Σεπτέμβριος ο μήνας, που αποτυπώνεται με εκρηκτικό τρόπο η κοινωνική οργή εξ αιτίας της ισοπέδωσης των κοινωνικών κατακτήσεων, λεηλασίας των λαϊκών εισοδημάτων και παράλληλα απίστευτης έξαρσης της ακρίβειας, δραματικής επιδείνωσης της ανεργίας ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους, επιχειρηματικοποίησης της παιδείας, απώλειας και των τελευταίων ψηγμάτων της εθνικής αξιοπρέπειας.
Σήμερα γυρίζουμε 70 χρόνια πίσω, σε περίοδο βαθειάς κατοχής, όπου συνέβησαν συγκλονιστικές εξελίξεις στην κατεχόμενη Ελλάδα, που βαλαν τη σφραγίδα τους στους κατοπινούς μεταπολεμικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Εκτός απ τον ηρωικό πάνδημο αγώνα του ελληνικού λαού τα πολυκύμαντα εκείνα χρόνια για την ελευθερία, σήμερα έχει ατονήσει η σημασία των θεσμών που δημιούργησε στα βουνά της αδούλωτης Ελλάδας η έκρηξη της λαϊκής αυτενέργειας. Αναφερόμαστε στους λαοκρατικούς θεσμούς της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης που δημιούργησε η πολιτική του ΕΑΜ στην απελευθερωμένη Ελλάδα.
Εμπνεόμενοι από τα κηρύγματα της Γαλλικής επανάστασης, από τη δράση των Κοινοτήτων κατά την διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου, οπωσδήποτε αργότερα από τους θεσμούς που δημιούργησαν οι εξεγερμένοι Κομμουνάροι το 1871, τις ιδέες της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, την διαπάλη των ιδεών και απόψεων στην Ελλάδα το πρώτο τέταρτο εκείνου του αιώνα, όλα αυτά δημιούργησαν μια σταθερή βάση και μαγιά πάνω στις οποίες οικοδομήθηκαν και ζυμώθηκαν οι μετέπειτα λαογέννητοι θεσμοί.
Τα οράματα του Ρήγα...
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι «χριστιανικές κοινότητες», όπως αναφέρονται, ήταν ισχυροί οργανισμοί που η κοινοτική τους ζωή είχε ως βάση το εθιμικό δίκαιο. Οι κοινότητες ήταν μια πολιτειακή οντότητα που οι επικεφαλής τους ασκούσαν πρωτογενή εξουσία. Οι τοπικοί άρχοντες αναφέρονταν ως γέροντες, δημογέροντες, άρχοντες, προεστοί, επίτροποι και στα τουρκικά κοτζαμπάσηδες.
Το 1797 ο Ρήγας Φεραίος εκδίδει το «πολίτευμά» του. Ο Ρήγας αντιλαμβάνεται συνολικά την ανάγκη όχι μόνο αντίστασης στον οθωμανικό ζυγό αλλά και της δημοκρατικής διοίκησης όταν θα έχει επιτευχθεί η ανεξαρτησία. Στο κεφάλαιο «Περί των Διοικητών και Πολιταρχικών Σωμάτων» ο Ρήγας καθορίζει το αιρετό αυτών των σωμάτων, την αρχή της νομιμότητας, τη δημοσιότητα των συνεδριάσεων και τη μερική και περιοδική ανανέωση των αιρετών και το προβάδισμα που θα έπρεπε να έχουν οι «συναθροίσεις» του λαού. Συγκεκριμένα στο άρθρο 78 αναφέρει: «Είναι εις κάθε Πλάσαν (Πλάσα λέγεται 10, 12 ή και 15 χωριά μαζί) της Δημοκρατίας μια διοίκησις πολιταρχική. Εις κάθε επαρχίαν μία διοίκησις μεσάζουσα ήγουν εις αυτή αναφέρονται αι περί αυτήν πολιταρχικαί διοικήσεις. Εις κάθε επαρχίαν μία διοίκησις κεντρική, ήγουν εις αυτήν τοπαρχικαί διοικήσεις».
Τα άρθρα που κλείνουν το συγκεκριμένο κεφάλαιο αναδεικνύουν την ανάγκη εκλογής των διοικητών και των αξιωματικών, σύμφωνα με την ορολογία του Ρήγα, από τις συνελεύσεις και τις συναθροίσεις. Η διάρθρωση στην περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση που επιλέγει ο Ρήγας θέτει τα θεμέλια για μια πιο αποκεντρωμένη δημοκρατική και αυτόνομη αυτοδιοίκηση.
Τα επίδικα της Κομμούνας...
Ιδιαίτερα η Παρισινή Κομμούνα του 1871 υπήρξε ένα από τα μεγαλειώδη ορόσημα στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Η εργατική τάξη και τα κατώτερα λαϊκά στρώματα του Παρισιού, αντικατέστησαν το σάπιο καπιταλιστικό κράτος και τα όργανα διακυβέρνησης του, παίρνοντας την εξουσία στα χέρια τους, μέχρι την πτώση τους απ το στρατό των Βερσαλλιών και του Θιέρσου, την τελευταία ματωμένη εβδομάδα του Μαΐου εκείνης της χρονιάς.
Τα σοβαρά επίδικα που έθεσε η Κομμούνα εκείνη την εποχή ήταν: Η ψήφιση του κοινοτικού προϋπολογισμού, η επιβολή και διανομή των φόρων, η κατεύθυνση των τοπικών υπηρεσιών, η οργάνωση της δικαιοσύνης, της αστυνομίας και της εκπαίδευσης, η διοίκηση της κοινοτικής ιδιοκτησίας, η ανάκληση όλων των δικαστών και των κοινοτικών αξιωματούχων, η απόλυτη εγγύηση της ελευθερίας του ατόμου, η ελευθερία της συνείδησης και η ελευθερία στην εργασία. Επίσης η μόνιμη παρέμβαση των πολιτών στις κοινοτικές υποθέσεις, η ελεύθερη έκφραση των ιδεών τους, η ελεύθερη υπεράσπιση των συμφερόντων τους, η οργάνωση της Άμυνας της Πόλης και της Εθνικής Φρουράς.
Τα χρόνια μετά την ανεξαρτησία...
Η ιστορία της τοπικής αυτοδιοίκησης του ελληνικού κράτους δεν ξεκινάει από την ίδρυσή του το 1830. Και αυτό γιατί σε όλη την ιστοριογραφία, αλλά και στα κείμενα διοικητικού δικαίου, οι αναλύσεις για την εξέλιξη του θεσμού δεν αποφεύγουν τη σύγκριση με τις ελληνικές κοινότητες και τον κοινοτισμό κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τις πρώτες προσπάθειες τοπικής διοίκησης που έγιναν την περίοδο της ελληνικής επανάστασης.
Ειδικότερα, το σύγχρονο Ελληνικό Κράτος στήριξε την αυτοδυναμία του στην κατάργηση των αυτόνομων κοινοτήτων έτσι όπως είχαν αναπτυχθεί κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στην αφομοίωση τους σε ένα νέο και ενιαίο διοικητικό σύστημα με σκοπό να καμφθούν οι τοπικιστικές παραδοσιακές δυνάμεις που μπορεί να έθεταν σε κίνδυνο την ενότητα του νεοπαγούς κράτους. Θεμελιώδης πολιτική επιδίωξη του Καποδίστρια ήταν μια ισχυρή κεντρική εξουσία μέχρις ότου δημιουργηθούν και εξελιχθούν οι θεσμοί. Με τον τρόπο αυτό κατ ουσία ήθελε να βάλει φραγμό στην ανεξέλεγκτη δράση των κοτζαμπάσηδων.
