Skip to main content.
18/11/2006

«Η νέα εποχή για την παραγωγή και το εμπόριο των αγροτικών προϊόντων στη Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη», Ομιλία του Γιάννη Τόλιου στη Συνδιάσκεψη Αγροτικών Οργανώσεων Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης, που διοργάνωσε η ΓΕΣΑΣΕ στη Θεσσαλονίκη,

Ι.

Ευχαριστούμε για την πρόσκληση συμμετοχής στην εκδήλωση που παρουσιάζει από πλευράς θεματολογίας και συμμετοχής ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Πράγματι ο αγροτικός τομέας και ο κόσμος της υπαίθρου στην Ελλάδα και σε όλες τις χώρες της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης, νιώθει ότι περνάει σε μια νέα εποχή!!!

Μια εποχή που τα μηνύματα για τη μεγάλη πλειοψηφία των μικρομεσαίων αγροτών, δεν είναι ευχάριστα και το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο!

ΙΙ.

Οι εμπειρίες από την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ στην Ελλάδα, τα πρώτα χρόνια υλοποίησης της, είναι πολύ διδακτικές για τους έλληνες αγρότες.

α) Εγκατάλειψη αγροτικής δραστηριότητας και μείωση παραγωγής σε βασικά προϊόντα (σιτηρά, βαμβάκι, καπνός, τεύτλα, κά)

β) δραματική μείωση του αγροτικού εισοδήματος λόγω χαμηλών τιμών παραγωγού και περικοπής επιδοτήσεων

γ) μεγάλη αύξηση κόστους παραγωγής (σπόρους, λιπάσματα, φάρμακα, κα.)

δ) μεγάλη αύξηση τιμών καταναλωτή σε όφελος χονδρεμπόρων και super markets.

ε) μεγάλες εισαγωγές- άνοιγμα ισοζυγίου αγροτικών προϊόντων

Ακόμα και αυτές οι «εισοδηματικές ενισχύσεις των παραγωγών», θα καταβληθούν καθυστερημένα και με περικοπές λόγω των διάφορων «παρακρατήσεων».

ΙΙΙ.

Το μέλλον δυστυχώς δεν προβλέπεται αισιόδοξο, τόσο εν όψει της ενδιάμεσης αναθεώρησης της ΚΑΠ το 2009, όσο και πέραν του 2013!!

Βασική αιτία κατά τη γνώμη μας, είναι ο χαρακτήρας των επιλογών της ΚΑΠ, οι ασκούμενες πολιτικές εκ μέρους της κυβέρνησης, καθώς και η ανεξέλεγκτη δράση των μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών στον Αγροτικό Τομέα.

Ειδικότερα στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ:

Τα συνολικά κονδύλια στήριξης του αγροτικού τομέα μειώνονται σταθερά με την ένταξη νέων χωρών

Η κατανομή των κονδυλίων εξυπηρετεί τις μεγάλες επιχειρήσεις σε βάρος μικρομεσαίων αγροτών (20% των εκμεταλλεύσεων παίρνουν το 80% των επιδοτήσεων).

Η κατανομή των κονδυλίων κατά προϊόν είναι σε βάρος μεσογειακών προϊόντων και υπέρ των κτηνοτροφικών των χωρών του βορρά

Η ανεξέλεγκτη τιμολόγηση αγρο-εφοδίων από μεγάλες επιχειρήσεις και πολυεθνικές

'Ανοιγμα της αγοράς στα «μεταλλαγμένα» σε βάρος βιολογικών και συμβατικών προϊόντων

Απουσία συγκροτημένης αγροτικής πολιτικής. Όλα σχεδόν αφήνονται στον αυτόματο πιλότο της αγοράς

Με την προβλεπόμενη νέα αναθεώρηση της ΚΑΠ, σχεδιάζονται νέες περικοπές κονδυλίων στήριξης

Τέλος, οι διαπραγματεύσεις στον ΠΟΕ δεν παρουσιάζουν θετική εξέλιξη. Το ζήτημα δεν είναι αν θα υπάρξει συμφωνία, αλλά τι είδους συμφωνία από την άποψη των συμφερόντων όλων των μικρομεσαίων αγροτών, του «Βορρά» και του «Νότου».

Για τις αιτίες αδιεξόδων στις διαπραγματεύσεις του ΠΟΕ, είναι πολύ χαρακτηριστικά τα λόγια του αμερικανού νομπελίστα οικονομολόγου Joseph Stiglitz ότι: «Οι ΗΠΑ και η ΕΕ, έχουν ανακαλέσει εδώ και πολύ καιρό τις υποσχέσεις που είχαν δώσει το 2001 στην Ντόχα, για τη διόρθωση των ανισοτήτων του τελευταίου γύρου εμπορικών διαπραγματεύσεων, ενός γύρου τόσο άδικου, στη διάρκεια του οποίου οι «πιο φτωχές» χώρες του κόσμου είδαν τη θέση τους να χειροτερεύει». (�Ν� 16/11/2006):

ΙV.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν υπάρχει εναλλακτική πολιτική, ή μοιραία οδηγούμαστε στην αποδοχή ενός νεοφιλελεύθερου «ντετερμινισμού» που καλλιεργείται, ότι αυτή η πολιτική είναι μονόδρομος.!

Κατά τη γνώμη μας υπάρχει εναλλακτική πολιτική, τόσο με την αμυντική της διάσταση, δηλ. της αποτροπής αρνητικών συνεπειών και αξιοποίησης των οποιονδήποτε δυνατοτήτων ανάπτυξης, όσο και με την προωθημένη εναλλακτική στρατηγική, δηλ. των ριζικότερων αλλαγών στις ασκούμενες πολιτικές και πρώτα απ� όλα σε επίπεδα ΚΑΠ.

Τι σημαίνει ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της ΚΑΠ:

α) Αύξηση κατ� αρχήν αντί μείωση των αγροτικών κονδυλίων, αφού εντάσσονται νέες χώρες στην ΕΕ με μεγάλο συγκριτικά αγροτικό πληθυσμό και κρίσιμα αναπτυξιακά προβλήματα. Αυτό σημαίνει αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ άμεσα, στο 2% ΑΕΠ και στο 5% μέχρι το 2013. Μόνο έτσι μπορεί να προωθεί και ο στόχος της οικονομικής σύγκλισης και κοινωνικής συνοχής.

β) Ανακατανομή των κονδυλίων στήριξης, από τους μεγάλους παραγωγούς προς τους μικρομεσαίους αγρότες. Να σταματήσει επί τέλους το φαινόμενο οι μεγάλοι και ισχυροί να παίρνουν το συντριπτικό μέρος των ενισχύσεων. Χρειάζεται επίσης ανακατανομή κονδυλίων από τις χώρες του Βορρά στις χώρες του Μεσογειακού Νότου για στήριξη των μεσογειακών προϊόντων.

γ) Ανακατανομή των ποσοστώσεων παραγωγής στη βάση των αναγκών κάθε χώρας και εφαρμογή της αρχής της κοινοτικής προτίμησης στα ελλειμματικά προϊόντα.

δ) Αύξηση των κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα στην παραγωγή ποιοτικών και υγιεινών προϊόντων, καθώς και απαγόρευση των μεταλλαγμένων. Μετάβαση από τη γεωργία των αγροχημικών στην ποιοτική γεωργία.

ε) Κοινωνική στήριξη των κατοίκων των ορεινών, απομακρυσμένων και νησιωτικών περιοχών, προστασία της βιοποικιλότητας, του περιβάλλοντος, κά.

Ένας τέτοιος άξονας (πλατφόρμα) εναλλακτικής αγροτικής πολιτικής, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, μπορεί να εξασφαλιστεί με βάση την αρχή της «εθνικής κυριαρχίας» στα τρόφιμα ή της «αυτοδυναμίας τροφίμων» (food sovereignty), σύμφωνα με την οποία:

Κάθε χώρα ή ομάδα χωρών, έχει το δικαίωμα επεξεργασίας της δικής της αγροτικής πολιτικής και πολιτικής τροφίμων. Προτεραιότητα αποκτά η παραγωγή σε τοπικό επίπεδο για τις ανάγκες του πληθυσμού.

Η «αυτοδυναμία τροφίμων» δεν είναι αντίθετη στο διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων, αλλά δε δίνει προτεραιότητα στις εξαγωγές. Αντίθετα δίνει προτεραιότητα στην παραγωγή για τις ανάγκες των κατοίκων της χώρας. Την πρόσβαση των ακτημόνων στη γη και στο νερό. Το δικαίωμα των παραγωγών να έχουν τους δικούς τους σπόρους και των καταναλωτών να επιλέγουν την τροφή τους.

Το διεθνές εμπόριο αγροτικών προϊόντων πρέπει να στηρίζεται στην ισότητα δικαιωμάτων και στο αμοιβαίο όφελος. Η πολιτική «ντάμπινγκ» σε βάρος των αναπτυσσόμενων χωρών, πρέπει να σταματήσει, με την άμεση κατάργηση των εξαγωγικών επιδοτήσεων.

Μεγάλη σημασία αποκτά η στήριξη της οικογενειακής γεωργίας, των πρωτοβάθμιων παραγωγικών συνεταιρισμών και άλλων μορφών συλλογικής παραγωγής. Η εξασφάλιση ελεύθερης πρόσβασης των μικρομεσαίων παραγωγών σε σπόρους, πιστώσεις, αρδευτικά δίκτυα, γεωτεχνική στήριξη, κ.α.

Επίσης μεγάλη σημασία έχει ο περιορισμός της δράσης των πολυεθνικών εταιριών σε όλη τη διατροφική αλυσίδα (από τα αγροτικά εφόδια, ως την παραγωγή, επεξεργασία και εμπορία αγροτικών προϊόντων).

Τέλος οι διαπραγματεύσεις στα πλαίσια του ΠΟΕ αποκτούν νόημα, μόνο αν διασφαλιστούν τα συμφέροντα των μικρομεσαίων αγροτών, του «Βορρά» και του «Νότου» και διαμορφώνονται όροι ενός δίκαιου εμπορίου. Η θυσία των αγροτών στο βωμό των συμφερόντων του «πατρονάτου» της βιομηχανίας και χρηματιστικού κεφαλαίου, δεν εξυπηρετεί ούτε του αγρότες, ούτε τους εργαζόμενους, ούτε τους καταναλωτές.

VI.

Κρίσιμη ρόλο στην προώθηση της εναλλακτικής στρατηγικής, μπορεί να παίξει η ανάπτυξη ενός γνήσιου ριζοσπαστικού αγροτικού κινήματος και ο διεθνής συντονισμός της δράσης του. Στο επίκεντρο αυτής της δράσης, πρέπει να είναι η ουσιαστική διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των αγροτών, που η νεοφιλελεύθερη πολιτική με κάθε τρόπο τα περιθωριοποιεί. Πρόκειται για το:

Δικαίωμα στη ζωή και σε ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης (εργασία, ασφάλεια, υγεία, πληροφόρηση).

Δικαίωμα στη χρήση αγροτικού πλούτου και παραγωγικών πόρων (γη, νερό, δάση, περιβάλλον).

Δικαίωμα στους σπόρους και στις καλλιεργητικές διευκολύνσεις.

Δικαίωμα στις υποστηρικτικές υποδομές (πιστώσεις, γεωτεχνική βοήθεια, εγγειοβελτιωτικά έργα).

Δικαίωμα στον καθορισμό τιμών παραγωγού που να προστατεύουν το αγροτικό εισόδημα.

Δικαίωμα στην ανάπτυξη συλλογικών μορφών παραγωγικής και εμπορικής δραστηριότητας.

Δικαίωμα προστασία αξιών ζωής (παραδόσεις, γνώση, πολιτισμός, κ.α.).

Με αυτές τις προϋποθέσεις, δημιουργούνται συνθήκες ελπιδοφόρας προοπτικής για τον κόσμο της υπαίθρου, στη νέα εποχή και στο νέο αιώνα που διανύουμε!

Ευχόμαστε καλή επιτυχία στις εργασίες της Συνδιάσκεψης σας.