Μέχρι και τα μέσα του ʼ70 η ανεργία κυμαίνονταν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, της τάξης του 4-5%. Την τελευταία όμως τριακονταετία βρίσκεται μόνιμα σε υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας σταθερά το 7-8%.
Μάλιστα, την δεκαετία 1996-2005, που χαρακτηρίστηκε από υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης , η ανεργία κινήθηκε στα υψηλότερα επίπεδα της μεταπολιτευτικής περιόδου, της τάξης του 10-12% του εργατικού δυναμικού.
Η διατήρηση αυτών των υψηλών ποσοστών ανεργίας οφείλεται κυρίως στην ένταση των ρυθμών ιδιοποίησης από το κεφάλαιο του επιπλέον παραγόμενου πλούτου εξ αιτίας της σημαντικής αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας.
Το γεγονός λοιπόν «συνύπαρξης» υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και υψηλών ποσοστών ανεργίας επιβεβαιώνει την θέση της Αριστεράς, ότι η οικονομική ανάπτυξη και μεγέθυνση δεν είναι α-ταξική κατηγορία, δεν παράγει αφʼ εαυτής θετικά αποτελέσματα και για το κεφάλαιο και για την εργασία.
Εκρηκτικές διαστάσεις προσλαμβάνει η ανεργία στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, ενώ η υφεσιακή πολιτική του Μνημονίου, η πολιτική δηλαδή της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, την εκτινάσσει σε πρωτόγνωρα ύψη!
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής τον Αύγουστο 2010 η ανεργία υπολογίζεται στο 12,2% (613.108 άνεργοι), τον Σεπτέμβριο 2010 στο 12,6% (627.715 άνεργοι), τον Οκτώβριο 2010 στο 13,5% (684.000 άνεργοι) και τον Φεβρουάριο 2011 στο 15,9% (787.229 άνεργοι)!
Οι προβλέψεις του Προϋπολογισμού 2011 που εκτιμούσαν την ανεργία στο 14,5% το 2011 και 15% το 2012.
Όπως αντιλαμβάνεστε οι προβλέψεις αυτές έχουν ʽʽπέσει έξωʼʼ και εκθέτουν την κυβέρνηση και τους ειδικούς της!
Η πραγματική όμως ανεργία, τα πραγματικά ποσοστά της, είναι κατά πολύ υψηλότερη αυτής που ανακοινώνει η στατιστική υπηρεσία, για λόγους που όλοι ξέρουμε και αντιλαμβανόμαστε.
Είναι επίσης γεγονός ότι η πραγματική ανεργία συνειδητά και πολιτικά υποεκτιμάται από τις κυβερνήσεις και τις υπηρεσίες τους, όχι μόνον της Ελλάδας, αλλά και της Ε.Ε. και των υπόλοιπων κρατών.
Ο ορισμός του απασχολούμενου ( «…άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω τα οποία την εβδομάδα αναφοράς είτε εργάστηκαν έστω και μία ώρα με σκοπό την αμοιβή ή το κέρδος, είτε εργάστηκαν στην οικογενειακή επιχείρηση, είτε δεν εργάστηκαν αλλά είχαν μια εργασία ή επιχείρηση από την οποία απουσίαζαν προσωρινά» ), αλλά και η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί η ΕΣΥΕ, όπως και EUROSTAT, για την πραγματοποίηση των ερευνών της, βασίζεται στους ορισμούς περί απασχολούμενου και άνεργου του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ΔΓΕ).
Σʼ αυτή τη βάση δεν υπολογίζεται ως άνεργος:
• Όποιος έχει παραιτηθεί από την προσπάθεια ανεύρεσης εργασίας ή δεν αναζήτησε εργασία τον τελευταίο μήνα είτε γιατί απογοητεύτηκε είτε προσωρινά σταμάτησε προσδοκώντας να «ανοίξει» κάποια δουλειά. Τούτο αποτελεί συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
• Όποιος υποαπασχολείται σε μια εργασία που έως πρότινος ήταν η «δεύτερή» του απασχόληση.
• Ο εργαζόμενος σε οικογενειακή επιχείρηση ως βοηθός, όπου η απασχόληση αυτού του είδους δεν συνεπάγεται καθημερινή παρουσία.
• Όποιος παρακολουθεί πρόγραμμα κατάρτισης, είναι μαθητευόμενος ή εκπαιδευόμενος υπάλληλος (π.χ. stage).
• Ο εργαζόμενος με σύμβαση έργου ή δελτίο παροχής υπηρεσιών (μπλοκάκι) και έχει απολυθεί χωρίς καν δικαίωμα αποζημίωσης ή επιδόματος ανεργίας.
• Οι ψευδο-αυτοαπασχολούμενοι αλλά με σχέση εξαρτημένης εργασίας σε επιχειρήσεις άλλων.
• Ο ελεύθερος επαγγελματίας που δηλώνει ότι βρίσκεται σε «διακοπές» ή δεν εργάστηκε στην επιχείρησή του λόγω έλλειψης πελατείας.
Αν λοιπόν υπολογίσουμε και όλους τους «κρυφούς ανέργους» , ο αριθμός των ανέργων ξεπερνάει το 1 εκατομμύριο και το ποσοστό ανεργίας το 20%.
Σύμφωνα δε με στοιχεία άλλων φορέων – π.χ. ΙΝΕ ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ - και ερευνητών η πρόβλεψη για το 2012 αγγίζει το 22% και ο αριθμός των ανέργων το τρομακτικό 1.500.000!
Με αυτή την πολιτική η πιθανότητα επιστροφής σε προκρισιακά ποσοστά ανεργίας δεν προβλέπεται πριν την πάροδο 10 – 15 ετών!
• Μέσα σε δύο χρόνια ΤΡΙΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΕ η ανεργία των ανδρών – από 4,5% το 2008 έφτασε τον Φεβρουάριο 2011 στο 13,5%!
• Η ανεργία των γυναικών έφτασε το 19%!
• Η ανεργία των νέων ξεπέρασε το 40%! Τον Αύγουστο του 2009 ήταν 24,2% και τον Φεβρουάριο του 2011 – 40,4%!
• Το 1/3 περίπου των ανέργων είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ένα ιδιόμορφο φαινόμενο, που χαρακτηρίζει την σύγχρονη ανεργία.
• Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων στο σύνολο των ανέργων πλησιάζει το 60%, χωρίς να παρουσιάζει διαχρονικά τάσεις μείωσης.
• Αυξάνεται δραματικά, με ότι αυτό σημαίνει, το ποσοστό ανεργίας στην ευαίσθητη προσυνταξιοδοτική ηλικία (55-64), από 5,6% τον Αύγουστο 2010 έφτασε τον Φεβρουάριο 2011 στο 8,4%, ενώ στο 11% έφτασε η ανεργία στην ηλικιακή κατηγορία 45-54!
• Απελπιστική είναι η κατάσταση σε ορισμένες περιφέρειες της χώρας:
Στην Δυτική Μακεδονία έφτασε τον Φεβρουάριο 2011 το 23,9%, στα Ιόνια Νησιά - 22,4%, στην Δυτική Ελλάδα – 17,1%, στην Θράκη στο 16,2%, στην Κρήτη στο 15,2%!
Στις τουριστικές περιοχές ειδικότερα, όπως η Κρήτη, η εποχικότητα της εργασίας σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα κάνει την κατάσταση εκρηκτική!
Κι όλα αυτά σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία!
Τα οποιαδήποτε ψήγματα πολιτικής για την αντιμετώπιση της ανεργίας που εξαγγέλλονται ή υλοποιούνται από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, στα πλαίσια και στα όρια που ορίζει το Μνημόνιο, δεν αποτελεί μεμονωμένο ή αποσπασματικό γεγονός, αλλά ένα σημαντικό κομμάτι ενός καλά σχεδιασμένου και συντονισμένου σχεδίου, αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής πολιτικής της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Μιας πολιτικής αντεργατικής, αντιλαϊκής, αντιαναπτυξιακής, μιας καθαρά ταξικής πολιτικής εξυπηρέτησης και διευκόλυνσης του μεγάλου κεφαλαίου να ξεπεράσει την κρίση του σε βάρος των εργαζομένων, αλλά και εναντίον των συμφερόντων των μικρών επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολουμένων, που ως συστατικά της στοιχεία περιλαμβάνει:
• την οικονομική πολιτική άγριας λιτότητας
• το ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας και γενικευμένες ιδιωτικοποιήσεις
• την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων
• την διάλυση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης
• τις ρυθμίσεις του αναπτυξιακού νόμου, που μόνο αναπτυξιακές δεν είναι
• την ιδιωτικοποίηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας – ΕΣΥ
• τον «Καλλικράτη» με τις αλλαγές στην διοικητική αρχιτεκτονική της χώρας
• την ιδιωτικοποίηση της Παιδείας
• την ενεργειακή πολιτική, με τις ανακατατάξεις των ενεργειακών οδών και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
• την ιδιωτικοποίηση των υποδομών της χώρας
• τις Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις υποτέλειας που διαμορφώνεται με συμφωνίες όπως το Μνημόνιο.
Η παρούσα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας τον Οκτώβριο του 2009 έθεσε ως έναν από τους πρωταρχικούς της στόχους την πλήρη απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, μια πολιτική που ξεκίνησε «δυναμικά» η κυβέρνηση Μητσοτάκη της ΝΔ το 1990 και συνέχισαν όλες οι επόμενες κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
Έτσι λοιπόν προχώρησε «ακάθεκτη» στην διάλυση του συνολικού πλέγματος των εργασιακών σχέσεων με νομοθετικά μέτρα, όπως:
• Μείωση του εργατικού εισοδήματος (τριετές πάγωμα αυξήσεων στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα)
• Μείωση του κόστους της υπερωριακής απασχόλησης
• Αλλοίωση του χαρακτήρα του επιδόματος ανεργίας
• Απελευθέρωση ουσιαστικά των απολύσεων.
• Κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
• Εισαγωγή των ειδικών επιχειρησιακών συμβάσεων και ολόπλευρη υποστήριξη των ατομικών συμβάσεων
• Εισαγωγή της σύμβασης πρώτης απασχόλησης, που ουσιαστικά ευνοεί την άγρια εκμετάλλευση των νέο-εισερχόμενων στην αγορά εργασίας
• Ενίσχυση και καθιέρωση των μορφών μερικής απασχόλησης
• Ενίσχυση του θεσμού της «ενοικίασης» εργαζομένων
• Ενίσχυση της ψευδο-απασχόλησης
• Εργολαβίες
• Κατάργηση πενθημέρου
• Κατάτμηση της άδειας
• Επανεισαγωγή του θεσμού της διαθεσιμότητας
• Αποδιάρθρωση των εποπτικών - ελεγκτικών μηχανισμών.
Η πραγματοποιούμενη, τα τελευταία δύο χρόνια, σφοδρότατη επίθεση εναντίον του βιοτικού επιπέδου και των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων στην Ελλάδα, αποτελεί ένα πείραμα, τα αποτελέσματα του οποίου θα «μεταφερθούν» προς υλοποίηση στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (και όχι μόνον), πράγμα το οποίο ήδη άρχισε να φαίνεται στην Πορτογαλία.
Και για τον λόγο αυτό διακρίνουμε τεράστιο ενδιαφέρον όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων σχετικά με τις εξελίξεις στην Ελλάδα, καθώς επίσης και την αγωνιώδη προσοχή εκ μέρους των εκπροσώπων του ευρωπαϊκού και διεθνούς κεφαλαίου.
Τούτο βέβαια σημαίνει ότι και οι εμπειρίες αντίστασης και πάλης των Ελλήνων εργαζομένων εναντίον αυτής σκληρής ταξικής επίθεσης που δέχονται, αποτελούν, πρέπει να αποτελέσουν, αντικείμενο μελέτης και προβληματισμού απʼ την μεριά των εργαζομένων και των οργανώσεών τους στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Απʼ την άλλη πλευρά οι έντονες διαδικασίες παγκοσμιοποίησης και η συντονισμένη δράση του κεφαλαίου θέτουν ως απαράβατη και απαραίτητη συνθήκη όχι μόνο αντίστασης, αλλά και επιβίωσης, τον συντονισμένο αγώνα των εργαζομένων όλης της Ευρώπης.
Και εδώ ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς πρέπει να αποτελέσει τον καταλύτη αυτών των εξελίξεων.
Είναι κάτι παραπάνω από αυταπόδεικτη η αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενός αναβαθμισμένου, σύγχρονου και αποτελεσματικού συστήματος προστασίας των ανέργων, ενός συστήματος καθολικού, ενιαίου, διαφοροποιημένου.
Τι θα μπορούσε να περιλαμβάνεται σε ένα τέτοιο σύστημα;
Ενδεικτικά αυτό το σύστημα θα μπορούσε να περιλαμβάνει:
• Το ύψος του επιδόματος ανεργίας καθορίζεται στο 75% του τεκμαρτού μισθού ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης του ανέργου. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορεί να είναι μικρότερο του βασικού επιδόματος ανεργίας.
• Σαν βασικό επίδομα ανεργίας ορίζεται το 80% του κατώτατου μισθού, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά από τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
• Η διάρκεια καταβολής του επιδόματος ανεργίας σε όλους τους δικαιούχους ορίζεται στα πέντε (5) χρόνια από την εγγραφή τους στα μητρώα ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ.
• Οι νεοεισερχόμενοι στην Αγορά Εργασίας, ανεξαρτήτως ηλικίας, στους οποίους δεν εξασφαλίζεται εργασία ανάλογη των προσόντων τους εντός τριών μηνών από την εγγραφή τους στα μητρώα ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ., δικαιούνται και τους χορηγείται βοήθημα ίσο με το βασικό επίδομα ανεργίας, για διάρκεια πέντε (5) ετών.
• Σε όλους τους εποχικά απασχολούμενους χορηγείται το βασικό επίδομα ανεργίας κατά την διάρκεια της μη απασχόλησής τους.
• Οι παραμένοντες άνεργοι μετά την παρέλευση της πενταετούς επιδότησής τους, ηλικίας άνω των 55 ετών, είτε λαμβάνουν το βασικό επίδομα ανεργίας, είτε εντάσσονται σε ειδικά προγράμματα απασχόλησης σε κοινωνικές υπηρεσίες του δημοσίου ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.
• Οι άνεργοι που δεν είχαν πλήρη απασχόληση δικαιούνται επιδόματος ανεργίας στο ύψος του 75% του τεκμαρτού μισθού ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισής τους. Εάν το ύψος του ποσού αυτού είναι μικρότερο του βασικού επιδόματος ανεργίας, τότε λαμβάνουν το βασικό επίδομα ανεργίας.
• Οι επιδοτούμενοι άνεργοι παραμένουν πλήρως ασφαλισμένοι, συνταξιοδοτικά, νοσοκομειακά και ιατροφαρμακευτικά, στους ασφαλιστικούς φορείς όπου ήταν κατά την τελευταία ημέρα της απασχόλησής τους.
• Οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, που απολύονται και είναι μεγαλύτεροι των 55 χρόνων, καλύπτονται υποχρεωτικά από τις επιχειρήσεις που τους απέλυσαν για περίοδο μέχρι πέντε (5) χρόνια, εφόσον γιʼ αυτό το διάστημα παραμένουν άνεργοι.
• Τα καταβαλλόμενα επιδόματα ανεργίας δεν αποτελούν φορολογητέα ύλη και δεν φορολογούνται.
• Οι ατομικές δαπάνες των ανέργων που αφορούν την επαγγελματική τους κατάρτιση εκπίπτουν από την φορολογία τους.
• Κατά την διάρκεια της περιόδου ανεργίας αναστέλλεται προσωρινά η καταβολή των δόσεων στεγαστικών δανείων για πρώτη κύρια κατοικία..
• Κατά την διάρκεια της περιόδου ανεργίας επιδοτείται το ενοίκιο των ανέργων για πρώτη κύρια κατοικία, σε ποσοστό 100%.
• Στους επιδοτούμενους ανέργους χορηγείται κάρτα απεριορίστων διαδρομών στα δημόσια μέσα μαζικής μεταφοράς. Η κάρτα ανανεώνεται ταυτόχρονα με την ανανέωση της κάρτας ανεργίας από τον Ο.Α.Ε.Δ.
• Η κοστολόγηση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας – ηλεκτρισμός, θέρμανση, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες – πραγματοποιείται με τα χαμηλότερα τιμολόγια των αντίστοιχων Οργανισμών. Κατά την διάρκεια της ανεργίας δεν καταβάλλονται τα ποσά υπέρ τρίτων μέσω των λογαριασμών των παραπάνω Οργανισμών.
• Η κάρτα ανεργίας, όταν αυτή είναι εν ισχύ, αποτελεί και εκπτωτική κάρτα για την πρόσβαση των ανέργων σε χώρους δημοσίων θεαμάτων, – κινηματογράφοι, θέατρα – πολιτιστικών εκδηλώσεων γενικότερα, αθλητικών εκδηλώσεων.
• Επίσης η κάρτα ανεργίας λειτουργεί εκπτωτικά και για τις μετακινήσεις των ανέργων με ακτοπλοϊκά, σιδηροδρομικά και υπεραστικά (ΚΤΕΛ) συγκοινωνιακά μέσα.
• Δωρεάν πρόσβαση για τα ανήλικα τέκνα των ανέργων στους δημόσιους και δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς, στα δημόσια και δημοτικά κέντρα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, ωδεία, γυμναστήρια.