελλείψεις φτάνουν τα 25.000 κενά σε νοσηλευτικό προσωπικό και ξεπερνούν τις 40.000 θέσεις στο σύνολο του προσωπικού.
Η εμμονή της Κυβέρνησης στις συμπράξεις του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, σε συνδυασμό με τα ποσά που είναι εγγεγραμμένα στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για τις δημόσιες επενδύσεις, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα νέα νοσοκομεία που προγραμματίζονται στην Πρέβεζα, δύο στη Θεσσαλονίκη και το Νοσοκομείο στην Ανατολική Αττική θα επιχειρηθεί να αναπτυχθούν μέσω των ΣΔΙΤ.
Το κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο και του φετινού προϋπολογισμού είναι η ύπαρξη κενών και η έλλειψη διαφάνειας και συγκεκριμένης πληροφόρησης σχετικά με ζωτικής σημασίας στοιχεία, όπως ποιες είναι οι υποχρεώσεις του κεντρικού κράτους, ποιες οι υποχρεώσεις προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση κλπ.
Μέσα από την διαδικασία αλλαγής του τρόπου φορολόγησης των επιπλέον απολαβών των εργαζομένων (επιδομάτων πάσης φύσεως, υπερωριών, εκτός έδρας, κλπ) προκύπτει δυσμενής αλλαγή για τους εργαζόμενους κυρίως του Δημόσιου Τομέα. Επίσης, η εκτίμηση για αύξηση των δαπανών για μισθοδοσία στο δημόσιο της τάξης του 3,2% για το 2010, είναι ουσιαστικά συνέχιση της πολιτικής σκληρής λιτότητας και νέου περιορισμού των εισοδημάτων των εργαζομένων. Οι προβλέψεις των αυξήσεων για μισθοδοσία, αφαιρούμενης της ωρίμανσης, πέφτουν στο 1, 4%, κάτω από τον προβλεπόμενο πληθωρισμό.
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο Προϋπολογισμός αυτός αποτυπώνει την απόλυτη χρεοκοπία της οικονομικής πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης. Όταν μια κυβέρνηση μετά από 5,5 χρόνια δεν έχει καταφέρει να βελτιώσει το κοινωνικό κράτος και το εισόδημα των Ελλήνων πολιτών, να προχωρήσει σε οικονομική εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, αλλά απλώς παραδίδει ελλείμματα και χρέη, τότε αυτό που χρειάζεται πρώτα από όλα είναι να απολογηθεί.
Πέρα όμως από την χρεοκοπία της προηγούμενης κυβέρνησης, αυτός ο Προϋπολογισμός αποτυπώνει και τη χρεοκοπία ενός πολιτικού συστήματος, την εξάντληση ενός παραγωγικού προτύπου και ενός πολιτικού συστήματος που στηρίζεται στη σπατάλη, στο ανεξέλεγκτο των δαπανών της εκάστοτε εξουσίας και στην παραγωγή και στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού με τη μέθοδο του «μπακαλοτέφτερου». Χωρίς ουσιαστικό οικονομικό και κοινωνικό έλεγχο, μακριά από τον ουσιαστικού έλεγχο του δημόσιου λογιστικού, μακριά από τον έλεγχο της Βουλής, με τις πελατειακές σπατάλες.
Είναι ένας Προϋπολογισμός που κατατίθεται υπό την αίρεση της Κομισιόν, υπό την πίεση των αγορών, ο οποίος πριν καν συζητηθεί στην Ολομέλεια, πριν καν ψηφιστεί, είναι στον αέρα, καθώς κορυφαία στελέχη της Κομισιόν μας προανήγγειλαν, ότι εάν χρειαστεί θα υπάρξει και συμπληρωματικός Προϋπολογισμός.
Ο Προϋπολογισμός αυτός χαρακτηρίζεται και από κάτι ακόμη, από μια απότομη προσγείωση, από το «λεφτά υπάρχουν» που ήταν το βασικό προεκλογικό μότο της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, στο ότι «η χώρα είναι στην εντατική» ή στο υπερβολικό και άστοχο ότι «η χώρα είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας». Όλοι γνωρίζουμε ότι ο προτεινόμενος Προϋπολογισμός βρίσκεται σε απόσταση από τις προεκλογικές δεσμεύσεις και από τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν πριν από τις εκλογές.
Είναι ένας Προϋπολογισμός πραγματικά δύσκολος, γιατί ύστερα από ένα δεκαπενταετές πάρτυ, που απλώς ξεχείλωσε τα τελευταία 5,5 χρόνια και δεν ξεκίνησε από το Μάρτιο του 2004, καλείται η Ελληνική Οικονομία, σε συνθήκες ύφεσης, να συμμαζέψει τα δημόσια οικονομικά της και μάλιστα τη στιγμή που οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης προβλέπεται το 2010 να επιστρέψουν σε θετικό πρόσημο.
Από το 1994 έως και το 2007, που ΠΑΣΟΚ και ΝΔ κυβέρνησαν εναλλάξ, έχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, διπλάσιους σχεδόν από την Ευρωζώνη και παρόλα αυτά τα δημόσια οικονομικά χειροτέρεψαν. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από χαμηλές αμοιβές για τους εργαζόμενους, χαμηλές συντάξεις, ακριβές τιμές, αδύναμο κοινωνικό κράτος και ταυτόχρονα η «μπάνκα» του δημοσίου είναι στον αέρα. Αυτά είναι καρπός ενός πολιτικού συστήματος και ενός παραγωγικού προτύπου που πρέπει να αλλάξει ριζικά.
Ο κίνδυνος με την πολιτική που ακολουθεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, είναι, στην προσπάθεια να συμμαζευτούν τα δημόσια οικονομικά, με αύξηση εσόδων και με περιστολή δαπανών, η οποία πολύ φοβόμαστε ότι δεν θα είναι η καταστολή της γραφειοκρατικής σπατάλης, να παγιδέψει στην ύφεση την ελληνική οικονομία, με πολύ αρνητικές συνέπειες για την απασχόληση και για το εισόδημα της μεγάλης πλειοψηφίας των ελλήνων πολιτών.
Η Βουλή όμως συζητά για μια ακόμη φορά με έναν τρόπο που δεν είναι καθόλου παραγωγικός. Δεν υπάρχει διασταύρωση διαλόγου και επιχειρημάτων, δεν υπάρχει κατάθεση εναλλακτικών προτάσεων που θα μπορούσαν να δώσουν ένα διαφορετικό μίγμα πολιτικής. Στο τέλος αυτής της αποστειρωμένης, άνευ ουσίας και ρουτινιάρικης διαδικασίας, οι Βουλευτές της Συμπολίτευσης θα υπερψηφίσουν τον Προϋπολογισμό, χαρακτηρίζοντάς τον με τα επίθετα που τον χαρακτηρίζουν οι Βουλευτές της Πλειοψηφίας 35 χρόνια τώρα: δίκαιος, αναδιανεμητικός, αναπτυξιακός... Οι Βουλευτές της Αντιπολίτευσης θα τον καταψηφίσουν με τα ίδια επιχειρήματα που, παρά τη διαφορά της σύνθεσης της Αντιπολίτευσης, υιοθετούνται: άδικος, φορομπηχτικός, αντιαναπτυξιακός, μονόπλευρη λιτότητα κλπ..
Θα μπορούσε να γίνει κάτι διαφορετικό. Πιο δημιουργικό. Εάν η Κυβέρνηση είχε την πολιτική βούληση να «ανοίξει» το παιχνίδι και δίπλα στην προσπάθεια να μειώσουμε τα ελλείμματα του κράτους, προσπαθούσαμε να μειώσουμε και το έλλειμμα διαφάνειας, ουσίας και δημοκρατίας που χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο το Κοινοβούλιο ασχολείται με τον Προϋπολογισμό. Μπορούμε να διδαχτούμε πολλά από την ισχύουσα πρακτική στο Ευρωκοινοβούλιο και τα άλλα εθνικά κοινοβούλια της Ευρώπης.
Ο λαός λέει «ο χρόνος είναι χρήμα». Σε όλες τις έγκυρες οικονομικές στήλες σημειώνεται, ότι στους πρώτους μετεκλογικούς μήνες συνεχίζουμε να έχουμε πρόσθετη απώλεια εσόδων. Εξαιτίας αυτής της υστέρησης, αυτού του κενού, έχουμε πρόσθετη απώλεια εσόδων 1 ή και 1,2 δισ. ευρώ. Πιστεύουμε ότι χρειάζεται ένας πολυετής σχεδιασμός, ένα δεκαετές πρόγραμμα στο οποίο θα ενταχθούν όλα αυτά. Ο πολυετής αυτός σχεδιασμός φιλοδοξεί, εκτός από την οικονομική εξυγίανση και τη σταθερή είσοδο της χώρας της στην ανάπτυξη, την αύξηση της απασχόλησης, την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, την επίτευξη της περιβόητης πραγματικής σύγκλισης των εισοδημάτων των κοινωνικών κατακτήσεων της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων πολιτών σε αντιστοιχία με τις κατακτήσεις των προηγμένων άλλων ευρωπαίων πολιτών.
Χωρίς όμως αλλαγές ριζικές τομές, χωρίς ανακατανομές, χωρίς ριζικές μεταρρυθμίσεις υπέρ των πολλών και του δημόσιου συμφέροντος, αυτό είναι αδύνατον να γίνει.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS