Και μόνο το γεγονός της διεξαγωγής του Φιλοσοφικού Συνεδρίου, μακριά από την Αθήνα, στο Ηράκλειο, στην Κρήτη, με δεκάδες ομιλητές απ΄ολο τον κόσμο και εκατοντάδες συμμετέχοντες, είναι γεγονός ιδιαίτερα ενδιαφέρον.
Αναφέρομαι στο 1ο Φιλοσοφικό Συνέδριο, που οργανώθηκε από το Δήμο Ηρακλείου και τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, από την 24η μέχρι την 28η Μαΐου, με θέμα «Ηθική και Πολιτική» και το οποίο είχα την τύχη να παρακολουθήσω εκπροσωπώντας το Κόμμα μας.
Και οφείλω να τονίσω ότι είναι πολύ όμορφο να παρακολουθείς να ομιλούν και να συνομιλούν ζωντανά και απλά, δίπλα σου, διανοητές όπως ο Τσόμσκι, ο Λακλάου. η Χέλλερ, ο Τορτορέλλα και πολλοί άλλοι σημαντικοί. Και όλα αυτά στο θαυμάσιο χώρο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου στο κέντρο του Ηρακλείου.
Οι ομιλητές ανάδειξαν μια σειρά από ενδιαφέρουσες πλευρές του δίπολου ηθική - πολιτική, ορισμένες από τις οποίες καταγράφω στη συνέχεια.
Η σχέση μέσων και σκοπών αποτέλεσε αντικείμενο πολλών παρεμβάσεων. Μπορούν να χρησιμοποιούνται οποιαδήποτε μέσα για να επιτευχθούν ακόμα και ευγενείς σκοποί; Με άλλα λόγια «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»; Ο πόλεμος ως μέσον μπορεί να οδηγεί σε ειρήνη; Η βία στη γιακοβίνικη παράδοση, στην αντίληψη της Αριστεράς, σύγχρονες προσεγγίσεις.
Ηθική, σε επίπεδο προσωπικό ή νομικές δεσμεύσεις - νόμοι; Είναι πάντοτε οι νόμοι «κοινωνική κόλλα» ή η προσωπική ευθύνη υπερισχύει των κανόνων;
Η ισχύς ως μέσον άσκησης πολιτικής και η προσφυγή στην ηθική της λογικής. Μπορεί να υπάρξει μια ηθική της διακυβέρνησης, μπορούν να πηγαίνουν μαζί ηθική και πολιτική; Μπορεί να γίνει αποδεκτό το ψεύδος στην άσκηση πολιτικής;
Σε μια εποχή αβεβαιότητας και «αταξίας» πως τίθεται το θέμα τρομοκρατία; Κράτη τρομοκράτες, κράτη ισχυρά και κράτη αδύναμα. Ο φόβος και ο τρόμος ως επιδίωξη. Η τρομοκρατία ως πολιτικό κακό. Η Παλαιστίνη, η 9η Σεπτεμβρίου, το Ιράκ, η 7η Ιουλίου�
Βιοηθική. Είναι οι βελτιώσεις των ανθρώπινων όντων ηθική υποχρέωση; Υπάρχουν όρια στη βιοηθική; Βιολόγοι και Ευγονικοί.
Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Δημοκρατία. Ηθική και ΜΜΕ. ΜΜΕ και η έννοια του δημόσιου.
Στο Συνέδριο είχε την τιμητική της η αρχαία ελληνική γραμματεία. Η μεγάλη πλειοψηφία των ομιλητών έκανε αναφορές, ορισμένες φορές εκτενείς, στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Ηθικά Νικομάχια, Πολιτικά, Γοργίας, Πρωταγόρας. Ακόμη η διαμάχη Αθηναίων - Μηλίων και η διαχρονικότητα της σχέσης ισχύος και ηθικής.
Στις συζητήσεις των ομιλητών από Ευρώπη και Β.Αμερική ήταν σαφής και επαναλαμβανόμενη η αναφορά στους φιλοσόφους που συνδιαμόρφωσαν την δυτική σκέψη. Ανάμεσα σ΄αυτούς Μακιαβέλι, Λόκ, Κάντ, Μάρξ, Βιτγκενστάιν, Γκράμσι, Ρόουλς.
Δεν υπάρχει παρθενογέννηση στη μακρά ιστορία των ιδεών. Αμφισβητήσεις και τομές, αλλά και συνέχεια. Το προηγούμενο ετοιμάζει πάντοτε το επόμενο βήμα.
Πέρα από τους «δυτικούς» φιλοσόφους υπήρχε παρουσία φιλοσόφων από Κίνα, Ινδία, Αφρική κλπ. Σημειώσαμε την τοποθέτηση για την κομφουκιακή φιλοσοφία, σε αντιδιαστολή με την δυτική σκέψη και στάση ζωής. Επίσης, την επηρεασμένη από τον Γκάντι αναφορά της Ινδής καθηγήτριας, στη σημασία των «μέσων» για την προώθηση των στόχων («τα ευγενή μέσα επηρεάζουν και τους ίδιους τους σκοπούς») και ακόμη τους φιλοσόφους από την Αφρική που επικεντρώθηκαν στην άρνηση της αδικίας ως ηθική στάση («να ακούμε τις φωνές των νικημένων»).
Συμπέρασμα: Ανατολή και Δύση, Βορράς και Νότος μπορούν να συνυπάρχουν δυναμικά και δημιουργικά. Δεν χρειάζονται ούτε σταυροφορίες, ούτε χτυπήματα στους άπιστους, ούτε πόλεμοι πολιτισμών.
Να αναφέρω επίσης δύο παράπλευρες θετικές παρεμβάσεις τις μέρες του Φιλοσοφικού Συνεδρίου. Η μία ήταν η παρουσία και συζήτηση του Τσόμσκι στο υπό κατάληψη πανεπιστήμιο με εκατοντάδες φοιτητές και η δεύτερη, η εκδήλωση - ανοιχτή συζήτηση που οργάνωσε η ΝΕ Ηρακλείου του ΣΥΝ με τους Μπαλτά, Μπιτσάκη, Νούτσο και Τσινόρεμα.
Η διεξαγωγή του Φιλοσοφικού Συνεδρίου επανατροφόδησε σκέψεις για την κατάσταση της θεωρητικής συζήτησης στους χώρους της Αριστεράς στην Ελλάδα. Είναι αλήθεια ότι, διαχρονιικά, οι αναζητήσεις στο επίπεδο των ιδεών δεν ευτύχησαν στη χώρα μας. Εδώ έχει παίξει καθοριστικό ρόλο η σφραγίδα της σταλινικής αυθεντίας, οι ακλόνητες βεβαιότητες, μια γενικότερη απαξίωση της γνώσης και του προβληματισμού. Δεν είναι όμως μόνο το παρελθόν. Και στις μέρες μας εξακολουθεί να υπάρχει σοβαρό έλλειμμα και στην κριτική ματιά του παρελθόντος και στην τολμηρή επαφή με νέες προσεγγίσεις και επεξεργασίες, με σοβαρές επιπτώσεις και στη χάραξη στρατηγικής και τακτικής.
Από την άποψη αυτή είναι προφανής η ανάγκη να λειτουργήσουν πολύ πιο αποδοτικά οι υπάρχοντες θεσμοί προβληματισμού και επεξεργασιών (ινστιτούτα, κέντρα κλπ) αλλά και να ενθαρρυνθούν και νέες προσπάθειες που θα υπηρετήσουν δημιουργικά μια αριστερή καινοτόμα, ανανεωτική οπτική στη μελέτη των προβλημάτων του καιρού μας.
Τελειώνω με μια προσωπική επισήμανση. Δεν νοείται για τη δική μας Αριστερά πολιτική χωρίς ηθική, Το όραμα της σύγχρονης ανανεωτικής Αριστεράς για ένα διαρκώς καλύτερο αύριο απαιτεί πνευματικές και ηθικές δεσμεύσεις, απαιτεί επαναβεβαίωση της σημασίας και επικαιρότητας ορισμένων θεμελιωδών ηθικών αρχών και αξιών.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS