Η οικονομική κρίση που διανύουμε ο τρόπος που αντιμετωπίζεται από τη κυβέρνηση ανέδειξε με οξύ τρόπο το ζήτημα του δημόσιου χώρου, του κράτους. Στα πλαίσια αυτά η αναγκαιότητα αλλαγών στην Αυτοδιοίκηση, τίθεται ακόμη μια φορά αν και με πιο πιεστικό τρόπο.
Το μεγάλο διλημματικό ερώτημα είναι:
Θα έχουμε έναν επιφανειακό εκσυγχρονισμό ο οποίος θα αποσκοπεί στην πιο λειτουργική απόδοση της Αυτοδιοίκησης ως βραχίονα υλοποίησης πολιτικών του κεντρικού κράτους ή θα προχωρήσουμε σε μια βαθιά τομή όπου το σημαντικό αυτό τμήμα του δημόσιου τομέα δια μέσου των αρχών της εγγύτητας, επικουρικότητας, αυτονομίας θα αποτελέσει έναν πεδίο διαμόρφωσης θέσεων και πολιτικών στην κατεύθυνση μιας διαφορετικής ανάπτυξης με δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, περιβαντολλογικό περιεχόμενο;
Α. Οι δικές μας αφετηριακές αντιλήψεις προσεγγίζουν την αυτοδιοίκηση αφʼ ενός ως έναν θεσμό παραγωγής πολιτικής όπου η συμμετοχή, η αυτοοργάνωση των πολιτών είναι καθοριστικό στοιχείο, αφʼ ετέρου ως ένα μηχανισμό διοίκησης και παροχής υπηρεσιών. Σε κάθε περίπτωση μιλάμε για ένα δημόσιο χώρο που λειτουργεί αντιθετικά σε πολιτικές επιλογές που προωθούν τα ιδιωτικά συμφέροντα και επιτρέπει στους πολίτες να αγωνίζονται, να διεκδικούν προοδευτικές πολιτικές για τους ίδιους και συνολικά για την κοινωνία.
Με βάση αναφοράς τα προηγούμενα διαμορφώνονται οι πολιτικές μας θέσεις για τη αναγκαιότητα μιας μεγάλης μεταρρύθμισης συνολικά του πολιτικού και διοικητικού συστήματος της χώρας.
Βασικά στοιχεία η αποκέντρωση και αποσυγκέντρωση εξουσιών πόρων και αρμοδιοτήτων προς τους θεσμούς εκείνους που ειναι πιο κοντά στον πολίτη, η δημοκρατική τους λειτουργία με ενεργή συμμετοχή, η καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιου συστήματος εκλογής όλων των οργάνων, η διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα.
Πιο συγκεκριμένα για την αυτοδιοίκηση:
1. Προτείνουμε την καθιέρωση περιφέρειας με αιρετό συμβούλιο και περιφερειάρχη ο οποίος θα εκλέγεται έμμεσα.
Βασική, κύρια αρμοδιότητα θα είναι η ανάπτυξη της περιοχής που θα καλύπτει η περιφέρεια.
Ανάπτυξη οικονομική, χωροταξική, κοινωνική, περιβάλλον, συγκοινωνίες, ενέργεια. Σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες στα πλαίσια βέβαια του ενιαίου χαρακτήρα άσκησης πολιτικής της χώρας.
Είναι σαφές ότι το περιεχόμενο αυτών των αρμοδιοτήτων επιβάλλει τη συγκρότηση και λειτουργία του Περιφερειακού Συμβουλίου ως τοπικής βουλής, κυρίαρχου και αποφασιστικού οργάνου για την επεξεργασία και λήψη αποφάσεων.
Στα πλαίσια της περιφέρειας θα δραστηριοποιούνται οι Νομαρχίες ως διακριτές διοικητικές οντότητες με εκλεγμένα όργανα διεύθυνσης. Για δε την Αττική και Θεσσαλονίκη πάγια θέση μας είναι η θέσπιση της Μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης ως Β΄ βαθμό Αυτοδιοίκησης στα πλαίσια ενός γενικότερου συστήματος μητροπολιτικής διεύθυνσης με εκχώρηση όλων των κρατικών αρμοδιοτήτων που έχουν σχέση με την ποιότητα ζωής των κατοίκων των αντίστοιχων περιοχών.
Η δημοκρατική λειτουργία τους είναι βασική προϋπόθεση αποτελεσματικότητας και διαφάνειας. Η συμμετοχή των δημοτών στην διεύθυνση των τοπικών υποθέσεων κύριο χαρακτηριστικό των Ο.Τ.Α.
Αυτή όμως η συμμετοχή έχει άμεση σχέση με την κατάλληλη και επαρκή θεσμική συγκρότηση αλλά και με το μέγεθος των Δήμων.
Πιστεύουμε ότι η δημιουργία μεγάλων χωρικά και πληθυσμιακά Ο.Τ.Α. ευνοεί τον συγκεντρωτισμό και δυσκολεύει σημαντικά την δυνατότητα πρόσβασης των κατοίκων στα κέντρα λήψης των τοπικών υποθέσεων .
Γιʼ αυτό και ενώ δεν διαφωνούμε με την ιδέα των συνενώσεων, πιστεύουμε ότι όσε πραγματοποιηθούν θα πρέπει να γίνουν στην βάση συγκεκριμένων κριτηρίων, κοινωνικών, πληθυσμιακών, χωροταξικών, οικονομικών,πολιτιστικών. Δήμοι οι οποίοι έχουν όλες τις δυνατότητες ανάπτυξης και σωστής λειτουργίας δεν πρέπει να συνενωθούν στη βάση ισοπεδωτικών αντιλήψεων με βασική επιδίωξη από την κυβέρνηση, το δημοσιονομικό όφελος. Άλλωστε τόσο η ελληνική εμπειρία (οι μεγάλοι Δήμοι είναι οι πιο προβληματικοί) όσο και η Ευρωπαϊκή (Δήμοι περισσότεροι αναλογικά με τον σημερινό αριθμό των δικών μας) δεν οδηγούν σε αναγκαστικές συνενώσεις έτσι ώστε οι 1034 να μείνουν 370 Ο.Τ.Α.
Για το χώρο μας, ισχυρός Δήμος είναι αυτός με δημοκρατική συγκρότηση, με σαφείς αρμοδιότητες και επαρκείς πόρους.
2. Οικονομικά μέσα
Εκείνο το οποίο θεωρούμε ως μια από τις βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας μιας μεγάλης μεταρρύθμισης είναι η μεταφορά πόρων προς την αυτοδιοίκηση. Το ποσοστό 3% του Α.Ε.Π έναντι 11,7 της Ε.Ε και το 7% περίπου του προϋπολογισμού έναντι 15-25% των Ευρωπαϊκών χωρών πρέπει να ανατραπεί.
Το σύνολο των Π.Ε.Π. αλλά και σημαντικού τμήματος των τομεακών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, καθώς και το σύνολο του Π.Δ.Ε. που αναφέρεται στις περιφέρειες πρέπει να περάσουν στην Αυτοδιοίκηση.
Παράλληλα δια μέσου μιας μεγάλης φορολογικής μεταρρύθμισης τα έσοδα των Δήμων πρέπει να αυξηθούν σημαντικά χωρίς βέβαια καμιά επιπλέον επιβάρυνση των πολιτών.
3. Θεσμική – πολιτική συγκρότηση της Αυτοδιοίκησης.
Είναι ένας τομέας όπου οι αντιλήψεις μας διαφέρουν συνολικά από τις υπόλοιπες υπαρκτές πολιτικές-Αυτοδιοικητικές δυνάμεις.
Όπως ήδη αναφέρθηκε για μας, η Αυτοδιοίκηση είναι ένα ς χώρος όπου η συμμετοχή των πολιτών, η δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία του έιναι απαράβατες προϋποθέσεις για την παραγωγή πολιτικών που θα εκφράζουν την κοινωνία και το δημόσιο όφελος.
Έτσι,
Είμαστε αντίθετοι στο Δημαρχοκεντρικό-Νομαρχοκεντρικό μοντέλο διοίκησης. Περιφερειακά – Δημοτικά Συμβούλια βασικοί πολιτικοί τόποι λήψης αποφάσεων και εφαρμογής της. Έμμεση εκλογή των εκτελεστικών οργάνων (Δήμαρχος-Περιφερειάρχης).
Απαξιωμένοι θεσμοί γιατί συγκροτήθηκαν, λειτούργησαν λάθος .
Υποστηρίζουμε ότι πρέπει να διαθέτουν συγκεκριμένες αρμοδιότητες και χρήματα, οι θέσεις τους σε ζήτημα τοπικά να είναι δεσμευτικές και η πολιτική τους παρέμβαση στην διοίκηση μόνιμη.
Παράλληλα οι τοπικές συνελεύσεις κατοίκων θα πρέπει να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην διαδικασία επεξεργασίας και λήψης αποφάσεων αλλά και στον έλεγχο υλοποίησής τους (π.χ. συμμετοχικός προϋπολογισμός).
Η καθιέρωση της απλής αναλογικής δεν είναι μόνο ένας τρόπος για να καταγραφούν δίκαια οι υπαρκτές πολιτικές δυνάμεις, αλλά επιπλέον για την Αυτοδιοίκηση αυτό θα σηματοδοτούσε την πιο σωστή και αποτελεσματική λειτουργία της.
Θα επέτρεπε την παρουσία και συμμετοχή πολιτών και ανεξάρτητων ομάδων στο τοπικό – περιφερικό πεδίο θα βοηθούσε σημαντικά στην διαφάνεια και την καταπολέμηση φαινομένων διαφθοράς και πολιτικής συναλλαγής και βέβαια θα αποδυνάμωνε την καταθλιπτική, παντοδύναμη κυριαρχία των δύο μεγάλων κομμάτων στους συγκεκριμένους πολιτικούς θεσμούς.
Συμπερασματικά, διεκδικούμε μια Αυτοδιοίκηση, δημοκρατικό κοινωνικό θεσμό και όχι μηχανισμό εφαρμογής αποφάσεων που έχουν ληφθεί στο στενό κρατικό πυρήνα.
Β. Το σχέδιο Καλλικράτης, για την ακρίβεια η έκθεση ιδεών που κατέθεσε η κυβέρνηση πέραν των σκόπιμων ασαφειών στις αρμοδιότητες, τους πόρους, την αρχιτεκτονική που προτείνει μας επιτρέπει να εξάγουμε μερικά συμπεράσματα για τις προθέσεις του κυβερνώντος κόμματος.
Εκπεφρασμένος στόχος της κυβέρνησης είναι η μείωση του κόστους λειτουργίας των οργανισμών Α΄ και Β΄ βαθμού και όχι η αποδοτικότερη για τους πολίτες λειτουργία τους.
Έτσι, ενώ αναγνωρίζει ότι στη χώρα μας μόλις το 2,7% του Α.Ε.Π. και το 7% του προϋπολογισμού διαχειρίζεται από την Αυτοδιοίκηση, εντούτοις στο πρόγραμμα σταθερότητας που κατέθεσε προβάλλει την μείωση των Δήμων από 1034 σε 370 των 85 περίπου οργανισμών Β΄ βαθμού σε 13 Περιφέρειες και των 6.000 οργανισμών των Ο.Τ.Α. σε 2.000 (μυστήριο από πού προκύπτει αυτός ο αριθμός) ως ένα από τα βασικά μέτρα για την καταπολέμηση της δημοσιονομικής σπατάλης.
Και βέβαια εδώ δεν πρωτοτυπεί. Πολλές κυβερνήσεις της Ε.Ε. περικόπτουν χρήματα από την Αυτοδιοίκηση εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Αλλά εκεί τουλάχιστον η βάση εκκίνησης είναι πολύ μεγαλύτερη απʼ ότι στη χώρα μας.
Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι σύμφωνα με το επιχειρησιακό πρόγραμμα που έχει καταθέσει η ΚΕΔΚΕ την τετραετία 2011-2015 χρειάζονται τουλάχιστον 4δις. ? επιπλέον πόροι εθνικοί και κοινοτικοί για να έχει ελπίδες σωστής λειτουργίας το νέο εγχείρημα.
Ενώ θεωρείται σωστή ενέργεια η πρόταση για αιρετή περιφέρεια, στο σχέδιο προτείνονται 7 γενικές κρατικές διοικήσεις ως επιβλέπουσες αρχές με σημαντικές αρμοδιότητες και εξουσίες, γεγονός που κρίθηκε σχεδόν από όλους ότι και αποτελεί το μακρύ χέρι του κράτους στην Αυτοδιοίκηση.
Τα επιχειρήματα ότι το Σύνταγμα επιβάλλει αυτή την ενέργεια, είναι πολιτικά και νομικά έωλα.
Είναι ο τομέας όπου η αντίθεσή μας με τον «Καλλικράτη» είναι απόλυτη.
Το σχέδιο προτείνει:
την ενίσχυση των εκτελεστικών οργάνων σε βάρος των συμβουλίων (εκτελεστικές επιτροπές, Δήμαρχος, Περιφερειάρχης)
την πλήρη αντιστοίχηση των τοπικών συμβουλίων με τις κυβερνώσες παρατάξεις (απόλυτο πλειοψηφικό σύστημα, με ενιαίο ψηφοδέλτιο) και βέβαια
την επαναφορά του 50% + 1 στην εκλογή του Δημάρχου, Περιφερειάρχη και των Συμβουλίων.
Εκτίμηση μας είναι ότι επιχειρείται μια πλήρης προσαρμογή της Αυτοδιοίκησης στον τρόπο λειτουργίας του κεντρικού πολιτικού συστήματος και έτσι πιο εύκολα το πέρασμα των επιλογών των δύο κυβερνητικών δυνάμεων σε τοπικό επίπεδο.
Έτσι, αντί η μεταρρύθμιση να δημιουργήσει μια Αυτοδιοίκηση με συμμέτοχο την κοινωνία, τους πολίτες, επιχειρείται δια μέσου του μικρού αριθμού των οργανισμών Τ.Α (13+370), δια μέσου ενός συγκεντρωτικού τρόπου λειτουργίας του, η εξαφάνιση όλων των άλλων πολιτικών αυτοδιοικητικών δυνάμεων και η αναπαραγωγή σε τοπικό επίπεδο των κεντρικών πολιτικών επιλογών.
Είναι τόσο απαξιωμένη στην συνείδηση των πολιτών η λειτουργία του πολιτικού διοικητικού συστήματος και της Αυτοδιοίκησης βέβαια, που η όποια μεταρρύθμιση προβαλλόμενη κατάλληλα επικοινωνιακά, συσπειρώνει την μεγάλη πλειοψηφία του λαού.
Υπάρχει εξάλλου και η θέση ότι ας αξιοποιήσουμε τα θετικά του εγχειρήματος και παλεύουμε στο μέλλον για την διεύρυνση τους.
Η απάντηση στο σημείο αυτό είναι η αποτυχία του Καποδίστρια (ομολογημένη από όλους πλέον) και το φιάσκο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, που λειτουργεί ως θεσμός φάντασμα.
Επομένως θέση μας πρέπει να είναι η προβολή των προτάσεων μας , η άρνηση του «Καλλικράτη» όπως και του αντίστοιχου νομοθετήματος, εφόσον έχει το ίδιο περιεχόμενο, όταν κατατεθεί στη Βουλή και ο αγώνας για την προώθηση μίας ουσιαστικής πολιτικής –διοικητικής μεταρρύθμισης στην κατεύθυνση της δημιουργίας νέος αξιόπιστου, δημοκρατικού, αποτελεσματικού δημόσιου τομέα που θα υποστηρίζει μια ριζικά διαφορετική από την σημερινή οικονομική-κοινωνική ανάπτυξη
Θόδωρος Γκοτσόπουλος
23/02/2010
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS