5 Ιουνίου 2002
Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
Ομιλία του Νίκου Κωνσταντόπουλου σε εκδήλωση του ΣΥΝ και των συνεργαζόμενων Οικολόγων με θέμα:
Πλανήτης ΓΗ: SOS. Από το Ρίο στο Γιοχάνεσμπουργκ
Κυρίες και κύριοι,
συντρόφισσες και σύντροφοι,
Την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος εμείς τη νιώθουμε σαν δική μας ημέρα. Σαν ημέρα του ΣΥΝ. Γιατί προσπαθούμε με συνέπεια να εκφράσουμε πολιτικά το οικολογικό κίνημα της χώρας. Να γίνουμε το πράσινο κόμμα της Ελλάδας.
Η φετινή παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος έχει ξεχωριστή σημασία.
Φέτος κλείνουν 30 χρόνια από την πρώτη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον, που οδήγησε στην ίδρυση του UNEP, δηλ. του Προγράμματος του ΟΗΕ για το Περιβάλλον.
Επίσης, κλείνουν 10 χρόνια από την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής, που έγινε στο Ρίο ντε Τζανέιρο και έχει χαρακτηριστεί ορόσημο στον αγώνα των οικολογικών κινημάτων σ'όλο τον κόσμο για την αποτροπή της οικολογικής καταστροφής του πλανήτη μας και την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής για όλη την ανθρωπότητα.
Τι έγινε αυτά τα 10 χρόνια που πέρασαν; Ποια τύχη είχαν οι μεγάλες ελπίδες που γέννησε το Ρίο; Είναι οικολογικά πιο ασφαλής ο κόσμος σήμερα; Τι απολογισμό θα δώσουν οι κυβερνήσεις στο Γιοχάνεσμπουργκ και ανάμεσα τους η ελληνική κυβέρνηση; Και ποια είναι τα νέα καθήκοντα στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος για τις δυνάμεις της αριστεράς, της οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων;
Φίλες και φίλοι,
Κύριο χαρακτηριστικό του σημερινού κόσμου είναι η μεγάλη ανασφάλεια του. Ανασφάλεια που πηγάζει από την κρίση του διεθνούς συστήματος, από την υπανάπτυξη και τη φτώχεια, τους εξοπλισμούς και τις πολεμικές εστίες, από τις μεγάλες ανισότητες, που αναπαράγονται και διευρύνονται από την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
Ανασφάλεια πολυδιάστατη - πολιτική, κοινωνική, οικονομική, οικολογική, ανθρώπινη.
Ανασφάλεια που έχει άμεση σχέση και με το γεγονός ότι οι αποφάσεις του ΟΗΕ και των παγκόσμιων διασκέψεων του παραμένουν στα χαρτιά, καταπατώνται και παραβιάζονται ή εφαρμόζονται επιλεκτικά.
Αυτό συμβαίνει και με τις αποφάσεις και διεθνείς συμβάσεις στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος .
Διαθέτουμε σήμερα στον τομέα αυτό ένα ισχυρό νομικό οπλοστάσια, που όμως παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανενεργό. Και η αιτία είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης, γιατί οι δυνάμεις που σήμερα κυριαρχούν στον κόσμο εκπροσωπούν αντιλήψεις και συμφέροντα που στηρίζονται στο κυνήγι του κέρδους και στην αλόγιστη εκμετάλλευση της φύσης.
Αντίθετα, εμείς διακηρύσσουμε: ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΡΔΗ!
Δέκα χρόνια, λοιπόν, μετά το Ρίο έχουμε κάθε λόγο να είμαστε εξαιρετικά ανήσυχοι και να απευθυνόμαστε στους συμπολίτες μας με ένα αίσθημα οικολογικής εγρήγορσης.
Δυστυχώς, ο συνολικός απολογισμός δεν είναι θετικός. Αντίθετα μάλιστα αρκετοί δείκτες κινήθηκαν προς τα πίσω, όπως αναφέρεται και στο πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Γιοχάνεσμπουργκ που βασίστηκε στην έκθεση του Ευρωβουλευτή του ΣΥΝ Μ.Παπαγιαννάκη .
Εκτιμάμε, όμως, σαν θετικό αποτέλεσμα του Ρίο και της "Ατζέντα 21" το ότι βοήθησε ώστε τα σημαντικότερα θέματα στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος, να έχουν πλέον κατανοηθεί στην παγκόσμια τους διάσταση. Να μην θεωρούνται υποθέσεις κλειστές που αφορούν μόνο κυβερνήσεις και εθνικούς ή διεθνείς οργανισμούς, αλλά σαν προβλήματα που οι λύσεις τους απαιτούν την ενεργή παρουσία των κινημάτων των πολιτών.
Με αυτή τη διάσταση, η συνδιάσκεψη του Ρίο αλλά ,ελπίζουμε, και του Γιοχάνεσμπουργκ δίνει οικολογική διάσταση στο κίνημα κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και συνεργεί, έστω και προς λύπη μερικών από τους συμμετέχοντες, στην γέννηση ενός νέου διεθνισμού.
Ενός κινήματος αντίστασης απέναντι στην ασυδοσία των αγορών, απέναντι στη σπατάλη των πλουτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη, απέναντι στην ξεπερασμένη ιδέα της ποσοτικής ανάπτυξης και τις αξίες του καταναλωτισμού που είναι αδιέξοδες ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο. Ενδυναμώνει όσους πιστεύουν στην πολιτιστική ποικιλότητα του πλανήτη, απέναντι στην πολιτιστική μονοκαλλιέργεια που προωθούν τα συμφέροντα που έχουν στην κατοχή τους τα ΜΜΕ.
Σε αυτή τη συνδιάσκεψη, ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, των κοινωνικών κινημάτων και της οικολογίας θα είναι παρών, όπως και σε προηγούμενα παγκόσμια fora, καθώς και στη Γένοβα, στο Πόρτο Αλέγρε και σε άλλες μεγάλες διεθνείς κινητοποιήσεις για ένα διαφορετικό κόσμο.
Αγαπητοί Φίλες και Αγαπητοί Φίλοι,
Η Παγκόσμια Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ πραγματοποιείται με απόφαση και ευθύνη του ΟΗΕ. Στα προβλήματα περιβάλλοντος περισσότερο από κάθε άλλο πρόβλημα, η παγκόσμια συνεργασία, αποτελεί επείγουσα αναγκαιότητα.
Παρακολουθούμε ό, τι γίνεται αυτές τις ημέρες στο Μπαλί και θέλω να δηλώσω ότι:
- Ο ΣΥΝ υποστηρίζει την Παγκόσμια Διάσκεψη του Μπαλί, που έχει σκοπό τη διαμόρφωση του τελικού κειμένου θέσεων της διεθνούς συνόδου για τη βιώσιμη ανάπτυξη, που θα γίνει στις 26 Αυγούστου στο Γιοχάνεσμπουργκ
- Καταγγέλλει την προσπάθεια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους (Καναδάς- Αυστραλία) να τορπιλίσουν την προσπάθεια, ώστε να μην αναλάβουν καμία δέσμευση για την αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων της γης.
- Καλεί όλες τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις οικολογικού προσανατολισμού. Είναι ανάγκη να στηριχτούν οι προτάσεις της Ε.Ε. για την προώθηση του "βιώσιμου ή ηθικού εμπορίου", μέσω της θέσπισης κινήτρων για πράσινα προϊόντα και τον περιορισμό της ασυδοσίας των πολυεθνικών, καθιερώνοντας την αρχή της συνυπευθυνότητας και τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές.
Εμείς πιστεύουμε σ'έναν αναβαθμισμένο ΟΗΕ, που να μπορεί να επιβάλλει την "παγκόσμια περιβαλλοντική διακυβέρνηση" σαν ένα σύνολο ρυθμίσεων, κανόνων και θεσμών που θα γίνονται παγκόσμια σεβαστοί.
Ταυτόχρονα είναι αναγκαία η διατύπωση των όρων μιας εταιρικής σχέσης σε παγκόσμια κλίμακα ανάμεσα στους πολίτες, τους οργανισμούς και τις κυβερνήσεις. Και αυτή η σχέση έχει ανάγκη ενός οργανισμού-θεματοφύλακα και ελεγκτή που να είναι σεβαστός από όλους. Στην κοινή τους δήλωση για το Γιοχάνεσμπουργκ τα κόμματα του Φόρουμ της Ευρωπαϊκής Νέας Αριστεράς προτείνουν μια Παγκόσμια Οικολογική Χάρτα και έναν Παγκόσμιο Οργανισμό Περιβάλλοντος.
Η μάχη που δόθηκε γύρω από το Πρωτόκολλο του Κιότο αποτελεί ένα καλό παράδειγμα, όσον αφορά τις συμμαχίες και τις συμπτώσεις που μπορούν να επιτευχθούν. Είναι προφανές ότι η τελική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που μετά την αναθεώρηση του Μαρακές θα είναι γύρω στο 2,5%, παγκόσμια, υπολείπεται δραματικά από το 60% που θα μπορούσε να αναστρέψει την αναμενόμενη κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, με αυτό τον περιορισμένο στόχο έγινε φανερή, για πρώτη φορά σε τέτοιο μέγεθος, για περιβαλλοντικό θέμα, η ανάγκη κοινής δράσης, ξεκαθαρίζοντας ότι οι ΗΠΑ βλέπουν τα παγκόσμια προβλήματα μόνο μέσα από πρίσμα της μονοκρατορίας τους.
Ταυτόχρονα, τέθηκε επί τάπητος το θέμα της αναπτυξιακής βοήθειας από αναπτυγμένες χώρες προς τον τρίτο κόσμο, που αποτελεί και το εργαλείο για να κατανοηθεί η διστακτικότητα του τρίτου κόσμου στην προσυπογραφή του πρωτοκόλλου.
Αγαπητοί φίλοι,
Αποφασιστικό ρόλο έπαιξαν ως τώρα για την παγκόσμια οικολογική αφύπνιση τα πολύμορφα κινήματα, που θα συγκεντρωθούν και στο Γιοχάνεσμπουργκ, αλλά και αλλού, επιμένοντας να θέτουν και να διεκδικούν το δέον. Αλλά η συγκεκριμενοποίηση των προβλημάτων και της αντιμετώπισης τους ανοίγει μέτωπα στα οποία οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να εκτιμήσουν τι μπορεί άμεσα να επιτευχθεί και να αναζητήσουν συμπτώσεις και συμμαχίες που να ανοίγουν το δρόμο για το μέλλον, χωρίς βέβαια να περιορίζουν το ριζοσπαστικό τους ορίζοντα.
Νομίζω πως το πρωτόκολλο του Κυότο είναι πράγματι ένα καλό παράδειγμα. Μπορεί το 2,5% να μην ικανοποιεί ούτε το πρόβλημα ούτε και εμάς. Ανοιξε, όμως, το δρόμο για μεγαλύτερες διεκδικήσεις που θα απαιτήσουν τομές στα παγκόσμια πράγματα και δημιούργησε συμμαχίες που έχουν και χρονικό ορίζοντα.
Ένα θέμα που δεν είδαμε στην ατζέντα του Γιοχάνεσμπουργκ είναι η σπατάλη των φυσικών πόρων και η πρόσθεση τοξικών αποβλήτων από την παραγωγή και την χρήση οπλικών συστημάτων. Και δεν εννοούμε μόνο τα πυρηνικά όπλα και τα συγγενή τους, όπως είναι αυτά που χρησιμοποιούν απεμπλουτισμένο ουράνιο. Αναφερόμαστε και στα συμβατικά, ανεξαρτήτως της τεχνολογικής γενεάς στην οποία ανήκουν.
Επομένως, τα κινήματα που θα συγκεντρωθούν στο Γιοχάνεσμπουργκ πρέπει να θέσουν το θέμα του πυρηνικού και συμβατικού αφοπλισμού, ως βασική παράμετρο της οικολογικής προστασίας του πλανήτη.
Η Ευρωπαϊκή Νέα Αριστερά διατύπωσε με την ευκαιρία της Διάσκεψης του Γιοχάνεσμπουργκ τα ακόλουθα αιτήματα και στόχους για μία πορεία προς την παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη:
1. Συγκεκριμένα μέτρα για την εξάλειψη της φτώχειας και την απαραίτητη χρηματοδότηση προς αυτήν την κατεύθυνση.
2. Αύξηση της αναπτυξιακής βοήθειας προς τις χώρες αυτές στο 0,7 %του ΑΕΠ των χορηγών χωρών σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Επιπλέον, δημιουργία ταμείου για την ανάπτυξη από την εφαρμογή του Φόρου Τόμπιν.
3. Διαγραφή του χρέους των φτωχών χωρών, χωρίς αυτό να οδηγήσει σε μείωση της αναπτυξιακής βοήθειας.
4. Δυνατότητα πρόσβασης των αναπτυσσόμενων χωρών στις διεθνείς αγορές.
5. Περιορισμός του εμπορίου αγροτικών και αλιευτικών προϊόντων των χωρών του ΟΟΣΑ.
6. Αναβάθμιση και ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και των εργασιακών σχέσεων.
7. Διαμόρφωση Κώδικα Συμπεριφοράς για τις ιδιωτικές επενδύσεις
8. Διαχωρισμός του στόχου της οικονομικής ανάπτυξης από την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
9. Ιδιαίτερη προσοχή στους υδάτινους πόρους, στην αντιμετώπιση της ερημοποίησης και υποβάθμισης της Γης.
Αγαπητοί φίλοι,
Παρά τα οικολογικά ελλείμματα που έχουμε επισημάνει στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η ευρωπαϊκή πολιτική έχει, συγκριτικά μιλώντας, έχει ένα προωθημένο πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος, που είναι καρπός μεγάλων αγώνων.
Δεν είναι μόνο η στάση της Ευρώπης στο θέμα του πρωτοκόλλου του Κυότο που μας επιτρέπει αυτό το χαρακτηρισμό. Πρέπει να αξιολογηθεί στα θετικά της η προσπάθεια ανάπτυξης των φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών και μονάδων παραγωγής και η προσπάθεια ενσωμάτωσης της προστασίας του περιβάλλοντος σε όλες τις τομεακές πολιτικές μέσα σε ένα περιβάλλον έντονου ανταγωνισμού και μιας τάσης απόλυτης κυριαρχία της αγοράς που εκπορεύεται από τις ΗΠΑ με τη συνεργία ορισμένων διεθνών οργανισμών όπως ο ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Ωστόσο, η πολιτική της Ευρώπης πρέπει να κινηθεί στην κατεύθυνση βαθύτερων αλλαγών, που θα επεμβαίνουν στο σημερινό σύστημα αξιών και το συνακόλουθο πολιτιστικό και κοινωνικό εποικοδόμημα, μακριά από το μοντέλο του άκρατου καταναλωτισμού που εκπορεύεται από τις ΗΠΑ και το οποίο συντηρεί και διαιωνίζει την Αμερικάνικη μονοκρατορία.
Προφανώς, η συντηρητική άσκηση της πολιτικής έχει σχέση με το εφικτό, και αυτή η καθαρά διαχειριστική λογική επικρατεί στην ευρωπαϊκή πολιτική σήμερα. Αντίθετα, η ριζοσπαστική πολιτική της Νέας Αριστεράς διεκδικεί το "δέον γενέσθαι" και αυτός ο προσανατολισμός πρέπει να είναι σταθερός, πέραν της ανάγκης ταχτικών συμμαχιών.
Αγαπητοί φίλοι,
Στην Ελλάδα οι πιέσεις για ανάπτυξη, δεν έχουν επιτρέψει να υιοθετηθούν από τρέχουσα πολιτική σκέψη και την πράξη μέτρα για ριζοσπαστικές μεταβολές της κοινωνίας που θα έχουν ενσωματώσει την προστασία του περιβάλλοντος.
Εμείς πιστεύουμε ότι αυτή είναι η κατ εξοχήν δουλειά του Συνασπισμού της Αριστεράς, της Οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων.
Η ασκούμενη διαχείριση από την κυβέρνηση υπολείπεται από τα αναγκαία μέτρα διαχείρισης μέσα στα πλαίσια της σημερινής Ευρωπαϊκής πολιτικής. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο ότι δεν είναι συνεπής στις διεθνείς υποχρεώσεις της, αλλά και επιβαρύνει πρόσθετα το περιβάλλον με την μη έγκαιρη και καθόλου αποφασιστική παρέμβαση στο όλο κύκλωμα παραγωγής - κατανάλωσης- διαχείρισης των αποβλήτων κάθε μορφής και ποιότητας, με την καθυστέρηση στις υποχρεώσεις της για την προστασία των ευπαθών οικολογικών συστημάτων της χώρας, για την προστασία και την ανάπτυξη του δασικού πλούτου κ τ λ.
Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:
Θα αναφέρουμε επιλεκτικά μερικές από τις προϋποθέσεις που περιγράφονται στο σχέδιο από τις οποίες θα γίνει φανερό το ανέφικτο του εγχειρήματος.
1. Προβλέπεται εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Όμως η νομοθεσία του καθυστερεί χρόνια. Εκτιμάμε ότι δεν πρόκειται να εφαρμοστεί πριν τα μέσα του 2004, για να μην επιδράσει στα, έτσι και αλλιώς κακά, οικονομικά της Ολυμπιάδας.
2. Προβλέπεται έλεγχος των εκπομπών από τους χώρους εναποθήκευσης / ενταφιασμού των απορριμμάτων - λυμάτων όταν σήμερα υπάρχουν 1400 περίπου παράνομες χωματερές σε όλη την Ελλάδα, και αυτό κατά δήλωση του ΥΠΕΧΩΔΕ. Να φανταστούμε ότι εντός της περιόδου του Γ ΚΠΣ θα έχει ταχτοποιηθεί όχι μόνο ο έλεγχος και η διαχείριση των εκπομπών;
3. Προβλέπεται ότι θα επιβληθεί περιβαλλοντικός φόρος /φόρος διοξειδίου του άνθρακα με δυσβάσταχτες συνέπειες για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που στηρίζουν την εθνική οικονομία, αν το κράτος δεν στηρίξει τον τεχνολογικό τους εκσυγχρονισμό.
4. Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι σταθμοί παραγωγής ενέργειας. Αν συνεχιστεί η εγκατάσταση θερμοηλεκτρικών σταθμών (όπως π.χ. προγραμματίζεται σε Ρέθυμνο και στη Ρόδο) δεν μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι του Κιότο.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η αμφισβήτηση της έκβασης του όλου κυβερνητικού εγχειρήματος γίνεται εμφανής, όταν στο σχέδιο αφήνεται ανοικτό το ενδεχόμενο να αγοράσουμε δικαιώματα εκπομπής από αναπτυσσόμενες χώρες με τιμή γύρω στα $30 τον τόνο διοξειδίου του άνθρακα, με το τελικό κόστος $351 εκατ. ετησίως.
- Κρίσιμος τομέας για μια πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης στη χώρας μας είναι ο τομέας της αγροτικής παραγωγής. Στον τομέα αυτό η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών πρέπει να γίνει με άξονα την ανάγκη της μείωσης όχι μόνο των ενεργειακών αλλά κυρίως των χημικών εισροών. Έχουμε κατ επανάληψη μιλήσει για την ανάγκη του αναπροσανατολισμού της γεωργικής παραγωγής στην κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων ποιότητας.
Για την Ελλάδα τα προϊόντα ποιότητος είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ε. Ε που αποτελούν την άμεση αγορά μας δεδομένου του μικρού κλήρου και των ιδιαίτερων κλιματικών χαρακτηριστικών. Το 6% των βιολογικά καλλιεργούμενων εκτάσεων στη χώρα αποδεικνύει την καθυστέρηση στο γεωργικό τομέα αλλά και την αδιαφορία για το περιβάλλον και ιδιαίτερα για την ρύπανση των υδατικών πόρων.
- Τέλος υπάρχει το πρόβλημα της διαχείρισης των τοξικών αποβλήτων, που πρόσφατα θέσαμε στη Βουλή, αποτελεί αγκάθι για την προστασία του περιβάλλοντος.
- Η διαχείριση των προστατευομένων περιοχών είναι μόνο αντικείμενο επαναλαμβανόμενων εξαγγελιών.
- Η προστασία της παράκτιας ζώνης και του αλιευτικού αποθέματος είναι ανύπαρκτη.
Αγαπητές φίλες και Αγαπητοί φίλοι.
Είναι ευκαιρία για την ελληνική κυβέρνηση, να εκμεταλλευτεί την προεδρία της Κοινότητας, ώστε να αναδείξει το θέμα του περιβάλλοντος ως προτεραιότητα και ιδιαίτερα σε ό, τι αφορά την προστασία της παράκτιας ζώνης. Μόνο που η κυβέρνηση δεν φαίνεται προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο.
Κλείνοντας, ελπίζουμε ότι οι πολιτικές δυνάμεις με οικολογικό προσανατολισμό και το οικολογικό κίνημα έχουν στο Γιοχάνεσμπουργκ μια ευκαιρία να θέσουν με έμφαση τα προβλήματα της προστασίας του περιβάλλοντος, να εξειδικεύσουν και να ιεραρχήσουν τις ανάγκες, αλλά και να δημιουργήσουν συμμαχίες με τους επιστήμονες που κινούνται έξω από τα όρια των συμφερόντων που αποβλέπουν στο να μην διαταραχτούν οι σημερινές ισορροπίες των συμφερόντων που βάζουν τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους και τη φύση.
Ο Συνασπισμός και το δίκτυο της οικοαριστεράς που συνεργάζεται μαζί του θα είναι εκεί.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS