Στις διαπιστώσεις του εισηγητή του ΟΗΕ που επισκέφθηκε τις ελληνικές φυλακές, σε προσωπικά βιώματα από δικές της επισκέψεις σε σωφρονιστικά ιδρύματα, στην ελληνική νομοθεσία για τις ποινές σε ανηλίκους σε αλλά και στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει, αναφέρθηκε την Κυριακή η βουλευτής Λάρισας του ΣΥΡΙΖΑ Ηρώ Διώτη, σε ημερίδα που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της διήμερης δράσης για τις φυλακές από την Κίνηση Βόλου του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, στο Βόλο.
Μεταξύ άλλων, η βουλευτής στην ομιλία της τόνισε:
«Είναι σαφές ότι για την ελληνική πολιτεία οι φυλακισμένοι δεν είναι άνθρωποι. Τους στερούν, έξω από κάθε έννοια ανθρωπισμού και δικαίου, και την αξιοπρέπεια τους. Τα προβλήματα πρέπει να δημοσιοποιηθούν με όλους τους τρόπους και να απευθυνθούμε στην κοινωνία μιλώντας για τις συνθήκες κράτησης, που μας προσβάλλουν ως χώρα, για το άβατο των φυλακών, για την έλλειψη προγραμμάτων επανένταξης, για τα δικαιώματα των κρατουμένων που καταπατούνται συστηματικά, για το απαράδεκτο καθεστώς που φυλακίζει τοξικοεξαρτημένους ακόμα κι αν βρίσκονται στην επανένταξη, για τις φυλακές ανηλίκων».
«Το αμερικανοτραφές δόγμα της “μηδενικής ανοχής” οδηγεί σε βάρβαρες καταστάσεις για βάρβαρες κοινωνίες, με υπερτροφικό ποινικό κράτος και χιλιάδες ανθρώπους στις φυλακές ακόμη και για ασήμαντες αφορμές. […] Στη βουλή κατά τη διάρκεια της συζήτησης του ν/σ είχαμε καταθέσει με τη ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, τροπολογία με την οποία ζητούσαμε να μην επιβάλλεται το μέτρο της διοικητικής κράτησης σε ανήλικους αλλοδαπούς. Φυσικά και αυτή και οι υπόλοιπες τροπολογίες που καταθέσαμε δεν υπερψηφίστηκαν, αν και απαντούσαν σε ώριμα αιτήματα των κρατουμένων».
Η βουλευτής έκανε ειδική αναφορά στην εμπειρία της από τις επισκέψεις της στο Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων και στις φυλακές ανηλίκων του Βόλου σημειώνοντας ότι «η πολιτεία δεν παρέχει ούτε χρήματα, ούτε επιστήμονες, ούτε κοινωνικούς λειτουργούς ούτε γιατρούς που να επαρκούν για την φροντίδα των παιδιών. Είναι απλώς μια αποθήκη ανθρώπων». Καταλήγοντας, ανέφερε συμπερασματικά: «Ζητούμενο πλέον είναι να σπάσει στην κοινωνία η εκκωφαντική σιωπή γύρω από τις φυλακές. Έτσι ίσως κάποια στιγμή προχωρήσουμε και στην ουσία, δηλαδή την αντιμετώπιση των ευρύτερων κοινωνικών αιτίων της νεανικής παραβατικότητας, που σχετίζονται με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις διακρίσεις. Είναι σημαντικό να αντισταθούμε στον αυταρχισμό και την καταστολή, που οδηγεί στην περαιτέρω ποινικοποίηση των συμπεριφορών των ανηλίκων».
Το πλήρες κείμενο της ομιλίας είναι το ακόλουθο:
Θα ήθελα να ξεκινήσω την ομιλία μου με το πώς βίωσα ως ένας άνθρωπος χωρίς καμία θεσμική ιδιότητα τις πρώτες μου εμπειρίες με τις φυλακές. Η πρώτη μου φορά ήταν πριν 12 χρόνια στο ΙΑΑΒ εδώ στο Βόλο (και ας λέγεται ότι είναι Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων) με ένα πολύ αγαπημένο μου συγγενικό πρόσωπο. Κατηγορούνταν ως ανήλικος για χρήση και κατοχή ναρκωτικών, ένα παιδί 16 χρόνων, κι ο εισαγγελέας ανηλίκων εισηγήθηκε τον εγκλεισμό του στο ίδρυμα αυτό μέχρι να γίνει η δίκη του και να αποφευχθεί ο εγκλεισμός του σε φυλακές ανηλίκων. Σε ένα ίδρυμα με παιδιά 8,9, 10 ετών παιδιά εγκαταλελειμμένα από τις οικογένειές τους, παιδιά από οικογένειες προβληματικές, παιδιά με παραβατική συμπεριφορά, παιδιά τσιγγάνων, όλα μαζί κλεισμένα σε ένα κτήριο γεμάτο υγρασία στους τοίχους και κάγκελα στα παράθυρα. Και πριν λίγους μήνες σε μια επίσκεψη μας με τον Τάσο τον Κουράκη στο ίδρυμα ήταν σαν να μην είχε περάσει μια μέρα από τότε. Η ίδια υγρασία, τα ίδια κάγκελα, τα ίδια στενά δωμάτια που θέλουν να τα λεν εργαστήρια δημιουργίας χωρίς υποδομές, χωρίς ενδιαφέρον για τα παιδιά αυτά από την πολιτεία, χωρίς εν τέλει κανένα σχέδιο για το πώς η ίδια θα αντιμετωπίζει όλα αυτά τα παιδιά, που το καθένα έχει ένα ξέχωρο και διαφορετικό πρόβλημα.
Η δεύτερη εμπειρία μου, ήταν το Νοέμβρη του 2008, ένα μήνα πριν τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, την περίοδο που γινόντουσαν οι εξεγέρσεις στις φυλακές για τις συνθήκες κράτησης. Στην πορεία της πρωτοβουλίας συμπαράστασης για τα δικαιώματα των κρατουμένων προς τις φυλακές της Λάρισας, για πρώτη φορά είδα την αγωνία, την οργή, την απόγνωση των κρατουμένων, την καταστολή από την πλευρά της αστυνομίας και την αδιαφορία ενός κράτους που θέλει να λέγεται στοιχειωδώς πολιτισμένο για τα δικαιώματα των ανθρώπων αυτών.
Ξεκινώντας με ένα σύντομο σχόλιο σχετικά με την κατάσταση γενικά στις ελληνικές φυλακές, να πω, πως πέρα από τις συνεχείς προσπάθειες δημοσιοποίησης αυτής της κατάστασης από την αριστερά αλλά και από άλλους κινηματικούς χώρους και Πρωτοβουλίες, όπως η Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, που έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, μπορεί κανείς απλώς να διαβάσει την προχτεσινή έκθεση του εισηγητή του ΟΗΕ, που επισκέφτηκε τις ελληνικές φυλακές. Τι διαπίστωσε; Διαπίστωσε, υπερπληθυσμό, απαράδεκτες συνθήκες για έλληνες και ελληνίδες και φυσικά ακόμα χειρότερες για τους μετανάστες. Έκανε ειδική αναφορά στις φυλακές Κορυδαλλού λέγοντας ότι « Οι φυλακισμένοι ήταν πολύ ανήσυχοι και εμφάνιζαν έντονο εκνευρισμό, τόσο στις αντρικές όσο και στις γυναικείες φυλακές. Στις πτέρυγες υπήρχε υπερπληθυσμός και οι συνθήκες υγιεινής ήταν κακές, με εκατοντάδες κατσαρίδες και ζωύφια κάτω από στρώματα. Με ανησυχεί, είπε, το γεγονός ότι οι κρατούμενοι αναγκάζονται να αγοράζουν σχεδόν τα πάντα, ενώ δεν τους παρέχεται επαρκής τροφή και προϊόντα προσωπικής υγιεινής. Συνάντησα κρατουμένους οι οποίοι ήταν υπόδικοι και κρατούνταν για έως και 18 μήνες, οι οποίοι, όπως και πολλοί άλλοι, εξέφρασαν μία έντονη εντύπωση αυθαιρεσίας. Το ποσοστό υποδίκων είναι πολύ υψηλό, ανερχόμενο σε 41% σε εθνικό επίπεδο. Υπήρχε επίσης έλλειψη ουσιαστικών ευκαιριών για εκπαίδευση, εργασία και ψυχαγωγία. Στον τομέα όπου κρατούνται ομοφυλόφιλοι και διαφυλικά άτομα, οι κρατούμενοι δεν έχουν πρόσβαση στην αυλή εδώ και δύο χρόνια και συνεπώς παραμένουν μέσα σε βρώμικα κελιά και σε έναν διάδρομο, μονίμως σε απαράδεκτες συνθήκες.»
Είναι σαφές ότι για την ελληνική πολιτεία οι φυλακισμένοι δεν είναι άνθρωποι. Δεν έχουν στερηθεί μόνο την ελευθερία τους, όπως επιβάλλει ο νόμος, αλλά τους στερούν, έξω από κάθε έννοια ανθρωπισμού και δικαίου, και την αξιοπρέπεια τους.
Τα προβλήματα που σε πολλούς και πολλές από μας είναι γνωστά πρέπει να δημοσιοποιηθούν με όλους τους τρόπους και να απευθυνθούμε στην κοινωνία μιλώντας για τις συνθήκες κράτησης, που μας προσβάλλουν ως χώρα, για το άβατο των φυλακών, για την έλλειψη προγραμμάτων επανένταξης, για τα δικαιώματα των κρατουμένων που καταπατούνται συστηματικά, για το απαράδεκτο καθεστώς που φυλακίζει τοξικοεξαρτημένους ακόμα κι αν βρίσκονται στην επανένταξη, για τις φυλακές ανηλίκων.
Για τους ανήλικους, και στη βουλή, ως ΣΥΡΙΖΑ, όταν συζητιόταν το νομοσχέδιο, είχαμε πει πως για μας είναι αδιανόητο να υπάρχουν φυλακές ανηλίκων. Πως το αμερικανοτραφές δόγμα της «μηδενικής ανοχής» οδηγεί σε βάρβαρες καταστάσεις για βάρβαρες κοινωνίες. Οδηγεί σε κοινωνίες με υπερτροφικό ποινικό κράτος και χιλιάδες ανθρώπους στις φυλακές ακόμα και για ψύλου πήδημα.
Πως, η κράτηση ανήλικων χωρίς δικαστική απόφαση, όπως φαντάζομαι είπε χτες και ο Βασίλης ο Παπαστεργίου, αποτελεί σημαντική απόκλιση από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 37 εδ. Βʼ της Σύμβασης «… η σύλληψη, κράτηση ή φυλάκιση ενός παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να μην αποτελεί παρά ένα έσχατο μέτρο και να είναι της μικρότερης δυνατής χρονικής διάρκειας». Για τους μετανάστες, η κράτησή τους είναι προφανές ότι είναι το εύκολο μέτρο, για μια πολιτεία που ξέρει μόνο να καταστέλλει. Και προφανώς θα έπρεπε, αυτή η ελληνική πολιτεία να λαμβάνει όλα τα αναγκαία εναλλακτικά μέτρα προς αποφυγή της κράτησης του ανηλίκου.
Στη βουλή μάλιστα κατά τη διάρκεια της συζήτησης του ν/σ είχαμε καταθέσει με τη κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, τροπολογία στο άρθρο 3, που ζητούσαμε να μην επιβάλλεται το μέτρο της διοικητικής κράτησης σε ανήλικους αλλοδαπούς. Φυσικά και αυτή και οι υπόλοιπες τροπολογίες που καταθέσαμε δεν υπερψηφίστηκαν, αν και απαντούσαν σε ώριμα αιτήματα των κρατουμένων.
Όσο για το Βόλο, η δική μου εμπειρία, όταν πήγαμε μαζί με την Πρωτοβουλία, στις φυλακές ανηλίκων του Βόλου, ήταν σοκαριστική και την μετέφερα και στην βουλή όταν μου δόθηκε η ευκαιρία. Οι ανήλικοι κρατούμενοι φώναζαν «ανοίξτε τα κελιά να μπούνε τα παιδιά» εκφράζοντας την αγωνία τους να δουν τους ανθρώπους που ήταν απέξω για να τους συμπαρασταθούν. Τα παιδιά αυτά ζουν συνθήκες κράτησης πέρα από κάθε φαντασία. Παιδιά 15, 16, 17 χρονών, για 27 ολόκληρες ώρες συνεχόμενες, είναι κλεισμένα μέσα στα κελιά και τους θαλάμους. Δεν συμβαίνει πουθενά αυτό, ούτε σε φυλακή ενηλίκων. Αναπόφευκτο να καλλιεργείται θυμός και απελπισία. Όταν βγαίνουν λοιπόν, στον προαύλιο χώρο μετά από 27 ώρες δεν υπάρχει τίποτα, απολύτως τίποτα άλλο, εκτός από τσιμέντο. Ούτε παγκάκι, ούτε καρέκλα, ούτε σκαμπό, ούτε βράχος, ούτε πέτρα να καθίσουν. Και αν συγκρίνουμε τη φυλακή του Βόλου των ανηλίκων με τις χειρότερες φυλακές των ενηλίκων, οι φυλακές ανηλίκων του Βόλου είναι χειρότερες. Η πολιτεία δεν παρέχει απολύτως τίποτα, ούτε χρήματα, ούτε επιστήμονες, ούτε κοινωνικούς λειτουργούς ούτε γιατρούς που να επαρκούν για την φροντίδα των παιδιών. Είναι απλώς μια αποθήκη ανθρώπων, παιδιών συγκεκριμένα.
Στην Κασσαβέτεια, πριν την ψήφιση του νόμου, δύο αδέλφια, 13 και 15 χρονών βρίσκονταν φυλακισμένα. Απʼ όσο γνωρίζω ο δεκατριάχρονος που επικοινωνούσε με την «Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων», δήλωνε πως θέλει να αυτοκτονήσει. Και τα τελευταία γεγονότα με τις συνεχείς απόπειρες αυτοκτονίας ξεσκεπάζουν με τον πιο τραγικό τρόπο μια ζοφερή κατάσταση, που γίνεται ακόμα πιο ζοφερή και κατεπείγουσα ως προς το τι θα κάνουμε, διότι πρόκειται και για ανήλικους ή πολύ νεαρά άτομα, που έχουν ξεπεράσει το όριο της απελπισίας, λόγω και συνθηκών κράτησης, καταστολής και αυθαιρεσίας.
Αν δούμε ολόκληρη την εικόνα πιστεύω πως πρόκειται για την ποινικοποίηση της φτώχιας, την εγκληματοποίηση της φτώχιας, την εξάντληση κάθε αυστηρότητας σε ανήλικους- και στους ενήλικους φυσικά-, κυρίως αν είναι φτωχοί, μετανάστες, άνεργοι. Είναι η δικαίωση όλων αυτών που κραυγάζουν για λιγότερο κράτος στην κοινωνία και την οικονομία αλλά περισσότερο ποινικό κράτος.
Τώρα, συγκεκριμένα για το ΙΑΑΒ και την Κασσαβέτεια καταθέσαμε στη βουλή, 2 ερωτήσεις. Μια για το ΙΑΑΒ ως προς τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών, τη συμπεριφορά του προσωπικού και άλλα ζητήματα που μας καταγγέλθηκαν και που κάνουν το Ίδρυμα Αγωγής να μοιάζει με φυλακή και μια για την Κασσαβέτεια και συγκεκριμένους αρχιφύλακες, που επίσης μας καταγγέλθηκε, πως είχαν ανάρμοστη συμπεριφορά και πειθαρχικά παραπτώματα τα οποία υπέκρυψαν στις αιτήσεις τους.
Το Υπουργείο απάντησε και στις 2 περιπτώσεις ότι όλα βαίνουν καλώς και ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στο ΙΑΑΒ, αλλά ούτε και στην Κασσαβέτεια με τους συγκεκριμένους ανθρώπους, στον φάκελο των οποίων δεν υπάρχουν παραπτώματα. Οι απαντήσεις δεν ήταν έκπληξη βεβαίως, και τονίζουν άλλη μια φορά ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμιά πρόθεση να προβεί σε επί της ουσίας ενέργειες βελτίωσης των συνθηκών για τους ανηλίκους σε ιδρύματα και φυλακές, αντιθέτως απαντάει υποστηρίζοντας ακριβώς την άποψη των ιδρυμάτων για τα θέματα που ερωτάται. Βεβαίως για την Κασσαβέτεια μας ενημέρωσαν μέσω της συγκεκριμένης απάντησης ότι έχει δοθεί εντολή για ΕΔΕ για τυχόν τέλεση πράξεων από υπαλλήλους, που να επισύρουν πειθαρχικές κυρώσεις.
Κατά τη γνώμη μου τίποτε δεν πρόκειται δραστικά να αλλάξει στην κατάσταση των φυλακών ανηλίκων και πραγματικά το μόνο αίτημα μπορεί να είναι η κατάργηση αυτών των φυλακών. Όπως ακριβώς λέει η καμπάνια: «Κανένα παιδί σε κελί». Βεβαίως στα πλαίσια του βουλευτικού έργου και του κοινοβουλευτικού ελέγχου έχει μια σημασία να συνεχίσουμε να πιέζουμε και για την υπάρχουσα κατάσταση στις φυλακές ανηλίκων και στην Κασσαβέτεια και για το νόμο που υποτίθεται θα βοηθούσε πολλούς ανήλικους να αποφυλακιστούν. Ακόμα δεν έχουμε στοιχεία και σκοπεύουμε να θέσουμε το ερώτημα προς του Υπουργείο τι απέδωσε ο νόμος και πόσοι βγήκαν από τις φυλακές ανηλίκων. Επίσης θα ξαναβάλουμε το ζήτημα ότι οι φυλακές παραμένουν χωρίς προγράμματα και εναλλακτικές θητείες.
Τελειώνοντας να πω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες όπως αυτό το τριήμερο αλλά και άλλα αντίστοιχα που γίνονται κατά καιρούς, από συλλογικότητες και κινήματα είναι η μόνη εγγύηση δημοσιοποίησης του θέματος, ως πρώτο βήμα. Να σπάσει δηλαδή αυτή η εκκωφαντική σιωπή γύρω από τις φυλακές στην κοινωνία, και να σπάσει και το άβατο. Έτσι ίσως κάποια στιγμή προχωρήσουμε και στο πιο ουσιαστικό, δηλαδή την αντιμετώπιση των ευρύτερων κοινωνικών αιτίων της νεανικής παραβατικότητας, που σχετίζονται με τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις διακρίσεις. Και είναι επίσης σημαντικό να αντισταθούμε, ως κοινωνία, στον αυταρχισμό και την καταστολή, που οδηγεί στην περαιτέρω ποινικοποίηση των συμπεριφορών των ανηλίκων.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS