Η ΚΡΥΦΗ ΑΤΖΕΝΤΑ

3-Συνέχιση της ακρίβειας, παρά τη μείωση μισθών, η οποία προκαλείται, μεταξύ άλλων, και από μνημονιακές δεσμεύσεις γα η αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και των εισιτήριων στα μέσα μεταφοράς (κατά 25% τουλάχιστον)

4-Νέα άγρια περικοπή δημόσιων δαπανών (κυρίως συντάξεις και κοινωνικά επιδόματα)

• 3,3 δις ευρώ προαπαιτούμενες περικοπές, κυρίως στα φάρμακα, τις συντάξεις, τους μισθούς του δημοσίου και το ΠΔΕ
•  11,5 δις ευρώ περικοπές αμέσως μετά τις εκλογές. 8 δις ευρώ από συντάξεις και κοινωνικά επιδόματα και 3,5 δις από κλείσιμο/συγχωνεύσεις δημόσιων φορέων (σχολεία, νοσοκομεία, καταστήματα ΙΚΑ κλπ), και μισθούς και απολύσεις εργαζομένων στο δημόσιο

• Δημοσιονομικά ουδέτερη φορολογική μεταρρύθμιση, που σημαίνει νέα μείωση φοροαπαλλαγών για τα συνήθη υποζύγια και νέα μείωση φόρου για τα επιχειρ. κέρδη
• Μείωση εργοδοτικών εισφορών στο ΙΚΑ κατά 5% το 2012-13

6-Ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, χωρίς όρια: 16 δις μέχρι το 2015, 50 δις μέχρι το 2022 και ρητή δέσμευση να εκποιούνται «επιπλέον περιουσιακά στοιχεία» αν δεν καλύπτονται οι στόχοι των εσόδων

7-Τράπεζες: κοινωνικοποίηση ζημιών και ιδιωτικοποίηση κερδών. Προβλέπονται 50 δις ευρώ για ανακεφαλαιοποίηση, εκ των οποίων ανακτήσιμα από το δημόσιο θεωρούνται μόλις τα 16 δις. Παραμένουν υπό τον έλεγχο των ιδιωτών. Καμία πρόβλεψη για ρύθμιση χρεών των δανειοληπτών.

8-Μη βιωσιμότητα δημόσιου χρέους, παρά μόνο αν η Ελλάδα επιτύχει πρωτογενή πλεονάσματα ύψους και διάρκειας όμοιας με τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου και την Αίγυπτο του Μουμπάρακ

9-«Προτεραιότητα στις πληρωμές που εξυπηρετούν το χρέος» (πχ έναντι των συντάξεων). Ρητή δέσμευση ότι αυτό θα διασφαλίζεται νομοθετικά, ακόμα και στο Σύνταγμα.

10-Ύφεση επί 2 επιπλέον χρόνια, τουλάχιστον. Προβλέπεται ύφεση 4,7% του ΑΕΠ το 2012 και μηδενική ανάπτυξη το 2013, που εξαιτίας των περικοπών θα είναι βαθύτερη

11-Καμία πρόνοια για την ανεργία, πέρα από το ιδεολόγημα ότι θα υποχωρήσει αν ακολουθήσουμε επιθετικότητα την πολιτική του μνημονίου/1 που την υπερδιπλασίασε!

12-Καμία ελπίδα βελτίωσης. Ρητή πρόβλεψη αφενός για νέα μέτρα αν δεν πιάνονται οι στόχοι και αφετέρου η όποια υπεραπόδοση μέτρων δεσμεύεται για την ταχύτερη μείωση ελλείμματος και χρέους, και για τη μείωση του φόρου των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων.

Στόχος του παρόντος σημειώματος είναι να αναδείξει ορισμένες πτυχές της μνημονιακής πολιτικής που στον δημόσιο διάλογο, όπως αυτός οργανώνεται από τη συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και τα μήντια που την στηρίζουν, είτε αποσιωπούνται παντελώς είτε υποβαθμίζεται η σπουδαιότητά τους. Πρόκειται για εσκεμμένη παρασιώπηση ώστε η κοινή γνώμη, ιδιαίτερα ενόψει των εκλογών, να μην σχηματίσει σαφή αντίληψη ούτε για τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ούτε για τις επιπτώσεις αυτών των δεσμεύσεων στη ζωή των πολιτών.

1. Ρητή δέσμευση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ για μετεκλογική εφαρμογή του νέου προγράμματος

Στην παράγραφο 50 (σελ. 37) της έκθεσης του ΔΝΤ για το νέο πρόγραμμα και υπό τον τίτλο «Πολιτικές διαβεβαιώσεις» διαβάζουμε τα εξής: «Επιπλέον, οι σημερινοί ηγέτες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ προέβησαν σε δημόσια δέσμευση εκ μέρους των κομμάτων τους αναφορικά με την επίτευξη των στοχεύσεων του προγράμματος και την εφαρμογή των μέτρων που το πραγματώνουν, και σήμερα και κατά την περίοδο πριν και μετά τις εκλογές… Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένο τον παρόντα κατακερματισμό πολιτικών δυνάμεων, το ένα ή και τα δύο από τα κόμματα αυτά πιθανότατα θα συμμετέχουν στον μετεκλογικό κυβερνητικό συνασπισμό». Παρόμοια πράγματα αναφέρουν αξιωματούχοι της τρόικας σε συνεντεύξεις τους στον ελληνικό και διεθνή τύπο.

Επομένως, ανεξάρτητα από την όποια ρητορική των ΠΑΣΟΚ και ΝΔ όσον αφορά το προεκλογικό τους πρόγραμμά, η αλήθεια είναι ότι οι ηγεσίες των δύο κομμάτων έχουν δεσμευτεί στην τρόικα ότι το πραγματικό τους πρόγραμμα είναι και θα παραμείνει και μετά τις εκλογές αυτό που περιλαμβάνεται στο νέο μνημόνιο. Περιττό να αναφέρουμε το πόσο βαθύτατα αντιδημοκρατική είναι η συναφής μεθόδευση τόσο από την τρόικα που ζητά τέτοιες διαβεβαιώσεις/δεσμεύσεις όσο και από τις ηγεσίες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ που τις παρέχουν ερήμην του κυρίαρχου ελληνικού λαού.

Παρακάτω καταγράφονται τα βασικά μέτρα/παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στο νέο πρόγραμμα, στο νέο μνημόνιο.

Με το νέο μνημόνιο, η κυβέρνηση, στο όνομα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας , δεσμεύεται να μειώσει παραπέρα τους μισθούς τόσο στον δημόσιο όσο κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, και να απορρυθμίσει ακόμη περισσότερο τις εργασιακές σχέσεις.

Έτσι, τίθεται ρητά στόχος/δέσμευση για «μείωση του ονομαστικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος κατά 15% το 2012-14», πράγμα το οποίο σημαίνει πολλαπλάσια μείωση μισθών. Για το σκοπό αυτό προβλέπονται μέτρα όπως η μείωση του κατώτατου μισθού κατά 22% και κατά 32% για νέους εργαζόμενους που θα «ισχύει γενικά και χωρίς περιοριστικούς όρους», «πάγωμα των ωριμάνσεων μέχρι η ανεργία να πέσει κάτω από το 10%» (από το 21% που βρίσκεται σήμερα), κατάργηση της «μονιμότητας» στις ΔΕΚΟ, εξάλειψη της δυνατότητας οι εργαζόμενοι να προσφεύγουν μονομερώς στη διαιτησία, πρόσθετοι περιορισμοί στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις εργασίας με στόχο την αποδυνάμωσή τους χάριν των επιχειρησιακών και κυρίως των ατομικών συμβάσεων.

Οι μισθοί στην Ελλάδα συγκρίνονται ρητά με μισθούς χωρών όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Πράγματι, στο νέο μνημόνιο διαβάζουμε ότι μέτρα όπως τα παραπάνω «θα δώσουν τη δυνατότητα μείωσης της απόκλισης στο επίπεδο του κατώτατου μισθού σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας (Πορτογαλία, Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη).»

(ποσοστιαία μεταβολή εισοδήματος)

Η στρατηγική της «εσωτερικής υποτίμησης» που εφαρμόζει το νέο μνημόνιο (όπως και το παλαιό) αφορά μόνο τους μισθούς και όχι τις τιμές. Αυτό προκύπτει από τα εξής:

(α) την εμπειρία των 2 προηγούμενων ετών όπου οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν σημαντικά ενώ οι τιμές αυξήθηκαν κατά 4,5% το 2010 και κατά 3,1% το 2011,

(β) το ίδιο το νέο πρόγραμμα: ενώ προβλέπει περαιτέρω μείωση μισθών, για τις τιμές προβλέπει ότι το 2014 θα έχουν αυξηθεί σε σχέση με το 2009κατά περίπου 7% (ή θα έχουν μείνει περίπου σταθερές αν δεν ληφθούν υπόψη οι φόροι).

(γ) συγκεκριμένα μέτρα αύξησης τιμών που περιλαμβάνονται στο νέο μνημόνιο όπως πχ:

(i) αύξηση στην τιμή της ηλεκτρική ενέργειας ώστε να διασφαλιστεί ότι «η ενεργειακή συνιστώσα των επίσημων τιμολογίων για νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις αντανακλά τις τιμές χονδρικής αγοράς»

(ii) «τα τιμολόγια του ΟΑΣΑ, του ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 25%»

Η μείωση μισθών με παράλληλη διατήρηση ή ακόμη και αύξηση της ακρίβειας είναι ερμηνεύσιμη και αναμένεται στο μέλλον να παροξυνθεί καθώς η ακολουθούμενη υφεσιακή πολιτική της “εσωτερικής υποτίμησης” επιταχύνει διαδικασίες συγκέντρωσης κεφαλαίου (συγκεντροποίηση), οι οποίες ενισχύουν τις ήδη υπαρκτές ολιγοπωλιακές δομές της ελληνικής οικονομίας που κρατούν σταθερά ή αυξάνουν τα ήδη υψηλά περιθώρια κέρδους.

4. Νέα άγρια περικοπή δημόσιων δαπανών

Τα αλλεπάλληλα μνημονιακά μέτρα αέναης λιτότητας και αναδιανομής προς τους κατέχοντες, ενώ έχουν ήδη ψηφιστεί, δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί στο σύνολό τους. Οι πολίτες δεν έχουν υποστεί πλήρως τις επιπτώσεις από αυτά – π.χ. τις επιπτώσεις από τη μείωση των φοροαπαλλαγών και του αφορολόγητου στις 5.000 ευρώ σε συνδυασμό με την αυστηροποίηση των τεκμηρίων διαβίωσης, το χαράτσι στα εισοδήματα του 2011 που θα καταβληθεί φέτος, την αύξηση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης, την τελευταία μείωση των συντάξεων που, ενώ ισχύει από 1 Ιαν 12, θα αρχίσει να εφαρμόζεται αναδρομικά από τον προσεχή Μάιο, την πλήρη επίπτωση του νέου μισθολογίου στο δημόσιο και τις ΔΕΚΟ κ.λπ..

Ενώ λοιπόν συμβαίνει αυτό, ενώ τον Φεβρουάριο λήφθηκαν μέτρα ύψους 3,3 δις ευρώ (κυρίως περικοπές σε φάρμακα, συντάξεις, ειδικά μισθολόγια και δημόσιες επενδύσεις), στο νέο μνημόνιο προβλέπεται ρητά και κατηγορηματικά η λήψη νέων, πρόσθετων μέτρων το προσεχές καλοκαίρι, στο πλαίσιο αναθεώρησης του Μεσοπρόθεσμου, συνολικού ύψους «7% του ΑΕΠ», δηλαδή πάνω από 14 δις ευρώ, για τα έτη 2013 και 2014. Από αυτό το 7% του ΑΕΠ, το 1,5% αφορά έσοδα από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και το 5,5% αφορά περικοπές δημόσιων δαπανών.

Η πρόσθετη περικοπή κατά 5,5% του ΑΕΠ (δηλαδή πάνω από 11 δις ευρώ) των δημόσιων δαπανών ρητά αναφέρεται στον νέο μνημόνιο ότι θα επικεντρωθεί στα εξής:

4% του ΑΕΠ (δηλαδή πάνω από 8 δις ευρώ) περικοπή στις «κοινωνικές μεταβιβάσεις» δηλαδή στις συντάξεις (για τις οποίες στην έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται επίσης ρητά ότι θα κοπούν κιʼ άλλο) και τα μη-συνταξιοδοτικά κοινωνικά επιδόματα (για τα οποία το ΔΝΤ γράφει ότι πρέπει να περικοπούν διότι διαφορετικά, μεταξύ άλλων, θα «ματαιώσουν τις προσπάθειες των ανέργων» να βρουν εργασία!).

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω περικοπές συντάξεων και κοινωνικών επιδομάτων είναι πρόσθετες σε αυτές που περιλαμβάνονται είτε ευθέως είτε έμμεσα στο νέο μνημόνιο όπως είναι: (α) οι πρόσφατες περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, (β) η μείωση του επιδόματος ανεργίας στα 360 ευρώ που προκάλεσε η μείωση του κατώτατου μισθού κατά 22% (γ) η μείωση στο εφάπαξ εξαιτίας της μνημονιακής δέσμευσης ότι «η Κυβέρνηση εντοπίζει τα ταμεία για τα οποία τα εφάπαξ ποσά που καταβλήθηκαν κατά τη συνταξιοδότηση δεν είναι εναρμονισμένα με τις εισφορές που καταβλήθηκαν, και αναπροσαρμόζει τις πληρωμές» (δ) η μείωση του αριθμού των αναπηρικών συντάξεων εξαιτίας της μνημονιακής δέσμευσης για «την αναθεώρηση των καθεστώτων αναπηρίας και τη μείωση των συντάξεων αναπηρίας σε όχι περισσότερο από το 10% του συνολικού αριθμού των συντάξεων», (ε) η παραπέρα μείωση των συντάξεων σε δημόσιες επιχειρήσεις εξαιτίας της μνημονιακής δέσμευσης ότι «η κυβέρνηση διεξάγει μία αναλογιστική μελέτη των πρώτου πυλώνα συνταξιοδοτικών ταμείων σε εταιρείες όπου οι εισφορές για τα ταμεία αυτά υπερβαίνουν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα σε συγκρίσιμες επιχειρήσεις / βιομηχανίες που καλύπτονται από το ΙΚΑ. Με βάση τη μελέτη αυτή, η Κυβέρνηση μειώνει τις κοινωνικές εισφορές για τις εταιρείες αυτές κατά δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο.»

1,5% του ΑΕΠ (δηλαδή πάνω από 3 δις ευρώ) στη «μόνιμη μείωση του μεγέθους του κράτους».

Πώς θα γίνει αυτή η μείωση; Στο νέο μνημόνιο διαβάζουμε ότι «Έμφαση θα δοθεί….

-----στο κλείσιμο και τη μείωση του μεγέθους των φορέων της γενικής κυβέρνησης [δηλαδή κλείσιμο σχολείων, νοσοκομείων, δικαστηρίων, καταστημάτων ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΓΑ, δομών τοπικής αυτοδιοίκησης και ΔΕΚΟ],

----στον εντοπισμό ευκαιριών για ανάθεση εργασιών σε τρίτους [δηλαδή θα ανατίθενται σε ιδιώτες (με το αζημίωτο βέβαια) υπηρεσίες που παρέχει (ή χρειάζεται) το δημόσιο όπως π.χ. φορολογικές εργασίες, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ασφαλισμένου, αποκομιδή απορριμμάτων, υπηρεσίες καθαριότητας, τυπογραφικές εργασίες κλπ]

----στον εντοπισμό πλεονάζοντος προσωπικού [δηλαδή απολύσεις, επιπρόσθετες σε αυτές που έχουν ήδη αποφασιστεί μέσω εργασιακής εφεδρείας, όπως πχ οι 15.000 για το 2012]

Επίσης επισημαίνουμε τα εξής:

(α) Οι παραπάνω περικοπές γίνονται σε μια περίοδο παρατεταμένης ύφεσης, εφιαλτικής ανεργίας και κατακόρυφης πτώσης του διαθέσιμου εισοδήματος που οδηγούν με ολοένα και γοργότερο ρυθμό σε γενικευμένη φτώχεια, ακόμη κι εξαθλίωση. Αποφασίζονται δηλαδή περικοπές σε μια περίοδο που υπάρχει όσο ποτέ άλλοτε κατεπείγουσα ανάγκη για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, της δημόσιας υγείας, παιδείας και κοινωνικής ασφάλισης. Το γεγονός αυτό προσδίδει στην ακολουθούμενη πολιτική μια αποκρουστική διάσταση βαρβαρότητας και σαδισμού.

(β) Οι παραπάνω περικοπές γίνονται προκειμένου να επιτευχθεί η δημοσιονομική προσαρμογή (γρήγορη μείωση ελλείμματος) που συμφώνησε η ελληνική κυβέρνηση με την τρόικα. Ωστόσο, ο Τόμσεν του ΔΝΤ σε συνέντευξή στην Καθημερινή αναφέρει ότι ενώ το ΔΝΤ πρότεινε την επιβράδυνση του ρυθμού δημοσιονομικής προσαρμογής, «η ελληνική κυβέρνηση ανησυχούσε ότι αυτό θα έπληττε την εμπιστοσύνη στο πρόγραμμα και επέλεξε τη διατήρηση των στόχων που είχαν αρχικά συμφωνηθεί». Δηλαδή, οι παραπάνω περικοπές απορρέουν ευθέως, μεταξύ άλλων, και από την επιλογή της συγκυβέρνησης ΠΑΣΟΚ-ΝΔ να διατηρηθεί ο γοργός ρυθμός δημοσιονομικής προσαρμογής.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το νέο μνημόνιο προβλέπει έσοδα ύψους 1,5% του ΑΕΠ (περίπου 3 δις ευρώ) για τα έτη 2013 και 2014 από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής που μέχρι σήμερα δεν αντιμετωπίστηκε. Ωστόσο, με συντηρητικότατους υπολογισμούς, η φοροδιαφυγή εκτιμάται σε πάνω από 12 δις ευρώ ετησίως. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχει σαφής πολιτική επιλογή για ανοχή της φοροδιαφυγής παρόλο που αυτή αποτελεί δομικό δημοσιονομικό πρόβλημα. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε αν αναλογιστούμε ότι: (i) το κυρίως βάρος (πάνω από τα 2/3) της δημοσιονομικής προσαρμογής επιδιώκεται μέσα από την περικοπή των δημοσίων δαπανών (ii) η αύξηση των δημοσίων εσόδων στηρίζεται μέχρι σήμερα στην αύξηση των έμμεσων φόρων, τη μείωση των φοροαπαλλαγών και την επιβολή χαρατσιών σε εισοδήματα και σπίτια.

Το νέο μνημόνιο προβλέπει επίσης την ψήφιση μέχρι το προσεχές καλοκαίρι μιας νέας φορολογικής μεταρρύθμισης τα βασικά χαρακτηριστικά της οποία είναι τα εξής:

(α) διατηρείται η «σχετική φορολογική επιβάρυνση από εμμέσους φόρους» και επομένως διατηρείται η αδικία για τα χαμηλά εισοδήματα, τα οποία, καθώς κατευθύνονται εξολοκλήρου στην κατανάλωση, φορολογούνται διπλά

(β) προβλέπεται η «εξάλειψη ορισμένων φοροαπαλλαγών και προνομιακών καθεστώτων». Η «εξάλειψη» αυτή δεν αφορά τις φοροαπαλλαγές και τα προνόμια που απολαμβάνουν οι ισχυρές μερίδες του κεφαλαίου όπως πχ οι εφοπλιστές, αλλά αφορά και επομένως απειλεί το ήδη κουτσουρεμένο αφορολόγητο των 5000 ευρώ, τις φοροαπαλλαγές για δάνεια πρώτης κατοικίας, ιατρικά έξοδα κλπ, το χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ στα νησιά κ.λπ.

(γ) «απλοποίηση του ΦΠΑ», πράγμα που ενέχει τον κίνδυνο τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης να υπαχθούν σε υψηλότερο ενιαίο συντελεστή

(δ) αυξάνονται οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων ώστε να ευθυγραμμιστούν «σε μεγαλύτερο βαθμό με τις τιμές της αγοράς», πράγμα που σημαίνει ότι αυξάνεται το χαράτσι μέσω της ΔΕΗ καθώς και οι λοιποί συναφείς φόροι.

Παρά τις παραπάνω επιβαρύνσεις που πλήττουν κυρίως τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, η εν λόγω φορολογική μεταρρύθμιση προβλέπεται να είναι «δημοσιονομικά ουδέτερη», δηλαδή δεν θα προσθέσει νέα δημόσια έσοδα. Που θα πάνε τότε οι παραπάνω επιπλέον φόροι; Στην «αναδιάρθρωση του φορολογικού βάρος ανάμεσα στις φορολογικές κλίμακες με στόχο την προώθηση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας» λέει το μνημόνιο, εννοώντας σαφώς ότι θα μειωθεί περαιτέρω η φορολόγηση των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων και ίσως κάποιοι έμμεσοι φόροι στην ενέργεια. Εδώ, αξίζει να θυμηθούμε ότι ένα από τα ελάχιστα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ που δεν περιλαμβάνονταν στο πρώτο μνημόνιο ήταν η μείωση του φορολογικού συντελεστή για τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων από το 24% στο 20%. Το νέο μνημόνιο αφήνει να εννοηθεί ότι ο συντελεστής αυτός θα μειωθεί περαιτέρω. Αυτό, σε συνδυασμό με τις παραπάνω φορολογικές επιβαρύνσεις, σημαίνει ότι μεταφέρεται εκ νέου φορολογικό βάρος από το κεφάλαιο στην εργασία.

Στο ίδιο ακριβώς αποτέλεσμα οδηγεί μια άλλη μνημονιακή παρέμβαση που γίνεται χάριν «της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας»: η δημοσιονομικά ουδέτερη μείωση των εργοδοτικών εισφορών στο ΙΚΑ τα έτη 2012 και 2013 κατά 5%. Στο μνημόνιο διαβάζουμε επίσης ότι «τα μέτρα που θα χρηματοδοτήσουν [αυτή] την μείωση θα νομοθετηθούν σε δύο φάσεις. Πρώτον, πριν την εκταμίευση, θα υιοθετηθεί νομοθεσία να κλείσουν μικροί φορείς ειδικού σκοπού που ασχολούνται με κοινωνικές δαπάνες οι οποίες δεν αποτελούν προτεραιότητα (ΟΕΚ, ΟΕΕ)…. Δεύτερον, έως τέλος Σεπτέμβρη 2012, η κυβέρνηση θα προσαρμόσει τις συντάξεις …και θα προσαρμόσει τη βάση για την είσπραξη των εισφορών.»

Θα μειωθούν δηλαδή οι εισφορές των εργοδοτών στο ΙΚΑ ενώ παράλληλα θα κοπούν οι συντάξεις και θα αυξηθούν οι εισφορές των εργαζομένων, ώστε να μην προκύψει επιβάρυνση του προϋπολογισμού. Σημειωτέον ότι το εν λόγω μέτρο λαμβάνεται παρά την άθλια οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ΙΚΑ, κυρίως εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης της ανεργίας, της μείωσης των μισθών, της επέκτασης της μερικής απασχόλησης, της ενίσχυσης της εισφοροδιαφυγής και την νέας λεηλασίας των αποθεματικών του ελέω του κουρέματος των ομολόγων του λόγω PSI. Τέτοιες επιλογές καταδεικνύουν, μεταξύ πολλών άλλων, ότι υπάρχει σαφής πολιτική απόφαση να υπονομευθεί το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης ώστε να ανοίξει ο δρόμος και σε αυτό το πεδίο για είσοδο ιδιωτικών κεφαλαίων.

Το νέο μνημόνιο προβλέπει την επιτάχυνση των διαδικασιών για την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας. Ο στόχος των εσόδων για το 2015 αναθεωρείται στα 19 δις από τα 50 δις ευρώ (τα οποία όμως παραμένουν ως μακροπρόθεσμος στόχος μέχρι και το 2022). Ο προγραμματισμός καταγράφεται στον παρακάτω πίνακα που περιλαμβάνεται στην έκθεση του ΔΝΤ (σελ. 30)

7. Τράπεζες: Ιδιωτικοποίηση κερδών και κοινωνικοποίηση ζημιών

Οι τράπεζες προβλέπεται να λάβουν νέο πακέτο βοήθειας ύψους 50 δις ευρώ. Το πακέτο αυτό θα καλύψει τις ζημιές τους από το PSI, από τις διαγραφές επισφαλών δανείων και από το κόστος εκκαθάρισης κάποιων εξʼ αυτών (που σημαίνει ότι κάποιες τράπεζες θα κλείσουν, με οδυνηρές συνέπειες για τους εργαζόμενους εκεί). Το σκανδαλώδες είναι ότι τα χρήματα αυτά θα δοθούν στις τράπεζες με τρόπο που διασφαλίζει δικαιώματα στη διοίκηση των τραπεζών και ότι οι ζημιές από το PSI θα καλυφθούν εν μέρει και μέσω ευνοϊκής φορολόγησης. Δηλαδή το Δημόσιο θα δώσει επιπλέον χρήματα στους τραπεζίτες, χωρίς καν να αναλάβει τον έλεγχο των τραπεζών ώστε να προωθήσει μια κοινωνική και αναπτυξιακή πολιτική. Στην τελευταία έκθεση του ΔΝΤ, προβλέπεται ότι όταν το δημόσιο πουλήσει τις μετοχές των τραπεζών, το έσοδο που θα προκύψει θα είναι 16 δις ευρώ, δηλαδή το δημόσιο θα υποστεί μια ζημιά 34 δις. Κοινωνικοποιούνται δηλαδή οι ζημιές των τραπεζιτών, ενώ τα κέρδη τους παραμένουν αυστηρώς ιδιωτικά.

Επίσης, στο νέο μνημόνιο γίνεται ειδική αναφορά στην Αγροτική Τράπεζα και τον έλεγχο από ελεγκτικές εταιρίες με σκοπό την αναδιάρθρωσή της. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθήσει προσπάθεια συρρίκνωσης της ΑΤΕ (η οποία ήδη έχει ξεκινήσει με την πώληση των θυγατρικών της ΔΩΔΩΝΗ, ΣΕΚΑΠ κτλ) ή ακόμα και ιδιωτικοποίηση της.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο νέο μνημόνιο δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόβλεψη για τα οξύτατα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί δανειολήπτες (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) εξαιτίας της δραστικής μείωσης του εισοδήματος, της υπερφορολόγησης, της υψηλής ανεργίας και της βαθιάς και παρατεταμένης ύφεσης. Υπενθυμίζουμε επίσης ότι η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, δια στόματος του τότε ΥΠΟΙΚ κ. Βενιζέλου, αρνήθηκε την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για ευνοϊκή ρύθμιση εκείνων των δανείων όπου υπάρχει πραγματική ανάγκη και παρέπεμψε για την όποια ρύθμιση στις τράπεζες. Ας το θυμόμαστε αυτό όταν θα ακούμε τις προεκλογικές προτάσεις των δύο κομμάτων υπέρ των δανειοληπτών.

Στην Ανάλυση για τη Βιωσιμότητα του Χρέους (έκθεση του ΔΝΤ) προβλέπεται ότι το δημόσιο χρέος θα φτάσει το 116,5% του ΑΕΠ το 2020. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό καταγράφονται ορισμένες προϋποθέσεις, όπως:

--Δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος 4,5% του ΑΕΠ το 2014 που θα διατηρηθεί μέχρι το 2020. Επειδή από πολλούς θεωρείται ανέφικτη μία τέτοια τύπου δημοσιονομική προσαρμογή, το ΔΝΤ στην ανάλυσή του, αναγνωρίζει μεν το «αισιόδοξο» της πρόβλεψης, αλλά επίσης παραθέτει και στοιχεία χωρών από τη διεθνή εμπειρία που κράτησαν σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Και εδώ πραγματικά προκύπτει μία τρομακτική παραδοχή: για να τεκμηριώσει το ΔΝΤ ότι η διατήρηση τέτοιων πρωτογενών πλεονασμάτων για 8 χρόνια (2013-2020) είναι ρεαλιστική παραδοχή, αναφέρει δύο χώρες που στο ίδιο χρονικό διάστημα κατάφεραν να έχουν σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα: τη Ρουμανία στην περίοδο 1982-1989 (!!!!!!) και την Αίγυπτο την περίοδο 1993-2000 (!!!). Δηλαδή τη Ρουμανία του Τσαουσέσκου και την Αίγυπτο του Μουμπάρακ!

Είναι γνωστό ότι ο Τσαουσέσκου τη δεκαετία του 1980 έθεσε ως εθνικό στόχο την αποπληρωμή του χρέους της Ρουμανίας στους ξένους πιστωτές και για αυτό υπέβαλε τον λαό τους στις μεγαλύτερες δυνατές θυσίες. Επίσης είναι γνωστή η κατάληξη αυτού του εγχειρήματος στο τέλος του 1989. Επίσης, είναι γνωστή και η κατάληξη του καθεστώτος Μουμπάρακ, με το οποίο παραλληλίζεται η δημοσιονομική εξυγίανση της ελληνικής οικονομίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επανειλημμένα έχει διατυπώσει ότι τέτοια πρωτογενή πλεονάσματα για τέτοια χρονικά διαστήματα και εκκινώντας από τέτοιες συνθήκες ύφεσης, θυμίζουν δικτατορικά καθεστώτα. Η έκθεση του ΔΝΤ έρχεται να τον επιβεβαιώσει!

--Ρυθμοί Μεγέθυνσης: Η πρόβλεψη λέει ότι την περίοδο 2014-2020 οι ρυθμοί ανάπτυξης θα κυμαίνονται από 2,5% ως 3%. Ωστόσο, οι προβλέψεις αυτές είναι ουτοπικές με βάση την πολιτική αυστηρής λιτότητας που επιβάλλεται και η οποία θα ενισχύσει την ύφεση στην ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, η λογική της τρόικας, που για κάθε παρέκκλιση από τους στόχους απαιτούνται νέα μέτρα λιτότητας, αποδεικνύει το αδιέξεδο του φαύλου κύκλου. Η απόκλιση στους δημοσιονομικούς στόχους οφείλεται κυρίως στην ύφεση, επομένως όχι μόνο δεν βελτιώνεται η κατάσταση με τα υφεσιακά μέτρα λιτότητας, αλλά αντιθέτως επιδεινώνεται. Η λύση που προτείνουν για το πρόβλημα, αποτελεί τη βασικότερη αιτία του προβλήματος.

Με το νέο μνημόνιο ακολουθείται η ίδια πολιτική του παλαιού μνημονίου παρόλο που αυτή απέτυχε παταγωδώς στους στόχους που η ίδια έθετε, ιδιαίτερα αυτόν της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Πράγματι, το ελληνικό δημόσιο όχι μόνο δεν κατάφερε να επιστρέψει το 2012 στις αγορές για δανεισμό, όπως ήταν αρχικά ο στόχος, αλλά απεναντίας με το PSI προχώρησε σε χρεοκοπία με την μεγαλύτερη διαγραφή δημόσιου χρέους στην παγκόσμια ιστορία και καθώς αυτό δεν ήταν αρκετό σε αναδιάρθρωση μέρους του εναπομείναντος χρέους. Από τα παραπάνω, όμως, προκύπτει ότι ούτε αυτό θα αποδειχτεί αρκετό. Πολύ σύντομα θα χρειαστεί τόσο νέα αναδιάρθρωση του χρέους όσο και νέο πρόγραμμα «στήριξης».

9. «Προτεραιότητα στις πληρωμές που εξυπηρετούν το χρέος»

Στην τελική μορφή του νέου μνημονίου περιλαμβάνεται ένα πρόσθετο (σε σχέση με το προσχέδιο που ψηφίστηκε στη Βουλή), πέμπτο κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Έλεγχος και τεχνική βοήθεια» όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι η «κυβέρνηση θα θέσει πολύ σύντομα σε λειτουργία έναν μηχανισμό» όπου θα συγκεντρώνονται εγκαίρως οι πόροι από τα δάνεια και από τα δημόσια έσοδα για την αποπληρωμή του χρέους. Στο ίδιο κεφάλαιο, επίσης, καταγράφεται η δέσμευση της κυβέρνησης για την εισαγωγή στο νομικό σύστημα (μέχρι τέλος Απριλίου) και στο Σύνταγμα της Ελλάδας (το συντομότερο δυνατόν) «πρόβλεψης που θα διασφαλίζει προτεραιότητα στις πληρωμές που εξυπηρετούν το χρέος». Δηλαδή, πρώτα θα πληρώνονται οι δόσεις και μετά μισθοί, συντάξεις, λειτουργία νοσοκομείων, σχολείων κ.λπ.

Για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί επίσης η περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων. Πράγματι, στο νέο μνημόνιο αναφέρεται ότι: «η Κυβέρνηση θα διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία της κοινωνικής ασφάλισης … θα επενδύονται σε έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου, καταθέσεις στο Υπουργείο Οικονομικών, ή οποιοδήποτε άλλο μέσο περιορίζει το δημόσιο χρέος.»

Παρόλο που οι δυνάμεις του μνημονίου μιλούν συνεχώς για την κατεπείγουσα ανάγκη για αναπτυξιακή πολιτική, οι ίδιες έχουν υπερψηφίσει και δεσμευτεί σ΄ένα πρόγραμμα το οποίο, ακόμη κι αν πετύχει, η ανάπτυξη θα προκύψει από το 2014 και μετά, και μάλιστα διατηρώντας την ανεργία στα εφιαλτικά υψηλά ποσοστά που την οδήγησε το πρώτο μνημόνιο. Πράγματι, το πρόγραμμα προβλέπει ύφεση το 2012 ύψους 4,7% του ΑΕΠ και μηδενική ανάπτυξη το 2013. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά πιθανό ότι η ύφεση θα είναι πιο βαθειά και πιο παρατεταμένη, διότι αφενός έχουν ήδη ληφθεί ή προβλέπεται να ληφθούν τα προαναφερθέντα άκρως υφεσιακά μέτρα λιτότητας και αφετέρου το διεθνές περιβάλλον δεν είναι ευνοϊκό κυρίως εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθείται στην ευρωπαϊκή ένωση (λιτότητας σε όλα τα κράτη-μέλη, μη αποφασιστική επίλυση της κρίσης δημόσιου δανεισμού, γενικευμένη αβεβαιότητα στον χρηματοπιστωτικό τομέα).

Το νέο μνημόνιο όχι μόνο δεν λαμβάνει καμία ειδική μέριμνα για την αντιμετώπιση της εφιαλτικά υψηλής ανεργίας, και της ολοένα διευρυνόμενης φτώχειας κι εξαθλίωσης, αλλά, απεναντίας, υποστηρίζει αδίστακτα και κυνικά τις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες σύμφωνα με τις οποίες για να μειωθεί η ανεργία πρέπει να μειωθούν δραστικά οι μισθοί, να εκμηδενιστεί η φορολόγηση των επιχειρηματικών κερδών , να πετσοκόψουμε τις κοινωνικές παροχές, να ξεπουληθεί η δημόσια περιουσία, να συρρικνωθεί ο δημόσιος τομέας της οικονομίας και να απολυθούν 100.000 και πλέον εργαζόμενοι σε αυτόν! Το νέο μνημόνιο, δηλαδή, θεωρεί ότι για να μειωθεί η ανεργία πρέπει να εφαρμοστεί επιθετικότερα η πολιτική του παλαιού μνημονίου που σε λιγότερο από 2 χρόνια υπερδιπλασίασε την ανεργία!! Κατά τα άλλα, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ αυτός που δεν έχει προτάσεις ή που οι προτάσεις του είναι ανεδαφικές, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ αυτός που ανέχεται τις ακρότητες και τη βία!!!

Όπως ήδη αναφέρθηκε το νέο μνημόνιο προβλέπει περαιτέρω δραστική μείωση των μισθών, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα καθώς και όλων των συντάξεων, υποτίθεται χάριν “της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας”. Η ύφεση διατηρείται για 2 τουλάχιστον έτη, πράγμα το οποίο, μεταξύ άλλων, θα οδηγήσει σε δεκάδες χιλιάδες νέα λουκέτα και εκατοντάδες χιλιάδες νέους άνεργους.

Όσον αφορά το δημοσιονομικό σκέλος του νέου προγράμματος υπάρχουν τρία ενδεχόμενα: (α) να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι (πράγμα εξαιρετικά απίθανο), οπότε θα συμβούν όλα όσα αναφέρονται παραπάνω, (β) να μην επιτευχθούν οι στόχοι (που είναι και το πιθανότερο), οπότε θα συμβεί αυτό που ρητά αναφέρεται στο νέο μνημόνιο : «η Κυβέρνηση δηλώνει την ετοιμότητά της να ορίσει και να θεσπίσει πρόσθετα μέτρα, εάν παραστεί ανάγκη, έτσι ώστε να τηρηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι», (γ) να υπερκαλυφθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι (αυτό κι αν είναι απίθανο), οπότε θα συμβεί αυτό που αναφέρει η έκθεση του ΔΝΤ : η υψηλότερη απόδοση των μέτρων θα χρηματοδοτήσει την «πρόσθετη μείωση του [δημόσιου] χρέους και ελλείμματος, και περικοπές φόρων τέτοιες που να ενισχύουν την ανάπτυξη» δηλαδή μείωση της φορολόγησης των κερδών των μεγάλων, πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Τα τρία παραπάνω ενδεχόμενα εξαντλούν τον λογικό χώρο που δημιουργεί η αποδοχή ή ανοχή του νέου προγράμματος, του νέου μνημονίου. Σε όλα τα ενδεχόμενα η οικονομική κατάσταση των εργαζόμενων, των μικροεπιχειρηματιών και των συνταξιούχων επιδεινώνεται δραματικά, ενώ ο αριθμός των ανέργων αν δεν αυξηθεί θα παραμείνει στα εφιαλτικά σημερινά ποσοστά. Το κοινωνικό κράτος κατεδαφίζεται. Η φτώχεια και η εξαθλίωση γενικεύονται. Επομένως, πρέπει να είναι σαφές ότι η πολιτική του μνημονίου, δηλαδή το πραγματικό πρόγραμμα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, όσον αφορά στην συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας όχι μόνο δεν αφήνει κανένα απολύτως περιθώριο για βελτίωση ή έστω σταθεροποίηση της οικονομικής κατάστασης, αλλά την επιδεινώνει δραστικά και βίαια. Με δεδομένο το μνημόνιο, λοιπόν, δεν υπάρχει καμία απολύτως ελπίδα.