Επί εποχής Χ. Τρικούπη είχαν αναληφθεί σοβαρές μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες. Το 1875 είδαν το φως της δημοσιότητας τρία νομοσχέδια για την Αυτοδιοίκηση. Το πρώτο για τους Δήμους, το δεύτερο για τις Κοινότητες, και το τρίτο για τις Νομαρχίες. Ο κεντρικός τους προσανατολισμός ήταν η αποκέντρωση και η δημιουργία αιρετών αρχών. Οι διοικητικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεις του Χ. Τρικούπη και του κόμματος του δεν ευδοκίμησαν, δεδομένου ότι συνάντησαν τη σφοδρή αντίδραση των συντηρητικών, που αντιτάθηκαν στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες.
Ο εκσυγχρονισμός που επαγγέλθηκε ο Τρικούπης ως απάντηση στο έλλειμμα δημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπόρεσε να χτυπήσει στη ρίζα του το πρόβλημα του συγκεντρωτισμού της εξουσίας, αλλά και των πελατειακών σχέσεων που αναπτύχθηκαν και άλωσαν το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε όλο τον 19ο αιώνα.
Η μεγάλη αλλαγή ήρθε το 1912 όταν το κίνημα του αστικού εκσυγχρονισμού οδήγησε στην κατάργηση των βαυαρικών δήμων και στην αντικατάστασή τους από χιλιάδες μικρές Κοινότητες, με σκοπό την αποδυνάμωση των παραδοσιακών δυνάμεων οι οποίες είχαν διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την κυριαρχία τους στους Δήμους. Με το νόμο ΔΝΖ/1912 του Ε. Βενιζέλου «Περί συστάσεων δήμων και κοινοτήτων», ο αριθμός των αυτοδιοικητικών μονάδων ανήλθε το 1936 στις 6.000.
Οι πρώτες φύτρες...
Στην Ελλάδα το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα επικρατούσε ένα καθεστώς φτώχειας και εξαθλίωσης των πλατιών λαϊκών στρωμάτων, ουσιαστικής ανυπαρξίας κρατικών δομών, αυθαιρεσιών από τα όργανα της τάξης. Ληστοσυμμορίες λυμαίνονταν την ύπαιθρο, ζωοκλοπές κλπ. Απέναντι σ αυτή την κατάσταση ο λαός έπρεπε να εξασφαλίσει την αυτοπροστασία του. Φωτισμένοι διανοούμενοι του αριστερού κινήματος της εποχής επηρεασμένοι από τις εθνικοαπελευθερωτικές ιδέες προσπάθησαν με συγκεκριμένες ενέργειες να βάλουν φραγμό στην απαράδεκτη κατάσταση και να κάνουν λιγότερο μαρτυρική τη καθημερινή ζωή των κατοίκων της Υπαίθρου. Επίκεντρο των εξελίξεων η Ευρυτανία.
Το καλοκαίρι του 1933 με πρωτοβουλία του φιλόλογου καθηγητή, μετέπειτα στελέχους της Εθνικής Αντίστασης Γιάννη Κοσπεντάρη ιδρύθηκε στο Καροπλέσι Ευρυτανίας(σήμερα ανήκει στο νομό Καρδίτσας) το πολιτιστικό σωματείο «Φιλοπρόοδος Ένωσις Καροπλεσίου» με βασικό σκοπό «να εξυψώσει με τις ενέργειες του την υλική και πνευματική κατάσταση των κατοίκων του χωριού». Μετά από ανοιχτή λαϊκή συνέλευση το καλοκαίρι του 1934 με άμεσο δημοκρατικό τρόπο εγκρίθηκε το «Γενικό Πρόγραμμα» και εκλέχτηκε η «Συμβιβαστική Επιτροπή Επίλυσης Διαφoρών». Η επιτροπή είχε ως αντικείμενο την επίλυση με συμβιβαστικό τρόπο των διαφορών των χωρικών αλλά υπήρξε και μια δυνατότητα προώθησης συλλογικών διαδικασιών. Αρχές που καθιέρωσε ήταν η γενική συνέλευση των κατοίκων όλου του χωριού, η αιρετότητα των μελών, η δημόσια συνεδρίαση και η αρχή του συμβιβασμού. Παρουσίασε θεαματικά αποτελέσματα, βρήκε μιμητές σε πολλά χωριά, αλλά καταργήθηκε από τη δικτατορία του Μεταξά το 1937 κατόπιν αντίδρασης των τοπικών δικηγόρων...
Στις 25 Αύγουστου του 1935 πραγματοποιήθηκε στο Καροπλέσι η Α συνδιάσκεψη των κοινοτήτων του Δήμου Δολόπων όπου τέθηκαν με επιτακτικό τρόπο τα ζητήματα καταπολέμησης της φτώχειας και των συγκεκριμένων αναπτυξιακών δυνατοτήτων της περιοχής. Αρωγός σ όλες τις προσπάθειες αφύπνισης και συνειδητοποίησης του κόσμου η εφημερίδα «Φωνή της Ευρυτανίας» που εξέδιδαν τέσσερις διανοούμενοι της εποχής ο Γ. Μπέικος ο Ν. Θάνος, ο Ν. Σολούκος και ο Δ. Μπακόλας. Στην εφημερίδα αυτή διατυπώθηκε πρώτη φορά η ιδέα της κατασκευής του φράγματος των Κρεμαστών που αργότερα έγινε απτή πραγματικότητα!!
Τον Αύγουστο του 1941 στη συνοικία Κορίτσα του χωριού Κλειτσός Ευρυτανίας με πρωτοβουλία του Γ. Μπέικου συγκροτήθηκε μετά από ανοιχτή λαϊκή συνέλευση των κατοίκων του χωριού η «Επταμελής Επιτροπή Επίλυσης των προβλημάτων του χωριού Κορίτσας – Κτημενίων» . Η συνέλευση ψήφισε «Ιδιωτικό Συμφωνητικό» που το υπέγραψαν όλοι οι συμμετέχοντες και αργότερα και οι γυναίκες. Το περίγραμμα των αποφάσεων που πάρθηκαν ήταν η καθιέρωση μιας «γενικής, ρυθμιστικής, διαιτητικής, χωρίς εκτελεστική δύναμη και υποχρεωτική επιβολή εξουσίας» σ όλη τη ζωή του χωριού. Ο επηρεασμός από τη «Συμβιβαστική Επιτροπή» του Καροπλεσίου είναι πρόδηλος. Οι θεμελιώδεις αρχές που εισηγήθηκε ο Γ. Μπέικος και εγκρίθηκαν αποτέλεσαν τη βάση της λαϊκής αυτοδιοίκησης και λαϊκής δικαιοσύνης που θεσμοθετήθηκαν αργότερα. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε και το πρώτο φύτρο της λαϊκής εξουσίας στη σκλαβωμένη Ελλάδα. Φύτρο που βλάστησε και ξαπλώθηκε σε όλα τα χωριά της Ευρυτανίας, σε συνέχεια στη Ρούμελη και Θεσσαλία.
Στις 4 Δεκεμβρίου 1942 συγκεντρώθηκαν στο χωριό Κλειτσός οι Γ. Μπέικος, Σ. Θάνος, Β. Μανούκας, Δ. Τραχανής, και Κ. Ράγκος όλοι διανοούμενοι και αγρότες ταυτόχρονα. Αποτέλεσμα της συνάντησης αυτής ήταν δυο πολύ σπουδαία κείμενα η Εισήγηση και οι Εντολές που πολιτογραφήθηκαν ως «Κώδικας Ποσειδών».
Στο πρώτο απ τα οκτώ άρθρα των Εντολών αναφέρεται ότι «Ο λαός είναι πηγή εξουσίας». Συνέρχεται σε γενική συνέλευση και εκλέγει τα όργανα της λαϊκής εξουσίας. Την Πενταμελή Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και το Πενταμελές Λαϊκό Δικαστήριο.
Η Πενταμελής Επιτροπή είχε ως βασικό αντικείμενο την επίλυση των προβλημάτων του χωριού λογοδοτώντας κάθε μήνα στο κυρίαρχο όργανο που ήταν η Γενική Συνέλευση, που μπορεί ν ανακαλέσει τα μέλη της Επιτροπής. Η ιδιότητα του μέλους της Επιτροπής είναι τιμητική, και άμισθη.
Η «δικαιοσύνη καθίσταται λαϊκή» και το άρθρο 2 εξασφαλίζει την αιρετότητα των μελών. Βασικός προσανατολισμός των λαϊκών δικαστηρίων πριν εκδώσουν την απόφαση ήταν η προσπάθεια συμβιβασμού.
Επίσης βασική τομή του Κώδικα ήταν η σύσταση της «Ένωσης Κοινοτήτων του Νομού» που ασχολούνταν με γενικότερα ζητήματα.
Οι αρχές που περιελάμβανε ο «Κώδικας Ποσειδών» ήταν πρωτοποριακής έμπνευσης, βρίσκοντας την πλήρη έκφραση τους στα μεταγενέστερα νομοθετικά κείμενα της Π.Ε.Ε.Α.
Μεταγενέστερες προσπάθειες...
Τον Ιούλιο του 1942 με εντολή της Εαμικής οργάνωσης της Ρούμελης επιτροπή από 22 νομομαθείς, δικηγόρους και ειρηνοδίκες της περιοχής συνέταξε τον «Κώδικα Στερεάς». Το συγκεκριμένο νομοθέτημα εγκρίθηκε σε συνδιάσκεψη αντιπροσώπων Φθιώτιδας, Φωκίδας και Ευρυτανίας που συνήλθε στο Γαρδίκι Ομιλαίων στις 8 Αυγούστου 1943. Πήραν μέρος 450 αντιπρόσωποι. Ο «Κώδικας Στερεάς» περιέχει σπουδαίες νομοθετικές ρυθμίσεις, στηριζόμενος κατά βάση στις διατάξεις του «Κώδικα Ποσειδών» που αποτελεί τρόπον τινά μετεξέλιξη και εμβάθυνση του. Η βασική του αναφορά είναι ότι «ο θεσμός της Αυτοδιοίκησης σημαίνει ότι ο λαός παίρνει ενεργά μέρος στη διοίκηση του και ότι χρησιμοποιούνται οι λαϊκές δυνάμεις για την ικανοποίηση των συμφερόντων των πολιτών. Βασικοί κλάδοι της Αυτοδιοίκησης είναι η Διοίκηση των Δήμων και η Λαϊκή δικαιοσύνη. Ο Κώδικας Στερεάς επικυρώθηκε από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ για να ισχύσει στη Ρούμελη.
Την ίδια περίοδο στις 10 Αύγουστου του 1943 το Κοινό Γενικό Στρατηγείο Εθνικών Ομάδων Ανταρτών εξέδωσε την Απόφαση Νο 6 που είχε ισχύ εφαρμογής σε όλες τις απελευθερωμένες περιοχές. Συντάκτης της απόφασης ο συνταγματάρχης του ΕΔΕΣ Γκικόπουλος που αργότερα προσχώρησε στον ΕΛΑΣ. Η Απόφαση Νο 6 που αποτελείται από 15 άρθρα υπογράφεται από τον Άγγλο Αντισυνταγματάρχη Γκουντχαουζ(Κρις), από τον αντιπρόσωπο του ΕΔΕΣ συνταγματάρχη Π. Ραφτόπουλο και από τον αντιπρόσωπο του ΕΛΑΣ, στρατηγό Σ. Σαράφη.
Η απόφαση Νο 6 καθιερώνει την ισότητα ανδρών και γυναικών. Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Την απ ευθείας απ το λαό ελεύθερη μυστική ψηφοφορία. Απαγορεύει την επέμβαση ενόπλων τμημάτων. Ψηφίζουν όλοι οι πολίτες άνω των 19 ετών. Την απονομή της δικαιοσύνης από αιρετούς λαϊκούς δικαστές.
Η απόφαση Νο 6 ήταν κείμενο ιστορικής σημασίας και αποτέλεσμα των διεργασιών για την ενότητα της Εθνικής Αντίστασης.
Οι θεσμοί της Π.Ε.Ε.Α.
Τον Αύγουστο του 44 το Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ ψήφισε δυο σημαντικά νομοθετήματα, η διαχρονική αξία των οποίων και σήμερα, είναι εμφανής. Τα δυο κείμενα φέρουν την υπογραφή του πρόεδρου της ΠΕΕΑ καθηγητή του συνταγματικού δικαίου Αλέξανδρου Σβώλου.
Συγκεκριμένα στις 12/08/1944 ψηφίστηκε η Πράξη Νο 55 που αφορούσε τη λειτουργία των λαογέννητων αυτοδιοικητικών θεσμών. Ήταν ένα άρτιο κείμενο από νομοτεχνική και λειτουργική άποψη, διατάξεις του οποίου είναι πολύ πιο προχωρημένες απ αυτές του σημερινού Δημοτικού Κώδικα.
Το κορυφαίο αυτό νομοθέτημα καθιερώνει δυο λειτουργικές βαθμίδες της Αυτοδιοίκησης και αποτελείται από 83 άρθρα. Η βασική ιδέα που το διαπερνά αποτυπώνεται στο πρώτο άρθρο. «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεμελιώδης θεσμός του δημόσιου βίου των Ελλήνων, είναι η οργανωμένη λαϊκή εξουσία που ασκείται με αιρετούς αντιπροσώπους και απ ευθείας με τις συνελεύσεις του λαού για τη διοίκηση του χωριού, της πόλης και της επαρχίας».
Επίσης στις 21/08/1944 είδε το φως της δημοσιότητας η Πράξη Νο 57 που θεσμοθετεί τη Λαϊκή δικαιοσύνη στην ελεύθερη Ελλάδα. Στην εισηγητική έκθεση του Γραμματέα επί της Δικαιοσύνης τονίζεται ότι: «Η Λαϊκή δικαιοσύνη θεσμός του δημόσιου βίου των Ελλήνων κατά το άρθρο 2 του ψηφίσματος Α του Εθνικού Συμβουλίου, αποτελεί μια βασική κατάχτηση του λαού στα χρόνια αυτά της σκλαβιάς και του απελευθερωτικού αγώνα». Και συνεχίζει: « Βάσεις ακατάλυτες που κέρδισε με τον αγώνα του ο λαός για την αυριανή διαμόρφωση της Δικαιοσύνης είναι: Η απονομή της Δικαιοσύνης από τον ίδιο το λαό και η γρήγορη ανέξοδη και ουσιαστική απονομή της». Η σύνθεση των Λαϊκών δικαστηρίων στηρίχτηκε στην εκλογή όλων των μελών.
Οι θεσμοί της ΠΕΕΑ επηρεάστηκαν βαθύτατα από τις προηγούμενες θεσμικές πρωτοβουλίες των Εαμικών στελεχών και Οργανώσεων και στηρίχτηκαν στη άμεση συμμετοχή του λαού μέσω των διαδικασιών της Γενικής Συνέλευσης και του Δημοψηφίσματος που δυστυχώς στις μέρες μας έχουν αφυδατωθεί.
Οι κατοπινές εξελίξεις...
Οι νέες αρχές που προέκυψαν από τη συμφωνία της Βάρκιζας υποστηριζόμενες από τις εγγλέζικες λόγχες διέλυαν τους Εαμικούς θεσμούς, ξηλώνοντας τις αρχές που είχαν εγκατασταθεί από τις πολιτικές οργανώσεις ή και εκλεγεί από το λαό και εγκαθιστώντας νέες, πιστές στη νέα κυβέρνηση.
Η Αυτοδιοίκηση έγινε το μακρύ χέρι των κεντροδεξιών κυβερνήσεων στον αγώνα εναντίον όλων όσων ανήκαν η ήταν φιλικά προσκείμενοι στις δυνάμεις της Αριστεράς. Σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης του πληθυσμού οι τότε κοινοτικοί άρχοντες ήταν τα κεντρικά πρόσωπα στις μικρές κοινωνίες. Η άποψη τους ήταν βαρύνουσα στη διανομή της ξένης βοήθειας, στην εξεύρεση εργασίας, στα περιβόητα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, στο ποιοι θα πάρουν το δρόμο της φυλακής η της εξορίας κλπ.
Στα επόμενα χρόνια οι Αυτοδιοικητικοί θεσμοί περιέπεσαν σε κατάσταση μαρασμού. Η έλευση της επτάχρονης δικτατορίας επέτεινε επί τα χείρω την ήδη βεβαρυμμένη κατάσταση.
Στο σημείο αυτό είναι άξια προσοχής τα γεγονότα που συνέβησαν στο Δήμο Αθηναίων στις εκλογές του 1964. Ο αείμνηστος διεθνούς φήμης καθηγητής Ν. Κιτσίκης υποψήφιος της ΕΔΑ πλειοψήφησε έναντι των άλλων υποψηφίων, χωρίς να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία και να εκλεγεί άμεσα δήμαρχος. Στην έμμεση εκλογή, οι κεντρώες....δημοκρατικές δυνάμεις του....Γέρου της Δημοκρατίας στήριξαν τον υποψήφιο της ΕΡΕ κι έτσι δήμαρχος εκλέχτηκε ο Πλυτάς. Στην δεκαετία του 70 εφευρέθηκε το αξιοθρήνητο δίλλημα στις Δημοτικές εκλογές «με τη Δεξιά η με τις Δημοκρατικές (sic) δυνάμεις»;
Τα 1997 έγινε η πρώτη απόπειρα διοικητικής μεταρρύθμισης με τον Ν. 2539/97 (Πρόγραμμα Καποδίστριας) Σύμφωνα με αυτό έγινε συνένωση κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους με σκοπό τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης και την παροχή υπηρεσιών ισοδύναμης αποτελεσματικότητας στους κατοίκους των πόλεων και των χωριών και επομένως ο εκσυγχρονισμός του διοικητικού μας συστήματος.
Το 2010 λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές θεσπίστηκε η Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης, με τον 3852/2010, με τον οποίο καθιερώθηκε νέα η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτό επανακαθορίστηκαν τα όρια της Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού, και αναδιατάχτηκαν ταυτόχρονα τα όρια των αιρετών πλέον περιφερειών που αποτελούν τον δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το σήμερα της Αυτοδιοίκησης...
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο θεσμός της Αυτοδιοίκησης έχει βαθμιαία μεταλλαχθεί και από ένας δημοκρατικός λαϊκός θεσμός, τα τελευταία χρόνια έχει εν πολλοίς εξελιχθεί σε σύστημα εξουσίας, με κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με τους πολίτες και τις πραγματικές ανάγκες τους.
Η κατάσταση της απαξίωσης επιτείνεται περαιτέρω με τις μνημονιακές επιλογές και τον οδοστρωτήρα των μέτρων που αποτρέπουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες πρώτης γραμμής στους πολίτες.
