Ονόμασα «βίαιη ωρίμανση» τη διαδικασία μετεξέλιξης ενός μικρού κόμματος της Αριστεράς σʼ έναν ενιαίο πολιτικό φορέα, ικανό να αναμετρηθεί με προκλήσεις και ευθύνες ιστορικών διαστάσεων.
Από την άποψη αυτή, αριστερό και ριζοσπαστικό στις μέρες μας είναι ό,τι ενώνει, εμπνέει και κινητοποιεί για την επίτευξη ακριβώς αυτού του στόχου.
Τέλος, θα ήθελα να επισημάνω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ έφτασε ως εδώ συνθέτοντας και υπερβαίνοντας τις «αξιώσεις», όπως λέτε, των επιμέρους τάσεων και συνιστωσών. Αυτός ο συλλογικός ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε και όχι οι ιδιαίτερες απόψεις της μιας ή της άλλης επιμέρους συνιστώσας. Αυτή τη συλλογικότητα καλείται σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ να ενισχύσει και να θεσμοθετήσει.
Σύνηθες φαινόμενο με βάση τις παραδόσεις που κυριαρχούσαν ως τώρα στον ΣΥΡΙΖΑ. Τόσο αυτό όσο και άλλα γεγονότα υποδηλώνουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διανύει μια μεταβατική φάση ανάμεσα στο παλιό και το καινούριο, δηλαδή ανάμεσα στις ισχυρές παραδόσεις των ομαδοποιήσεων, των «στοιχίσεων», των προσωπικών στρατηγικών, και τα νέα επίπεδα συλλογικότητας, ενότητας, δημοκρατίας και ισονομίας των μελών που πρέπει να κατακτήσει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ έκανε ήδη ένα μεγάλο βήμα προς την ενοποίησή του. Ο Αλέξης Τσίπρας υπερψηφίσθηκε με μεγάλα ποσοστά από συνέδρους όλων των τάσεων και προελεύσεων. Η «διακήρυξη», που αποτυπώνει την ταυτότητα, τους μεγάλους προσανατολισμούς και τους άμεσους στόχους του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ, ψηφίσθηκε σχεδόν ομόφωνα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ θα παραμείνει βέβαια ένας ζωντανός χώρος διαλόγου. Μάλιστα έχω προτείνει να θεσμοθετήσουμε μόνιμες δομές και «εργαστήρια» προγραμματικών επεξεργασιών, θεωρητικών αναζητήσεων και διαλόγου. Εκείνο που πρέπει να αποφύγουμε είναι η δημιουργία κομμάτων εντός του κόμματος, διότι αυτό, όπως έδειξε και η εμπειρία του Συνασπισμού, θα υπονομεύει τη συλλογικότητα και τη δημοκρατία των μελών.
Η ανοδική και ενωτική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ ενοχλεί τα υπολείμματα του χρεοκοπημένου δικομματισμού. Θα ήθελαν έναν ΣΥΡΙΖΑ διαφορετικό, δογματικό, δέσμιο του παρελθόντος, γιʼ αυτό με τρόπο γκεμπελικό καλλιεργούν τη σύγχυση ως προς τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι προς τιμήν του Αλ. Αλαβάνου το γεγονός ότι διευκρινίζει πως δεν ανήκει, άρα δεν εκπροσωπεί τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως και του Π. Λαφαζάνη που διαχωρίζει πάντα τις προσωπικές του απόψεις από εκείνες του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας μην περιμένει βοήθεια λοιπόν ο κ. Σαμαράς. Κανένα στέλεχος της Αριστεράς, ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες απόψεις του, δεν θα συμμαχήσει μαζί του για να πλήξει τον ΣΥΡΙΖΑ, το μόνο παράθυρο ελπίδας που διαθέτει σήμερα ο λαός μας. .
Επιτρέψτε μου μια ιστορική αναφορά. Πρωταγωνιστής της εξόδου από την κρίση του ʼ29 ήταν το κράτος. Πρωταγωνιστής της εξόδου από την κρίση του ʼ70 ήταν οι αγορές. Πρωταγωνιστής της εξόδου από την σημερινή κρίση θα είναι οι κοινωνίες, με αιχμή τον κόσμο της εργασίας, της γνώσης και του πολιτισμού.
Για να βγούμε από την κρίση πρέπει να κάνουμε ριζικές αλλαγές στο κράτος, το πολιτικό σύστημα, την οικονομία. Τίποτε από αυτά δεν θα καταφέρουμε χωρίς τους εργαζόμενους, χωρίς την κοινωνία.
Γιʼ αυτό μιλάμε για ένα σχέδιο το οποίο δεν διεκδικεί μόνο μεγάλα εκλογικά ποσοστά, αλλά θέλουμε να πείθει, να εμπνέει, να κερδίζει την εμπιστοσύνη και να θέτει σε κίνηση την μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας. Η προσπάθεια αυτή είναι διαρκής. Είναι περιεχόμενο της δικής μας πολιτικής, και τρόπος άσκησής της.
Η απλή αναλογική συζητείται από ορισμένα κέντρα και παράκεντρα όχι από δημοκρατική ευαισθησία αλλά ως ένα τέχνασμα για να ανακοπεί η ορμή του λαού και η εκλογική αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ/ΕΚΜ. Εμείς θα μείνουμε σταθεροί στη θέση μας και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε όχι μόνο για την καθιέρωση της απλής αναλογικής αλλά και για την συνταγματική της κατοχύρωση ως μια σταθερά για την ανασύσταση του πολιτικού μας συστήματος. Αλλά εκείνοι που μηχανεύονται τα σχέδια αυτά θα χάσουν τον ύπνο τους. Διότι η απλή αναλογική θα απελευθερώσει δυνάμεις, θα επιταχύνει την ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού και θα μας επιτρέψει, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, να δημιουργήσουμε έναν συνασπισμό ευρείας λαϊκής ενότητας για την αποτροπή της καταστροφής και την ανασυγκρότηση της χώρας.
Πράγματι έχει πλέον γίνει κοινός τόπος: το ελληνικό πρόβλημα εκτός, από τις ενδογενείς του αιτίες, ήταν μέρος μιας κρίσης ευρωπαϊκής που απαιτούσε και απαιτεί κοινές ευρωπαϊκές απαντήσεις. Όμως η επιλογή μου δεν είναι ευρωκεντρική αλλά «κοσμοκεντρική». Στηρίζεται στη διαπίστωση ότι δεν ζούμε ένα άθροισμα αυτόνομων κρίσεων αλλά ένα σύνολο αλληλεξαρτώμενων κρίσεων, μια κρίση συστημική της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ και της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπό την γερμανική ηγεμονία.
Η έξοδος από την κρίση θα κριθεί λοιπόν σε κλίμακα εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια. Γιʼ αυτό, και υποστήριξα από την αρχή της κρίσης την ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο (ανασυγκρότησης) ενταγμένο σε μια ευρωπαϊκή και παγκόσμια στρατηγική.
Κατά τα άλλα, τίποτε δεν έχει λήξει. Όπως αναγνώρισε πρόσφατα και η κα Μέρκελ, οι πιο κρίσιμες φάσεις της κρίσης, οι πιο μεγάλοι κίνδυνοι δεν είναι πίσω μας αλλά μπροστά μας, και για μας και για την Ευρώπη και για τον κόσμο.
Όπως είχα τονίσει σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα σας πριν τις εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα προβεί σε μονομερείς ενέργειες παρά μόνο αν προκληθεί. Δεν επρόκειτο για προσωπική άποψη αλλά για προγραμματική θέση. Αγωνιζόμαστε για ένα πρόγραμμα ριζικών αλλαγών στο κράτος, το πολιτικό σύστημα και την οικονομία, το οποίο για να υλοποιηθεί πρέπει να σταματήσουμε τη λιτότητα και στη θέση των μνημονίων να μπει ένα σχέδιο ανόρθωσης και ανασυγκρότησης της χώρας.
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι η επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης με στόχο να καταστεί το χρέος βιώσιμο όχι μόνο για τις αγορές αλλά και για την κοινωνία, γεγονός που απαιτεί τη διαγραφή σημαντικού μέρους του χρέους και την εξυπηρέτηση του υπολοίπου με ρήτρα ανάπτυξης.
Δεν υπάρχει λοιπόν αλλαγή αλλά ομογενοποίηση των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ με βάση το εκλογικό μας πρόγραμμα.
Δεν επενδύουμε στην καλοσύνη της γερμανικής κυβέρνησης αλλά στη δύναμη και την απήχηση των επιχειρημάτων μας, στη δυναμική των συσχετισμών, στην αποφασιστικότητα του λαού μας. Το ελληνικό πρόβλημα έχει διεθνοποιηθεί. Γίναμε μέρος της «μεγάλης εικόνας» και των παγκόσμιων αντιθέσεων, πράγμα που περικλείει κινδύνους αλλά και δυνατότητες. Δεν είμαστε μόνοι ούτε είμαστε εντελώς άοπλοι. Οι Γερμανοί ιθύνοντες έκαναν σε βάρος μας τραγικά λάθη, που αρχίζουν να αναγνωρίζονται στην ίδια τη Γερμανία. Ο λαός μας δείχνει ολοένα και πιο αποφασισμένος να υπερασπισθεί την αξιοπρέπεια και το μέλλον του. Τέλος, η σημερινή πολιτική συσσωρεύει σʼ εμάς καταστροφές και ζημιές σε όλους. Μια νέα προοπτική είναι αναγκαία όχι μόνο μια εμάς αλλά για όλους τους λαούς της Νότιας Ευρώπης, για όλη την Ευρώπη.
Δεν υποσχόμαστε λοιπόν εύκολες λύσεις αλλά μια στρατηγική για την αλλαγή υποδείγματος και πολιτικής σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Ποτέ δεν πίστεψα στους τεμαχισμούς της Αριστεράς σε διαχειριστική, μεταρρυθμιστική, ανατρεπτική κλπ. Στη δική μου αντίληψη η Αριστερά πρέπει να είναι ταυτόχρονα όλα αυτά διότι όλα αυτά, και πολλά άλλα, είναι συμπληρωματικά μέσα για το μετασχηματισμό της κοινωνίας, τη χειραφέτησή της και την απελευθέρωσή της από τη δικτατορία των αγορών.
Ειδικά σήμερα, η Αριστερά του 21ου αιώνα πρέπει να είναι μια Αριστερά ανοιχτή στο καινούριο, ικανή για όλα, διότι την έκβαση της κρίσης δεν τη γνωρίζουμε ούτε μπορούμε να την προκαθορίσουμε.
Όχι τότε, από τώρα το σχέδιό μας, το plan Α΄, για να χρησιμοποιήσω την ορολογία σας, πρέπει να είναι ανοιχτό σε όλα τα ενδεχόμενα. Το θέμα όμως δεν είναι «τι θα συμβεί αν…». Το θέμα είναι τι θέλουμε να συμβεί και πώς, με ποια στρατηγική και με ποιες συμμαχίες θα το πετύχουμε. Η κρίση που ζούμε, ακριβώς επειδή ρευστοποιεί ό,τι ως χθες ήταν σταθερό, ακριβώς επειδή διαλύει ό,τι ως χθες εθεωρείτο αιώνιο, μας ζητά θετικούς στόχους, σταθερές επιλογές, πρωτόβουλη δράση και όχι παθητική αναμονή ή στοιχήματα για το μέλλον.
Γιατί θα έπρεπε να συμβαίνει αυτό; Ο κόσμος κινείται άνισα, οι συνειδήσεις διαμορφώνονται άνισα. Προσωπικά, δεν θα ήθελα ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει ένας γραφειοκρατικός οργανισμός με καταθλιπτική ομοιομορφία και τελετουργική ομοφωνία. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να είναι ένας φορέας ζωντανός, νεανικός, ανοιχτός στην κοινωνία, καινοτόμος, ριζοσπαστικός, ευρηματικός και πολύχρωμος, ικανός όμως να κάνει συλλογικά σχέδια και να αγωνίζεται δεσμευτικά και συνειδητά γιʼ αυτά.