(O νόμος 3852/2010 δίνει την δυνατότητα στις περιφέρειες να διατηρήσουν τις αναπτυξιακές εταιρείες που συμμετείχαν οι καταργούμενες Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, και προβλέπει την λειτουργία ενός και μοναδικού Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου ως εταιρείας που μπορεί να χρησιμοποιεί η Περιφερειακή Διοίκηση για τις αναπτυξιακές της ανάγκες. Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας η πλειοψηφία δεν έχασε καιρό και στη μία και μοναδική συνεδρίαση εντός του διμήνου που πραγματοποίησε με ιδιαίτερη σπουδή 6 στα 25 θέματα της συνεδρίασης αφορούσαν θέματα των αναπτυξιακών εταιρειών με αιχμή τον ορισμό εκπροσώπων της Περιφέρειας στα Διοικητικά όργανα των εταιρειών, και την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης της Περιφέρειας με μια εξ αυτών ύψους 498.000 ευρώ για την καταπολέμηση των κουνουπιών στην Φθιώτιδα. Το παρόν άρθρο στηρίζετε στην βάση της τοποθέτησης της παράταξης μας στην εν λόγω συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου)
Πριν 20 χρόνια οι φορείς της Αυτοδιοίκησης για να ξεπεράσουν υπαρκτές χρονικές, γραφειοκρατικές δυσκολίες στην υλοποίηση του έργου τους, αργότερα για να αξιοποιήσουν τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα, και στο τέλος για διευθέτηση τοπικής πελατειακής διαμεσολάβησης, δημιουργούσαν σωρηδόν δημοτικές επιχειρήσεις και αναπτυξιακές εταιρείες. Στην Στερεά Ελλάδα σύμφωνα με παλιότερη μελέτη, υπολογίζονται περί τα 82 αναπτυξιακά σχήματα της αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ Βαθμού (30 στην Βοιωτία, 27 στην Εύβοια, 5 στην Ευρυτανία, 21 στην Φθιώτιδα, και 13 στην Φωκίδα).
Τα σχήματα των ΑΝΕΤ-με εξαίρεση την πρώτη φάση των Εταιρειών Αγροτικής Ανάπτυξης (εφαρμογή προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης) αποτέλεσαν κατά βάση φορείς διαχείρισης προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων και τίποτα περισσότερο. Τις περισσότερες φορές λειτούργησαν με τεράστιο κόστος αναντίστοιχο του αποτελέσματος, με αμφίβολες υπηρεσίες, και εξελίχτηκαν σε χώρους διαπλοκής και αναδιανομής του δημοσίου χρήματος σε τοπικό επίπεδο. Μέχρι σήμερα δεν έχει μελετηθεί και αξιολογηθεί η επάρκεια, οι δυνατότητες και η λειτουργικότητα τους. Ελάχιστα αναπτυξιακά σχήματα διαθέτουν τις στοιχειώδεις πιστοποιήσεις ώστε να νομιμοποιούνται ως πάροχοι υπηρεσιών και ακόμη λιγώτερα έχουν αναπτύξει αντίληψη περιφερειακής ανάπτυξης.
Δυστυχώς και η αναπτυξιακή πολιτική στην περιφέρεια (και στην χώρα) νοείται η διαχείριση των ΠΕΠ και του ΕΣΠΑ. Σε τέσσερις προγραμματικές περιόδους ΠΑΣΟΚ και ΝΔ φρόντισαν να αντικαταστήσουν τις αναπτυξιακές διαρθρωτικές πολιτικές με την διαχείριση των «πακέτων». Ήδη το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων συρρικνώνεται. Αντιστοίχως τα ποσοστά των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων βαίνουν μειούμενα, και σε ορισμένες περιοχές ουσιαστικά καταργούνται. Κατά συνέπεια η ζήτηση παροχής υπηρεσιών από τους τοπικούς φορείς, καθίσταται ολοένα και περισσότερο εσωτερική τους υπόθεση και η προσφυγή σε εξωτερική - εξειδικευμένη κατά βάση - υπηρεσία θα είναι περισσή. Ως εκ τούτου το μέλλον των Αναπτυξιακών Σχημάτων καθίσταται αβέβαιο. Μπορεί πρόσκαιρα να ικανοποιούν τις βουλήσεις των τοπικών πολιτευτών ωστόσο δεν θα μπορούν να ικανοποιούν το αναπτυξιακό γίγνεσθαι στην περιφέρεια.
Σήμερα δεν αρκεί η συζήτηση απλά για τον ορισμό εκπροσώπων στις Αναπτυξιακές Εταιρείες, όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα στα Περιφερειακά Συμβούλια χωρίς να συζητώνται οι δυνατότητες και η χρησιμότητα αυτών....Χωρίς να γνωρίζουν τα αιρετά όργανα, τι είναι, ποιες είναι, ποιο είναι το έργο τους, τι κάνουν, ποιο είναι το προσωπικό τους και ποια η τεχνογνωσία που έχουν αναπτύξει. Ποια είναι η συμβολή τους μέχρι σήμερα στον αναπτυξιακό προγραμματισμό της περιφέρειας... Από πού τεκμηριώνεται η σκοπιμότητα της ύπαρξής τους...Εκτός και αρκεί η συζήτηση για αναθέσεις σε αυτές ποσών εκατομμυρίων ευρώ χωρίς να έχουμε καν αποτιμήσει την ποιότητα και το εύρος των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.
Η συζήτηση επί οργανωτικών θεμάτων των Αναπτυξιακών Εταιρειών της αυτοδιοίκησης χωρίς αναφορά στην λειτουργία και την ύπαρξή τους, αποδεικνύει πως οι πλειοψηφίες του περιφερειακών συμβουλίων στην δικομματική τους εκδοχή ή έχουν καταλάβει περιοριστικά το ρόλο τους, όσον αφορά το εύρος και την βαθύτερη ουσία της περιφερειακής συγκρότησης του κράτους ή έχουν εγκλωβιστεί σε απλές λογικές διευθέτησης και διαχείρισης, ή τελικά επιλέγουν συνειδητά να συνεχίσουν την αμαρτωλή πεπατημένη του στησίματος «ημετέρων μαγαζιών» μέσω των οποίων θα πραγματοποιούν τις «δουλειές» τους. Γι΄ αυτό και παρατηρείται συναίνεση.
Δυστυχώς μάλλον για την τρίτη πολιτική επιλογή πρόκειται. Έτσι όμως βαφτίζοντας αναπτυξιακούς διάφορους φορείς διαχείρισης και λογιστικής τακτοποίησης, το Περιφερειακό Συμβούλιο καθίσταται «κιβώτιο» και «χοάνη» διεκπεραίωσης υποθέσεων και αιτημάτων των «πολιτευτών» συντηρώντας το τοπικό πολιτικό σύστημα διαμεσολάβησης.
Η πρότασή μας, ως παράταξη που εκπροσωπεί τον χώρο ανανεωτικής ριζοσπαστικής αριστεράς με παράδοση στην αυτοδιοικητική πολιτική είναι σαφής : Υπάρχει ανάγκη εκπόνησης περιφερειακού προγράμματος μακράς πνοής με ορίζοντα δεκαετίας. Αυτή είναι η ουσία της περιφερειακής πολιτικής και του περιφερειακού προγραμματισμού....Που είμαστε, που θέλουμε να πάμε, πώς θα πάμε..... Γι΄ αυτό και χρειαζόμαστε εργαλεία και δομές για τον σχεδιασμό της περιφερειακής πολιτικής, αναπτυξιακά σχήματα υποστήριξης και διαχείρισης. Χρειαζόμαστε φορείς αναπτυξιακούς…Να ενσωματώνουν και να παράγουν τεχνογνωσία…Να παράγουν αναπτυξιακή πολιτική ως εργαστήρια σκέψης, δίπλα στο αιρετά όργανα. Να τεκμηριώνουν την αναπτυξιακή στρατηγική και όχι απλώς να διαχειρίζονται προγράμματα κάνοντας τον λογιστή ή διαχειριζόμενοι αυτά να νομίζουν πως κάνουν αναπτυξιακή πολιτική.
Στην χώρα μας υπάρχει έλλειψη εμπειρίας περιφερειακής πολιτικής και περιφερειακού προγραμματισμού. Από την πλευρά μας αντλούμε εμπειρίες από ευρωπαϊκές χώρες που έχουν αναπτύξει εμπειρία (Γαλλία, Ιταλία κ.λ.π.). Γι΄ αυτό στο ξεκίνημα του θεσμού της περιφερειακής αυτοδιοίκησης, μιλάμε για την δημιουργία ενός Κέντρου για την Περιφερειακή Πολιτική και Ανάπτυξη (ΚΕΠΠΑ) υπό την αιγίδα της περιφέρειας, όπου θα συγκεντρωθούν επιστημονικά στελέχη για την τεκμηρίωση των πολιτικών στόχων, οι επιστημονικοί φορείς, οι τοπικοί συλλογικοί φορείς, (Πανεπιστήμιο, Επιμελητήρια, επιστημονικοί φορείς κ.λ.π.). Όχι ως συρραφή φορέων τοπικού-χωρικού επιπέδου αλλά ως εργαστήρι μεθοδολογίας, εκπόνησης και εφαρμογής αναπτυξιακής πολιτικής.
Πριν δύο χρόνια η ΝΔ επιχείρησε να θεσμοθετήσει τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς (ΑΟΠ) σε κάθε Περιφέρεια. Η σκέψη ήταν αρκετά προωθημένη. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ οπισθοχωρεί από τις αρχές του Δημοκρατικού Προγραμματισμού που εισήγαγε δειλά-δειλά στην δεκαετία του 80-90 και περιορίζεται σε διευθετήσεις και μερεμέτια σχημάτων που δεν έχουν προοπτική και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καιρών. Οι αντιλήψεις αυτές είναι εκτός τόπου και χρόνου, διότι σε συνθήκες δημοσιονομικής προσαρμογής και με διαχειριστική λογική, οι τοπικοί παράγοντες σε λίγο δεν θα έχουν τι να μοιράσουν, τι να διορίσουν, τι να διαχειριστούν.
Η λογική του να «μερεμετίσουμε» τις υφιστάμενες αναπτυξιακές εταιρείες με τα προβλήματα που έχουν και με το προσωπικό που κληρονομούν στις Περιφέρειες αποτελεί προοπτική οπισθοδρόμησης.
Η εισαγωγή του θέματος με μια συνολική εισήγηση στο περιφερειακό συμβούλιο με την κατάθεση σαφούς εικόνας των σχημάτων που εμπλέκεται η περιφέρεια (ποσοστά, μετοχές, εκπροσωπήσεις, κ.λ.π.), συνδυασμένη με την συζήτηση για την αναπτυξιακή προοπτική και τον σχεδιασμό, είναι η λύση.
Τότε η πρόταση του χώρου μας, για την δημιουργία ενός Κέντρου για την Περιφερειακή Πολιτική και Ανάπτυξη σε κάθε Περιφέρεια, που μπορεί να προκύψει και από διαδικασίες συνένωσης των υπαρχόντων σχημάτων αναπτυξιακών εταιρειών, θα παρουσιαστεί πολύ συγκεκριμένα.
NIKOΣ ΣΤΟΥΠΗΣ, Περιφερειακός Σύμβουλος – Επικεφαλής της Ριζοσπαστικής και Οικολογικής Συνεργασίας για την Στερεά Ελλάδα
ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΣ, Υπεύθυνος του Προγράμματος και μέλος της γραμματείας της Παράταξης.