«Ο πόλεμος, κάθε πόλεμος είναι πάντα μια οπισθοδρόμηση...»
(από έκκληση αμερικανών διανοουμένων το 2003)
Η εκπνοή του 2006 σημαδεύτηκε από την εκτέλεση του Σαντάμ, της οποίας τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες είδαμε - σχεδόν - "live on TV". Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Μπους χαρακτήρισε την βάρβαρη αυτή πράξη «ορόσημο» δεν πρέπει να εξέπληξε κανέναν. Λίγες ημέρες πριν, η Υπουργός Εξωτερικών Κοντολίζα Ράϊς δεν είχε αφήσει καμία αμφιβολία για το πώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιλαμβάνεται την εξέλιξη του Ιρακινού δράματος, με μια δήλωση εξίσου ή και περισσότερο ανατριχιαστική με την εκτέλεση του πρώην Ιρακινού δικτάτορα: «Αξίζει την επένδυση το Ιράκ - είχε πει - σε ζωές Αμερικανών και σε χρήματα» (εφημερίδες, 23-12-06). Αν αυτό πιστεύει για τις αμερικανικές απώλειες (3000 από την αρχή του πολέμου) η κυβέρνηση Μπους, γιατί να μην θεωρεί ασυγκρίτως πιο αναλώσιμες τις ζωές των Ιρακινών;
Η αντίθεσή μας, λοιπόν, στην εκτέλεση του Σαντάμ δεν πηγάζει μόνο από την πάγια θέση μας υπέρ της κατάργησης της θανατικής ποινής οπουδήποτε στον κόσμο, αλλά και από την ανησυχία μας ότι η βάρβαρη αυτή πράξη θα συνοδευτεί από το βάθεμα της εχθρότητας και του μίσους και την ένταση της εσωτερικής σύγκρουσης στο Ιράκ, κάτι που φαίνεται ότι επιδιώκουν οι δυνάμεις κατοχής ακολουθώντας το δόγμα του «διαίρει και βασίλευε». Ο κίνδυνος τριχοτόμησης του Ιράκ γίνεται πιο ορατός, με απρόβλεπτες συνέπειες σ΄όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του τριγώνου «Τουρκία-Ελλάδα-Κύπρος».
Είναι αναμφισβήτητο ότι ο Σαντάμ βαρυνόταν με φοβερά εγκλήματα σε βάρος του ίδιου του λαού του (με πρώτες χρονικά τις εκτελέσεις κομμουνιστών και Κούρδων αγωνιστών από τη δεκαετία του '70), καθώς και γειτονικών λαών. Δική του ήταν η ευθύνη - με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ - για την έναρξη του 8χρονου πολέμου Ιράκ-Ιράν το 1980, που στοίχισε 1 εκατομμύριο νεκρούς και στις δύο χώρες, αλλά οι πολεμικοί του τυχοδιωκτισμοί συνεχίστηκαν και το 1990 με την εισβολή και προσάρτηση του Κουβέιτ. Εισβολή που οδήγησε το 1991 στον πόλεμο του Κόλπου, δίνοντας τη δυνατότητα στην τότε αμερικανική κυβέρνηση να προωθήσει της ηγεμονικά της σχέδια και τη λεγόμενη «νέα τάξη πραγμάτων». Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι τον δίκασε ένα καθεστώς που έχει προκύψει από την παράνομη εισβολή και στηρίζεται στην αμερικανοβρετανική κατοχή. Εξάλλου, ορθά επισημάνθηκε το «κοντράστ» του απαγχονισμού του Σαντάμ με την ατιμωρησία του στυγνού Χιλιανού δικτάτορα Πινοσέτ, που πέθανε λίγε ημέρες πριν στο σπίτι του.
Σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογείται το βάρβαρο σκηνικό της εκτέλεσης, με εικόνες που παραπέμπουν σε μεσαιωνικές πρακτικές, δολοφονούν παιδικές ψυχές και συνιστούν βαρύτατη προσβολή στην αξία του ανθρώπου.
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να εφησυχάσουμε ότι παρόμοιες εικόνες δεν θα επαναληφθούν, όταν η κυβέρνηση της «μόνης υπερδύναμης» δηλώνει ότι «επενδύει» στον πόλεμο, χωρίς να λογαριάζει τις ανθρώπινες απώλειες. Όταν δεν «ιδρώνει το αυτί της» από την πρωτοφανή αύξηση του αντιαμερικανισμού στον κόσμο, ούτε από το πρόσφατο «όχι» του αμερικανικού λαού στην πολιτική της, όπως εκφράστηκε στις ενδιάμεσες εκλογές, αλλά ούτε και από τα πορίσματα της «Επιτροπής Μπέϊκερ». Όταν επιμένει να θυσιάζει 380 χιλιάδες δολάρια το λεπτό (περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο!), σύμφωνα με την International Herald Tribune (25-10-2006), ποσό που αν επενδυόταν σε έργα ειρήνης θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο το Ιράκ και όλη τη Μ. Ανατολή.
Η πολιτική και ηθική ήττα της πολιτικής Μπους-Μπλερ στο Ιράκ επιβεβαιώνεται και από τις τελευταίες εξελίξεις.
Το ζητούμενο, όμως, είναι ο δρόμος προς την ειρήνη. Σ΄αυτόν μπορούν να κινηθούν πολλές δυνάμεις που υπάρχουν μέσα στο Ιράκ και γενικότερα στον Αραβικό κόσμο, αλλά και στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες της περιοχής. Είναι λάθος, που το κάνουν πολλοί σχολιαστές και στη χώρα μας, ότι η επιλογή στη Μ. Ανατολή είναι μόνο ανάμεσα στην αμερικανοκρατία και στην θεοκρατία. Οι δυνάμεις της ειρήνης και της δημοκρατίας στην περιοχή πρέπει να στηριχτούν πιο αποφασιστικά από τις φιλειρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης και του κόσμου με στόχο ένα ελεύθερο, ενωμένο, ειρηνικό και δημοκρατικό Ιράκ και γενικότερα για μια ειρηνική Μ. Ανατολή, χωρίς δυνάμεις κατοχής και ξένες επεμβάσεις, όπου ένα ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος και το κράτος του Ισραήλ θα ζουν δίπλα - δίπλα, με όρους κοινής ασφάλειας και συνανάπτυξης.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας και υπεύθυνος εξωτερικής πολιτικής του ΣΥΝ.