Skip to main content.
28/09/2011

Το Χρέος εκτός ελέγχου. Προκλήσεις και εμπόδια στο δρόμο της Αριστεράς - άρθρο του Γιάννη Τόλιου

Το δημόσιο χρέος βρίσκεται «εκτός ελέγχου». Αυτή είναι η εκτίμηση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, ενώ ο στόχος σταθεροποίησης του στο δυσθεώρητο ύψος 172% του ΑΕΠ το 2012 απομακρύνεται, ακόμα κι αν εφαρμοστεί στο ακέραιο το «μεσοπρόθεσμο πλαίσιο», το λεγόμενο «Μνημόνιο ΙΙ». Πρόκειται για την πλέον επίσημη ομολογία αποτυχίας της οικονομικής πολιτικής, που αντί ο υπουργός οικονομικών Ε.Βενιζέλος να ξανασκεφτεί τις καταστροφικές τις συνέπειες «καρατόμησε» την επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού με την άθλια δικαιολογία περί «μη ακρίβειας στοιχείων». Όμως ο κατήφορος των οικονομικών δεικτών δεν κρύβεται. Ενάμιση χρόνο τώρα, στα πλαίσια του «Μνημονίου Ι» εφαρμόζονται ακραία νεοφιλελεύθερα μέτρα για την αποτροπή δήθεν της χρεοκοπίας και ο απολογισμός είναι φρικτός. Περικοπές μισθών και συντάξεων 30%, κατεδάφιση «κοινωνικο-ασφαλιστικού», εκτροχιασμός δημόσιων εσόδων λόγω φοροκλοπής και φοροδιαφυγής, μείωση δημοσίων επενδύσεων, έκρηξη ανεργίας (40% στους νέους), συνεχή μείωση ΑΕΠ (3,5% πέρυσι, 5-6% φέτος), κά. Κορύφωση όλων αυτών .… η «επιλεκτική χρεοκοπία», μια λέξη «φερετζές» για να κρυφθεί η ουσιαστική χρεοκοπία της χώρας.

Η Έκτακτη Σύνοδος επισημοποίησε τη χρεοκοπία

Οι αποφάσεις της Έκτακτης Συνόδου της ΕΕ (21.7.11) επισημοποίησαν τη χρεοκοπία της χώρας, ενώ ταυτόχρονα επισημοποίησαν τη χρεοκοπία της πολιτικής του «Μνημονίου». Από την άλλη αποδείχτηκε ότι εκτός από «αυτήν καθʼ αυτήν» τη χρεοκοπία (αδυναμία αποπληρωμής χρέους), κρίσιμη σημασία έχουν οι πολιτικές διαχείρισης της. Δηλ. θα είναι με όρους «πιστωτών» ή με όρους «οφειλετών»; Με όρους «χρηματιστικού κεφαλαίου» ή με όρους «κοινωνίας»; Η απόφαση της Έκτακτης Συνόδου ήταν «αθέτηση πληρωμών με όρους πιστωτών». Οι αποφάσεις της είχαν στο επίκεντρο τα συμφέροντα των τραπεζιτών και τη σωτηρία του ευρώ. Είναι χαρακτηριστική η ομολογία του Σλοβάκου προέδρου της Βουλής, Ρίτσαρντ Σούλικ, ότι με το νέο δάνειο των 109 δις ? προς την Ελλάδα «δεν σώζουμε τους Έλληνες, αλλά τα κέρδη των γερμανικών και γαλλικών τραπεζών, που σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να διαγράψουν τις απαιτήσεις τους από ελληνικά ομόλογα». 

Η επικοινωνιακή «καταιγίδα» κυβέρνησης και ΕΕ, δημιούργησε προσωρινά την εντύπωση ότι η «επιλεκτική χρεοκοπία» αποτελεί… επιτυχία, ότι δεν υπάρχει θέμα πτώχευσης, ότι με την επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης εξασφαλίστηκε η «βιωσιμότητα» του χρέους, ότι μειώθηκε σημαντικά το βάρος του από τη «συμμετοχή» (μικρό κούρεμα) ιδιωτών επενδυτών (τραπεζών κά), ότι υπήρξε σημαντική ελάφρυνση των δαπανών εξυπηρέτησης με μείωση επιτοκίων, κλπ. Ωστόσο μια «δεύτερη ανάγνωση» της απόφασης, δείχνει ότι εκτός από τις μεγάλες ασάφειες και σκοτεινές πλευρές, δεν εξασφαλίζει τη «βιωσιμότητα» του (δυνατότητα εξόφλησης), ενώ προκύπτουν νέες δυσμενείς οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες σε βάρος του ελληνικού λαού και της εθνικής κυριαρχίας της χώρας.

Η συμφωνία «επιλεκτικής αθέτησης πληρωμών» μεγάλου μέρους των ομολόγων που κατέχουν κυρίως οι τράπεζες κά, (αφορά τη μετακύλιση του χρόνου εξόφλησης, την αλλαγή επιτοκίων και άλλες δεσμεύσεις), επιχειρεί να «χρυσώσει το χάπι» της πτώχευσης, ενώ συσκοτίζει τις ευθύνες όσων έφεραν τη χώρα σε αυτό το σημείο. Η επιλεκτική χρεοκοπία βρίσκεται σε εξέλιξη και αποτελεί μέρος της γενικότερης στρατηγικής των πιστωτών, για δήμευση της χώρας και του ελληνικού λαού, τόσο με το νέο δάνειο των 109 δις ?, όσο με το «μεσοπρόθεσμο» και το ξεπούλημα ΔΕΚΟ-δημόσιας περιουσίας.

Το νέο δάνειο στην κατηγορία του «απεχθούς» χρέους

Το νέο δάνειο ύψους 109 δις ?, χαλκεύει νέα οικονομικά και πολιτικά δεσμά στον ελληνικό λαό. Στην ουσία δεν πρόκειται για εντελώς νέο δάνειο αφού 45 δις αφορούν μέρος του δανείου των 110 δις ? και τα υπόλοιπα, κατά 34 δις μετρητά, 35 δις παροχή εγγυήσεων στις τράπεζες από το Ταμείο Χηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), 20 δις για επαναγορά ομολόγων με δάνειο από το EFSF και 20 δις για κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών. Η εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων λήξεως 2011-2011 και συνολικού ύψους 135 δις (40% του χρέους) γίνεται με ευνοϊκούς όρους για τις τράπεζες (διασφαλίσεις, υψηλότερα επιτόκια), ενώ ελαχιστοποιείται το μικρό «κούρεμα» του (γύρω στο 20%). Ταυτόχρονα επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση ρητή δέσμευση τήρησης του «μεσοπρόθεσμου» (περικοπές 30 δις) και ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας (50 δις).

Είναι προφανές ότι οι όροι και οι δεσμεύσεις του νέου δανείου το εντάσσουν στην κατηγορία του «απεχθούς» χρέους. Και μόνο τα άρθρα 55 και 56 της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών να υπολογίσουμε που μιλούν ότι οι πολιτικές πρέπει να στοχεύουν «στη βελτίωση των επιπέδων διαβίωσης, την πλήρη απασχόληση, συνθήκες προόδου και ανάπτυξης στην οικονομία…», αρκούν για να δειχθεί, ότι οι δεσμεύσεις του (μαζικές απολύσεις στο δημόσιο, μείωση κατώτατων μισθών, διάλυση κοινωνικής προστασίας, αύξηση έμμεσων φόρων, αύξηση ανεργίας, κά), το κατατάσσουν στην κατηγορία του απεχθούς χρέους. Όμως πέρα από αυτό, η χορήγηση του συνδέεται με την επιβολή του δόγματος «της περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας» όσων χωρών έχουν ενταχθεί στο «μηχανισμό στήριξης», που μετατρέπονται πρακτικά σε προτεκτοράτα των ισχυρών χωρών και κυρίως της Γερμανίας.

Ανατροπή «μεσοπρόθεσμου» και ριζοσπαστική κυβέρνηση

Από τα παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα, ότι η μόνη βιώσιμη λύση για την ελληνική κοινωνία είναι η «αθέτηση πληρωμών» του χρέους και δη του «απεχθούς» (ανέρχεται 75-80% του συνολικού), μαζί και η ανατροπή των «Μνημονίου Ι, ΙΙ». Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η ανάδειξη μιας ριζοσπαστικής-αριστερής κυβέρνησης που με την ενεργητική στήριξη του ελληνικού λαού θα εφαρμόσει εκτός από τα παραπάνω, ένα συνεκτικό πρόγραμμα οικονομικής ανόρθωσης της χώρας, με αύξηση της απασχόλησης και του εισοδήματος, εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τραπεζικού συστήματος, επαναφορά στο δημόσιο έλεγχο των ιδιωτικοποιημένων ΔΕΚΟ και επέκταση σε στρατηγικούς τομείς, ανακατανομή εισοδήματος με ενίσχυση αγοραστικής δύναμης μισθών-συντάξεων, αύξηση κοινωνικών δαπανών, πάταξη φοροδιαφυγής και κακοδιαχείρισης δημοσίου χρήματος, προστασία περιβάλλοντος, κά. Η εξασφάλιση της κοινής δράσης των δυνάμεων της αριστεράς και η ανάπτυξη ισχυρού κινήματος αντίστασης στις πολιτικές του Μνημονίου Ι, ΙΙ, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για βιώσιμη και ελπιδοφόρα προοπτική. Από την άλλη η αξιοπιστία των «αντιμνημονιακών» και «αντινεοφιλελεύθερων» θέσεων, φορέων και πολιτικών προσώπων, κρίνεται πρακτικά από την υιοθέτηση ή μη ενός προγράμματος προοδευτικής εξόδου από την κρίση.

Προβάλλει ωστόσο ένα κρίσιμο ερώτημα. Είναι δυνατόν να γίνουν όλα αυτά με παραμονή στην ευρωζώνη; Στο χώρο της αριστεράς, ακόμα κι εντός του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχουν διαφορετικοί προβληματισμοί, ορισμένοι από τους οποίους ανάγονται σε παλαιότερες προσεγγίσεις περί «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» υπό διαφορετικές συνθήκες. Σήμερα από ισχυρές οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις του συστήματος, αμφισβητείται η βιωσιμότητα της ευρωζώνης και ευρώ. Θα ήταν τουλάχιστον παράλογο να την υπερασπιστεί η Αριστερά, πολύ περισσότερο να υιοθετήσει τη λογική της «πάση θυσίας» παραμονής στην ευρωζώνη, όταν μάλιστα στο οικοδόμημα της τον τελευταίο χρόνο συντελούνται αλλαγές προς το αντιδραστικότερο, που όχι μόνο δεν διευκολύνουν αλλά βάζουν πρόσθετα εμπόδια στο δρόμο της «Ευρώπης των λαών και των εργαζόμενων». Από φιλοσοφική άποψη θα λέγαμε ότι «το ιστορικό αναγκαίο» στην εξέλιξη της Ευρώπης δεν είναι η ευρωζώνη αλλά ο σοσιαλισμός και η ανατροπή της πρώτης είναι προϋπόθεση προώθησης του δεύτερου. Άλλο η επιδίωξη της κοινής δράσης των δυνάμεων της αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και άλλο η υποταγή τους στα όρια «ανοχής» των επιλογών του χρηματιστικού κεφαλαίου.