Η πρωτοφανής καθυστέρηση στην φετινή καταβολή των κοινοτικών ενισχύσεων, που αποτελούν το 50% του αγροτικού εισοδήματος, έχει προκαλέσει δικαιολογημένα την αγανάκτηση της πλειοψηφίας των ελλήνων αγροτών. Με την κατακόρυφη πτώση των τιμών στο σύνολο των αγροτικών προϊόντων, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, είναι προφανές πως το αγροτικό εισόδημα, που πρώτο δέχτηκε το πλήγμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, έχει καταρρεύσει. Και όλα αυτά, όταν φέτος οι αγρότες χρυσοπλήρωσαν τις ΕΑΣ[1] για τις αιτήσεις ενιαίας ενίσχυσης και ψηφιοποίησης, και μάλιστα σε κάποιες περιοχές πλήρωσαν επιπλέον ποσά για την ψηφιοποίηση των αγροτεμαχίων τους.
Πίσω από τη φετινή εμπλοκή ξετυλίγεται μια ιστορία δεκαετιών δικομματικής οργανωτικής ανικανότητας, διαχειριστικής ανεπάρκειας και κυρίως δισεκατομμυρίων ευρώ που καταβρόχθισαν οι πελατειακές σχέσεις και τα κομματικά συμφέροντα.
Για να καταγραφεί όλο το χρονικό του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣΔΕ) «αλά ελληνικά», οι αστοχίες και τα σκάνδαλα που το συνθέτουν (ελαιοκομικό και αμπελοκομικό μητρώο, μητρώο αγροτών, κατοχύρωση και κατανομή δικαιωμάτων ιστορικής περιόδου, εθνικό απόθεμα κλπ), χρειάζονται εκατοντάδες σελίδες.
Οι πρωταγωνιστές, είτε με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ είτε ΝΔ, πάντα ίδιοι: Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αργότερα, ΠΑΣΕΓΕΣ και ΕΑΣ, ΟΠΕΚΕΠΕ[2] και ΑΓΡΟΓΗ[3]. Στη σκιά τους και τα μικρά και μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, που εκμεταλλευόμενα ένα δημόσιο σύστημα διαγωνισμών – σουρωτήρι, έχουν καρπωθεί δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Τα θύματα επίσης πάντα ίδια : η πλειοψηφία των αγροτών του καθημερινού μόχθου και της έντιμης επιβίωσης και τα συνήθη φορολογούμενα υποζύγια, οι μισθοσυντήρητοι και χαμηλοσυνταξιούχοι.
Οι πρώτοι γιατί μένουν όμηροι ενός διεφθαρμένου συστήματος, που στη καλύτερη περίπτωση «φιλοδωρεί» με κανένα ψιχουλάκι τους μικρούς, για να χαρίσει πακτωλούς στους μεγάλους που καρπώνονται το 80% των κοινοτικών ενισχύσεων.
Οι δεύτεροι, γιατί μόνο από το 1998 μέχρι σήμερα έχουν πληρώσει από τη τσέπη τους, χωρίς καν να το γνωρίζουν, 1,5 δις ευρώ. Οι παρανομούντες συνεχίζουν ανενόχλητοι και ο λογαριασμός για τα κοινοτικά πρόστιμα που πέφτουν κατά εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρονιά, πάει στη μαύρη τρύπα του κρατικού προϋπολογισμού, με τον κωδικό «κάλυψη ελλείμματος ΕΛΕΓΕΠ[4].»
Από το 1993 η χώρα μας είχε την υποχρέωση, να ολοκληρώσει ένα αξιόπιστο και διαφανές ΟΣΔΕ για την κανονικότητα και τη νομιμότητα των χρηματοδοτήσεων του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ), δηλαδή των αγροτικών επιδοτήσεων. Μετά την αναθεώρηση της ΚΑΠ το 2003 και την αντικατάσταση των συνδεδεμένων με την παραγωγή επιδοτήσεων, από την ενιαία ενίσχυση με βάση την έκταση των αγροτεμαχίων, στις υποχρεώσεις μας προστέθηκε η εφαρμογή από 1-1-2005 του γεωγραφικού συστήματος αναγνώρισης των αγροτεμαχίων (ΣΑΑ, LPIS).
Η Ελλάδα όχι μόνο δεν υλοποίησε την υποχρέωση της, αλλά μπήκε σε επιτήρηση και υποχρεώθηκε να εφαρμόσει από το 2006 ένα σχέδιο δράσης ώστε μέχρι τις 31.12.2008, να έχει ολοκληρώσει ένα αξιόπιστο ΟΣΔΕ και ΣΑΑ. Η προθεσμία αυτή μετά από πολλές (γονυπετείς) διαπραγματεύσεις, με το κύρος της χώρας στο ναδίρ και υπό την απειλή της περικοπής του συνόλου των κοινοτικών ενισχύσεων αρχικά κατά 10% και τώρα πλέον κατά 20%, λήγει οριστικά, επίσημα στις 31.12.2009 και σιωπηρά τον Μάρτη του 2010.
Τι δεν έκανε λοιπόν η Ελλάδα αυτά τα πέντε χρόνια ; Να καταγραφούν σε μία ενιαία ηλεκτρονική βάση δεδομένων τα στοιχεία με βάση τα οποία αιτούνται ενίσχυση οι αγρότες ( είδος καλλιέργειας, ειδικές μορφές γεωργίας ή ποιοτικής παραγωγής, ειδικά μέτρα στήριξης των τοπικών γεωργικών προϊόντων για τα μικρά νησιά του Αιγαίου Πελάγους, αγροπεριβαλλοντικά μέτρα, εξισωτική αποζημίωση κλπ) και να αντιστοιχηθούν με τις πραγματικές εκτάσεις και τις ακριβείς γεωγραφικές τοποθεσίες των χωραφιών όπου καλλιεργούν φυτά ή εκτρέφουν ζώα.
Με απλά λόγια ένα ηλεκτρονικό σύστημα που θα διασφαλίζει ότι για παράδειγμα, κάποιος που καλλιεργεί 50 στρέμματα δεν θα ενισχύεται ούτε για 40 αλλά ούτε και για 60, δεν καλλιεργεί ενεργειακά φυτά και ενισχύεται για βαμβάκι, δε δηλώνονται σαν βοσκοτόπια δασικές εκτάσεις ή οι πλατείες των χωριών, οι ελαιώνες δεν κολυμπούν στη θάλασσα ούτε σκαρφαλώνουν στις βραχώδεις βουνοκορφές κλπ.
Και τι κάναμε
Πέντε ολόκληρα χρόνια, με δεδομένη την ραγδαία ανάπτυξη της πληροφορικής και των ηλεκτρονικών μέσων, δεν είναι καθόλου λίγα. Ιδίως όταν το ΟΣΔΕ από το 1997 μέχρι σήμερα ανατίθεται πάντα στην ΠΑΣΕΓΕΣ[5], από τον εκάστοτε υπουργό ΑΑΤ (είτε ΠΑΣΟΚ, είτε ΝΔ) χρησιμοποιώντας σωρεία νομικίστικων τεχνασμάτων στα όρια ή και εκτός νομιμότητας. Πολύ δε περισσότερο που, η «συσσώρευση εμπειρίας και τεχνογνωσίας» προβάλλεται σαν μόνιμο επιχείρημα για τις συνεχείς απʼ ευθείας αναθέσεις, με μοναδικό στόχο την ακύρωση κάθε προσπάθειας να μπει τάξη στο σύστημα και να διασφαλισθεί η νομιμότητα και η διαφάνεια, πράγμα που ομολογείται από τα πιο επίσημα χείλη.[6]
Ακόμα περισσότερο, όταν η ανάθεση του ΟΣΔΕ 2009 πάλι στην ΠΑΣΕΓΕΣ ήταν τόσο εξόφθαλμα μεθοδευμένη :
- με την σκόπιμη ματαίωση του διεθνούς διαγωνισμού («ξέχασε» το ΥΠΑΑΤ να εκδώσει τη σχετική ΚΥΑ),
- την αιφνιδιαστική προσθήκη σε άσχετο νομοσχέδιο της νομιμοποίησης της ανάθεσης[7],
- το Μνημόνιο Συνεργασίας ΥΠΑΑΤ - ΠΑΣΕΓΕΣ για το ΟΣΔΕ 2009, που είχε ήδη υπογραφεί στις 31.3.2009, πριν καν κατατεθεί στη Βουλή η σχετική τροπολογία.
Οι φόβοι για νέες περιπέτειες των αγροτών αλλά και της χώρας εντείνονται, μετά το κάλεσμα της υπΑΑΤ κ.Μπατζελή προς την ΠΑΣΕΓΕΣ στις 23.11.2009 να υπογράψει μέσα σε δέκα μέρες τη σύμβαση, για την εκτέλεση του έργου που ήδη εκτελεί από τον περασμένο Απρίλη (!!!).
Η κυοφορία επί μήνες της γνωμοδότησης του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη νομιμότητα ή μη της δαπάνης για τους κατʼ επάγγελμα αγρότες, προκαλεί εύλογα ερωτηματικά. Απαιτείται η δημοσιοποίηση της, πολύ περισσότερο που σύμφωνα με δηλώσεις του πρώην υπ.ΑΑΤ κ. Κοντού, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους είχε σχετικά γνωμοδοτήσει αρνητικά.[8]
Και επιτέλους, γιατί παρά τα πρόστιμα, δεν διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον από την κακή εκτέλεση του έργου, όταν ακόμα και ο πλέον αδαής περί τις δημόσιες συμβάσεις ξέρει για εγγυήσεις καλής εκτέλεσης, ποινικές ρήτρες, διαδικασία έκπτωσης κλπ.; Στην προκήρυξη του ματαιωμένου διαγωνισμού, όλα αυτά περιέχονταν με απόλυτη σαφήνεια. Στη σύμβαση με την ΠΑΣΕΓΕΣ, που κρατιέται σαν επτασφράγιστο μυστικό, υπάρχουν ;
Ο κίνδυνος της οριζόντιας περικοπής κατά 20% των κοινοτικών ενισχύσεων, είναι προ των πυλών. Πριν από αυτό, η εκκρεμότητα στην οριστική ψηφιοποίηση στερεί πόρους από αλυσοδεμένους στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης (νέοι γεωργοί, νιτρορύπανση κλπ). Και είναι ήδη αβέβαιη η εξισωτική αποζημίωση των καταχρεωμένων κτηνοτρόφων των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών. Και άλλα πολλά που θα γραφτούν σύντομα.
Μέσα σε αυτό το γκρίζο τοπίο της διακομματικής διαπλοκής και της κατασπατάλησης εθνικών και κοινοτικών χρημάτων, η ανανεωτική και ριζοσπαστική Αριστερά δε μπορεί να βλέπει μόνο το δέντρο, κρύβοντας το δάσος κάτω από το χαλί. Οι απλοϊκές ερμηνείες των συγκρούσεων γύρω από το διάτρητο ΟΣΔΕ, σαν δήθεν διαμάχη συντεχνιακών συμφερόντων, η αμηχανία έως και άρνηση να ανοίξει μέτωπο με το αγροτικό συνεταιριστικό και συνδικαλιστικό παραλυτικό κατεστημένο η λαϊκίστικη υποτίμηση της αναγκαιότητας αξιόπιστων εργαλείων για χάραξη και εφαρμογή αγροτικής πολιτικής και κάποιες αντιλήψεις οιονεί τοπάρχη πολιτευτή, στην πράξη αφήνουν στο απυρόβλητο όλους εκείνους που οδήγησαν σε κατάρρευση την αγροτική οικονομία της χώρας μας.
Η πορεία της Αριστεράς και στον αγροτικό χώρο είναι μονόδρομος : Προσήλωση στις αξίες και τα οράματα της. Ρήξη με τα μεγάλα και τα μικρά συμφέροντα που λυμαίνονται την ύπαιθρο και την οδηγούν στον αφανισμό. Μόνο έτσι θα αλλάξουν οι συνειδήσεις και θα μετατοπιστεί ο πολιτικός άξονας προς τα αριστερά.
09.12.2009
Ειρήνη Κατσινοπούλου, γεωπόνος
Υπεύθυνη τμήματος Αγροτικής Πολιτικής ΣΥΝ
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS