To κείμενο αυτό δεν είναι εφ΄όλης της ύλης τοποθέτηση. Λειτουργεί συμπληρωματικά με τις τοποθετήσεις του Προγραμματικού Συνεδρίου που αναφέρεται στη στρατηγική και το πρόγραμμά μας. Δεν είναι ένα συνταγολόγιο. Απευθύνεται στα μέλη του κόμματος στα πλαίσια ενός εκ βαθέων διαλόγου που πρέπει να γίνει πλησιάζοντας στο Συνέδριο.
Οι σκέψεις που ακολουθούν αναφέρονται: Πρώτο,στις σχέσεις μας με τα λαϊκά στρώματα. Δεύτερο, στις σχέσεις μας με τη νεολαία. Τρίτο, στις σχέσεις μας μέσα στην αριστερά. Τέταρτο, στις σχέσεις μας με άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα. Πέμπτο, στις σχέσεις μας με το χώρο των γραμμάτων, της τέχνης. Έκτο, στις σχέσεις μας μέσα στο κόμμα.
Το δίκτυο των σχέσεων αυτών ορίζει σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητά μας.
Στις σκέψεις αυτές περικλείεται μια μεγάλη αγωνία για το εγχείρημα του Συνασπισμού, που μπορεί όμως ξανά να τροφοδοτήσει ελπίδες για την αξιοπιστία του και το όραμά του και να ξεδιπλώσει μια δυναμική για μια νέα συντροφικότητα στο χώρο της αριστεράς, αν αλλάξουμε έγκαιρα αντιλήψεις και συμπεριφορές.
Πρώτο, είναι καιρός να επιστρέψουμε στους λαϊκούς χώρους από όπου έχουμε εξορισθεί
Αν χρειαζόμαστε κάπου επειγόντως «εκσυγχρονισμό», είναι πρώτα από όλα στην προσέγγισή μας στα σύγχρονα λαϊκά στρώματα.
Το διεθνές σοσιαλιστικό κίνημα έκλεισε τον 20ο αιώνα με μεγάλες ήττες. Ο καπιταλισμός όμως δεν μπόρεσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των λαών. Η αριστερά μπορεί με αξιώσεις να διεκδικήσει τη θέση της στην κοινωνία.
Οι καταγωγές από παλιές εργατογειτονιές και κόκκινα χωριά είναι πολύτιμες καταβολές για πολλούς. Δεν αρκούν όμως πια από μόνες τους ως προωθητική δύναμη για την αριστερά.
Τα νέα λαϊκά στρώματα αποκλείονται σε υποβαθμισμένους μητροπολιτικούς χώρους, σε ζώνες βιομηχανικής και αγροτικής παρακμής στην περιφέρεια. Μεταβάλλονται σε πειραματόζωα με τη χρήση των νέων μορφών απασχόλησης, με την αποσύνθεση της αγοράς εργασίας που σατανικά καλείται «απελευθέρωση». Η παραδοσιακή κουλτούρα τους αποδομείται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εξαναγκάζονται σε συναλλαγή και συνενοχή με ένα κράτος της ανεπάρκειας και της διαφθοράς.
Δεν πρόκειται να παρακολουθήσουμε παθητικά τον «εξευρωπαϊσμό» των λαϊκών στρωμάτων: Τη μετατροπή τους σε κοιτίδα καλλιέργειας αντιδραστικών, εθνικιστικών, θρησκόληπτων ιδεών. Την αλίευσή τους από ακραία, αντιδραστικά και τυφλά κινήματα διαμαρτυρίας.
Οι ζώνες της φτώχειας και της ανέχειας είναι οι χαμένες πατρίδες της αριστεράς, από τις οποίες έχουμε εξορισθεί. Είναι κοινωνικός χώρος σύμφυτος με τον ορισμό της αριστεράς ως δύναμης κοινωνικής απελευθέρωσης. Είναι οι ιστορικές ταξικές συντεταγμένες μας.
Θα επαναπατρισθούμε.
Με μια προγραμματική δράση που εστιάζεται στην αντιμετώπιση της ανεργίας, της επισφαλούς εργασίας, των συντάξεων ντροπής, της συνθλιβής της οικογενειακής αγροτικής εκμετάλλευσης.
Με την ανάδειξη ενός λόγου που συνδυάζει ξανά τα συναισθήματα, τις πίκρες, τις προσδοκίες των λαϊκών στρωμάτων με τις αξίες της αριστεράς.
Με μια έντιμη στάση που δεν θα προσανατολίζεται στην ψηφοθηρία. Θα αποδεσμεύει τις δυνατότητες κοινωνικής συμμετοχής και αυτοοργάνωσης. Θα επαναφέρει την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό τους.
Για το κόμμα μας το πρώτο είναι η αγωνιστική παρέμβαση, μέσα κι έξω από συνδικάτα, για τα κοινωνικά δικαιώματα. Παράλληλα όμως θα στηρίξει κάθε δίκτυο τοπικών κινήσεων αλληλεγγύης εκεί που διαλύονται οι υπηρεσίες του κράτους πρόνοιας. Τα αποθέματα αλληλεγγύης στην κοινωνία μας είναι πάντα εκτεταμένα και μόνο η αριστερά μπορεί πραγματικά να τα αξιοποιήσει.
Θα υπερασπιζόμαστε αδιάλλακτα τα δικαιώματα των μεταναστών, που η νέα διεθνής τάξη έχει ξερριζώσει από τις κοινότητες και τον πολιτισμό τους. Ταυτόχρονα θα δίνουμε ένα πεισματικό αγώνα για να μη φυτρώσει ο εθνικισμός και ο ρατσισμός στην ψυχή των λαϊκών στρωμάτων που ωθούνται να βρουν καταφύγιο από μια σκληρή πραγματικότητα σε μια φαντασιακή κοινότητα εθνικής πρωτιάς και φυλετικής ανωτερότητας.
Το πραγματικό δίλημμα δεν παύει να είναι ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Δεν θα σταματήσουμε να διακηρύσσουμε την αυτονόητη σε μας αλήθεια ότι Έλληνες και Αλβανοί ή Κούρδοι εργάτες είναι αδέλφια.
Ως αριστεροί όμως της εποχής μας, θα αγωνισθούμε σε πλανητικό πεδίο ενάντια σε μια παγκοσμιοποίηση που ισοπεδώνει και ομογενοποιεί τα πάντα, συντρίβει μνήμες, γλώσσες, πατρίδες και κουλτούρες, όπου κυριαρχούν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα κι όχι το δίκαιο. Θα στηρίξουμε την οικολογική ιδέα του τοπικού, του διαφορετικού, του εθνικά ποικιλόμορφου.
Θα ενσωματώσουμε τη λαϊκή δυσφορία για πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όχι σε ηττοπαθή εθνική αναδίπλωση, αλλά σε ένα ριζοσπαστισμό εναντίωσης στις κατεστημένες συνταγματικές και πολιτικές κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορούμε να γίνουμε ένας παραπόταμος που θα συμβάλλει να διαμορφωθεί ένα μεγάλο ρεύμα της ευρωπαϊκής ανατρεπτικής αριστεράς. Μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ, στο Ευρωπαϊκό Αριστερό Κόμμα, αλλού.
Αν θέλουμε το ριζικό μετασχηματισμό στην οργάνωση της οικονομίας και το σύστημα εξουσίας, δεν θα κάνουμε τίποτε ερήμην εκείνων που είναι τα πρώτα θύματα της εκμετάλλευσης. Μόνο μαζί τους και μέσα τους.
Δεύτερο, η νεολαία θα έρθει όχι για να μας στηρίξει αλλά για να μας «αποσταθεροποιήσει»
Η νεολαία στο Συνασπισμό εμφανίζεται κυρίως ως παρελθόν. Όχι ως μέλλον. Παρά το πείσμα και τις ευρηματικές πρωτοβουλίες νέων συντρόφων μας.
Το σύνολο σχεδόν των μελών του Συνασπισμού προέρχονται από νεολαιίστικες οργανώσεις. Ρήγας Φεραίος, ΚΝΕ, άλλες αριστερές οργανώσεις, ανένταχτοι.
Ο Συνασπισμός δεν μπορεί να είναι ένα κόμμα που γερνάει μαζί μας.
Σε όλες τις φάσεις της προσφοράς της η ελληνική αριστερά δεν μπορούσε να «γράψει» χωρίς τη νεολαία.
Οι σημερινοί νέοι ήταν στον παιδικό σταθμό όταν κατέρρεε ο «σοσιαλιστικός κόσμος». Δεν έζησαν ούτε τη μεγάλη προσδοκία ούτε την καθολική πτώση. Δεν ήταν εκεί, όπως εμείς, ούτε «πριν» ούτε «τότε». Είναι μπροστά σε ένα ξένο, ακατανόητο και σιβυλλικό «μετά».
Δεν κατανοούν εύκολα τον δικό μας κόσμο ιδεών. Και ο καλύτερος κόσμος που αποζητάμε δεν θα είναι ποτέ εφικτός αν δεν γίνει ο κόσμος της νεολαίας. Όχι μιας μικρής της ομάδας. Όλης σχεδόν.
