Αυτά που συντελούνται σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας είναι τραγικά. Όσα, δε, διαδραματίζονται, εντός του πολιτικού συστήματος, είναι τραγελαφικά. Δεν παράγουν την αναγκαία και χρήσιμη πολιτική ούτε μπορούν να διαχειριστούν, αξιόπιστα και αποτελεσματικά, την πολύπλευρη κρίση. Απεναντίας επιδεινώνουν τα αδιέξοδα και παροξύνουν τις εντάσεις. Άλλαξε κοίτη ο ιστορικός χρόνος, όπως λέει ο ποιητής, και γίνονται αγνώριστα το κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Το βίωμα του συνολικού κλυδωνισμού είναι τραυματικό και θα είναι μακροχρόνιο. Είναι πολιτική αφέλεια να λένε κάποιοι ότι αυτή η βαθιά κοινωνική και πολιτική δοκιμασία θα μετασχηματιστεί αυτομάτως σε συλλογική έγερση ή θα συνειδητοποιείται ομοιόμορφα και ταυτόχρονα σε όλους τους τομείς του δημοσίου βίου.
Δυστυχώς, ακόμα και τώρα, κάποιοι εξακολουθούν να νομίζουν ότι δημαγωγώντας και για την καταστροφή δίνουν παραγγέλματα στην ιστορία και την κοινωνία να τους ανέχονται ως ηγεσία, διαχρονική και ασύδοτη. Κάποιοι άλλοι επαναλαμβάνουν τη γνωστή στάση, στον ελληνικό δημόσιο βίο, της παραγοντικής και πολιτικάντικης διαθεσιμότητας, του επωφελούς τακτικισμού και της προσοδοφόρας δικτύωσης, με στρογγυλεμένα λόγια και κούφια στερεότυπη παρουσία ώσπου να έρθει η ώρα, που άλλοι θα ετοιμάσουν. Δυστυχώς, στο υπαρκτό πλαίσιο κρατικής και κυβερνητικής διάρθρωσης, κομματικής και εκλογικής λειτουργίας, έχει αλλοιωθεί εκφυλιστικά η πολιτική, η νομιμότητα, η Δημοκρατία, μαζί με την ηγεμονία των δημοσκοπήσεων και της επικοινωνιακής σκηνοθεσίας, έχουν αλλάξει τον τρόπο που, ατομικά και συλλογικά, σκεφτόμαστε και ενεργούμε πολιτικά.
Επικράτησε -και δεν έχει εγκαταλειφθεί- ένας αγοραίος πολιτικός και παραταξιακός μοντελισμός, που αντιστέκεται σθεναρά και προσπαθεί να ανακυκλωθεί, καθώς πιέζεται από τις νέες συνθήκες στην κοινωνία, στα μέσα διαδικτυακής επικοινωνίας, στους τρόπους αυτοργάνωσης, στις μορφές διαρκούς παρέμβασης για τα δημόσια πράγματα, στις δραματικές αξιώσεις για διαφορετικό δημόσιο βίο.
Μαίνεται ο χρηματιστηριακός και ιδεολογικός πόλεμος του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού για την εξουδετέρωση των δημοκρατικών, κοινωνικών και πολιτισμικών κατακτήσεων της κλασικής, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που και αυτή δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της ούτε να αντισταθεί στη μετάλλαξή της ούτε για να εμπνεύσει τη μετεξέλιξή της. Όταν έχουν φτάσει τα πράγματα διεθνώς σε αυτό το δραματικό ιστορικό όριο, καταντάει ιστορική, αισθητική και πολιτική φάρσα να βλέπεις και να ακούς στη Ελλάδα της χρεωκοπίας διχαστικού τύπου τραπεζορητορείες. Όλες οι διαπιστώσεις έχουν καταγραφεί και οι αιτίες στο σύνολό τους έχουν συνειδητοποιηθεί. Αυτό που λείπει εξοργιστικά είναι η λογοδοσία, η αυτοκριτική, η ανάληψη ευθυνών. Αυτό το δραματικό έλλειμμα ευθύνης, δικαιοσύνης, ειλικρίνειας, αξιοπιστίας και αισιοδοξίας δίνει στην κοινωνική διαμαρτυρία ολοένα και πιο έντονο αντιπολιτικό και πολωτικό χαρακτήρα, εξωθεσμικό και εν τέλει αντιδημοκρατικό.
Είναι εξοργιστικό, πάντως, να βλέπεις τα κατεστημένα της χώρας να ζητάνε ευθύνες από τους πολίτες της, αποτυχημένες υπαίτιες ηγετικές ελίτ να τα βάζουν με την κοινωνία, τους παλαιοκαθεστωτικούς του δικομματισμού να ρητορεύουν ως νεόκοποι μεταρρυθμιστές και διανοούμενους - επιστήμονες να αυτοπροβάλλονται ως διαρκώς διαθέσιμοι και χρήσιμοι κύκλοι εξωθεσμικών επιρροών.
Είναι απορίας άξιο πώς όλοι αυτοί σχετικοποιούν τη δραματική ουσία του ελληνικού προβλήματος και την περιορίζουν στην αναγκαστική προσαρμογή στα εκβιαστικά Μνημόνια και την παραδοσιακή χρηστομάθεια για μετάνοια κι αλλαγή του εαυτού μας.
Είναι, πάντως, εξίσου πολιτικά αφελές να μην αντιλαμβανόμαστε ότι, πέρα από την αυτονόητη πόλωση των επόμενων εκλογών μεταξύ αντιμνημονιακών απόψεων και διαχειριστικών προτάσεων του Μνημονίου, το κεντρικό ερώτημα που ζητάει άμεση και μεσοπρόθεσμη απάντηση είναι και θα παραμείνει για πολύ το πώς δεν θα διαλυθεί και δεν θα λεηλατηθεί η χώρα, αλλά και το πώς θα αναδιαρθρωθεί το πολιτικό και θεσμικό της σύστημα.
Η επιτήρηση και το Μνημόνιο δεν είναι μια τεχνοκρατική διαδικασία διαχείρισης χρέους και ελλειμμάτων. Είναι, στην ουσία, καθεστωτικό πλαίσιο διακυβέρνησης, που αλλοιώνει τις συνταγματικές ρήτρες περί κυριαρχικών δικαιωμάτων και πολιτικής αυτονομίας, λαϊκής κυριαρχίας και εθνικής αντιπροσώπευσης.
Σήμερα όλοι μιλάμε για την αναγκαιότητα μιας νέας εποχής για την Ελλάδα. Την ώρα που η ανθρωπότητα βρίσκεται σε νέα ιστορική περίοδο, την Ελλάδα την προσδιορίζουν περισσότερο τα ελλείμματα, οι στρεβλώσεις και οι ψευδείς συνειδήσεις των προηγούμενων δεκαετιών. Η Ελλάδα βρίσκεται στο στόχαστρο επικίνδυνων πειραματισμών και ληστρικών σχεδιασμών για την υπόστασή της την ίδια, ως δημοκρατίας, κοινωνίας και οικονομίας. Σήμερα καταφαίνεται απόλυτα η μεγάλη διάσταση ανάμεσα στις πληθωρικές εξαγγελίες περί μεταρρυθμίσεων και στις ανεπαρκείς δράσεις για την υλοποίησή τους. Η διαρκής ματαίωση των μεταρρυθμίσεων δεν προέκυψε τόσο από την εναντίωση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά κυρίως από την υποκρισία, ανικανότητα και υστεροβουλία των επίδοξων μεταρρυθμιστών, δηλαδή από το εσωτερικό του πολιτικού συστήματος. Η Ελλάδα καλείται να πληρώσει ένα τεράστιο κόστος για τη δημοσιονομική της προσαρμογή, χωρίς να είναι βέβαιο το αποτέλεσμα και χωρίς να διασφαλίζεται ότι, παρά το κόστος, δεν θα φτάσει τελικά στη χρεωκοπία.
Το ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. πήραν ιστορική ευθύνη κάνοντας ένα ακόμα λάθος, στα τόσα που φόρτωσαν τον λαό μας. Όμως το να περιμένουμε να αποδειχθεί στην πράξη αυτό το λάθος θα είναι καταστροφή. Στην πράξη πρέπει να προκύψουν νέες δυνατότητες, που θα ματαιώσουν τη βεβαιότητα της καταστροφής. Σήμερα, λοιπόν, χρειάζεται μια αριστερά που θα στηρίξει τον λαό και θα δημιουργήσει εκ νέου τις συνθήκες που θα επιτρέψουν στις αστείρευτες δυνάμεις του έθνους μας και του λαού μας για δημιουργία, να ξεπεράσουν το χρεωκοπημένο πολιτικό σύστημα και τις αλλοτριωμένες και αυτοκαταστροφικές λειτουργίες του.
Το πρώτο, άμεσο και επιτακτικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί είναι το πρόβλημα της πολιτικής διάσωσης της χώρας. Η χθεσινή ψηφοφορία κατέγραψε την τελευταία πράξη αποσύνθεσης του μεταπολιτευτικού πολιτικού χάρτη και εξάντλησε τα όρια της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Πρέπει να γίνουν άμεσα εκλογές για να αποτυπωθούν με σαφή τρόπο η λαϊκή βούληση, οι νέοι συσχετισμοί. Οι εκλογές δεν είναι περιττή σπατάλη και φασαρία, αλλά προϋπόθεση επανανομιμοποίησης της ξέφτιας και ευτελούς μνημονιακής ελληνικής δημοκρατίας. Κόμματα ομπρέλες, στα οποία συνυπάρχουν οι πιο διαφορετικές αντιλήψεις δεν μπορούν πια να υπάρχουν. Χθες το βράδυ αυτό έγινε πολύ φανερό. Κόμματα αρχηγικά, παραγοντικά, αυταρχικά, για το μονοπώλιο ή τον συνεταιρισμό της εξουσίας, είναι ξεπερασμένα ως επιζήμια. Συσπειρώσεις προσωπικών φιλοδοξιών και διαπλεκόμενων επιρροών λειτουργούν περισσότερο ως προϊόντα παραπολιτικού θερμοκηπίου, υποκατάστατα προς χρήση και κατανάλωση με ημερομηνία λήξης.
Με βάση τον συσχετισμό που θα καταγράψουν οι εκλογές θα πρέπει οι δυνάμεις που επέλεξαν τον δρόμο του νέου Μνημονίου, εφόσον βεβαίως έχουν την πλειοψηφία στη νέα Βουλή, να διαμορφώσουν έναν κυβερνητικό συνασπισμό που θα διευθύνει τη χώρα τα επόμενα σκληρά χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για τις δυνάμεις που καταψήφισαν το νέο Μνημόνιο, εάν αυτές έχουν την πλειοψηφία στη νέα Βουλή. Πώς θα αξιοποιήσουν αυτό το αποτέλεσμα; Το δεύτερο θέμα είναι η συνολική αναδιοργάνωση του κράτους και του πολιτικού συστήματος. Η νέα κυβέρνηση θα αναμετρηθεί πρωτίστως με αυτό το θέμα. Τώρα όλα πρέπει να αλλάξουν και επ' αυτού να διατυπώσουν τις προτάσεις τους στις εκλογές όλα τα κόμματα.
Εάν υπάρχει μία μικρή ελπίδα να μπούμε στον δρόμο της ανάκαμψης, αυτή δεν βρίσκεται στην ένταση της λιτότητας και στη στείρα νοοτροπία των Μνημονίων.
Βρίσκεται στην ταχύτητα αλλαγής των δομών του κράτους.
Η Ελλάδα χρειάζεται αυτή την ώρα ένα σχέδιο για την οικονομική ανάκαμψη και ταυτόχρονα μία πρόταση για το κράτος που θα μπορεί να εξυπηρετήσει αυτήν την προοπτική ανάκαμψης. Σε αυτό το πεδίο πρέπει να μεταφερθεί η συζήτηση.
Πορευόμαστε μέσα σε συνθήκες γενικής απροσδιοριστίας και εντροπίας, όπως λένε οι θεωρίες των συστημάτων.
(*Παρέμβαση του Νίκου Κωνσταντόπουλου στην εκδήλωση της "Αυγής" στην αίθουσα της εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών τη Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2012)
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=670312