03/09/2010

Δημοτικά τέλη και δημοτικοί φόροι - άρθρο του Νίκου Γεωργακάκη

•    Υψηλά τέλη , μεγάλες αποκλίσεις

Με αφορμή τις Δημοτικές εκλογές είναι χρήσιμο  να εξετάσουμε   το  σημαντικό  πρόβλημα των οικονομικών πόρων των Δήμων. Η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και ευθυνών από την κεντρική εξουσία προς την Τοπική αυτοδιοίκηση δε συνοδεύτηκε από  αντίστοιχη μεταβίβαση οικονομικών πόρων. Συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι να στραγγαλίζονται οι δημοτικές αρχές στην άσκηση των καθηκόντων τους και να προσπαθούν με αποσπασματικά μέτρα να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα.

Δεν είναι λοιπόν ανεξήγητο που αρκετοί δήμοι ανεβάζουν σημαντικά τα τέλη και τους φόρους προς τους δημότες, που καταφεύγουν σε δανεισμό ή παίρνουν άλλα μέτρα που επιβαρύνουν τους δημότες.

Τρεις πηγές  που αξιοποιούν όλοι σχεδόν οι δήμοι για την άντληση πόρων, είναι η επιβολή  δημοτικών τελών , δημοτικών φόρων και ο δανεισμός. Στα θέματα αυτά θα αναφερθούμε στη συνέχεια.

Όπως μπορεί να δει κανείς από το συγκεντρωτικό πίνακα 1, υπάρχουν από Δήμο σε Δήμο μεγάλες αποκλίσεις τόσο όσο αφορά τα δημοτικά τέλη που πληρώνουν ανά έτος οι Δημότες (κυμαίνονται από 0,84 ?/τμ ως 2,77 ?/τμ) όσο και για τους δημοτικούς φόρους (κυμαίνονται από 0,03 ?/τμ ως 0,72 ?/τμ).

Οι μεγάλες αυτές αποκλίσεις μπορούν να αποδοθούν  και μέσα από ένα συγκεκριμένο στατιστικό μέτρο (συντελεστή μεταβλητότητας) που επειδή είναι πολύ μεγαλύτερος του 10%  αποδεικνύει   μεγάλη ανομοιογένεια των δεδομένων.

Η  μεγάλη αυτή ανομοιογένεια μπορεί να  ερμηνευτεί από  την έλλειψη παντελούς ελέγχου και παρέμβασης από τα αρμόδια Υπουργεία (Ανάπτυξης και Εσωτερικών) στα τέλη και φόρους που επιβάλλουν οι δημοτικές αρχές.

•    Η αποτύπωση της εικόνας  δημοτικών τελών και φόρων.

Στον επισυναπτόμενο πίνακα εμφανίζεται η εικόνα των  δημοτικών τελών και  φόρων σε φθίνουσα σειρά.

Η  καταγραφή αυτή δεν μπορεί να οδηγήσει σε ολοκληρωμένα συμπεράσματα, γιατί είναι γνωστό ότι μία δημοτική αρχή μπορεί  να "παίζει" με διάφορους πόρους και άλλους να συγκρατεί και  άλλους να ανεβάζει.

Άλλοι   πόροι που επιβάλλουν οι δήμαρχοι στους δημότες είναι το τέλος  στα καταστήματα, τέλος καθαριότητας και φωτισμού, ο φόρος ηλεκτροδοτούμενων  χώρων, το ΤΑΠ, το τέλος κοινόχρηστων χώρων κλπ.

Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις ορισμένοι Δήμοι που υφίστανται περιβαλλοντική επιβάρυνση(πχ Λιόσια λόγω χωματερής, Πτολεμαίδα και Μεγαλόπολη λόγω λιγνιτωρυχείου)   μπορεί να εισπράττουν κάποιους ανταποδοτικούς πόρους για την περιβαλλοντική επιβάρυνση που υφίστανται.

Οι δημοτικοί φόροι είναι γενικά αρκετά μικρότεροι από τα δημοτικά τέλη αλλά έχουν και αυτοί την σημασία τους αφού επιβάλλονται σε όλα τα νοικοκυριά. Ο δημοτικός φόρος είναι  κατά μέσο όρο το 1/7 του δημοτικού τέλους.

Ένα πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει αν δει κανείς και το συγκεντρωτικό πίνακα είναι ότι τα τέλη είναι σε γενικές γραμμές ψηλότερα εκεί όπου διαβιούν  πλούσιοι συμπολίτες μας.

Αντίθετα στους δημοτικούς φόρους δεν ισχύει απόλυτα μία τέτοια αντιστοίχιση.

Δηλαδή ενώ για παράδειγμα έχουμε ψηλά δημοτικά τέλη σε Εκάλη, Φιλοθέη, Αγ. Παρασκευή , Πεντέλη στους δήμους αυτούς έχουν επιβληθεί δημοτικοί φόροι κάτω του μέσου όρου.

•    Διαχρονική εξέλιξη τελών και φόρων.

Πέραν όμως των οριζόντιων συγκρίσεων των τελών και φόρων στους  διαφόρους δήμους, πρέπει να εξεταστεί  πως εξελίσσονται τα τέλη και οι φόροι διαχρονικά εντός του   ίδιου δήμου .

Τι μας λέει μία τέτοια εξέταση.

Υπάρχουν δήμοι όπου τα τέλη και οι φόροι αυξάνονται με γοργότερους ρυθμούς από ότι ο τιμάριθμος(δείκτης τιμών καταναλωτή-ΔΤΚ) και άλλοι που οι ανατιμήσεις είναι πολύ πιο συγκρατημένοι.

Συγκεκριμένα  για τους δήμους Αμαρουσίου, Π.Ψυχικού, Φιλοθέης, Βουλιαγμένης, Αθηναίων, Κηφισιάς την τριετία 2003 ως 2005 με αύξηση του τιμαρίθμου περίπου στο 10,2% οι επιβαρύνσεις των δημοτών σε Δημοτικά τέλη και φόρους ήταν αντίστοιχα  26,95%, 4,93%, 5,05%, 3,31 %, 3,48%, 11,25%.

Υπάρχουν Δήμοι όπου τα τέλη συγκρατήθηκαν την τελευταία 4ετία περίπου στα επίπεδα που αυξήθηκε ο τιμάριθμος (πχ Βριλήσσια) όμως τα τέλη είχαν αυξηθεί σημαντικά την προηγούμενη 4ετία και κυρίως  ο δήμος κατέφυγε τα τελευταία χρόνια  σε σημαντικά δάνεια (περίπου 10 εκ. ?)

Όπως έχει γραφεί στον τύπο στη Νίκαια στα 4 τελευταία χρόνια δεν έχει επιβληθεί  αύξηση των τελών.

Έχουμε περιοχές που τα τέλη που επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια είναι κοντά στον τιμάριθμο πχ Αιγάλεω (αύξηση 3% το 2004 και 4% για το 2005) , Βύρωνας (8% συνολικά για τα 2 έτη 2003 και 2004)

Δήμος Πειραιά  αύξηση  4%  για το 2005 κλπ.

 Σε ορισμένους Δήμους  μπορεί τα δημοτικά τέλη να συγκρατούνται αλλά ο Δήμος να επιβάλλει άλλες εισφορές αρκετά ψηλότερες του τιμαρίθμου (10% στον ηλεκτροφωτισμό στο Αιγάλεω, το 2004 και 17% στον ηλεκτροφωτισμό το 2005)

Υπάρχουν όμως και Δήμοι όπου τα τέλη αυξάνονται σημαντικά πχ Δήμος Πετρούπολης αύξηση  19% τη τελευταία 2ετία 2003 και 2004, Δήμος Ρέντη  αύξηση κατά 10% για το 2005 αύξηση 15% για το 2004 και 10%. για το 2003   Την τελευταία εξαετία (1999-2004), μάλιστα, συνολικά τα δημοτικά τέλη στο Δήμο Ρέντη έχουν αυξηθεί κατά 100%.

Στο Δήμο Περιστερίου επιβλήθηκαν αυξήσεις στα Δημοτικά τέλη σπιτιών για το 2003,2004 και 2005 αντίστοιχα 3,8%, 10% και 3,5%.

Στη Θεσσαλονίκη ο Δήμος επέβαλε  αύξηση 5,5% για το 2006 ενώ για τα προηγούμενα έτη οι αυξήσεις ήταν  7% για το 2005, 9% για το 2004,  8,5% για το 2003 και 5,5% για το 2002.Αυξήσεις δηλαδή σε μόνιμη βάση πάνω από τον πληθωρισμό.

•    Ανάγκη συνολικότερης αποτύπωσης της εικόνας.

Τα τέλη που επιβάλλονται στους δημότες πρέπει να τα εξετάζει κάποιος σε σχέση με τον πληθωρισμό της συγκεκριμένης χρονιάς όμως για συνολικότερη εικόνα πρέπει να τα εξετάζει και με τα τέλη που επιβλήθηκαν προηγούμενα έτη .

Για παράδειγμα στην Αθήνα τα τέλη μεταξύ 2003 και 2005 αυξήθηκαν 3,5% (πολύ μικρή αύξηση ) όμως όπως έχει γραφεί  στον τύπο  από το 1995 μέχρι και το 2005, τα τέλη στις κατοικίες αυξήθηκαν κατά 105,55% (από 0,72 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, διαμορφώθηκαν στα 1,48 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο), ενώ στα καταστήματα 113,58% (από 2,65 σε 5,66 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο).

•    Δανεισμός.

Ορισμένοι Δήμαρχοι φαίνεται να μην επιβαρύνουν άμεσα τους Δημότες με αύξηση των τιμολογίων, όμως τους επιβαρύνουν με δάνεια και  οι  Δημότες αργά ή γρήγορα θα κληθούν να συμμετάσχουν στην αποπληρωμή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Δήμαρχος Βριλησσίων που συγκράτησε τα τιμολόγια την τετραετία της διοίκησης του, όμως στο ίδιο διάστημα έχει επιβαρύνει τα οικονομικά του Δήμου λόγω δανείων ύψους 10 εκατ ? τα 3,5 χρόνια διοίκησης του έως σήμερα.

Επίσης στο Αιγάλεω όπως είχε καταγραφεί στον τύπο πριν περίπου 1 χρόνο,  η διοίκηση του Δήμου επιβάρυνε τον  αιγαλιώτικο λαό με δανεισμό ύψους 3 δισ. δραχμών.

•    Συμπεράσματα-προτάσεις.

Με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, υπάρχουν Δήμοι που συγκρατούν τα δημοτικά τέλη και φόρους κάτω από την αντίστοιχη αύξηση του τιμαρίθμου(ΔΤΚ) όμως υπάρχουν και Δήμοι που ανεβάζουν σημαντικά  τα δημοτικά τέλη και φόρους και αυτοί είναι οι περισσότεροι.

Η άμεση και έμμεση φορολόγηση των δημοτών δεν γίνεται μόνο μέσα από τους δημοτικούς φόρους και τα δημοτικά τέλη. Οι πόροι όμως αυτοί έχουν ιδιαίτερη σημασία διότι επιβάλλονται σε όλους τους δημότες.

Το υψηλό τέλος που έχει επιβάλλει ο Δήμαρχος Αμαρουσίου κ. Τζανίκος στους Δημότες διαψεύδει το μύθο του πιο πετυχημένου Δημάρχου που χρόνια τώρα προβάλλει το ΠΑΣΟΚ. Είναι εύκολος ο δρόμος να κάνεις περισσότερα έργα για τους δημότες μέσα από την υπερβολική επιβάρυνση των δημοτών. Όμως αυτό δεν μπορεί να εγγραφεί σαν επιτυχία.

Η Κυβέρνηση δεν ασκεί ουσιαστικό έλεγχο και εποπτεία στην τιμολογιακή πολιτική των Δήμων και αυτό αποδείχνεται και από τις  σημαντικές αποκλίσεις δημοτικών τελών και φόρων από τις μέσες τιμές αλλά και από το γεγονός των υπερβολικών αυξήσεων που υπερβαίνουν τον ΔΤΚ σε αρκετούς δήμους

Η Κυβέρνηση υποχρεούται μέσω των αρμόδιων υπουργείων (υπ. Εσωτερικών και υπ. Ανάπτυξης) να ελέγχει την τιμολογιακή πολιτική των Δήμων ώστε  να μην επιβαρύνονται σημαντικά οι δημότες . Οι διαστάσεις που έχει πάρει η ακρίβεια στη χώρα μας είναι τόσο μεγάλη  που δεν είναι δυνατόν να επιβαρύνεται και με άλλα τέλη  ο δημότης.

Καθήκον της πρέπει να είναι η συγκράτηση  των τελών κάτω του πληθωρισμού. Ιδιαίτερα για τους δήμους με υψηλά τέλη θα μπορούσε τα τέλη όχι απλά να συγκρατηθούν αλλά να μείνουν στάσιμα για τα επόμενα χρόνια.

Επίσης πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος ικανοποίησης  ομάδων  που πλήττονται  όπως άνεργοι μακράς διαρκείας,  άποροι, δημότες με πολύ μικρά εισοδήματα κλπ με ειδικά μέτρα .

*μέλος του Τμήματος Οικονομικής πολιτικής.

25/5/2006