Με την επαναφορά της παράνομης και αντισυνταγματικής «Υγειονομικής Διάταξης ΥΑ ΓΥ39α/2012 («Ρυθµίσεις που αφορούν τον περιορισµό της διάδοσης λοιµωδών νοσηµάτων»), γνωστής ως «Υγειονομική Διάταξη Λοβέρδου», η κυβέρνηση προβαίνει σε ένα ακόμη σοβαρό ολίσθημα που προσβάλλει κατάφωρα το κράτος δικαίου και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Η «Υγειονομική Διάταξη Λοβέρδου» -σε συνδυασμό με άρθρο 59 του Νόμου 4075/2012 που εισήγαγε την κατάσταση υγείας ως αυτοτελή λόγο διοικητικής κράτησης-, είχε αποτελέσει το βασικό «εργαλείο» μιας ενορχηστρωμένης, για προεκλογική εκμετάλλευση, παράνομης επιχείρησης δίωξης, εξαναγκασμού σε ιατρικές εξετάσεις σύλληψης, και κράτησης προσώπων λόγω της κατάστασης της υγείας τους.
Η Υγειονομική Διάταξη στοχοποιούσε και στιγμάτιζε τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες και συγκεκριμένα τους μετανάστες, τους αιτούντες άσυλο,τους διαβιούντες σε φτωχές συνθήκες,τους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, τα εκδιδόμενα πρόσωπα. Άκρως, δε, παράνομες, μεροληπτικές και αυθαίρετες πρακτικές έλαβαν χώρα για την υλοποίησή της: συλλήψεις, εξαναγκασμός σε ιατρικές εξετάσεις και κρατήσεις μεταναστών και αιτούντων άσυλο και αποκορύφωμα το σκάνδαλο παραβιάσεων σε βάρος οροθετικών προσώπων, στην πλειοψηφία τους γυναικών που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2012. Στο πλαίσιο αυτό καταγράφηκαν ενέργειες δημοσίων φορέων, που χαρακτηρίστηκαν από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ως «ανάξιες δημοκρατικής πολιτείας» σε σχέση με την αντιμετώπιση οροθετικών και τοξικοεξαρτημένων προσώπων.
Συγκεκριμένα, οι αστυνομικές αρχές προέβησαν σε προσαγωγές – συλλήψεις μεγάλου αριθμού προσώπων υπό συνοπτικές διαδικασίες στην πλειοψηφία τους τοξικοεξαρτημένες γυναίκες και διεμφυλικά πρόσωπα. Στη συνέχεια τα πρόσωπα αυτά υπεβλήθησαν, χωρίς τη συναίνεσή τους, σε ιατρικές εξετάσεις για τη διακρίβωση της οροθετικότητάς τους στο σύνδρομο HIV, υπό καθεστώς στέρησης της ελευθερίας τους, σε χώρους αστυνομικών τμημάτων, κατά παράβαση κάθε ιατρικής δεοντολογίας. Περαιτέρω, σε βάρος των προσώπων για τα οποία διαπιστώθηκε οροθετικότητα στο σύνδρομο HIV, σχηματίστηκε ποινική δικογραφία, τους αποδόθηκε ότι ήταν εκδιδόμενα και κατηγορήθηκαν για βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη είτε τετελεσμένη είτε σε απόπειρα. Ο αρμόδιος Εισαγγελέας έδωσε εντολή δημοσιοποίησης των φωτογραφιών και προσωπικών στοιχείων για 29 από αυτές. Στην πλειοψηφία τους, οι γυναίκες αυτές προφυλακίστηκαν υπό άθλιες συνθήκες κράτησης. Σημειωτέον δε ότι στη συνέχεια όλες οι κατηγορούμενες των οποίων οι υποθέσεις εκδικάστηκαν από τα αρμόδια δικαστήρια αθωώθηκαν για όλες τις κατηγορίες σε βάρος τους.
Η υπόθεση, η οποία επέσυρε έντονες κοινωνικές και επιστημονικές αντιδράσεις και τη διεθνή κατακραυγή, δημιούργησε, σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, «κατάσταση βαρύτατης προσβολής της αρχής του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων».
Συνολικά η υπόθεση, πέρα από τη ζημία που υπέστησαν συγκεκριμένα πρόσωπα, έπληξε την στόχευση και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής για τη δημόσια υγεία, δεδομένου ότι η προαγωγή της δημόσιας υγείας και η προστασία της περιλαμβάνει ως απαραίτητο στοιχείο της –ειδικότερα για τον HIV–, την ενθάρρυνση για πρωτόβουλη εξέταση. Εκκρεμούν νομικές ενέργειες των θυμάτων των ως άνω παραβιάσεων κατά δημοσίων υπαλλήλων και λειτουργών και κατά του ελληνικού δημοσίου ενώπιον εθνικών και διεθνών δικαστηρίων.
Σε σχετικό πόρισμά του, το οποίο απευθύνθηκε στο Υπουργείο Υγείας,,ο Συνήγορος του Πολίτη στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του τόσο ως φορέα ελέγχου της νοµιµότητας και της κακοδιοίκησης εν γένει, όσο και στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του Συνηγόρου της Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αποφάνθηκε ότι «…δεν πληρούνται βασικοί όροι της εξουσιοδοτικής διάταξης για την επιβολή των υποχρεωτικών µέτρων και η υπό εξέταση υγειονοµική διάταξη στερείται νοµικού ερείσµατος..», καθώς και ότι «..Κατηγοριοποιήσεις βασισµένες σε στερεότυπα σχετικά µε χαρακτηριστικά φυλής, φύλου, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισµού, κοινωνικοοικονοµικού επιπέδου,ενδέχεται να αντιστρατεύονται την αρχή της δικαιοσύνης και να εµπεριέχουν στοιχεία διακριτικής µεταχείρισης,,,. Επίσης, η επιβολή περιορισµών στην αυτονοµία εµπεριέχουν τον κίνδυνο στιγµατισµού προσώπων ή ολόκληρων οµάδων µε πρόσχηµα την προστασία της δηµόσιας υγείας, το οποίο είναι σοβαρό και αντιµετωπίζεται µε την έγκυρη και ακριβή ενηµέρωση από την πλευρά των αρµοδίων οργάνων της πολιτείας…[..] Περαιτέρω, η λήψη υποχρεωτικών µέτρων που αφορούν επιλεκτικά συγκεκριµένες κατηγορίες του πληθυσµού όχι µόνο θα είναι αναποτελεσµατική στην αποφυγή της εξάπλωσης της ασθένειας, διότι οι ανήκοντες στις επίµαχες κατηγορίες θα αναζητήσουν τρόπους αποφυγής του ελέγχου για HIV, µε αποτέλεσµα…[..] να µην λάβουν µέτρα για τη µη µετάδοσή τους σε άλλους και για την περίθαλψή τους. Επιπλέον, θα αποβεί επιβλαβής στη δηµόσια υγεία της χώρας...».
Η αίτηση ακύρωσης που είχε υποβληθεί κατά της Υγειονομικής Διάταξης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατέστη άνευ αντικειμένου αφού η απαράδεκτη Υγειονομική Διάταξη καταργήθηκε πριν την ορισθείσα συζήτηση, δύο μήνες πριν,κατόπιν διεθνούς κατακραυγής, καταγγελιών από διεθνή και εθνικά όργανα για τον παράνομο και αντισυνταγματικό χαρακτήρα της Διάταξης καθώς και την ευθεία αντίθεσή της με βασικές διεθνείς δεσμεύσεις μας για το σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του ασθενούς.
Επειδή η υπουργική απόφαση Γ.Υ. 39α/ΦΕΚ 1002/Β/2.4.2012 «Ρυθμίσεις που αφορούν τον περιορισμό της διάδοσης Λοιμωδών Νοσημάτων» είναι παράνομη, αφού εξεδόθη καθ΄ υπέρβαση νομοθετικής εξουσιοδότησης, δεδομένου ότι οι εξουσιοδοτικοί νόμοι στους οποίους αναφέρεται αφορούν, αφενός (ν.4025/2011) στην υγιεινή και καθαριότητα καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος,(νοσοκομείων, ιδιωτικών κλινικών, νοσηλευτικών ιδρυμάτων κ.α) και συνδέονται με εκδοθείσες άδειες και εγκρίσεις περιβαλλοντικών όρων, αφʼετέρου αποβλέπουν(α.ν. 2520/1940) στην ύδρευση και αποχέτευση, την αποκομιδή απορριμμάτων, την υγιεινή εν γένει και καθαριότητα ξενοδοχείων εργοστασίων, καταστημάτων, των δημοσίων/κοινόχρηστων τόπων -και στο πλαίσιο αυτό την καθημερινή σωματική υγιεινή υπαλλήλων καταστημάτων- και όχι στον έλεγχο προσώπων για ανίχνευση νοσημάτων που περιλαμβάνονται στις διατάξεις της.
Επειδή η ως άνω υπουργική απόφαση είναι παράνομη και αντισυνταγματική,δεδομένου του ότι περιέχει διατάξεις που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ,εισάγουν διακρίσεις και αντίκειται στο Σύνταγμα, στο ενωσιακό και διεθνές νομοθετικό πλαίσιο.
Επειδή ειδικότερα ο εξαναγκαστικός ιατρικός έλεγχος μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα και των αιτούντων άσυλο, καθώς και ο ειδικός έλεγχος ΗΙV, HBV, HCV χρηστών ενδοφλέβιων ουσιών και εκδιδομένων ατόμων που ασκούν παράνομα πορνεία, ο έλεγχος των εργοδοτών και των χώρων διαβίωσης που προβλέπεται στην Υγειονοµική Διάταξη, δεν προβλέπεται ούτε έχει σχέση με τον αναθεωρημένο Διεθνή Υγειονομικό Κανονισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δεν αφορά καταστάσεις πραγματικά επικειμένου κινδύνου και δημιουργεί διακρίσεις που απαγορεύονται απʼ αυτόν.
Επειδή ως προς τον ειδικό έλεγχο ΗΙV, HBV, HCV δεν δικαιολογείται υποχρεωτική -πολλώ δε μάλλον εξαναγκαστική- εξέταση διαπίστωσης της οροθετικότητας.Αντίθετα,η εξέταση προύποθέτει τη συναίνεση του εξεταζομένου και την τήρηση αυστηρού πρωτοκόλου δεοντολογίας που βασίζεται στην ενημέρωση, την παροχή ιατρικής συνδρομής και ψυχοκοινωνικής στήριξης, το σεβασμό του ιατρικού απορρήτου.
Επειδή μέτρα πρόληψης της απειλής για την υγεία τρίτων, που αποφασίζονται από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, δεν μπορούν να περιλαμβάνουν περιορισμούς στην αυτονομία των πολιτών στο πεδίο της υγείας παρά μόνο σε εξαιρετικές συνθήκες. συνθήκες δηλαδή εκδήλωσης επιδημίας ή πανδημίας, σύμφωνα με τα διεθνώς οριζόμενα,δεν επιτρέπεται,δε, αυθαίρετη διεύρυνση από εθνικά όργανα.( άρθρο 8 της Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Βιοϊατρική (Σύμβαση του Οβιέδο).
Επειδή στο πλαίσιο αυτό, οι περιορισμοί πρέπει να ακολουθούν την αρχή της αναλογικότητας, που παραβιάστηκε στην Υγειονομική Διάταξη.
Επειδή, σύμφωνα και με το Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και με τη διεθνή εμπειρία που αποτυπώνεται σε Κατευθυντήριες Οδηγίες αρμόδιων οργάνων ,όπως του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών κατά του AIDS(UNAIDS),η λήψη υποχρεωτικών µέτρων που αφορούν επιλεκτικά συγκεκριµένες κατηγορίες του πληθυσµού όχι µόνο δεν είναι αποτελεσµατική στην αποφυγή της εξάπλωσης της ασθένειας αλλά αποβαίνει επιβλαβής για τη δηµόσια υγεία.
Επειδή η επιβολή περιορισµών στην αυτονοµία, σε βάρος προσώπων ή ομάδων προσώπων με κριτήριο την ένταξή τους σε συγκεκριμένες κατηγορίες πληθυσμού όπως επιβάλει η Υγειονομική Διάταξη σε βάρος μεταναστών,αιτούντων άσυλο, διαβιούντων σε φτωχές συνθήκες, χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών, εκδιδόμενων προσώπων. συνιστά διάκριση, στοχοποιεί και στιγµατίζει πρόσωπα ή ολόκληρες οµάδες µε πρόσχηµα την προστασία της δηµόσιας υγείας και αντίκειται στο Σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο.
Επειδή οι πρακτικές που εφαρμόσθηκαν για την υλοποίηση της Υγειονοµικής Διάταξης χαρακτηρίστηκαν από πρωτοφανείς παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου:παράνομες και βίαιες προσαγωγές με σκοπό τη στέρηση της ελευθερίας και τη διευκόλυνσης της ασκήσεως εξαναγκασμού για την υποβολή σε ιατρικές εξέτασεις ,εξαναγκασμός σε ιατρικές εξετάσεις, διενέργεια των ιατρικών εξετάσεων εκτός καταλλήλου χώρου νοσοκομείου και υπό συνθήκες στέρησης της ελευθερίας σε αστυνομικά κρατητήρια περαιτέρω χρήση των πορισμάτων της εξέτασης ως «ενοχοποιητικών» στοιχείων.
Επειδή η ως άνω υπουργική απόφαση και οι πρακτικές που εφαρμόσθηκαν για την υλοποίηση της έθιξαν βάναυσα θεμελιώδη έννομα αγαθά και συνταγματικά δικαιώματα και δη, την αξία του ανθρώπου,την σωματική ακεραιότητα, το ιατρικό απόρρητο, την προσωπική ελευθερία και την αυτοδιάθεση του σώματος και των ιατρικών δεδομένων. Διέσυραν δε τη χώρα διεθνώς.
Επειδή η επαναφορά σε ισχύ της Υγειονομικής Διάταξης Λοβέρδου με την υπʼαριθμ. Πρωτ.οικ. 62752/1.7.13 Απόφαση του Υπουργού Υγείας, συνιστά πρόκληση και πλήγμα στο Κράτος Δικαίου.
Ερωτώνται οι αρμόδιοι Υπουργοί:
Α) Ο Υπουργός Υγείας:
1. Γιατί επανέφερε σε ισχύ την παράνομη και αντισυνταγματική Υγειονομική Διάταξη ΥΑ ΓΥ39α/2012 για «Ρυθμίσεις που αφορούν τον περιορισμό της διάδοσης Λοιμωδών Νοσημάτων», η οποία εξεδόθη καθ΄ υπέρβαση νομοθετικής εξουσιοδότησης και περιέχει διατάξεις που εισάγουν διάκριση και αντίκεινται στο Σύνταγμα, στο ενωσιακό και διεθνές νομοθετικό πλαίσιο; Γιατί αγνόησε το σχετικό πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη με το οποίο, στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του τόσο ως φορέα ελέγχου της νοµιµότητας και της κακοδιοίκησης εν γένει, όσο και στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του Συνηγόρου της Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, αποφάνθηκε μεταξύ άλλων, ότι η Υγειονομική Διάταξη ΥΑ ΓΥ39α/2012 στερείται νοµικού ερείσµατος;
2. Θα προχωρήσει άμεσα ο Υπουργός στην άμεση εκ νέου κατάργηση της παράνομης και αντισυνταγματικής «Υγειονομικής Διάταξης ΥΑ ΓΥ39α/2012 προκειμένου να μην παραβιασθεί κατάφωρα η συνταγματική νομιμότητα;
Β) Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
Πως μπορεί να εφαρμοσθεί η παράνομη και αντισυνταγματική Υγειονομική Διάταξη ΥΑ ΓΥ39α/2012 για «Ρυθμίσεις που αφορούν τον περιορισμό της διάδοσης Λοιμωδών Νοσημάτων», η οποία εξεδόθη καθ΄ υπέρβαση νομοθετικής εξουσιοδότησης και περιέχει διατάξεις που εισάγουν διάκριση και αντίκεινται στο Σύνταγμα, στο ενωσιακό και διεθνές νομοθετικό πλαίσιο; Θεωρεί ο Υπουργός ότι θα είναι νόμιμη η σύλληψη, κράτηση και ο εξαναγκασμός ατόμων σε ιατρικές εξετάσεις δυνάμει της ως άνω υπουργικής απόφασης, δεδομένου και ότι, ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του τόσο ως φορέα ελέγχου της νοµιµότητας και της κακοδιοίκησης εν γένει, όσο και στο πλαίσιο των αρµοδιοτήτων του Συνηγόρου της Υγείας, αποφάνθηκε μεταξύ άλλων, ότι η Υγειονομική Διάταξη στερείται νοµικού ερείσµατος;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Βασιλική Κατριβάνου
Κώστας Ζαχαριάς
Χρήστος Καραγιαννίδης
Χρήστος Μαντάς
Ανδρέας Ξανθός
Αφροδίτη Σταμπουλή
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS