12/01/2002

Χαιρετισμός του Προέδρου του Συνασπισμού στο προσυνέδριο του Κόμματος για την Αριστερά και την Οικολογία

12 Ιανουαρίου 2002

Χαιρετισμός του Προέδρου του Συνασπισμού
Νίκου Κωνσταντόπουλου
στο προσυνέδριο του Κόμματος για την Αριστερά και την Οικολογία

Το προσυνεδριακό διήμερο για την Αριστερά και την Οικολογία, εντάσσεται στην πορεία προς το Προγραμματικό μας Συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα από τις 12 έως τις 14 Απριλίου και αποτελεί για τον Συνασπισμό ένα πάρα πολύ σημαντικό σταθμό. Ένα πολιτικό γεγονός με ουσιαστικό περιεχόμενο.

Συνάντηση της Αριστεράς και της Οικολογίας είναι συνάντηση ζωής και αγώνων για το μέλλον.

Συνάντηση ιδεών και οραμάτων για το ανθρώπινο πρόσωπο του 21ου αιώνα. Συνάντηση για να είναι η κοινωνία και η πολιτική, ο πολίτης και οι νέες συλλογικότητες συμμετοχής οι αποφασιστικοί παράγοντες παραγωγής ιδεών, δημιουργίας γεγονότων, προώθησης εξελίξεων.

Στόχος μας είναι να μελετήσουμε όλες τις όψεις των σύγχρονων - σύνθετων προβλημάτων και να αποσαφηνίσουμε το ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα της σύγχρονης Αριστεράς. Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στον κόσμο την τελευταία 15ετία είναι συγκλονιστικές. Οι αρχές του 21ου αιώνα σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας ιστορικής περιόδου.

Σε αυτές τις ριζικά νέες συνθήκες, εμείς θεωρούμε ότι η Αριστερά οφείλει να διαμορφώσει τις δικές της νέες και ρεαλιστικές προγραμματικές προτάσεις. Η Ελληνική και η Ευρωπαϊκή Αριστερά είναι σήμερα αντιμέτωπες με τις τεράστιες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Είναι αντιμέτωπες με τις σύνθετες αλλαγές των συνθηκών στις διεθνείς σχέσεις και των προβλημάτων σταθερότητας και ασφάλειας του σύγχρονου κόσμου. Η Ελληνική και η Ευρωπαϊκή Αριστερά οφείλουν να αντιμετωπίσουν τις νέες αντιθέσεις, αντιφάσεις και ανισότητες στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, να επεξεργαστούν και να προβάλουν μια συνολική στρατηγική για τις σύγχρονες κοινωνίες και για τις δημοκρατικές προοδευτικές εξελίξεις. Οφείλουν να διευρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση των εξελίξεων, ενισχύοντας την πλουραλιστική βάση της δημοκρατίας και προβάλλοντας την προτεραιότητα της πολιτικής απέναντι στην ενιαία διαχειριστική λογική και την εξωθεσμική υπερεξουσία, που διαμορφώνει μια νέα διεθνή, τη διεθνή της διαπλοκής και της διαφθοράς, μεταξύ μηχανισμών διακυβέρνησης, χρηματαγορών, διαδικτύων και πολυμέσων.

Σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια η Αριστερά έχει ανάγκη να επαναπροσεγγίσει τα ρεύματα της δημιουργικής διανόησης. Στη δεκαετία του ΄90, στο κλίμα της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, υπήρξε στο επίπεδο των ιδεών μια καταθλιπτική επικράτηση των δογμάτων του νεοφιλελευθερισμού. Σύντομα, φάνηκε σε όλα τα επίπεδα το τραγικό αδιέξοδο αυτών των δογμάτων. Σήμερα μπορούμε πια να μιλάμε για σοβαρή αμφισβήτησή τους και για διαμόρφωση ριζοσπαστικών ρευμάτων σκέψης, που ζητούν την υπέρβασή τους και την εφαρμογή εναλλακτικών προοδευτικών πολιτικών.

Το πρόταγμα της συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης ως κεντρική πολιτική επιλογή, των σύγχρονων κοινωνιών υποβιβάζει τον άνθρωπο σε απλό εργαλείο επίτευξης οικονομικών στόχων και αδυνατεί να καλύψει τόσο τις υπαρξιακές του ανάγκες όσο και να προσδώσει ουσιαστικό περιεχόμενο στη ζωή του. Η περιρρέουσα αντίληψη ότι η ανθρώπινη ευτυχία ταυτίζεται με τη συνεχή άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τη δυνατότητα υπερκατανάλωσης αχρήστων υλικών αγαθών, δεν δικαιώνεται από τις πραγματικότητες που διαμορφώνονται.

Η ίδια αυτοκαταστροφική πορεία ακολουθείται και ως προς το φυσικό περιβάλλον. Η υπεράντληση των φυσικών πόρων από την μειοψηφία των προηγμένων χωρών, εκτός του ότι υποθηκεύει το μέλλον του πλανήτη, καταδικάζει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της γης να ζεί κάτω από τα όρια της φτώχειας. Το όραμα της παγκόσμιας κοινωνίας της αλληλεγγύης και των ανθρωπιστικών αξιών, αντικαθίσταται από το μονοσήμαντο όραμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, ενώ οι ανθρωπιστικές αξίες αντικαθίστανται από τον ατομοκεντρισμό και τον κυνισμό της ελεύθερης αγοράς. Με αυτόν τον τρόπο πλήττονται τόσο το ανθρώπινο ήθος, απαραίτητο για την ανθρώπινη ευημερία, όσο και το οικολογικό ήθος απαραίτητο για την οικολογική ισορροπία.

Η παθητικοποίηση και αλλοτρίωση του πολίτη, ως μία ακόμη κεντρική επιλογή του αναπτυξιακού μοντέλου, διαμορφώνει όρους συσσώρευσης εξουσίας, ανάπτυξης ανεξέλεγκτων μηχανισμών, αποδυνάμωσης και αντιπροσωπευτικών θεσμών και πολιτισμικής υποβάθμισης.

Η Ελληνική και Ευρωπαϊκή Αριστερά αναζητούν και θέλουν να διαμορφώσουν και να προβάλουν ένα νέο όραμα, για έναν κόσμο ειρήνης, κοινωνικής αλληλεγγύης, δημοκρατίας και οικολογικής εγρήγορσης.

Η ριζοσπαστική Αριστερά, τα κινήματα των δικαιωμάτων και οι ενώσεις πολιτών, οι οικολογικές και πράσινες οργανώσεις αμφισβητούν στερεότυπα ανάπτυξης, κρατισμού και κυβερνητισμού, ληστρικής εκμετάλλευσης πόρων, διαρκών αποκλεισμών κοινωνικών ομάδων από την άσκηση και την απόλαυση δικαιωμάτων ζωής και ευημερίας.

Στην Ελλάδα ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, ο Συνασπισμός της Αριστεράς των κοινωνικών κινημάτων και της οικολογίας, φιλοδοξεί να παίξει ακριβώς αυτό το ρόλο.

Η οικολογία και τα περιβαλλοντικά προβλήματα αποτελούν πλέον κρίσιμο και ζωτικό πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, γιατί συναρτώνται άμεσα με την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου και του πλανήτη. Ο μεταψυχροπολεμικός μονοπολισμός αδιαφορεί κυνικότατα για το περιβάλλον. Να θυμίσω τη χαρακτηριστική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ότι “ο πρόεδρος Μπους δεν υποστηρίζει τη συνθήκη του Κιότο, γιατί δεν ανταποκρίνεται στα συμφέροντα των ΗΠΑ”. Η σύγχρονη αυτοκρατορία που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ρύπων, εγκληματεί συστηματικά σε βάρος των λαών και του πλανήτη καταπατώντας κάθε ανθρώπινη και διαχρονική αξία με τη νεομεσαιωνική νοοτροπία του δικαίου της ισχύος. Με αυτή τη νοοτροπία επιχείρησε να συσκοτίσει και τις συνέπειες από το απεμπλουτισμένο ουράνιο στη δική μας γειτονιά στα Βαλκάνια.

Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση με την υποταγή της πολιτικής και της δημοκρατίας στις χρηματαγορές, αδιαφορεί για τη ζωή και την κοινωνία και θυσιάζει αδίστακτα ανθρώπους και περιβάλλον στο βωμό του κέρδους. Μικρή γεύση πήραμε με τα διατροφικά σκάνδαλα, ενώ αισθήματα διαρκούς ανασφάλειας προκαλεί η παραγωγή μεταλλαγμένων τροφίμων και ανησυχία η κλωνοποίηση ζωντανών οργανισμών. Η ποιότητα και η διαχείριση της γης, του αέρα και του νερού, της ίδιας δηλαδή της ζωής μας, θα αποτελέσουν πεδίο οξύτατων πολιτικών συγκρούσεων στον 21ο αιώνα.

Η σύζευξη και η συμπόρευση της πολιτικής αριστεράς με τη ριζοσπαστική οικολογία αποτελεί γι΄αυτούς τους λόγους τον αναγκαίο όρο προκειμένου να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες προκλήσεις. Στο νέο αιώνα που ήδη διανύουμε, τα προβλήματα σε όλα τα πεδία, αλλά κυρίως το ζήτημα του περιβάλλοντος και της ίδιας της ζωής μας, δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζεται ως μέσο υπερεκμετάλλευσης και ιδιοποίησης κερδών, με συνέπειες ανεπανόρθωτες. Μια ριζοσπαστική στροφή που να αλλάζει ουσιαστικά το σημερινό νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε, γιατί τα προβλήματα είναι ταυτόχρονα τοπικά και παγκόσμια. Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε το μέλλον του πλανήτη και των παιδιών μας, ας προχωρήσουμε μαζί με ό,τι καλύτερο μας εφοδίασε η προοδευτική και η οικολογική ριζοσπαστική σκέψη.

Στο Σηάτλ, στο Πόρτο Αλεγκρε, στη Γένοβα βρέθηκαν οι πολίτες του κόσμου στους δρόμους διεκδίκησης ενός διαφορετικού κόσμου, που είναι εφικτός.

Η οικολογική διάσταση του ΣΥΝ διαμορφώνεται συνεχώς τα τελευταία 15 χρόνια. Η δράση των οργανώσεών μας, οι παρεμβάσεις μας στο Ελληνικό και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δίνουν με σαφήνεια το οικολογικό μας στίγμα. Υπενθυμίζω την αντίθεσή μας στους αντιδραστήρες ισχύος, αμέσως μετά το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ, την κινητοποίησή μας για να μη γίνει πυρηνικό στο Ακούγιου την αντίθεσή μας στην εκτροπή του Αχελώου και στην διεκδίκηση της Ολυμπιάδας του 2004 ως χαρακτηριστικά σημεία του οικολογικού μας ενδιαφέροντος και προβληματισμού. Να αναφέρω ακόμα τις δράσεις των οργανώσεων και των μελών μας για τους ελεύθερους χώρους στην Αθήνα αλλά και αλλού, τη σταθερή υποστήριξή μας στις ΜΚΟ που ασχολούνται με την προστασία της φύσης, τη συμμετοχή μας στις εκδηλώσεις εναντίων του δασοκτόνου άρθρου 24, την αντίθεσή μας στην καταστροφή του υγροβιότοπου του Σχοινιά και την αντίδρασή μας στην άρνηση των ΗΠΑ να υπογράψουν την συνθήκη του Κιότο.

Είναι επαρκή αυτά; Η απάντηση είναι όχι. Εχουμε καλλιεργήσει την ευαισθησία των μελών και των οπαδών μας για την προστασία του περιβάλλοντος όσο κανένα άλλο κόμμα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Εχουμε εντάξει στο πρόγραμμά μας την προστασία του περιβάλλοντος ως βασική συνιστώσα της πολιτικής μας. Μετά την συνεδρίαση της Κ.Ε. του κόμματος τον Γενάρη του 2001, με τη συμμετοχή οικολόγων από όλη την Ελλάδα, έχουμε περιγράψει τα περιβαλλοντικά προβλήματα της χώρας. Όμως όλα αυτά μπορεί να χαρακτηριστούν και ως αποσπασματικές δράσεις. Παρεμβαίνουμε πάντα στα μέτωπα που ανοίγονται από την κοινωνία λόγω της στρεβλής και αντιπεριβαλλοντικής πολιτικής της κυβέρνησης. Όμως πρέπει εμείς να ανοίξουμε τα μέτωπα που είναι αναγκαία. Η κυβέρνηση αυτή παραπαίει, ακόμα και τέως υφυπουργός της την κατηγορεί για αντιπεριβαλλοντική πολιτική. Παρουσιάζει έργα μακέτας, υποχρεώνεται να ψηφίσει νόμους υπό την πίεση των οδηγιών της Ε.Ε. για να μην υποστεί και άλλα πρόστιμα και άλλες επιπλήξεις ως η πλέον αντιπεριβαλλοντική κυβέρνηση της Ευρώπης. Νόμους που είναι παντελώς ανεφάρμοστοι, όπως ο νόμος περί συσκευασιών.

Τι θα κάνουμε και πως θα ασκήσουμε τον ανεξάρτητο ελεγκτικό μας ρόλο για τον οποίο ο Ελληνικός λαός μας ανέδειξε στο Κοινοβούλιο; Το έκτο κοινοτικό πλαίσιο δράσης για το περιβάλλον έχει ως τρίτο “πυλώνα” της Ε.Ε. την πολιτική για το περιβάλλον. Οι υποχρεώσεις της κυβέρνησης κατά την προεδρία της στην Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο του 2003, είναι ένας ατελείωτος κατάλογος. Πως θα πιέσουμε στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των προβλημάτων; Τα εθνικά πάρκα και οι δρυμοί μένουν ακόμα χωρίς διαχειριστικούς φορείς. Με τα 15 δις από το Γ΄ Κ.Π.Σ τι θα πρωτοκάνουν; Εδώ μιλάμε για 30 εκατ. Στρέμματα. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής επιτροπής για την “ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης” εκτιμά ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαχείριση χωρίς διάλογο με την κοινωνία των πολιτών. Αντί για διάλογο, ήλθε στη Βουλή και ψηφίστηκε ένας νόμος που το μόνο που εξυπηρετεί είναι το ξεπούλημα των ακτών.

Όλα αυτά απαιτούν διάλογο και κοινή δράση της αριστεράς και της οικολογίας. Θα πρέπει εμείς να ανοίξουμε τα θέματα αυτά. Θα πρέπει εμείς να οργανώσουμε την κοινωνική συμμαχία με τις κινήσεις των πολιτών, με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, πάντοτε στη βάση της αυτονομίας της κάθε οργάνωσης, της κάθε κοινωνικής συλλογικότητας.

Η σχέση της Αριστεράς, με την οικολογία δεν είναι ευκαιριακή και συγκυριακή. Εχει μια ιστορία ετών. Εχει συμπράξεις και συμμαχίες, αλλά έχει και ανταγωνισμούς. Εκείνοι, κατά το ευρωπαϊκό πρότυπο, προσπάθησαν να οργανώσουν τον αυτόνομο πολιτικό τους φορέα. Εμείς, δεν μπορούσαμε να αναπτύξουμε την αριστερή μας πολιτική χωρίς τα οικολογικά αιτήματα. Σήμερα όλα αυτά τείνουν να γίνουν παρελθόν, καθώς αναπτύσσεται το πολιτικό ρεύμα της οικο-αριστεράς απέναντι στους οικο-τεχνοκράτες. Πρέπει να διεκδικήσουμε μαζί, τις βαθιές τομές, τις ριζοσπαστικές αλλαγές που έχει ανάγκη η ελληνική αλλά και η ευρωπαϊκή κοινωνία. Στο περιβάλλον της ανεξέλεγκτης κυριαρχίας των αγορών και του κέρδους δεν μπορεί να υπάρξει προστασία ούτε του περιβάλλοντος ούτε των ανθρώπων και των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η συνάντηση της Αριστεράς με την Οικολογία, έχει προφανώς και ιδεολογικό υπόβαθρο. Κανένας δεν το παραβλέπει και δεν το μειώνει. Ένα ιστορικό εργατικό κίνημα συναντάται με ένα νέο κοινωνικό κίνημα. Αυτή η συνάντηση δεν είναι εύκολη και δεν μπορεί να αναζητά ταυτότητες απόψεων. Πρέπει όμως να διατυπώσει με σαφήνεια κοινά αποδεκτές αρχές. Θα ήταν χρήσιμο να υιοθετήσουμε όλοι την αντίληψη πως η βάση της συνάντησης θα είναι κυρίως πολιτική. Είμαι σίγουρος πως στο χώρο της πολιτικής, εύκολα θα συμφωνήσουμε και θα απαντήσουμε στην ανάγκη για κοινές δραστηριότητες και παρεμβάσεις για την προστασία των ανθρώπων και του περιβάλλοντος από την φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.

Με αυτές τις σκέψεις, σαν συμβολή στο διάλογο που θα αρχίσει, σας καλώ να δημιουργήσουμε όλοι μαζί τον αυτόνομο και ανεξάρτητο φορέα της Αριστεράς και της Οικολογίας, που θα συσπειρώσει τις ζωντανές δυνάμεις της κοινωνίας, οι οποίες αγωνίζονται για ένα μέλλον διαφορετικό από αυτό που μας ετοιμάζουν τα παγκόσμια κέντρα της κυριαρχίας της αγοράς και της επικράτησης του κέρδους ως μοναδικής αξίας. Οι μόνες διαχρονικές αξίες, αυτές που θα αντιπαρατάξουμε εμείς, είναι ο άνθρωπος και το περιβάλλον.