Η Βουλή τιμά σήμερα δύο ξεχωριστές προσωπικότητες, δύο ιστορικές φυσιογνωμίες, δύο ανθρώπους - σύμβολα. Τους βουλευτές Γρηγόρη Λαμπράκη και Γιώργη Τσαρουχά.
Δύο βουλευτές που τίμησαν την Βουλή με τη ζωή, τη δράση τους, αλλά και το θάνατό τους. Δύο βουλευτές που πέθαναν, όμως, μαχόμενοι για ένα πολύ σημαντικό αγαθό, για τη Δημοκρατία.
Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που και οι δύο υπήρξαν μαχητές απελευθερωτικών ιδεών, αγωνιστές και Βουλευτές της Αριστεράς.
Θα ήθελα, όμως, να χαιρετίσω σήμερα και τους βουλευτές των άλλων πολιτικών χώρων που έχουν έρθει εδώ για να τους τιμήσουμε μαζί.
Διότι σήμερα στο πρόσωπο του Γρηγόρη Λαμπράκη και του Γιώργη Τσαρουχά, τιμούμε τη Δημοκρατία στο σύνολό της, δεν τιμούμε μονάχα τους αγωνιστές ενός ξεχωριστού πολιτικού χώρου. Τιμούμε τη Δημοκρατία και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης υπήρξε υπόδειγμα ανθρώπου με πολύπλευρη κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα. Μαχητικός, ανυποχώρητος, άφοβος, συνεπής με την ιδεολογία του, ηγεμονικός.
Ως αθλητής τίμησε την χώρα του, αλλά και το πνεύμα της ευγενικής αθλητικής άμιλλας με τους αντιπάλους του. Ως εξαιρετικός επιστήμονας, έθεσε τον εαυτό του στην υπηρεσία των φτωχών, των αδύναμων, αυτών που είχαν ανάγκη, κάνοντας πράξη τις αρχές και τις αξίες της αλληλεγγύης.
Αυτές τις αρχές και τις αξίες, που σήμερα η κοινωνία μας αναγκάζεται να ανακαλύψει ξανά, προκειμένου να αντέξει την τεράστια καταστροφή που υφίσταται από τις πολιτικές του Μνημονίου.
Ως αγωνιστής, ο Γρηγόρης Λαμπράκης υπήρξε δραστήριο και προβεβλημένο στέλεχος του Παγκόσμιου Κινήματος Ειρήνης, και η ψυχή της «Ελληνικής Επιτροπής για την Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Βασική αντίληψη του κινήματος αυτού, αντίληψη την οποία η Αριστερά υιοθετούσε και υιοθετεί πλήρως, ήταν ότι οι λαοί δεν έχουν τίποτα απολύτως να χωρίσουν. Ότι κοινός εχθρός των λαών είναι ο ιμπεριαλισμός, ο πόλεμος, ο φασισμός, η οικονομική εκμετάλλευση, η φτώχεια.
Σε μια ιστορική περίοδο, που επίσημη ιδεολογία του κράτους ήταν ο αντικομουνισμός και διεθνής προσανατολισμός της χώρας ήταν η ολόψυχη στράτευση στο δυτικό στρατόπεδο του Ψυχρού Πολέμου, οι ιδέες αυτές εθεωρούντο περίπου ακραίες, μη νόμιμες.
Πολύ περισσότερο, οι ιδέες αυτές ερέθιζαν το μετεμφυλιακό παρακράτος, το οποίο εκείνη την εποχή ήταν πανίσχυρο. Παρακράτος με ισχυρές διασυνδέσεις στο πολιτικό σύστημα, τον στρατό και στα σώματα ασφαλείας. Με έναν έξαλλο αντικομμουνιστικό προσανατολισμό. Με βίαιη και επιθετική πρακτική. Και –όχι αμελητέο – παρακράτος υπό την καθοδήγηση πρώην συνεργατών των στρατευμάτων Κατοχής, που σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, θα βρισκόντουσαν καταδικασμένοι στις φυλακές.
Μόνο που στη χώρα μας οι συνεργάτες των ηττημένων του Βʼ Παγκοσμίου Πολέμου έγιναν οι περήφανοι νικητές του Εμφυλίου. Ακριβώς αυτό το παρακράτος ήταν που φοβήθηκε τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Και τον δολοφόνησε με τον πιο δειλό και ύπουλο τρόπο.
Ο θάνατος του Γρηγόρη Λαμπράκη άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Η εκστρατεία συγκάλυψης, που ξεκίνησε από την πρώτη στιγμή, προωθώντας την εκδοχή του τροχαίου ατυχήματος, έπεσε στο κενό, χάρη - και πρέπει αυτό να το θυμίσουμε, να κάνουμε μνεία σε αυτό - και στην ικανότητα, το πείσμα και την τόλμη του νεαρού τότε, ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη και μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας.
Πολύ γρήγορα, και με την ενεργή βοήθεια της μαχόμενης δημοσιογραφίας, αποκαλύφθηκαν οι σκοτεινές διασυνδέσεις κράτους και παρακράτους, καθώς και ένα σχέδιο δράσης με άμεσο στόχο την Αριστερά αλλά και την Δημοκρατία στο σύνολό της.
Ο θάνατος του Λαμπράκη άνοιξε μια νέα εποχή, στην οποία η απαίτηση για οριστικό τέλος του εμφυλίου, η απαίτηση για ολοκληρωμένη δημοκρατία, για κατάργηση των πολιτικών διακρίσεων και διώξεων, και για πλήρη κατοχυρωμένη πολιτική ελευθερία, έγινε πλέον παλλαϊκό αίτημα.
Υπήρξαν βέβαια πισωγυρίσματα. Υπήρξαν σκοτεινά χρόνια. Τα σκοτεινά χρόνια της επτάχρονης δικτατορίας, όμως στο τέλος η δημοκρατία επικράτησε, η δημοκρατία νίκησε και εδραιώθηκε στη χώρα μας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σ΄αυτό - και πέρα από ιστορικά σοβαρότατες πολιτικές διαφορές- οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τη μεταπολιτευτική συμβολή πολιτικών κομμάτων, πέρα από την αριστερά, πολιτικών μας αντιπάλων, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Οφείλουμε, ωστόσο, να θυμόμαστε ότι αυτή η Δημοκρατία, που σήμερα αμφισβητείται και πάλι, γιατί έρχεται σε σύγκρουση με συγκεκριμένα σχέδια που άλλοι πέρα από τον κυρίαρχο λαό έχουν επιβάλει στην χώρα μας, αυτή η δημοκρατία έχει κυρίως κατακτηθεί με τους αγώνες, τη θυσία και το αίμα πολλές φορές του ελληνικού λαού. Δεν μας χαρίστηκε. Την κατέκτησε ο λαός μας με αγώνες. Και οφείλουμε να την υπερασπιστούμε.
Ο Γιώργης Τσαρουχάς χτυπήθηκε, επίσης, από παρακρατικούς το βράδυ της δολοφονίας του Λαμπράκη και έμεινε στο νοσοκομείο 29 ημέρες. Από καθαρή τύχη δεν ήταν ο δεύτερος νεκρός – βουλευτής της Αριστεράς το βράδυ της 27ης Μαΐου του 1963. Ίσως γιατί η μοίρα, όπως πολλές φορές συμβαίνει στους αφοσιωμένους αγωνιστές, του επιφύλασσε μαρτυρικό θάνατο μερικά χρόνια αργότερα. Νομίζω, δεν υπάρχει καλύτερος φόρος τιμής στον άνθρωπο αυτόν, στον αγωνιστή της δημοκρατίας από το να παραθέσουμε εδώ στην Βουλή σε αυτήν την τιμητική εκδήλωση το βιογραφικό του.
Ο Γιώργος Τσαρουχάς υπήρξε παιδί προσφύγων. Αποβλήθηκε από το πανεπιστήμιο εξ αιτίας της κοινωνικής του δράσης, της δημοκρατικής του δράσης εναντίον της δικτατορίας Μεταξά. Μετά την μετ εμποδίων ολοκλήρωση των σπουδών του πολέμησε ως εθελοντής στο Αλβανικό μέτωπο. Υπήρξε δραστήριο στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ. Για την δράση του αυτή, κυνηγήθηκε –μαζί με μια ολόκληρη γενιά αντιστασιακών- από το μετεμφυλιακό κράτος.
Κρατήθηκε εξόριστος έως το 1961, δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά την λήξη του Εμφυλίου. Με την απελευθέρωσή του εξελέγη βουλευτής της ΕΔΑ. Με την επιβολή της δικτατορίας εντάχθηκε αμέσως στις γραμμές του αντιδικτατορικού αγώνα. Και πέθανε από βασανιστήρια στις 10 Μαΐου 1968. Και σε αυτήν την περίπτωση εδώ από την πρώτη στιγμή έγινε η προσπάθεια να αποδοθεί ο θάνατός του σε άλλα αίτια – εν προκειμένω σε καρδιακή προσβολή.
Η αλήθεια, όμως, φανερώθηκε, έστω και αργά, αλλά φανερώθηκε μετά την δικτατορία, όταν στα αρχεία της σήμανσης βρέθηκαν οι φωτογραφίες του σώματός του με εμφανέστατα τα σημάδια βασανισμού. Οι δολοφόνοι του, που δικάστηκαν σε εξαιρετικά επιεικείς ποινές, είχαν μάλιστα, παρασημοφορηθεί από την δικτατορία για το επίτευγμα της σύλληψής του.
Τόσο ο Γρηγόρης Λαμπράκης, όσο και ο Γιώργος Τσαρουχάς κατηγορήθηκαν κατά την διάρκεια της πολιτικής τους δράσης, ως προδότες της πατρίδας, ως υπονομευτές της ομαλότητας, ως φορείς ακραίου διχαστικού λόγου. Με τον τρόπο που έζησαν αλλά και με τον τρόπο που πέθαναν, απέδειξαν τον πατριωτισμό τους. Απέδειξαν την προσήλωσή τους στην υπόθεση της Δημοκρατίας.
Η ηθική τους εμβέλεια σήμερα υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της Αριστεράς, υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια της παράταξης μέσα από τις γραμμές της οποίας αναδείχτηκαν. Έχει κατακτήσει το σεβασμό ολόκληρου του δημοκρατικού χώρου.
Έχει ιδιαίτερη σημασία η σημερινή τελετή όχι μόνο γιατί συμπληρώνονται 50 χρόνια από το θάνατο ενός συμβόλου για τη δημοκρατία, του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά γιατί ιδιαίτερα στις μέρες μας είναι καλό να θυμόμαστε τα σύμβολα της δημοκρατίας. Είναι καλό να τους θυμόμαστε τώρα που τα πράγματα δείχνουν ξανά να σκοτεινιάζουν. Τώρα που φαινόμενα, ιστορικά ηττημένα, όπως ο φασισμός, κάνουν ξανά την εμφάνισή τους. Είναι καλό να θυμόμαστε ότι η Δημοκρατία δεν είναι μια μίζερη βαρετή διαδικασία στην οποία ο καθένας κάνει ότι θέλει, για να κυριαρχήσει τελικά η απάθεια. Ούτε είναι αδυναμία. Ούτε είναι δεδομένη.
Για να υπάρξει η Δημοκρατία χρειάζεται εγρήγορση. Για να διατηρηθεί η δημοκρατία χρειάζονται αγώνες και πολλές φορές χρειάζεται μάρτυρες, σαν αυτούς που σήμερα τιμά η Βουλή των Ελλήνων.
Η Δημοκρατία είναι η άμυνα των φτωχών και των αδύναμων. Είναι το μέσον για να περάσουμε σε μια πιο δίκαιη κοινωνία. Για να κατοχυρώσουμε την δουλειά και την αξιοπρέπεια για όλους. Και αυτό το κρατάμε σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Σήμερα που το αίτημα για ζωή και αξιοπρέπεια ξαναγίνεται υπόθεση, διακύβευμα, πάλη ολόκληρης της κοινωνίας.
Με αυτές τις σκέψεις θα ήθελα εκ μέρους της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να εκφράσω τον απεριόριστο σεβασμό, στη μνήμη στη δράση και στη θυσία αυτών των δύο ηρώων του λαού μας, καθώς και την εκτίμηση ότι αποτελεί ένδειξη σεβασμού αλλά και διατήρηση της δημοκρατικής λειτουργίας το γεγονός ότι σε αυτήν εδώ την εκδήλωση μνήμης και τιμής βρίσκονται εκπρόσωποι, πέραν της Αριστεράς, για να τιμήσουν τη δράση δύο βουλευτών που έπεσαν αγωνιζόμενοι, που έπεσαν ηρωικά. Τη μνήμη τους τιμά ολόκληρο το κοινοβουλευτικό φάσμα και είναι προς τιμή της Βουλής των Ελλήνων που τους τιμά σήμερα.