Το 7ο «Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ» (WSF) στο Ναϊρόμπι Κένυας (20-26/1/07), ήταν μια ακόμα ισχυρή διαμαρτυρία και σημαντικό βήμα συντονισμού της πάλης των λαών, ιδιαίτερα της Αφρικής, κατά των πολυεθνικών και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Τα μεγάλα προβλήματα της φτώχειας, πείνας, άνισης κατανομής εισοδήματος, βασικά δικαιώματα και ελευθερίες, κλιματικές αλλαγές, ανισότιμες οικονομικές σχέσεις, κά, βρέθηκαν στο επίκεντρο των πολύμορφων και πολύχρωμων δραστηριοτήτων.
Η ανθρώπινη ανάπτυξη στο επίκεντρο
Μεγάλο μέρος των εκδηλώσεων αφορούσε το ζήτημα της «ανθρώπινης ανάπτυξης». Παρά την αύξηση των παραγομένων τροφίμων, το πρόβλημα της πείνας και της φτώχειας παραμένει άλυτο στον κόσμο. Ο αριθμός των υποσιτιζόμενων ξεπερνά το 852 εκατ. άτομα, ενώ 1.200 εκατομμύρια φτωχοί έχουν εισόδημα λιγότερο από 1 ευρώ την ημέρα. Το συντριπτικό μέρος των πεινασμένων και υποσιτιζόμενων, βρίσκεται στις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδιαίτερα της υπο-σαχάριας Αφρικής, που την τελευταία δεκαετία αντί για μείωση παρατηρείται έξαρση του φαινομένου. Αυτό δεν είναι άσχετο από τη γενικευμένη προώθηση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, η οποία εντείνει την ανισοκατανομή εισοδήματος και τροφίμων στον κόσμο, σε βάρος αδύναμων χωρών και φτωχότερων στρωμάτων του πληθυσμού, κυρίως της υπαίθρου. Για την εξάλειψη της πείνας, της βελτίωσης των συνθηκών ζωής, απασχόλησης, υγείας, περιβάλλοντος, κλπ, η ανθρώπινη ανάπτυξη αποτελεί κεντρικό ζήτημα και βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με την πολιτική μεγιστοποίησης των κερδών των πολυεθνικών και των ανισότιμων οικονομικών σχέσεων.
Ο νεοφιλελευθερισμός εξαθλιώνει τους μικρομεσαίου αγρότες
Μια αφρικάνικη παροιμία λέει ότι «μέχρι τα λιοντάρια να αποκτήσουν τους ιστορικούς τους, οι ιστορίες κυνηγίου θα δοξάζουν τους κυνηγούς».! Κάτω από τη σημαία του «ελεύθερου εμπορίου» και των ρυθμίσεων του ΠΟΕ (Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου), το εμπορικό αγροτικό ισοζύγιο των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, από πλεονασματικό στα μέσα της δεκαετίας �90, ισοσταθμίστηκε στο τέλος της δεκαετίας και έγινε ελλειμματικό από τις αρχές δεκαετίας 2000. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ για την «ανθρώπινη ανάπτυξη» (2005), «τα κόστη και τα οφέλη από το εμπόριο κατανεμήθηκαν άνισα μεταξύ και εντός των χωρών, αναπαράγοντας τον τύπο της παγκοσμιοποίησης που δημιουργεί ευημερία για ορισμένους και μαζική φτώχεια με βάθεμα της ανισότητας για τους υπόλοιπους».!
Ειδικότερα αιτία επιδείνωσης της θέσης των μικρομεσαίων αγροτών, είναι η πτώση των διεθνών τιμών βασικών αγροτικών προϊόντων και ο αυξανόμενος ρόλος των πολυεθνικών σε όλους τους κρίκους της τροφικής αλυσίδας (από την παραγωγή σπόρων και εφοδίων, ως την επεξεργασία και το εμπόριο). Σύμφωνα με στοιχεία του FAO, στη δεκαετία 1996-2005, η μείωση τιμών των προϊόντων καφέ, κακάο, τσάϊ, ζάχαρη, κά, ανήλθε κατά μέσο όρο 53%, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των συναλλαγματικών εισπράξεων 43 αναπτυσσόμενων χωρών (Ασίας, Αφρικής και Λ.Αμερικής) κατά 20-50%. Ειδικότερα τα έσοδα εξαγωγών καφέ, από 12 δις δολ. στα τέλη της δεκαετίας �80, ανήλθαν μόλις σε 5,5 δις δολ. το 2003, επιφέροντας δραματική μείωση του εισοδήματος των μικρομεσαίων παραγωγών, της Αιθιοπίας, Κένυα, Τανζανίας, κά. (Από 1 κιλό καφέ το 1998 είχαν εισόδημα 1 δολάριο, το 2003 από 1 κιλό καφέ είχαν εισόδημα 0,3 δολάρια). Από την άλλη οι καταναλωτές πληρώνουν πολύ ακριβά την τελική τιμή καφέ, λόγω διαμεσολάβησης των πολυεθνικών στην επεξεργασία και εμπορία του (για κάθε 1 δολάριο καλής ποιότητας καφέ στις ΗΠΑ, ο παραγωγός στην Αφρική παίρνει μόλις 1 σεντς).!
Εναλλακτική πολιτική αυτοδυναμίας τροφίμων
Το πρόβλημα των ανισότιμων οικονομικών σχέσεων και ιδιαίτερα του εμπορίου αγροτικών προϊόντων, φέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της εναλλακτικής πολιτικής. Μια πραγματικά φιλική πολιτική υπέρ των μικρο-μεσαίων παραγωγών του Βορρά και του Νότου, μπορεί να υπάρξει μόνο στα πλαίσια της «αυτοδυναμίας των λαών στα τρόφιμα» (People�s Food Sovereignty). Το συγκεκριμένο πλαίσιο εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μικρών αγροτών, ακτημόνων, εργατών βιομηχανίας τροφίμων, καταναλωτών και άλλων κοινωνικών ομάδων σε όλο τον κόσμο. Στα πλαίσια της συγκεκριμένης αρχής, προτεραιότητα αποκτά η παραγωγή σε τοπικό επίπεδο για τις ανάγκες του πληθυσμού, η πρόσβαση των αγροτών και ακτημόνων στη γη, στο νερό, στους σπόρους και στις πιστώσεις, η απόρριψη της παραγωγής «μεταλλαγμένων», το δικαίωμα των καταναλωτών να επιλέγουν τα αγαθά που θα καταναλώσουν, κά.
Η αρχή της εθνικής κυριαρχίας στα τρόφιμα, δεν είναι αντίθετη στο διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων, αλλά δεν δίνει προτεραιότητα στις εξαγωγές. Εγγυάται την εξασφάλιση των αναγκαίων τροφίμων στους λαούς, ενώ οι εμπορικές ανταλλαγές αφορούν περιορισμένο αριθμό προϊόντων. Για να πετύχουν την «εθνική κυριαρχία στα τρόφιμα», οι χώρες του Νότου αλλά και του Βορρά, πρέπει να είναι σε θέση να στηρίξουν την αγροτική τους παραγωγή, να εγγυηθούν το δικαίωμα διατροφής των πληθυσμών τους, να αναπτύξουν τη βιώσιμη γεωργία και να προστατέψουν το περιβάλλον. Η αρχή της εθνικής κυριαρχίας στα τρόφιμα, αποτελεί κρίκο ενός ολόκληρου μετώπου πάλης κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και συνδέεται με το γενικότερο αίτημα μιας νέας δημοκρατικής διεθνούς οικονομικής τάξης, σε όλο το φάσμα των διεθνών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων.
(*) Το πιο πάνω κείμενο αποτελεί βασικά σημεία ομιλίας σε εκδήλωση του 7ου WSF στο Ναϊρόμπι Κένυας, με θέμα την ανθρώπινη ανάπτυξη.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS