Η επανεκκίνηση του κόμματος, η άσκηση μιας μαχητικής αλλά υπεύθυνης προγραμματικής αντιπολίτευσης προϋποθέτουν συνεπώς τις βαθιές αλλαγές μέσα στο κόμμα.
Γιατί ο Συνασπισμός δυσκολεύεται να βρει τον βηματισμό του; Γιατί δείχνει αμήχανος απέναντι στη νέα ευκαιρία που του παρείχαν οι ψηφοφόροι; Γιατί το κόμμα ρέπει προς την αδράνεια ακριβώς την περίοδο που θα έπρεπε να οργανώνει συστηματικά την ισχυρή του πολιτική παρέμβαση σαν δύναμη προγραμματικής αντιπολίτευσης;
Το πρόβλημα του Συνασπισμού είναι εσωτερικό. Δεν έχει την αφετηρία του ούτε στους συμμάχους του ΣΥΡΙΖΑ, με τους οποίους όπως είναι φυσικό έχουμε σημαντικές διαφορές, ούτε στους πολιτικούς του αντιπάλους. Ο ΣΥΝ χρειάζεται μια νέα έμπνευση που θα του δώσει μια νέα δυναμική. Και αυτή η έμπνευση δεν μπορεί παρά να αφορά στην επανίδρυση του ΣΥΝ σαν οργάνωση και λειτουργία. Μια ριζική και ριζοσπαστική αλλαγή που θα δώσει ένα νέο περιεχόμενο στην ιδιότητα του μέλους και θα καταστήσει το κόμμα πολύ πιο ισχυρό και αποτελεσματικό.
Ο ΣΥΝ, με την εμφάνισή του πριν από σχεδόν δεκαεννιά χρόνια στο πολιτικό σκηνικό, εισήγαγε κανόνες που συγκροτούσαν μια διακριτή δημοκρατική κουλτούρα στο κομματικό στάτους εκείνης της εποχής. Καθιέρωσε τις εσωκομματικές τάσεις σαν πρωτοποριακό στοιχείο πολυφωνίας. Τις ανοικτές κομματικές διαδικασίες. Την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Τα εσωκομματικά δημοψηφίσματα. Την σύνθεση των απόψεων.
Η δημοκρατία μας όμως στο κόμμα έμεινε σαν το μετέωρο βήμα του πελαργού. Οι τάσεις έχασαν στην πορεία το οποιοδήποτε ιδεολογικό τους περιεχόμενο, παρέμειναν σε διαχωριστικές γραμμές των αρχών της δεκαετίας του '90. Εξελίχθηκαν έτσι σε μηχανισμούς νομής κομματικής εξουσίας και ο ανταγωνισμός τους έγινε εν πολλοίς απολίτικος. Η βασική τους αποστολή να επεξεργάζονται ιδέες και προτάσεις και να εξασφαλίζουν την ώσμωσή τους εγκαταλείφθηκε.
Η αποστασιοποίηση των τάσεων από το πραγματικό τους περιεχόμενο, επέδρασε και επιδρά καταλυτικά στη λειτουργία όλου του κόμματος. Άλλωστε το κόμμα δομήθηκε στη συνέχεια με βάση την τασική του συγκρότηση. Π.χ. το εκλογικό μας σύστημα ουσιαστικά εμποδίζει ένα μέλος του ΣΥΝ που δεν ανήκει σε κάποια τάση να εκλεγεί στα όργανα του κόμματος.
Ο συγκεντρωτισμός των τάσεων διαμόρφωσε έναν ανάλογο συγκεντρωτισμό και στο κόμμα. Λειτουργούμε εδώ και χρόνια σαν κόμμα δύο ταχυτήτων. Ένα κεντρικό ηγετικό όργανο, αποτελούμενο από την Πολιτική Γραμματεία και κάποια άλλα στελέχη στους ηγετικούς πυρήνες των τάσεων, που επεξεργάζεται και ουσιαστικά παίρνει τις αποφάσεις, διαχειρίζεται πληροφορίες, διατηρεί προνομιακές σχέσεις με τα ΜΜΕ. Και το υπόλοιπο κόμμα, που απλώς παρακολουθεί, πολλές φορές μαθαίνει από τον Τύπο τα τεκταινόμενα στο εσωτερικό και την κορυφή του και καλείται στις εκλογικές αναμετρήσεις να κινητοποιηθεί.
Ο ρόλος του κομματικού μέλους με τον τρόπο αυτό περιθωριοποιείται. Η ένταξη νέων μελών, κυρίως από τις νεαρότερες ηλικίες, είναι προβληματική. Ο εσωκομματικός διάλογος υποκαθίσταται από μονολόγους και αυτό δημιουργεί προϋποθέσεις για αρνητικές στάσεις και συμπεριφορές ηγετικών στελεχών, που αν μη τι άλλο δείχνουν να αγνοούν τα μέλη του κόμματος.
Σήμερα επομένως είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνουμε το άλμα. Να δημιουργήσουμε τους όρους μιας προωθημένης, σύγχρονης εσωκομματικής δημοκρατίας. Να επαναπροσεγγίσουμε τον τασικό θεσμό, ανοίγοντας τον δρόμο για ανοικτά, δημοκρατικά, αντιιεραρχικά, σχήματα με ΣΥΝασπισμική κουλτούρα, με σαφείς ιδεολογικές αναφορές, με λογική συνεννόησης. Να αποκαταστήσουμε την κλονισμένη σχέση ηγεσίας - βάσης, να συγκροτήσουμε ένα αμφίδρομο κανάλι επικοινωνίας μεταξύ τους. Να ανοίξουμε επίσης το κεφάλαιο της σχέσης του ΣΥΝ με τους φίλους και ψηφοφόρους του.
Η επανεκκίνηση του κόμματος, η άσκηση μιας μαχητικής αλλά υπεύθυνης προγραμματικής αντιπολίτευσης προϋποθέτουν συνεπώς τις βαθιές αλλαγές μέσα στο κόμμα. Μόνο αν το κόμμα λειτουργήσει θα αναδείξει τα προγραμματικά του στοιχεία, θα πείσει την κοινωνία ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος για την έξοδο από την κρίση.
Όλα αυτά όμως απαιτούν μια νέα πρωτοβουλία μέσα στο κόμμα. Τη συγκρότηση ενός νέου ρεύματος λογικής, συνεννόησης και προγραμματικής αντεπίθεσης του ΣΥΝ. Το πλαίσιο αξιών και ιδεών υπάρχει. Τα προγραμματικά μας ντοκουμέντα (2003, 2009), τα ιδρυτικά μας κείμενα, οι επεξεργασίες του Κόμματος Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Ένα πλούσιο υλικό που, με την απαιτούμενη κάθε φορά επικαιροποίηση και εμβάθυνση, συγκροτεί τον διακριτό λόγο μια σύγχρονης, ριζοσπαστικής, δημοκρατικής Αριστεράς.
Τα πρόσφατα γεγονότα που προκαλούν την θλίψη και την απογοήτευση του κόσμου μας, κάνουν ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας. Και αυτή την ανάγκη συμμερίζονται μέλη του κόμματος που στη διαδρομή τους εκφράστηκαν από διαφορετικά ρεύματα. Η βασανιστική εμπειρία του εγχειρήματος του Συνασπισμού δίδαξε πολλά…