Οι δυνάμεις της Αριστεράς απαιτείται επιτακτικά να προωθήσουν πολιτικές που θα επαναθεμελιώνουν την διοικητική, οικονομική, πολιτική και ηθική αξιοπιστία των θεσμών, και θα ανατάξουν την χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών. Επιβάλλεται να πιάσουμε πάλι το νήμα του παρελθόντος και να απαντήσουμε πειστικά στα παρακάτω ερωτήματα:
Ποιος είναι ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης σήμερα; Η σημερινή κατάντια που έχει περιέλθει μετατρεπόμενη ουσιαστικά σε γραφείo ευρέσεως εργασίας διαιωνίζοντας τον φαύλο κύκλο του πελατειακού συστήματος αντιπροσωπεύει τα οράματα της Αριστεράς; Αν όχι(που ασφαλώς είναι όχι) πως αντιδρούμε συγκεκριμένα;
Πως η Αυτοδιοίκηση σήμερα θα γίνει πράγματι Λαϊκός θεσμός; Έχουν ισχύ αρκετές διατάξεις του Κώδικα της ΠΕΕΑ περί ανακλητοτητας, δημοψηφισμάτων, τοπικών συνελεύσεων κοκ και τι περιεχόμενο παίρνουν όλα αυτά στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης; Ποιοι νέοι θεσμοί συλλογικών διαδικασιών απαιτείται να προωθηθούν;
Μέσα από ποιες διαδικασίες θα αναζωογονηθεί το ενδιαφέρον των πολιτών ούτως ώστε να συμμετέχουν στα δρώμενα; Μέσα από τις διαδικασίες του Συμμετοχικού προϋπολογισμού; Ενδεχομένως… Αν ναι πως προσαρμόζεται και εφαρμόζεται συγκεκριμένα στην ελληνική περίπτωση;
Η προστασία του δημοσίου χρήματος είναι στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος μας μετά και τις σωστές διαπιστώσεις ότι και τα τεχνικά έργα στην Αυτοδιοίκηση ασύστολα υπερκοστολογούνται; Προωθούμε μέσα από επεξεργασίες ανάλυσης κόστους - οφέλους τεκμηριωμένο πειστικό αντίλογο η απλώς ….βλέπουμε τα τρένα να περνούν;
Οι συγκεκριμένες ενότητες των ερωτημάτων είναι δύσκολο να αναλυθούν και να απαντηθούν στα πλαίσια του παρόντος άρθρου. Χρειάζεται μια ευρύτερη διανοητική προσπάθεια με την συμμετοχή εξειδικευμένων εμπειρογνωμόνων, που ενδεχομένως θα πάρει τη μορφή συμποσίου γιατί όχι στο λίκνο των εξελίξεων στην περίοδο της κατοχής. Στην Ευρυτανία….στις Κορυσχάδες.
Όμως στη σημερινή δύσκολη συγκυρία οι πολιτικές οντότητες της σύνολης Αριστεράς υπερβαίνοντας τους στενούς κομματικούς εγωισμούς πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Τώρα που «η πόρνη η ιστορία ξέσκισε αρχαία οράματα…. και μας ξαποστέλνει… για σέρβις και για χαμόμηλο…» περιχαρακώσεις και εμμονές σ ένα παρελθόν που χάθηκε οριστικά είναι άνευ αντικειμένου. Επίσης μικρομεγαλισμοί ηγετίσκων της ριζοσπαστικής Αριστεράς που δεν έχουν αίσθηση του τι αντιπροσωπεύουν και βρισκόμενοι ουσιαστικά εκτός πολιτικού παιχνιδιού, κινούμενοι στα όρια της γραφικότητας πρέπον είναι να εγκαταλειφτούν.
Η νέος πολιτικός σχηματισμός της ενωμένης Αριστεράς είναι επιτακτική ανάγκη να ανατρέψει το υπάρχον το πολιτικό στερεότυπο, κόβοντας σύριζα τα πόδια του δικομματισμού, δίνοντας βροντερό παρόν στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Κουφάλες δεν ξοφλήσαμε...
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS