Εισαγωγή
Το τελευταίο διάστημα το θέμα των «μεταλλαγμένων» ήλθε και πάλι στην επικαιρότητα. Αφορμή η απόφαση του ΠΟΕ, μετά από προσφυγή των ΗΠΑ και άλλων επτά χωρών κατά της ΕΕ, για κατάργηση περιορισμών στη χρήση «γενετικά τροποποιημένων οργανισμών» (ΓΤΟ) κατά την παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών. Στη Βιέννη έγινε τελευταία μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά της πολιτικής «συνύπαρξης» μεταλλαγμένων και μη καλλιεργειών που προωθεί η ΕΕ, ενώ χθες ήταν παγκόσμια μέρα δράσης κατά των ΓΤΟ.
Ποιοι έχουν συμφέρον από τα «μεταλλαγμένα»
Η παραγωγή και χρήση ΓΤΟ προωθείται από λίγες πολυεθνικές της βιοτεχνολογίας (Monsanto- ΗΠΑ, DUPONT- ΗΠΑ, BAYER- Γερμανία, SYGENTA- Ελβετία, GLAXO- Αγγλία, TAIKII- Ιαπωνία, κά), οι οποίες επιχειρούν να θέσουν υπό τον έλεγχο τους το υπάρχον γενετικό υλικό, μετατρέποντας στην ουσία σε ομήρους, χώρες, λαούς, παραγωγούς και καταναλωτές, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Στην ουσία οι συγκεκριμένες πολυεθνικές ασκούν «Βιοπειρατεία», διότι πατεντάρουν τη βιοποικιλότητα του πλανήτη, με την εμφύτευση γονιδίων από ένα φυτό ή ζώο, σε άλλο φυτό ή ζώο, δημιουργώντας νέα είδη που είναι πλέον υπό την ιδιοκτησία τους. Η αυξανόμενη ασυδοσία των πολυεθνικών, δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα διατροφικής εξάρτησης σε χώρες και λαούς, η οποία μετατρέπεται μοιραία σε πολιτική εξάρτηση. Από εδώ και το αίτημα του αγροτικού κινήματος για «διατροφική αυτοδυναμία» κάθε χώρας (food sovereignty) σε βασικά τρόφιμα.
Ο ρόλος του ΠΟΕ και των ΗΠΑ
Η πρόσφατη συζήτηση στον ΠΟΕ, με την προσφυγή των ΗΠΑ κατά της ΕΕ και η απόφαση του ΠΟΕ να αποδοκιμάσει έμμεσα την επιβολή εμποδίων στη χρήση ΓΤΟ, έδειξε τη μεγάλη πίεση των ΗΠΑ και του λόμπι των πολυεθνικών Ταυτόχρονα αποκαλύφθηκε αδυναμία και αναρμοδιότητά του ΠΟΕ να απαντήσει στο θέμα της ασφάλειας από την χρήση ΓΤΟ και κατά πόσο τα μεταλλαγμένα προϊόντα είναι ασφαλή όσο τα μη μεταλλαγμένα. Επίσης αποκαλύφθηκε η αναρμοδιότητά του να απαγορεύσει στα κράτη, να επιβάλουν στο όνομα της προφύλαξης, περιορισμούς στη χρήση τους. Μόνο στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου για τη Βιοασφάλεια (ή Πρωτόκολλο Καρθαγένης) μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό, γι� αυτό και η συγκεκριμένη διεθνής συμφωνία βρίσκεται στο στόχαστρο των ΗΠΑ και των πολυεθνικών.
Η πολιτική της ΕΕ στα Μεταλλαγμένα
Δυστυχώς και η πολιτική της ΕΕ διευκολύνει αυτές τις επιδιώξεις με τη μεσοβέζικη και αντιφατική στάση της, βάζοντας τις περιφέρειες και τους καταναλωτές «να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά». Η κατάργηση του «μορατόριουμ» (απαγόρευση) στους ΓΤΟ και η υιοθέτηση δύο οδηγιών (περί «συνύπαρξης» καλλιεργειών, «ιχνηλασιμότητας και σήμανσης», ήταν συνολικά βήμα προς τα πίσω. Η ιχνηλασιμότητα και σήμανση χωρίς τη δημιουργία αντίστοιχων μηχανισμών ελέγχου είναι άνευ ουσίας. Η «συνύπαρξη» μεταλλαγμένων και μη καλλιεργειών, στην πράξη είναι ανέφικτη και δεν αποτρέπει την επιμόλυνση, όπως έδειξε και η εμπειρία της Ισπανίας (πάνω από 12% της παραγωγής μη μεταλλαγμένου καλαμποκιού περιέχει ΓΤΟ). Επίσης η ανοχή ΓΤΟ στα τρόφιμα σε επίπεδο 0,9% και οι προσανατολισμοί της Ε.Ε. για ανοχή ΓΤΟ 0,1-0,5% στους σπόρους, οδηγεί σε βάθος χρόνου, σε γενικευμένη επιμόλυνση όλου του γενετικού υλικού. Από την άλλη η εξαίρεση από την ιχνηλασιμότητα και σήμανση των προϊόντων ζωικής προέλευσης, αφήνει ελεύθερη τη δίοδο στην ύπαρξη ΓΤΟ σε γαλακτοκομικά και άλλα κτηνοτροφικά προϊόντα. Τέλος δεν καθιερώνεται η οικονομική ευθύνη των παραγωγών μεταλλαγμένων για πιθανές βλάβες από ΓΤΟ σε παραγωγούς και καταναλωτές. Πρόκειται για μία νομοθεσία σουρωτήρι, όπου στην καλύτερη περίπτωση προειδοποιεί χωρίς να προστατεύει. Μόνο η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου για τη Βιοασφάλεια, με τη λήψη πρόσθετων μέτρων, μπορεί να αποτρέψει τους κινδύνους από τα μεταλλαγμένα.
Η πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης
Το ΠΑΣΟΚ, μετά από πολλές παλινωδίες επικύρωσε το Φεβρουάριο 2004 το σχετικό Πρωτόκολλο, ενώ η κυβέρνηση της ΝΔ αντί να το εφαρμόσει, περιορίστηκε στην προσωρινή απαγόρευση της χρήσης ΓΤΟ ως τέλος 2007. Παράλληλα δεν έχει γίνει κανένα ουσιαστικό βήμα συγκρότησης μηχανισμών ιχνηλασιμότητας και σήμανσης. Αυτό σημαίνει ότι στην αγορά κυκλοφορούν μεταλλαγμένα, ιδιαίτερα ζωικής προέλευσης (το 50% της εισαγόμενης σόγιας που χρησιμοποιείται στις ζωοτροφές είναι μεταλλαγμένη). Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έρευνα του ΕΦΕΤ το 2002-3, βρέθηκε γύρω στο 12% των τροφίμων να περιέχουν ΓΤΟ. Η κυβέρνηση δε λαμβάνει υπόψη της την απόφαση όλων των Ν.Α. της χώρας που έχουν κηρύξει τις περιοχές τους σε ελεύθερη ζώνη από μεταλλαγμένα. Επίσης δεν ενημερώνει την κοινή γνώμη για τις συνέπειες που θα έχει η χρήση των ΓΤΟ στη βιολογική και συμβατική γεωργία. Πρακτικά η ποιοτική γεωργία (βιολογική, ονομασίας προέλευσης, ολοκληρωμένης διαχείρισης, κλπ.), υπονομεύεται από την παραγωγή μεταλλαγμένων. Οι έλληνες αγρότες και καταναλωτές δεν έχουν τίποτα να ωφεληθούν.
Το πρωτόκολλο της Καρθαγένης για τη Βιοασφάλεια
Το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης (ψηφίστηκε στο Μόντρεαλ 12/1/2000), έχει επικυρωθεί μέχρι σήμερα από 120 χώρες και από 19 χώρες της ΕΕ (εκτός από Πορτογαλία, Εσθονία, Κύπρο, Γαλλία, Ολλανδία και Μάλτα). Είναι το μόνο θεσμικό πλαίσιο που εξασφαλίζει επαρκή προστασία στη δημιουργία, διακίνηση, χειρισμό, χρήση, εξαγωγή, κλπ. έμβιων οργανισμών (ΓΤΟ). Καθιερώνει την αρχή της προφύλαξης, η οποία δίνει το δικαίωμα στις χώρες να απαγορεύσουν την χρήση ΓΤΟ. Καθιερώνει την αρχή της οικονομικής ευθύνης για τους παραγωγούς και όχι για τους χρήστες. Δίνει το δικαίωμα εφαρμογής αυστηρότερων διατάξεων, ενώ στην εκτίμηση της επικινδυνότητας λαμβάνονται υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα. Είναι απορίας άξιον που ορισμένες οργανώσεις, ιδιαίτερα περιβαλλοντικές, καθώς και ορισμένα «πράσινα» κόμματα που τάσσονται κατά των ΓΤΟ, δεν αναδεικνύουν ως κεντρικό θέμα την άμεση υλοποίηση του Πρωτόκολλου Βιοασφάλειας, το οποίο πολεμούν με λύσσα οι πολυεθνικές, ο ΠΟΕ και οι ΗΠΑ. Η μετάθεση του κύριου πεδίου πάλης, στη δημιουργία ελεύθερων ζωνών, όχι μόνο δεν αποτρέπει την εξάπλωσή τους, αλλά λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό αποπροσανατολιστικά. Η ψήφιση και εφαρμογή του Πρωτοκόλλου από όλες τις χώρες της ΕΕ, πρέπει να είναι κεντρικό αίτημα του κινήματος. Αυτό δε συνεπάγεται και εγκατάλειψη ή υποτίμηση των άλλων μορφών δράσης, όπως η δημιουργία ελεύθερων ζωνών (που να μην παραμένει γράμμα κενό όπως στην Ελλάδα), καθώς η εφαρμογή της ιχνηλασιμότητας και σήμανσης σε όλα τα προϊόντα (φυτικής και ζωικής προέλευσης), η εφαρμογή μηδενικής επιμόλυνσης σε σπόρους και ζωοτροφές, η εφαρμογή της αρχής της οικονομικής ευθύνης για πιθανές βλάβες, η επιβολή ποινικών κυρώσεων σε εταιρείες εμπορίας ΓΤΟ, η στήριξη της Αυτοδιοίκησης για δημιουργία μηχανισμών ελέγχου, κ.α.
Κινηματική Δράση και Εναλλακτική Πολιτική
Η δράση κατά των ΓΤΟ, δεν πρέπει να είναι μονοσήμαντη. Πρέπει να συνδέεται με την πάλη για εφαρμογής της αρχής «αυτοδυναμίας τροφίμων», τη βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη, την ποιοτική γεωργία, τη διατήρηση του γενετικού υλικού από τους παραγωγούς, την προστασία της βιοποικιλότητας, την προώθηση της βιώσιμης από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη ανάπτυξης κ.α. Κρίσιμος παράγοντας προώθησης των πιο πάνω, είναι η επιδίωξη κοινής δράσης όλων των δυνάμεων που τάσσονται κατά των ΓΤΟ (παραγωγικών, καταναλωτικών, περιβαλλοντικών, Αυτοδιοίκησης, πολιτικών κομμάτων κλπ). Σήμερα το εύρος των δυνάμεων που αντιτίθεται στους ΓΤΟ είναι πολύ μεγάλο και η έκβαση της πάλης μπορεί να είναι νικηφόρα, αρκεί να υπάρξει συντονισμός δράσης, με κύριο μέτωπο τις πολυεθνικών, την πολιτική των ΗΠΑ, του ΠΟΕ και τη μεσοβέζικη στάση της ΕΕ. Είναι ευκαιρία στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ στην Αθήνα, μέσα από εκδηλώσεις και συζητήσεις, να αποκαλυφθούν οι προεκτάσεις του προβλήματος και να δοθεί ώθηση στην πάλη κατά των μεταλλαγμένων, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS