Skip to main content.
31/01/2010

Αριστερά της ευθύνης και της ελπίδας - άρθρο του Νίκου Βούτση στην ΑΥΓΗ

Στο έδαφος της κρίσης, των δραματικών αρνητικών επιπτώσεων αλλά και των νέων πεδίων - προκλήσεων που διαμορφώνονται, η αριστερά μπορεί να αναδειχθεί ως ανταγωνιστική δύναμη και ως αντίπαλο δέος στο βαθμό που διαμορφώνει το πρόγραμμά της και τις πρωτοβουλίες της, ανεξάρτητα εάν εκτυλίσσονται σε τοπικό, σε εθνικό ή σε διεθνικό περιβάλλον, στη βάση μιας σύγχρονης οικουμενικής αντίληψης και μιας αντίστοιχης νέας διεθνιστικής αλληλεγγύης.

Ο καθολικός χαρακτήρας της κρίσης οξύνει σε πρωτόγνωρο ιστορικά βαθμό τις πιο παραδοσιακές και τις νεότερες αντιθέσεις και ανισότητες, συνιστά ένα γενικευμένο πόλεμο του κεφαλαίου εναντίον των δυνάμεων της εργασίας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί και καινούριες αντιθέσεις που κυοφορούν δραματικές συγκρούσεις μέσα στον αιώνα που διανύουμε. Κλιματικές αλλαγές, μεταναστευτικές ροές, πρόσφυγες από πολεμικές συγκρούσεις, από πολύμορφους φονταμενταλισμούς και από ανατροπές στην ισορροπία του περιβάλλοντος και τις διατροφικές αλυσίδες, νέες απίστευτες ανισότητες με βάση τη δυνατότητα πρόσβασης και τη διαχείριση των νέων τεχνολογιών, συνθήκες μιας νέας βαρβαρότητας που επιβάλλεται, στο όνομα των κερδών και των κανόνων των αγορών, σε βάρος λαών και ηπείρων, αναπτύσσονται αστικές διαμορφώσεις με τεράστιες συγκεντρώσεις πληθυσμών που επιβιώνουν σε εκτεταμένα μικροπολιτικά γκέτο.

Η Ελλάδα είναι χώρα που ανήκει στην ευρωζώνη, υπολογίζεται από όλους ως αναπτυγμένη κοινωνία μέσα στο νεοφιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό σύστημα, σύστημα που περνάει τη δικιά του κρίση και που εμείς, ως αριστερά, εκτιμούμε ότι έχει δομικά χαρακτηριστικά και σηματοδοτεί την ιστορική χρεοκοπία του συγκεκριμένου, τουλάχιστον, νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Η χώρα μας ανήκει στην Ε.Ε., βιώνει μέσα στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε εθνικού κράτους και στη σημερινή συγκυρία ως ένας από τους αδύνατους κρίκους του συστήματος, τις βαριές συνέπειες της κρίσης και τις οδυνηρές επιπτώσεις από την επιχειρούμενη να επιβληθεί, επίσης νεοφιλελεύθερη, στρατηγική για την υπέρβασή της.

Η άμυνα σε αυτή την ολομέτωπη επίθεση, που στο όνομα της τιθάσευσης του χρέους και του περιορισμού των ελλειμμάτων στοχεύει στην απασχόληση και στις υπηρεσίες του κοινωνικού κράτους, μπορεί να γίνει αποτελεσματική στο βαθμό που θα αναδεικνύει την εναλλακτική πρόταση της αριστεράς για την υπέρβαση της κρίσης υπέρ των εργαζομένων και εφʼ όσον οι κοινωνικοί αγώνες και οι πολιτικές πρωτοβουλίες που οργανώνονται θα έχουν αναφορά σε πανευρωπαϊκά μέτωπα που θίγουν τον πυρήνα των ευρωπαϊκών συνθηκών, το Σύμφωνο Σταθερότητας, το ρόλο και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας, τις κατευθύνσεις των διεθνών νεοφιλελεύθερων οργανισμών στην βάση των οποίων συγκροτούνται τα εθνικά «σταθεροποιητικά» προγράμματα, τις πολιτικές αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων και των ασφαλιστικών συστημάτων. Η ενωτική ανασύνθεση και αντεπίθεση της ριζοσπαστικής αριστεράς μπορεί να υποστηριχθεί και ταυτόχρονα να εμπνεύσει μια νέα δυναμική, τόσο στους κοινωνικούς φορείς με προτεραιότητα στην ενεργοποίηση των «από τα κάτω» και των «απʼ έξω» και στο ευρωπαϊκό και τα εθνικά κοινωνικά φόρα, όσο και, πολιτικά, στο Κόμμα της Ευρωπαϊκής αριστεράς και σε άλλες ριζοσπαστικές ενωτικές συσπειρώσεις, μέσα και έξω από το Ευρωκοινοβούλιο και τα εθνικά Κοινοβούλια.

Το πρόγραμμα του ΣΥΝ και οι προγραμματικές κατευθύνσεις του ΣΥΡΙΖΑ δίνουν ένα σαφές περίγραμμα για την οπτική, τον ορίζοντα και τη στρατηγική των προτάσεων της σύγχρονης ριζοσπαστικής αριστεράς μέσα στο περιβάλλον και τη συγκυρία της κρίσης. Δεν πρέπει να αδικούμε εαυτούς και αλλήλους, σπαταλώντας τις χρήσιμες και δημιουργικές διανοητικές και πολιτικές μας συμβολές με το να τις εγγράφουμε σε μια πολιτική που παραπέμπει σε λευκές σελίδες προγράμματος, στη συστηματική αναδίπλωση σε στείρες διαπιστώσεις και σε «κλειστά» κέντρα αναφορών που στηρίζονται με «ασφάλεια» μόνο στις θεμελιακές έννοιες και τα παραδοσιακά επαναστατικά υποκείμενα με την ταμπέλα μάλιστα μιας «αριστεράς της ανατροπής».

Η ίδια η οικονομία των αναγκών και μια νέα συνοχή της κοινωνίας της αλληλεγγύης και των συλλογικών προταγμάτων, η ίδια η αναζωογόνηση του δημόσιου χώρου και η δημιουργική συνάρθρωση του κοινωνικού με το πολιτικό και το πολιτιστικό σε αντιπαράθεση με την πολύμορφη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και τα στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, απαιτούν μια τεράστια ενωτική προσπάθεια της αριστεράς. Μια αντεπίθεση της αριστεράς που θα έχει στον πυρήνα της κοινωνικές παρεμβάσεις αλλά ταυτόχρονα θα ανατροφοδοτείται με ό,τι πιο γόνιμο και δημιουργικό ανιχνεύεται στις ευαισθησίες, τις πολιτισμικές διεργασίες, τις διανοητικές αναζητήσεις, τις εναλλακτικές πρωτοβουλίες, τα ρίσκα της πολιτικής ανυπακοής και τα κινήματα που φέρνουν με εκρηκτικό τρόπο στην επιφάνεια συσσωρευμένες ανάγκες και αγωνίες.

Η νεολαία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της κίνησης, που μπορεί να πάρει ιστορικά χαρακτηριστικά, για να υποχωρήσει και να ηττηθεί ο νεοφιλελευθερισμός και για να ανοίξει ο δρόμος για το σοσιαλισμό, η νεολαία βρίσκεται για πρώτη φορά στο κέντρο της πολύμορφης σύγκρουσης που οριοθετεί η παρούσα κρίση ακριβώς γιατί είναι η κατʼ εξοχήν κοινωνική κατηγορία που διακινδυνεύει το παρόν και το μέλλον της με όρους άκρως δυσμενέστερους απʼ αυτούς των προηγούμενων γενεών. Με αυτή την έννοια η αλληλεγγύη των γενεών, αλλά και η έμπρακτη αλληλεγγύη για τους μετανάστες και τα νέα περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα, αποκτούν ένα νέο ισχυρό περιεχόμενο. Η αλληλεγγύη πρέπει να εγγραφεί μέσα στο σώμα των διεκδικήσεων αλλά και των ίδιων των κοινωνικών και συνειδησιακών προταγμάτων που αντιστρατεύονται συντηρητικά στερεότυπα μέσα σε παραδοσιακά τμήματα της εργατικής τάξης, των μικρομεσαίων, των αγροτών που βρίσκονται στη δίνη του κυκλώνα από τις αντικοινωνικές στρατηγικές του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτή η νέα συνείδηση ενός σύγχρονου πρωταγωνιστικού ρόλου των εργαζόμενων στην κοινωνική πρόοδο αποτελεί και το ανάχωμα στην επέλαση ακροδεξιών, φοβικών ιδεολογιών και συνδρόμων που βλαστάνουν παραδοσιακά στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης.

Ο συναινετικός δικομματισμός που έχει περάσει πλέον σʼ ένα νέο στάδιο εκτεταμένων στρατηγικών συμπτώσεων στο οικονομικό-κοινωνικό πεδίο με τη νέα διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο με μια συνεχή και αταλάντευτη προώθηση της ενωτικής στρατηγικής για όλες τις δυνάμεις της αριστεράς και της ριζοσπαστικής οικολογίας, γιʼ αυτές που σήμερα υπάρχουν, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και γιʼ αυτές που μπορούν να συμπληρώσουν ένα νέο παζλ, ένα κάδρο μιας σύγχρονης ενωτικής αριστεράς της ευθύνης και της ελπίδας. Να ανοίξουμε χώρο για δυνάμεις που παράγονται και δυστυχώς περιθωριοποιούνται ταυτόχρονα καθημερινά μέσα στην κοινωνία, ιδιαίτερα μέσα στα κινήματα της νεολαίας.

Σε αυτό το πρωτεύον διακύβευμα όχι μόνο δεν ανταποκρίνεται η ηγεσία του ΚΚΕ, αλλά συστηματικά το αμφισβητεί και ως ιστορική αναγκαιότητα και ως ρεαλιστική προοπτική. Οι ηγεσίες και όλα τα στελέχη των υπόλοιπων δυνάμεων της αριστεράς και της ριζοσπαστικής οικολογίας κρίνονται, θα κριθούμε όλοι μας, σε ιστορική κλίμακα από τη συνέπεια και την ειλικρίνεια για την προώθηση της ενότητας. Η αριστερά έχει μπουχτίσει από διαζύγια, έχει υποφέρει από επίδοξες παρεμβάσεις σωτηρίας που αναπαράγουν διχασμούς, έχει γίνει στα μάτια ιδιαίτερα των νέων μέρος του προβλήματος αντί παράγων για την υπέρβαση και τη λύση του.