Η νεολαία ζει την κρίση της εκπαίδευσης, την ανεργία, την πτώση των αξιών. Σε ένα αδυσώπητο, κατακερματισμένο, χαοτικό κόσμο αντιδρά συχνά με ένα φοβισμένο, λυπημένο εσωτερικό κόσμο, με αυτοκαταστροφικούς πειρασμούς, με αναζητήσεις σε μεταφυσικούς κόσμους. Ή με αντικαθρέφτισμα και επιστροφή της κοινωνικής βίας.
Ο σημερινός μας λόγος είναι ένας ψίθυρος χαμένος σε μια έντονη ηχητική μόλυνση.
Πυρηνικό σημείο στην ανανέωση του Συνασπισμού αναδεικνύεται η μεταμόρφωσή του σε κόμμα του νέου.
Δεν αρκούν εδώ μόνο τα παραδοσιακά πρότυπα. Η «στράτευση» των νέων στις επιλογές μας, η οργανωτική «στρατολόγησή» τους.
Δεν θέλουμε τους νέους κατ' εικόνα και ομοίωσή μας. Η νεολαία θα έρθει όχι για να στηρίξει, αλλά για να «αποσταθεροποιήσει». Να φέρει τον αέρα της αμφισβήτησης, τα αδυσώπητα ερωτηματικά της, τα νέα μέτωπα πάλης της δικής της εποχής. Να αντικαταστήσει την κυριαρχία της μέσης ηλικίας στις οργανωτικές δομές με μια δημιουργική σύνθεση ηλικιών.
Η νέα γενιά είναι ο αλχημιστής που κρατάει τη μυστική πολύτιμη πέτρα που ψάχνουμε για την ταυτότητα της αριστεράς του 21ου αιώνα.
Θα διδαχθούμε από τα πεδία πολιτικής, καλλιτεχνικής, πνευματικής αυτοέκφρασης των νέων που εμπνέονται από τις αξίες της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας. Όπου κι αν τις έχουν συναντήσει, όπως κι αν τις εκφράζουν. Σε εργοστασιακή επιτροπή. Σε ομαδικό άθλημα. Στη δυναμική της παρέας. Σε ομάδα εθελοντών. Σε ερασιτεχνικό συγκρότημα.
Θα ανοίξουμε τη συζήτηση για το δικαίωμα των νέων στην αποτυχία και στο λάθος. Για τη δεύτερη και τρίτη ευκαιρία. Για το «μαζί». Για την απελευθέρωση από την αφόρητη πίεση της κατάκτησης της ατομικής πρωτιάς.
Στις προτεραιότητές μας είναι το δικαίωμα στη δουλειά. Το δικαίωμα στη δωρεάν και καλής ποιότητας παιδεία. Η αποποινικοποίηση των χρηστών. Το AIDS. H ελευθερία στη σεξουαλική έκφραση. Η συνειδησιακή αντίρρηση. Οι νέοι μετανάστες. Ο λαϊκός αθλητισμός που ενώνει.
Τα μέτρα που θα πάρουμε στο κόμμα πρέπει να είναι προχωρημένα. Προώθηση των νέων μέχρι 35 ετών στα ηγετικά όργανα του Συνασπισμού. 'Αμεση ανάδειξη νέων στελεχών από κοινωνικούς χώρους.
Μπορούμε όλοι με γενναιότητα να συμφιλιωθούμε με τον μεταβατικό χαρακτήρα των αλλαγών που μπορούμε να φέρουμε σήμερα στον Συνασπισμό. Η ανασυγκρότηση θα έχει προχωρήσει σε βάθος όταν μια νέα γενιά αναλάβει την ηγεσία και τις ευθύνες του κόμματός μας.
Ας γκρεμίσουμε αμέσως τον τοίχο. Είναι πολλοί εκεί έξω.
Τρίτο, με την ενότητα της αριστεράς εγγράφονται οι πιο διαφορετικές πορείες στο κοινό ταξίδι
Η ενότητα στη δράση της αριστεράς, σε κοινά αποδεκτούς ριζοσπαστικούς προγραμματικούς στόχους, δεν είναι επιλογή που μπορούμε να πάρουμε ή να αφήσουμε. Είναι η μοίρα μας. Βρίσκεται στον ίδιο το γενετικό κώδικα του Συνασπισμού, που με την ίδρυσή του δημιούργησε ένα ισχυρό ηλεκτρικό φορτίο ελπίδας, τη στιγμή που στην Ευρώπη ζούσαμε την εποχή της συντριβής του κομμουνιστικού κινήματος.
Οι διαφορετικές ιστορικές προελεύσεις, ιδεολογικές καταβολές, προσωπικές ομαδοποιήσεις, εφόσον μένουν ασύνδετες δημιουργούν μια πολυχρωμία που μπορεί να εμφανίζει την αριστερά γραφική και αποδυναμωμένη. Εφόσον όμως συντεθούν, μπορούν να φέρουν μια διεργασία εύρους και δύναμης.
Ο πλουραλισμός της αριστεράς είναι κληρονομιά των πολύχρονων περιπετειών του διεθνούς και ελληνικού εργατικού κινήματος. Επαναλαμβάνεται, εξάλλου, και αναδημιουργείται από τις ταχύτατες τεχνολογικές, παραγωγικές, κοινωνικές αλλαγές. Δεν πρέπει να τον αποποιηθούμε. Ούτε να μας ξεφύγει το βαθύ περιεχόμενό του.
Θα συνυπάρξουμε με την διαφορετικότητα. Πολυάριθμοι και ταυτόχρονα πολύκαρποι.
Ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς κινητοποίησε μια απρόσμενη δυναμική. Μια μικρογραφία του κλίματος της ίδρυσης του Συνασπισμού στη δεκαετία του ΄90. Όχι τόσο γιατί άθροισε τις κουρασμένες δυνάμεις του κόμματός μας με τις δυνάμεις μικρότερων ομάδων της αριστεράς και των κινημάτων. Κυρίως γιατί λειτούργησε ως σύμβολο έναρξης μιας κοινής πορείας, όπου αριστεροί με διαφορετικό γενεόγραμμα, με αλληλοσυγκρουόμενες οργανωτικές εντάξεις, με διαφορετικά προσωπικά συναισθήματα από προσδοκίες και ματαιώσεις για τους πιο ετερογενείς δρόμους για τη σοσιαλιστική επανάσταση, από ενθουσιασμούς και ήττες, είδαν την ευκαιρία να επανεγγράψουν την προσωπική τους πορεία στο κοινό και μακρύ ταξίδι.
Το μεγαλύτερο σφάλμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να φανούμε αφερέγγυοι και αναξιόπιστοι σε εμπιστοσύνη που επενδύθηκε σε μας. Το κάναμε. Και η αναμονή έγινε τιμωρία στις ευρωεκλογές.
Το αίτημα της κοινής αριστερής δράσης είναι ζωτικό. Θα βρει αργά ή γρήγορα το δρόμο του, με ή χωρίς εμάς. Δεν πρέπει να είμαστε απόντες. Δικαιούμαστε να είμαστε πρωταγωνιστές.
Θα ξαναδέσουμε το νήμα με την κομμένη δυναμική της συνεργασίας. Θα δώσουμε και πάλι τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη που θεωρεί τον εαυτό του μέρος της πολυσέλιδης ιστορίας της αριστεράς, να συμμετάσχει ξανά σε μια νέα πορεία, όπου θα βρεθούμε μαζί να γράφουμε και να μοιραζόμαστε συντροφικά νέες σελίδες της αφήγησής της.
Επανενεργοποίηση της ενωτικής δυναμικής που αναπτύχθηκε με τον Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράς. 'Ανοιγμά του σε δυνάμεις απογοητευμένες από τη σοσιαλδημοκρτική ελληνική εμπειρία. Λειτουργία της κοινοβουλευτικής μας ομάδας ως κοινού εγχειρήματος. Ουσιαστική ώθηση του Χώρου Διαλόγου. Πρωτοβουλία συναντήσεων με οργανώσεις του εξωκοινοβουλευτικού χώρου, παρά την απόσταση που μας χωρίζει, με την πίστη ότι η επικοινωνία κτίζει γέφυρες συνεργασίας. Πρωτοβουλίες για συζητήσεις στα μεγάλα θεωρητικά θέματα που τίθενται με νέους όρους, έξω πια από την εποχή των βεβαιοτήτων του παρελθόντος για την εξέλιξη της σύγκρουσης κεφαλαίου και εργασίας, που σφραγίζει και τους δικούς μας καιρούς: μεταρρύθμιση και ρήξη. Σοσιαλισμός και με ποιους όρους. Εθνικές και διεθνείς ανατροπές.
Πολλοί, αφού δεν κατάφεραν το τέλος της ιστορίας, θα ήθελαν το τέλος της αριστεράς. Η αριστερά όμως είναι αυτοφυής. Αναπτύσσεται ως «χλωρίδα», ως διαρκής απάντηση της ζωής όπου υφίσταται αδικία, εκμετάλλευση, βία. Ειδικά σήμερα που η επιστήμη και η τεχνολογία δίνει στον καπιταλισμό τη δυνατότητα να γεννά την αδικία σε κάθε σημείο του χάρτη και με ένταση αφάνταστη.
Τέταρτο, μπορούμε να βρεθούμε μπροστά από τους άλλους, πολιτική εμπροσθοφυλακή της ελληνικής κοινωνίας
Δεν θα μας λογοκρίνει κανείς. Στο τραπέζι διαλόγου προβλέπουμε καρέκλα για όλους. Και για το ΚΚΕ, που αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας κι ένα μέρος κοινωνικών δυνάμεων της εργασίας και νεανικών δυνάμεων της αντίστασης προσβλέπουν σε αυτό.
Λυπούμαστε που η ηγεσία του ΚΚΕ αυτοαποκλείεται. Εμείς θα επιμένουμε. Θα απευθυνόμαστε και στο ίδιο, και στα μέλη και τους οπαδούς του.
Ενότητα στη δράση της αριστεράς, όμως, σημαίνει αλληλοσεβασμός. Όχι επιθετικότητα και μονοπώλιο στην αλήθεια. Σημαίνει πρόκληση με ανοικτό πνεύμα με τις αβεβαιότητες του μέλλοντος κι όχι άσυλο σε βεβαιότητες του παρελθόντος που έχουν καταρρεύσει.
H ενότητα που πρεσβεύουμε απευθύνεται σε όσους έχουν προσβλέψει στις ριζικές αλλαγές. Στο μεγάλο μέρος επομένως των οπαδών του ΠΑΣΟΚ.
Το μήνυμά μας προς τον κόσμο αυτόν είναι: ελάτε, μαζί να συγγράψουμε την καινούργια ιστορία της Αριστεράς.
Οι ίδιοι λόγοι που μας αποστασιοποιούν από την ηγεσία και την κομματική δομή του ΠΑΣΟΚ ισχύουν και για σας, όσους έχετε εκ των ένδον βιώσει μια δραματική διάψευση των προσδοκιών σας: τα νέα κατεστημένα, τον ελιτισμό, την εξουσιαστική λογική, τις πολιτικές στροφές, τη συνύφανση με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα
Η επιχείρηση ντόπινγκ του ΠΑΣΟΚ με στελέχη αριστερής, μαζί με άλλα δεξιάς, προέλευσης δεν οδήγησε ούτε στην εικονική καν μετάλλαξή του. Ενέτεινε την κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική.
Όσο κι αν η φωτογραφία της παραμορφώνεται από το σύστημα ενημέρωσης, η κοινωνία αναζητά έντονα επιλογές ελευθερίας, δικαιοσύνης και ισότητας, αριστερές επιλογές. Το «κατηγορώ» προς την καπιταλιστική πραγματικότητα είναι εκτεταμένο, βαθύ και πικρό. Μπορούμε να ανταποκριθούμε. Είμαστε πολύ περισσότεροι από όσο νομίζουμε.Δεν πρέπει να διστάσουμε.
Μπορούμε να συγκλίνουμε με μεγάλο τμήμα πολιτών με αντίστοιχες προσδοκίες και ευαισθησίες με μας που ανήκαν στο χώρο του ΠΑΣΟΚ. Που θέλουν να δώσουν στην αντιπολίτευση στη ΝΔ ένα βαθύ δημοκρατικό και κοινωνικό νόημα κι όχι να την περιορίσουν σε εναλλαγή κυβερνητικών σχημάτων, σε διαδοχή μηχανισμών εξουσίας.
Οι φιλοδοξίες μας μπορούν να ξεπεράσουν το επίπεδο ενός μικρού και αξιοπρεπούς τρίτου πόλου. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ παρά τις διαφορές τους περιστρέφονται γύρω από έναν κοινό στρατηγικό άξονα. Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα μεγάλο λαϊκό ρεύμα. Να αναδείξουμε ένα εναλλακτικό πόλο. Να πάρουμε όλες τις αναγκαίες γενικές, τοπικές, κλαδικές πρωτοβουλίες προς τις δυνάμεις που μπορούν να αποδεσμευθούν από το ΠΑΣΟΚ λόγω της σύγχυσης και της μακράς προοπτικής κρίσης στον ηγετικό μηχανισμό του.
Ο χώρος του Συνασπισμού δεν είναι μια ασφυκτική, στενή ζώνη μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ σε ευθύγραμμη χαρτογραφική θεώρηση. Με διορατικότητα, φαντασία και έμπνευση μπορούμε να βρεθούμε μπροστά κι από τα δύο. Στο ανοικτό πεδίο. Μια εμπροσθοφυλακή της ελληνικής κοινωνίας στον απροσδόκητο, αλλόκοτο και σκληρό κόσμο που μας φέρνει ο 21ος αιώνας.
Πέμπτο, είμαστε μια ψηφίδα στο μωσαϊκό της αριστεράς, θα επιβιώσουμε μόνο μέσα σε ένα οικοσύστημα ιδεών και αξιών
Ένα αριστερό κόμμα έχει ανάγκη τον δικό του βιότοπο. Δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε μόνο, ούτε παντού, ούτε έξω από ένα φιλικό περιβάλλον.
Η επί χρόνια μονοδιάστατη καθήλωση του Συνασπισμού στην αγωνιώδη προσπάθεια επίτευξης του ορίου για την κοινοβουλευτική του εκπροσώπηση κάνει υπερτροφικές τις εκλογικές σκοπιμότητες. Καθιστά εμάς, τους πολέμιους των πολιτικών διαχείρισης, διαχειριστές ενός μηχανισμού εκλογών.
Ο μονοδιάστατος προσανατολισμός στην κομματική επιβίωση ως αυτοσκοπό, τελικά καθιστά πιο δυσπρόσιτη την κοινοβουλευτική μας εκπροσώπηση.
Η αριστερά είναι πολύ ευρύτερη από το κόμμα ή τα κόμματά της.
Αν δεν δούμε το κόμμα μας ως ένα μόνο μικρό τμήμα ενός ευρύτερου συστήματος ιδεών και αξιών, οι πολιτικές πρωτοβουλίες θα είναι χωρίς αποτέλεσμα και προοπτική.
Είμαστε ένα κόμμα που στις ιδρυτικές συνιστώσες δυνάμεις του περιλαμβάνονταν οι πιο ανήσυχες, ανανεωτικές θεωρητικές δυνάμεις της αριστεράς. Και λειτουργούμε με στενό εμπειρισμό.
Χρειάζεται επειγόντως να ξανασυναντηθούμε με τις δυνάμεις της απείθαρχης διανόησης. Όχι ως διακόσμηση της τελευταίας στιγμής για τα ψηφοδέλτια. Όχι μόνο για τη συμπλήρωση υπογραφών σε εκκλήσεις μας. Όχι ως διασημότητες στις δεξιώσεις μας. Ούτε ακόμα μόνο με την παραδοσιακή μορφή του κομματικά στρατευμένου διανούμενου ή καλλιτέχνη.
Τους χρειαζόμαστε ως δεξαμενή σκέψης και ευαισθησίας, ως μια διανοητική αιχμή της κοινωνίας. Και για την τρέχουσα πολιτική μας. Και για τη δύσκολη φιλοδοξία μας να υπερβούμε τα όρια του συστήματος.
Η πολιτική μας δράση μπορεί να είναι γόνιμη μόνο αν όλο το κομματικό σώμα βρίσκεται σε αδιάκοπο διάλογο και ανταλλαγή με τον χώρο της κοινωνικής γνώσης. Θα έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα μόλις αρχίσει να ιδιοποιείται και να αφομοιώνει προβληματισμούς από ένα διευρυμένο επιστημονικό πεδίο. Φιλοσοφία. Κοινωνιολογία. Γλωσσολογία. Πολιτική επιστήμη. Οικονομικά. Ψυχολογία. Πολεοδομία. Βιολογία. Γεωπονική. Πληροφορική.
Δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε προβλήματα του σήμερα, ακόμα κι αν έρχονται από το χθές, με χθεσινές αντιλήψεις. Και πολύ περισσότερο νέα ζητήματα που βρίσκουμε μπροστά μας. Τη βιώσιμη ανάπτυξη. Τη βιοποικιλότητα. Τα δικαιώματα, όπως με τα προσωπικά δεδομένα, τις φυλακές, τις μειονότητες. Τις ψηφιακές διακρίσεις. Τη βιοηθική. Τα μεταλλαγμένα. Τη βιολογική γεωργία. Τις μητροπόλεις. Το εμπόριο οργάνων. Τις σύγχρονες μορφές οικογένειας.
Χρειαζόμαστε τους ποιητές, τους πεζογράφους, τους σκηνοθέτες, τους ζωγράφους, τους ηθοποιούς.
Δεν ξεχνάμε ότι για πολλούς από μας η παρθενική επαφή με την καταγγελία της αδικίας μπορεί να ήρθε από μια φωτογραφία του Βιετνάμ.
Ο καλλιτέχνης βλέπει εικόνες που δεν πιάνει το μάτι της πολιτικής. Ακούει ήχους που δεν πιάνει το δικό μας αυτί. Διαθέτει σαρκασμό και προκλητικότητα που σε εμάς είναι απαγορευμένα. Με τη φαντασία εξερευνά ζώνες απρόσιτες του κοινωνικού γίγνεσθαι. Σπάει μυστικούς κώδικες.
Έτσι θα βγούμε όχι από τις ξύλινες λέξεις, αλλά από την ξύλινη σκέψη. Θα ανακαλύψουμε πρότυπα γλώσσας και πηγές έμπνευσης. Θα γίνουμε δέκτες αμφισβήτησης εδραιωμένων αληθειών που θεμελιώνουν την αδράνειά μας. Θα σπάσουμε το κέλυφος του πρακτικισμού μας. Θα μεταμορφώσουμε τον εαυτό μας με νέες ιδέες.
Μόνο σε ένα τέτοιο οικότοπο, σε ένα ανοικτό διάλογο για τις σοσιαλιστικές ιδέες και ιδανικά, μπορούμε να επιβιώσουμε και να πολλαπλασιασθούμε. Αν συνεχίσουμε να τον αγνοούμε, αν συμπιέζουμε το δυναμισμό του για να επιτύχουμε μόνο την κοινοβουλευτική επιβίωση, αν τα ποιήματα φεύγουν από κοντά μας ακόμα κι αν μένουν οι ποιητές, τότε μαζί με το περιβάλλον μας θα παγιδεύσουμε και τον εαυτό μας.
Έκτο, η αλληλεγγύη είναι η μεγάλη αξία για το κόμμα μας
Το κόμμα είναι μέσο. Δεν πρέπει να γίνει σκοπός.
Η κοινωνία αναδεικνύει συνεχώς εκρηκτικές αντιθέσεις. Τις αντιλαμβανόμαστε τόσο περισσότερο, όσο λιγότερο κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη.
Θα αφήσουμε πίσω τις ισορροπίες και τον υδροκεφαλισμό: Οι εσωτερικές συνεδριάσεις στα ανώτερα όργανα να διαρκούν όλο και πιο πολύ. Στις πολιτικές κινήσεις να συμμετέχουν όλο και πιο λίγοι.
Κινητικότητα στη θέση της δυσκινησίας: αυτό απαιτείται για τον Συνασπισμό.
Στελέχη με παρελθόν και προσφορά μπορούμε να δώσουμε πολύτιμη αγωνιστική σοφία αντί να εξαντλούμαστε σε ατέρμονες διαπραγματεύσεις προσώπων και ομάδων.
Το κόμμα δεν είναι ένας στεγανοποιημένος μικρόκοσμος. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ευλύγιστος και αεικίνητος, σε διαρκή ανατροφοδότηση με την κοινωνία.
Θα αφήσουμε πίσω τις στρεβλώσεις που προκαλούν περιττές ενδοκομματικές αντιπαραθέσεις. Όπως η σύγκρουση οικολογικού και κοινωνικού. Οι αντιλήψεις μας για το οικοσύστημα ως ολική αντίληψη είναι αδύνατο να θυσιάζονται σε πραγματισμό. Η οικολογία, όπως και ο κοινωνικός μετασχηματισμός, είναι καθολική δύναμη ρήξης. Η οικολογική διάσταση πρέπει να είναι κεντρική συντεταγμένη όχι μόνο στον τίτλο μας, αλλά και στην ιδεολογία και τη δράση μας.
Δεν χρειάζεται άλλη προειδοποίηση. Σε λίγο θα είναι αργά.
Η αντίληψη των μικρών διορθώσεων μακροπρόθεσμα επιδεινώνει το πρόβλημα. Συντηρεί καταστάσεις από τις οποίες χρειάζεται να απελευθερωθούμε. Εμποδίζει να αλλάξουν σε βάθος αυτά που πρέπει να αλλάξουν.
Δεν μπορεί να είμαστε τολμηροί επαναστάτες στην κριτική μας προς άλλες πολιτικές δυνάμεις και άτολμοι μεταρρυθμιστές απέναντι στον εαυτό μας. Χρειάζεται μια γενναία αναπροσαρμογή της λειτουργίας του κόμματος:
Συμμετοχή των μελών στη λήψη των αποφάσεων για κεντρικές διλημματικές επιλογές, όπως η συγκρότηση του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, η εγκατάλειψή του στις ευρωεκλογές, το σχέδιο Ανάν.
Αποκατάσταση της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας ως κεντρικών αξιών στην κομματική κουλτούρα. Όσο δεν υπάρχει αλληλεγγύη, το κενό θα το καλύπτουν οι προσωπικές διαδρομές. Και τα προσωπικά δρομολόγια έχουν πλήξει καίρια και επανειλημμένα τόσο την εκτίμηση της κοινωνίας προς εμάς όσο και τη δική μας αυτοεκτίμηση.
Αποδέσμευση της οργανωτικής λειτουργίας του κόμματος από τη λογική της ισορροπίας των τάσεων. Η διπλή νομιμότητα στο κόμμα και στις τάσεις παγιώνει την κεντρική παθολογία του Συνασπισμού, την απουσία μιας συνολικής αντίληψης και στρατηγικής, την συνεχή αποστολή συγκεχυμένων μηνυμάτων στην κοινωνία. Αποσταθεροποιεί το πρώτο και αποστερεί τις δεύτερες από τη δυνατότητα προσφοράς τους ως ρευμάτων ιδεών και παραγωγής προγραμματικών επεξεργασιών που μπορούν να δίνουν οξυγόνο στο κόμμα. Ας μη φοβηθούμε ότι έτσι θα χάσουμε τα στηρίγματα από τους «δικούς» μας. Θα αποκτήσουμε περισσότερους συντρόφους.
Θεμελίωση της πολιτικής δράσης του κόμματος σε σαφείς, όχι αμφίσημες, όχι διαπραγματεύσιμες κεντρικές επιλογές, νομιμοποιημένες από τις συνεδριακές αποφάσεις. Για τον προσανατολισμό του σε ένα σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Για τη συνεργασία της αριστεράς. Για την άρνησή του στις επιλογές της κεντροαριστεράς.
Επιστροφή της θεωρίας στην κομματική λειτουργία.
Διαμόρφωση της δομής του κόμματος με βάση τις ανταλλαγές, την επικοινωνία του με την κοινωνία. Όχι με την εσωτερική λογική του διαμερισμού των ιματίων του. Με νέες ευέλικτες μορφές που θα επιτρέπουν στην πληροφορία να εισχωρεί από όλους τους πόρους στο κομματικό σώμα.
Αποκατάσταση, τέλος, του Συανασπισμού ως ενός τόπου ήθους, μέσα σε ένα περιβάλλον διάβρωσης κάθε δημόσιου χώρου με κοινωνική αποστολή. . Λίγα χρόνια πριν η αριστερά των εξοριών και των φυλακών ξεχώριζε, χάρη στην ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία των αγωνιστών της. Σήμερα υπάρχει μια γενική απαξίωση στην κοινωνία για την κομματική δραστηριότητα. Μπορούμε να στραφούμε προς τις πηγές μας. Όχι ως εκτός χρόνου αντίγραφα των παλιών αγωνιστών. Αλλά με την καθημερινή προσπάθειά μας να γίνει ο Συνασπισμός ένας χώρος αξιών. Αυτό είναι το επιτακτικά ζητούμενο προς εμάς από πολίτες που βιώνουν το κενό από τον ατομισμό και τον κυνισμό που διαχέει παντού το σημερινό ανταγωνιστικό πρότυπο που συνεχώς γεννά ο καπιταλισμός..
Στο κόμμα μας οι πολίτες βλέπουν ένα δείγμα γραφής για τις αξίες της κοινωνίας που οραματιζόμαστε.
Όπου κι αν ταξιδέψουμε με την αριστερά η κοινωνία θα μας πληγώνει. Συναντάμε τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η καπιταλιστική βαρβαρότητα. Δεν είναι όμως ανάγκη η παρουσία μέσα στο κόμμα να μας προσθέτει απογοήτευση και ματαιώσεις. Μπορεί να γεννά την αίσθηση υπαρξιακής πληρότητας από μια κοινωνική αποστολή με βαθιές ρίζες στον ανθρώπινο πολιτισμό.
Μπορούμε να αναδείξουμε και το θηλυκό πρόσωπο της αριστεράς και του κόμματός μας. Το «ρωμαλέο» ανδρικό πρότυπο των οργανώσεων της εργατικής τάξης που δημιουργήθηκε μέσα από την πάλη σε σκληρούς ταξικούς αγώνες δεν αρκεί.
Μπορούμε να απελευθερώσουμε το κόμμα μας από περιττούς καταναγκασμούς. Να γίνει η μεγάλη συντροφιά των ενεργών πολιτών, να είναι μια κοινότητα δημιουργικών συναντήσεων και συλλογικότητας απέναντι στη μοναξιά που γενικεύει το σύστημα.
Και ταυτόχρονα θα είναι συγκροτημένο, δομημένο, μάχιμο. Για τους ριζοσπαστικούς προγραμματικούς μας στόχους. Για τις σοσιαλιστικές μας ιδέες.
Ίσως πολλά να φαίνονται ρευστά και δύσκολα, να μη σχηματοποιούνται αμέσως σε συνηθισμένο κομματικό συνταγολόγιο.
Σήμερα όμως η αριστερά δεν μπορεί να κόψει ένα φύλλο πορείας από τα άπαντα του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν, όπως παλιά. Χρειάζεται πυξίδα και αλληλεγγύη, γενναιότητα και αισιοδοξία, γιατί θα βγάλουμε, όλοι μαζί, το σκάφος και σε άγνωστες θάλασσες.
Η αριστερά διαπνέεται από το πνεύμα του Οδυσσέα. Δεν ταξιδεύει κι όπου βγει. Η Ιθάκη πάντα περιμένει. Και η δική μας Ιθάκη είναι μια άλλη κοινωνία που ανθίζουν οι επαναστατικές ανθρωπιστικές αξίες που ενέπνευσαν το παγκόσμιο σοσιαλιστικό εγχείρημα.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS