Η "ντροπή της Μηχανιώνας" με τη μάχη της σημαίας και την άρνηση μέρους ορισμένων τοπικών κοινωνιών να παραδώσουν το εθνικό μας σύμβολο στα χέρια ενός αριστούχου αλλοδαπού μαθητή ή μαθήτριας, επαναλαμβάνεται από τον Οκτώβρη του 2000, με σταθερό ρυθμό, δυό φορές το χρόνο, σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας.
Έκτοτε σε κάθε επέτειο εθνικής εορτής το ίδιο κάθε φορά ξενοφοβικό παραλήρημα αναδεικνύει την αδυναμία μας, ως κοινωνία, να αποδεχθούμε ότι ένας "ξένος" μαθητής μπορεί να είναι καλύτερος από τα "δικά μας" παιδιά. Το θέμα είναι αναμφισβήτητα πολύ σοβαρό και με βαθύτατες προεκτάσεις. Και κάθε φορά γίνεται πρώτο θέμα στις ειδήσεις με εκατέρωθεν υποστηρικτές και επικριτές. Αναρωτηθήκαμε όμως ποτέ, αν η αφορμή που αναδεικνύει το εν λόγω πρόβλημα, οι μαθητικές παρελάσεις δηλαδή, έχουν σοβαρό λόγο ύπαρξης;
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που ακολουθεί ένα τέτοιο έθιμο, με σαφή μιλιταριστικό χαρακτήρα που σε τίποτα δεν έχει να κάνει με τη καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης ενώ βρίσκεται και σε πλήρη αντίθεση με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις που αντίκεινται στην "στρατιωτικοποίηση" των μαθητών. Πρόκειται για ένα έθιμο που καθιερώθηκε στη χώρα μας από το φιλοφασιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου, του δικτάτορα Μεταξά, ο οποίος ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ανάπτυξη της στρατιωτικής συνείδησης και του "εθνικού φρονήματος" της νεολαίας, αντιγράφοντας τις πρακτικές τη Μουσολινικής Ιταλίας και της Χιτλερικής Γερμανίας, με γιορτές, παρελάσεις, γυμναστικές επιδείξεις, λαμπαδηφορίες και άλλα πολλά εφιαλτικώς επιβλητικά που συνάδουν με την αισθητική και τη κουλτούρα ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος.
Στις μέρες μας βέβαια όλα αυτά θεωρούνται γραφικά κατάλοιπα του παρελθόντος σε όλες σχεδόν τις δημοκρατικές πολιτείες. Υπάρχει, ίσως ακόμα η Βόρεια Κορέα, πιστή στις παραδόσεις των ανελεύθερων καθεστώτων του πάλαι ποτέ "υπαρκτού", για να συναγωνίζεται τη χώρα μας σ΄ αυτόν τον παρωχημένο, αναχρονιστικό και εν τέλει αντιδημοκρατικό θεσμό, των μαθητικών παρελάσεων.
Μα θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί αντιδημοκρατικός; Διότι, παρά τα κατά καιρούς λεγόμενα κάθε άλλο παρά προαιρετική είναι η παρουσία μαθητών και εκπαιδευτικών στις μαθητικές παρελάσεις. Του λόγου το αληθές μαρτυρεί ο εκτενής κατάλογος με περιπτώσεις μαθητών και καθηγητών που τιμωρήθηκαν αυστηρά γιατί δεν θέλησαν να συμμετάσχουν στη παρέλαση. Χαρακτηριστικότερες είναι οι υποθέσεις οικογενειών που προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας για ακύρωση ποινής αποβολής των παιδιών του από το σχολείο, είτε ακόμα και στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο δικαιωμάτων του ανθρώπου, καταγγέλλοντας παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τελευταίο δε, κρούσμα αυταρχισμού, αποτελεί η πειθαρχική δίωξη μιας εκπαιδευτικού από το ΠΥΣΔΕ Πειραιά, με ποινή ίση με τις αποδοχές 20 ημερών, για ατελή εκπλήρωση καθήκοντος, επειδή αρνήθηκε να προετοιμάσει τους μαθητές της για τη παρέλαση, ζητώντας αντ΄ αυτού να προετοιμάσει τη γιορτή του σχολείου με θεατρική παράσταση, χορευτικά, απαγγελία ποιημάτων και μουσική.
Ο Συνασπισμός, που έχει κατά καιρούς εκφράσει την αντίθεσή του στις μαθητικές παρελάσεις, πρόκειται να ζητήσει επισήμως την αντικατάστασή τους με εκδηλώσεις και δραστηριότητες στα σχολεία που θα δίνουν τη δυνατότητα ουσιαστικής εμβάθυνσης στα ιστορικά γεγονότα, μακριά από προκαταλήψεις, ψευτοπατριωτικούς εθνικισμούς και μιλιταριστικούς συμβολισμούς. 'Αλλωστε οι εθνικές επέτειοι πρέπει να υπάρχουν για να αναζωπυρώνουν το διαχρονικό μήνυμα της αντίστασης σε ότι υπονομεύει την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την αξιοπρέπεια μας και όχι για να βγάζουν στην επιφάνεια το χειρότερό μας εαυτό.
*Μέλος της Π.Γ. του ΣΥΝ, Υπεύθυνος για θέματα Παιδείας