Φίλοι προσκεκλημένοι
Εκπρόσωποι των πολιτικών κομμάτων και κινήσεων
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Ανοίγουμε σήμερα τις εργασίες του Προγραμματικού μας Συνεδρίου. Ενός συνεδρίου πρωτότυπου για τα ελληνικά δεδομένα.
Ενός συνεδρίου που φιλοδοξεί να ασχοληθεί με τα μεγάλα θεωρητικά και πολιτικά προβλήματα που τίθενται σήμερα ενώπιον της Αριστεράς. Αποστασιοποιημένοι για λίγο από τις ανάγκες της τρέχουσας πολιτικής επικαιρότητας.
Έτσι την ώρα που η πολιτική ζωή κυριαρχείται από τις προεκλογικές διατάξεις κι εντάσεις των δύο μεγάλων κομμάτων, από σενάρια περί συνομωσιών για την ανατροπή της κυβέρνησης, που ρίχνουν ακόμα και την πολιτική σταθερότητα της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας, στην πυρά της πόλωσης, από καταγγελίες για σκάνδαλα και διαφθορά, που γεμίζουν τον δημόσιο βίο με αναθυμιάσεις.
Εμείς συζητάμε καιρό τώρα στις οργανώσεις μας και θα συζητήσουμε και εδώ στο συνέδριό μας, για τα μεγάλα ζητήματα της παγκοσμιοποίησης, του μονοπολικού κόσμου που κυριαρχείται από τη μόνη υπερδύναμη των ΗΠΑ, την εξέλιξη του καπιταλισμού, τον νεοφιλελευθερισμό, την προοπτική της Ευρώπης, τα υπαρξιακά διλήμματα αλλά και τα ζητήματα προοπτικής της Αριστεράς, τα νέα κοινωνικά κινήματα και τις σχέσεις μας μαζί τους.
Προβληματιζόμαστε για την ιστορική σημασία, που έχουν τα γεγονότα που ζούμε. Επεξεργαζόμαστε την εναλλακτική πρόταση της ριζοσπαστικής αριστεράς, σήμερα, για τον διαφορετικό κόσμο, που είναι εφικτός, που είναι αναγκαίος κι, ακριβώς γι' αυτό, αποτελεί την αγωνιστική κι οραματική διεκδίκηση του παγκόσμιου κινήματος, κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.
Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, θέλει και μαθαίνει να κολυμπάει "σαν το ψάρι στο νερό", μέσα στο παγκόσμιο κοινωνικό κίνημα, με την ιδεολογική και πολιτική θέση ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ιστορική νομοτέλεια και μοίρα της ανθρωπότητας, ότι η πολιτική δεν πρέπει να ξεπέσει σε διαχειριστή αυτής της νεοφιλελεύθερης μοίρας, ότι η Αριστερά δεν τελείωσε ούτε η ανθρωπότητα γράφει τον επίλογο της ιστορίας της, ότι, τέλος, ο διαφορετικός κόσμος σ' έναν διαφορετικό αιώνα, δεν θα προκύψει από τον κεντροδεξιό ή κεντροαριστερό φιλελευθερισμό και δεν θα περάσει από τον τρίτο δρόμο της σοσιαλδημοκρατίας ή το μεσαίο χώρο του νεοφιλελευθερισμού.
Μήπως άραγε είμαστε εκτός τόπου και χρόνου;
Μήπως έχουμε αποκοπεί από την πραγματικότητα και βρισκόμαστε σ' έναν εντελώς δικό μας κόσμο;
Απαντούμε κατηγορηματικά όχι.
Συζητώντας για όλα αυτά συζητούμε για την ουσία των προβλημάτων που απασχολούν την ελληνική κοινωνία, σήμερα, και θα προσδιορίσουν το μέλλον της.
Συζητούμε για τις αιτίες που οδηγούν στο κλείσιμο ή την μετανάστευση επιχειρήσεων, συζητούμε για τις αιτίες που προκαλούν τις απειλές κατά του ασφαλιστικού συστήματος, κατά των εργασιακών σχέσεων, για τα προβλήματα της παιδείας, της υγείας, του περιβάλλοντος, της καθημερινότητας των πόλεων και της υπαίθρου, για τις αιτίες που γεννούν την κατάσταση του διαρκούς πολέμου, για τις αιτίες της σύγχρονης τρομοκρατίας.
Συζητούμε για τις αιτίες, που οι κυβερνητικές επιλογές μεγεθύνουν τα κοινωνικά ελλείμματα, δεν αναπτύσσουν την οικονομία, παγιώνουν την κρίση αξιοπιστίας της πολιτικής και συνεχίζουν το δικομματικό παιχνίδι των πελατειακών σχέσεων με το κράτος, με το δημόσιο χρήμα, με τα ευρωπαϊκά κονδύλια, με τα δημόσια συλλογικά αγαθά, με το περιβάλλον, με τα εξωθεσμικά κέντρα της διαπλοκής.
Βεβαίως είμαστε έξω από το κλίμα των μίντια.
Η τηλεοπτική δημοκρατία είναι η δημοκρατία της εικονικής πραγματικότητας και των σκηνοθετημένων εντυπώσεων.
Εμείς αγωνιζόμαστε για την ουσιαστική δημοκρατία των πραγματικών προβλημάτων, της αληθινής ζωής, της αξιόπιστης συμμετοχής των πολιτών. Είμαστε βέβαιοι πως εμείς βρισκόμαστε στην καρδιά των σύγχρονων προβλημάτων και της σύγχρονης πραγματικότητας.
Μιας πραγματικότητας που δεν μπορεί κανείς να παρακάμψει προβάλλοντας μαγικές εικόνες.
Και δεν μπορεί κανείς να την παρακάμψει γιατί οι πραγματικοί άνθρωποι την βιώνουν καθημερινά και ζητούν απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματα που αυτή η πραγματικότητα γεννά και θέτει. Συντρόφισσες και σύντροφοι
Με τον πρόσφατο πόλεμο κατά του Ιράκ η ανθρωπότητα ολόκληρη συνειδητοποίησε άμεσα ότι κάτι πολύ ουσιαστικό άλλαξε στον κόσμο.
Και γι' αυτό σ' ολόκληρο τον πλανήτη εκατομμύρια άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να εκφράσουν την ανησυχία τους και την αντίθεσή τους. Προφανώς τα εκατομμύρια αυτά των πολιτών του κόσμου δεν ανησύχησαν για την τύχη του Σαντάμ Χουσεϊν.
Ούτε είχαν άμεσα συμφέροντα στα πετρέλαια του Ιράκ.
Για την κατάσταση που διαμορφώνεται στον πλανήτη, ανησυχούν και κινητοποιούνται, για να εκφράσουν την αντίθεσή τους, σε μια προοπτική εξέλιξης του σύγχρονου κόσμου που διαγράφεται σκοτεινή.
Αυτήν την αλλαγή που διαισθάνθηκαν τα εκατομμύρια των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο οφείλουμε να την αναλύσουμε σε βάθος. Να κατανοήσουμε πολύ καλά την σύγχρονη πραγματικότητα και τις προοπτικές της, για να μπορέσουμε να οργανώσουμε σωστά τον αγώνα για την αλλαγή της.
Στα εισηγητικά κείμενα για την προσέγγιση, την περιγραφή και την κατανόηση της ιστορικής φάσης στην οποία έχει εισέλθει ο κόσμος, προτείνεται ο όρος "νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ."
Εδώ νομίζουμε ότι βρίσκεται ένα πρώτο κρίσιμο σημείο για την συζήτησή μας. Η διεθνοποίηση όλων των οικονομικών λειτουργιών είναι αναμφίβολα μια αντικειμενική τάση του καπιταλισμού. Και αυτή η διεθνοποίηση διευκολύνεται, σε κάθε στάδιο, από την τεχνολογική εξέλιξη.
Σήμερα οι τεχνολογικές δυνατότητες είναι τέτοιες, που ο κόσμος ολόκληρος έχει γίνει ένα χωριό.
Όμως μιλώντας σήμερα για την παγκοσμιοποίηση δεν μιλάμε γιʼ αυτό.
Η κατάσταση της εντονότερης και πληρέστερης διεθνοποίησης, σε όλα τα επίπεδα, που έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα, σφραγίζεται από συγκεκριμένες πολιτικές, οικονομικές και γεωστρατηγικές επιλογές.
Και αυτές οι επιλογές προσδιορίζονται από την σημερινή γεωπολιτική συγκρότηση του κόσμου.
Η μεταψυχροπολεμική εποχή σφραγίζεται από την αυτοκρατορική θέση που κατέχουν στον κόσμο οι ΗΠΑ.
Η επιδίωξη λοιπόν των ΗΠΑ να επιβάλλουν στον σημερινό διεθνοποιημένο κόσμο τις δικές τους επιλογές - επιλογές που προσδιορίζονται από το πώς αντιλαμβάνονται τα δικά της συμφέροντα - σε όλα τα πεδία, είναι αυτό που προσδίδει τα συγκεκριμένα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, στην διαδικασία της παγκοσμιοποίησης.
* Η επιδίωξη των ΗΠΑ να επιβάλλουν τις δικές τους επιλογές, ως προς την γεωπολιτική συγκρότηση του σύγχρονου κόσμου και την οργάνωση των διεθνών σχέσεων και συμμαχιών, οδηγεί σε ανατροπή του Διεθνούς Δικαίου, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την εμπειρία των δύο παγκοσμίων πολέμων, και ταυτόχρονα οδηγεί στην στρατηγική του διαρκούς πολέμου, ως μεθόδου για την εμπέδωση και διαρκή επιβεβαίωση της παγκόσμιας Αμερικάνικής κυριαρχίας.
Αυτή ακριβώς η επιλογή των ΗΠΑ είναι φανερό ότι εισάγει τον κόσμο ολόκληρο σε μια περίοδο αναστατώσεων, αναμόρφωσης συμμαχιών, επαναδιατύπωσης κανόνων διεθνούς δικαίου, που να αποτυπώνουν τους νέους υπό διαμόρφωση συσχετισμούς και να επαναπροσδιορίζουν τη μορφή και το ρόλο των διεθνών οργανισμών.
* Με τον ίδιο τρόπο η επιδίωξη των ΗΠΑ να επιβάλλουν τις δικές τους επιλογές, για ένα ολόκληρο κοινωνικό οικονομικό μοντέλο σε όλες τις χώρες και για ένα ομοιόμορφο συγκεκριμένο τύπο οργάνωσης των διεθνών οικονομικών σχέσεων, που θα σφραγίζεται από τους κανόνες του άκρατου νεοφιλελευθερισμού, έχει εισάγει τον κόσμο σε μία φάση τεράστιων κοινωνικών εντάσεων και αναστατώσεων, μέσα από τις οποίες θα επηρεαστεί καθοριστικά η μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων αλλά και η τύχη πολιτικών συστημάτων, κοινωνικών κατακτήσεων, δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, ο περιορισμός των δημοκρατικών εγγυήσεων προστασίας των δικαιωμάτων, οι κοινωνίες της μηδενικής ανεκτικότητας, η άγρια εκμετάλλευση ανθρώπων και περιβάλλοντος, η κοινωνική εξαθλίωση των αδυνάμων από την οικονομική και πολιτική επιβολή των ισχυρών, το δόγμα του προληπτικού πολέμου, αλλά και τόσα άλλα δραματικά, που συντελούνται, πάνε να ανατρέψουν κατακτήσεις πολιτισμού και να ακυρώσουν την ανθρώπινη ζωή ως αξία.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Δεν περιγράφουμε έναν κόσμο χωρίς προοπτικές.
Απεναντίας είμαστε βαθιά προσηλωμένοι στην άποψη ότι η πραγματικότητα σε κάθε φάση παράγει και προετοιμάζει και τις δυνάμεις για την αλλαγή της.
Και ακριβώς γιʼ αυτό επιδιώκουμε να αναλύσουμε σωστά τα βασικά στοιχεία που προσδιορίζουν και διαμορφώνουν τις σύγχρονες τάσεις. Ακριβώς για να προσδιορίσουμε με ακρίβεια και τις δυνάμεις που έχουν συμφέρον να εργαστούν για την αλλαγή της και πού θα αγωνιστούν για να το πετύχουν.
Αυτή η ανάλυση μας επέτρεψε και μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε σωστά την τεράστια σημασία των κοινωνικών κινημάτων κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, την τεράστια σημασία της συγκρότησης και ανάπτυξης του παγκόσμιου κοινωνικού Φόρουμ.
Πρόκειται για ένα κίνημα που θα κάνει τεράστιο λάθος όποιος υποτιμήσει την παγκόσμια δυναμική του, ιδιαίτερα την δυναμική του στις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη και τις δυνατότητές του να κινητοποιήσει τεράστιες μάζες ανθρώπων, που απειλούνται άμεσα με κοινωνική περιθωριοποίηση και νοιώθουν χωρίς εγγυήσεις για αξιοπρεπή διαβίωση, ουσιαστική προστασία και σταθερή απασχόληση.
Αυτή η ανάλυση μας επέτρεψε και μας επιτρέπει επίσης να εκτιμήσουμε σωστά τα νέα χαρακτηριστικά του σημερινού αντιπολεμικού και φιλειρηνικού κινήματος και τις πραγματικές δυνατότητες, αυτό το πλατύτατο και μαζικότατο κίνημα, να συνδεθεί οργανικά με τα κινήματα για τα δικαιώματα, για το περιβάλλον, με τα κινήματα κατά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, συνειδητοποιώντας τις ρίζες της στρατηγικής του διαρκούς πολέμου και της σχέσης της με τον νεοφιλελευθερισμό.
Αυτή η ανάλυση νοηματοδοτεί σήμερα την βούληση, το όραμα, το στρατηγικό μας στόχο, για τον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.
Τέλος - συντρόφισσες και σύντροφοι - αυτή η ανάλυση μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε, ως Αριστερά, με νέο τρόπο το θέμα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και να κατανοήσουμε καλύτερα τις ενδοευρωπαϊκές συγκρούσεις και διεργασίες.
Και εδώ έρχομαι στο δεύτερο μεγάλο κεφάλαιο των θέσεων της ΚΠΕ.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Αν η δεσπόζουσα θέση των ΗΠΑ στην σημερινή γεωπολιτική συγκρότηση του κόσμου είναι αυτή που επιτρέπει την προώθηση πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών επιλογών, που προσδιορίζουν κατά κύριο λόγο τα χαρακτηριστικά της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, τότε το κεντρικό πρόβλημα είναι η αλλαγή των συσχετισμών, που επιτρέπουν την επιβολή αυτών των επιλογών. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή Αριστερά πρέπει να αντιμετωπίσει την διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, ως μια δυνατότητα για να τροποποιηθούν οι συσχετισμοί και να αμφισβητηθούν οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές επιλογές, που σήμερα κυριαρχούν.
Μια τέτοια δυνατότητα, όμως, δεν είναι και οποιαδήποτε Ευρωπαϊκή Ενοποίηση.
Είναι μια ενοποίηση, που θα έχει συγκεκριμένα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.
Μια Ευρωπαϊκή Ενοποίηση που μένει στο πεδίο της οικονομίας και σφραγίζεται από νεοφιλελεύθερες επιλογές, είναι μια ενοποίηση που εντάσσεται πλήρως στην σημερινή γεωπολιτική δομή του κόσμου και που ενσωματώνεται στην στρατηγική επιβολής των σημερινών πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών επιλογών, που εκπορεύονται από τις ΗΠΑ.
Μια Ευρωπαϊκή ενοποίηση, όμως, που θα υπερβεί την λογική της ενιαίας αγοράς, θα αποκτά ολοένα και περισσότερο ουσιαστικά πολιτικά χαρακτηριστικά, που θα οδηγεί στην αυτονόμηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, που θα διεκδικεί στη βάση μιας κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, τον περιορισμό της ασυδοσίας των ΗΠΑ και την διαμόρφωση ενός συλλογικού συστήματος ασφάλειας για τον σύγχρονο κόσμο και που θα προωθεί οικονομικές και κοινωνικές επιλογές, με στόχο την διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης, μια τέτοια Ενωμένη Ευρώπη είναι, όντως, μια δυνατότητα αμφισβήτησης της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και συμβολής στην προοπτική ενός άλλου κόσμου.
Υπ' αυτήν την έννοια - συντρόφισσες και σύντροφοι- βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας περιόδου για την Ευρωπαϊκή Αριστερά.
Σ' αυτήν την νέα περίοδο, και πρέπει να διαμορφώσουμε μια συγκροτημένη και συνολική στρατηγική για την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, και πρέπει να αντιληφθούμε σωστά τις σύγχρονες αντιθέσεις και τα μέτωπα που θα διαμορφωθούν στο εσωτερικό της Ευρώπης. Λογικές για εθνικό δρόμο εναντίον της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης είναι ανιστόρητες. Όπως δεν έχουν καμία δικαίωση οι αγώνες που γίνονται αποξενωμένοι μεταξύ τους.
Το Ευρωπαϊκό πεδίο αποκτά στρατηγική σημασία για την Αριστερά των κινημάτων και της οικολογίας, για την Αριστερά που περιλαμβάνει τις ριζοσπαστικές δυνάμεις, οι οποίες αποσκοπούν στον κοινωνικό μετασχηματισμό για την αλλαγή του σημερινού κόσμου.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Πιστεύω ότι θα είμαστε απολύτως μέσα στα πράγματα, εάν διατυπώσουμε την εκτίμηση ότι η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση μπορεί να γίνει υπόθεση των Ευρωπαίων πολιτών, μονάχα εάν προσλάβει τα χαρακτηριστικά που εμείς περιγράφουμε.
Μια τέτοια προοπτική ενοποίησης μονάχα η Ευρωπαϊκή Αριστερά έχει την δυνατότητα να την υπερασπιστεί αποφασιστικά, εάν έγκαιρα διαμορφώσει την στρατηγική, που προτείνει ο ΣΥΝ. Και έτσι μπορεί να γίνει κατανοητή η επιμονή μας στην συγκρότηση του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς και ο πρωταγωνιστικός ρόλος που ο ΣΥΝ διαδραματίζει προς αυτήν την κατεύθυνση.
Όμως στο σημείο αυτό θέλω να επιμείνω και σε ένα ακόμα θέμα.
Το πεδίο της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και των χαρακτηριστικών που αυτή πρέπει να έχει, είναι το πεδίο όπου, με σύγχρονους όρους, η δική μας Αριστερά οφείλει να αντιπαρατεθεί με την Σοσιαλδημοκρατία.
Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 και μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία - του ΠΑΣΟΚ συμπεριλαμβανομένου- έχει επωμιστεί μια τεράστια ιστορική ευθύνη.
Οι Ευρωπαϊκοί λαοί αντιμετωπίζοντας, μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, την επίθεση των συντηρητικών δυνάμεων και βιώνοντας την υιοθέτηση του άκρατου νεοφιλελευθερισμού απ' αυτές, στράφηκαν προς την Σοσιαλδημοκρατία και τις δυνάμεις της κεντροαριστεράς, προσδοκώντας ότι θα αντισταθούν στην πίεση για αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους και συμπίεση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων.
Και έτσι, στην πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε. βρέθηκαν στην εξουσία, για σημαντικά μεγάλη περίοδο, σοσιαλδημοκρατικές και κεντροαριστερές κυβερνήσεις.
Σε αντίθεση όμως με τις προσδοκίες των λαών, οι κυβερνήσεις αυτές αποδέχθηκαν ουσιαστικά το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο και υπό τον μανδύα είτε του τρίτου δρόμου είτε του εκσυγχρονισμού, προσάρμοσαν σ' αυτό τις πολιτικές τους, μεταλλασσόμενα σε σχήματα απλής κυβερνητικής διαχείρισης χωρίς δική τους αυτοτελή στρατηγική. Πάνω από όλα, όμως, δεν μπόρεσαν να συλλάβουν την νέα διεθνή πραγματικότητα και τι αυτή συνεπάγεται για το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης.
Δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν ότι ο μόνος τρόπος για να διατηρήσουν την επαφή με την παράδοση τους ήταν να προωθήσουν την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης και να υπερασπιστούν το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο.
Αντί να αντιληφθούν την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, ως διαμόρφωση μιας μεγάλης δύναμης, ικανής να υπερασπιστεί μια διαφορετική δική της οικονομική και κοινωνική πολιτική, χρησιμοποίησαν την διαδικασία της Ενοποίησης, ως το όχημα για να επιβάλουν τον νεοφιλελευθερισμό σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Το νεοφιλελευθερισμό, που αποτυπώθηκε τελικά με σαφήνεια στο σύμφωνο σταθερότητας.
Έτσι, απέναντι σ' αυτήν την μεγάλη ιστορική πρόκληση φάνηκαν πολύ κατώτερες των περιστάσεων αυτές οι δυνάμεις.
Την ώρα που η Ευρώπη αντιμετώπιζε μια τεράστια πίεση σε όλα τα πεδία από τις επιλογές των ΗΠΑ και το πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τα μεγάλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης ανάλωσαν την πλειοψηφία που διέθεταν στην Ε.Ε. σε άνευ ουσίας διακυβερνητικές διασκέψεις, χωρίς στρατηγική για την Ευρώπη και χωρίς πολιτική για την οικονομία και την κοινωνία.
Ο πόλεμος στο Ιράκ, η ουσιαστική διάσπαση και η περιθωριοποίηση της Ευρώπης, υπήρξε η στιγμή που ήρθαν στην επιφάνεια τα αποτελέσματα αυτών των επιλογών.
Απέναντι σ' αυτήν την πολιτική η δική μας Ευρωπαϊκή Αριστερά οφείλει να οργανώσει ένα συνολικό μέτωπο.
Ένα μέτωπο στο οποίο να συνδέονται τα ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης με τον αγώνα κατά του νεοφιλελευθερισμού και τον αγώνα για την ειρήνη, κατά του διαρκούς πολέμου που εξαγγέλλουν οι ΗΠΑ. Υπʼ αυτήν την έννοια μπροστά μας υπάρχουν πεδία μεγάλων προβλημάτων.
Η νεοφιλελεύθερη επίθεση κατά των ασφαλιστικών συστημάτων σε όλη την Ευρώπη, είναι ένα πεδίο όπου θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Αριστερά να αναλάβει πρωτοβουλίες, για την υπεράσπιση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Και σ' αυτό το πεδίο να αντιπαρατεθεί ουσιαστικά με την σοσιαλδημοκρατία. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει αυτή η μεγάλη μάχη να συνδεθεί με την μάχη που πρέπει να δοθεί εν όψει της νέας Διακυβερνητικής, για το μέλλον της Ευρώπης.
Οι προτάσεις του Ζισκάρ Ντʼ Εστέν δίνουν μια πρόγευση των προοπτικών αυτής της Διακυβερνητικής.
Και εδώ η Ευρωπαϊκή Αριστερά πρέπει να δώσει την δική της προοπτική, με μεγάλη σαφήνεια και καθαρότητα.
Την ιδέα ενός Ευρωπαϊκού Συντάγματος, που θα βάλει τις βάσεις για την πολιτική ενοποίηση σε ομοσπονδιακή κατεύθυνση, που θα κατοχυρώνει τα ατομικά, πολιτικά , κοινωνικά δικαιώματα και θα προσδίδει έναν δημοκρατικό χαρακτήρα στην Ένωση λαών και κρατών που είναι η Ε.Ε., μονάχα η Ευρωπαϊκή Αριστερά μπορεί να την υπερασπιστεί αποφασιστικά.
Όμως το να την υπερασπιστεί αποφασιστικά σημαίνει ότι θα συγκρουστεί με ότι πάει να εμποδίσει αυτήν την προοπτική ή να την φαλκιδεύσει, σε σχήματα που εξυπηρετούν διαφορετική ευρωπαϊκή προοπτική.
Το πεδίο της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης περισσότερο από ποτέ εξελίσσεται στο πεδίο όπου θα διεξαχθούν οι κύριες ταξικές και πολιτικές σύγκρουσης στην Ευρώπη των αρχών του 21ου αιώνα.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Σ' αυτό το ευρύτερο πλαίσιο ανάλυσης φωτίζεται πλήρως και αναδεικνύεται η ορθότητα της κριτικής που εμείς ως ΣΥΝ ασκούμε στην πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, από το '93 και μετά.
* Οι κυβερνήσεις του κ. Σημίτη χρησιμοποίησαν, μέσα στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, την θεωρία του εκσυγχρονισμού ως όχημα για την προσαρμογή της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ στο νεοφιλελεύθερο πλαίσιο.
Ο κ. Σημίτης αξιοποίησε το αίτημα για προοδευτικό εκσυγχρονισμό που εκκρεμεί για δεκαετίες στην χώρα μας όχι για να ικανοποιήσει την ουσία αυτού του αιτήματος, αλλά για να πετύχει την νεοφιλελεύθερη προσαρμογή.
Έτσι όλες οι σε εισαγωγικά "εκσυγχρονιστικές" τομές, που επιχείρησε, αφορούν αιτήματα του νεοφιλελευθερισμού και όχι του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, που εξακολουθεί να εκκρεμεί και να μένει μετέωρος.
Οι ιδιωτικοποιήσεις, η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, η προσαρμογή του ασφαλιστικού συστήματος, η συμπίεση μισθών και εισοδημάτων, οι διαφόρου τύπου απελευθερώσεις , η εξυπηρέτηση της αχαλίνωτης κερδοφορίας και της ασυδοσίας οικονομικών και εκδοτικών συμφερόντων, υπήρξαν πολύ ψηλά στην ατζέντα του, κατά ΠΑΣΟΚ, εκσυγχρονισμού.
Απεναντίας η αλλαγή του πολιτικού συστήματος, ο εκδημοκρατισμός και η αποκέντρωση του κράτους, ο χωρισμός εκκλησίας και κράτους, η διαμόρφωση δομών κοινωνικού κράτους, που να προσεγγίζει, έστω τα ευρωπαϊκά δεδομένα, και πολλά άλλα έμειναν έξω από τον εκσυγχρονιστικό ζήλο.
Με βάση αυτήν την κεντρικού χαρακτήρα επιλογή, δεν είναι τυχαία η σύγκλιση στον χώρο του κέντρου και η προσέγγιση με την πολιτική της Ν.Δ. σε σημείο που όχι μόνο να μην υπάρχουν διαφορές, αλλά να υπάρχει μια πρωτοφανής σύγχυση, ως προς το ποιες κοινωνικές δυνάμεις και συμφέροντα επιδιώκει να εκφράσει το κάθε κόμμα.
Αυτή η σύγκλιση πολιτικών εξηγεί και την ποιότητα και την ουσία της πολιτικής αντιπαράθεσης που διεξάγεται ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. και που θα διεξαχθεί εν όψει εκλογών.
Η ΝΔ ποντάρει απλώς στην κόπωση του εκλογικού σώματος από το ΠΑΣΟΚ και αναδεικνύει ως κεντρικά τα ζητήματα διαφθοράς και αναποτελεσματικής διαχείρισης.
Η κυβερνητική ρητορεία περί εκσυγχρονισμού, την οποία πρόβαλλε συστηματικά για την πολιτική του ο κ. Σημίτης, όχι μόνον δεν πείθει, αλλά πλέον ενοχλεί όλο και πιο πολλούς, ακόμα κι από αυτούς, που δώσανε πολιτική πίστωση με καλή πίστη.
Η ελληνική οικονομία παραμένει η ασθενέστερη στη ζώνη του Ευρώ. Είναι φανερές όλες οι αδυναμίες της, καταγράφονται έντονα όλες οι αποτυχίες των κυβερνητικών επιλογών. Ο έλληνας εργαζόμενος όπως κι ο έλληνας αγρότης, είναι οι πιο φτωχοί στην Ευρώπη.
Οι μισθοί είναι οι μικρότεροι. Οι κοινωνικές δαπάνες από τις πιο μικρές.
Νέοι, μικροί και μεσαίοι επιτηδευματίες, συνταξιούχοι, μισθωτοί, γυναίκες, άνεργοι, βρίσκονται αφημένοι στο έλεος των εξελίξεων. Η πραγματική σύγκλιση, αντί να γίνει πραγματικότητα στην τετραετία του 2000-2004, μετατίθεται ως εξαγγελία για μετά το 2015. Υπάρχει έλλειμμα αποτελεσματικότητας διαρθρωτικών αλλαγών, παραγωγικού αναπροσανατολισμού και κοινωνικών προτεραιοτήτων.
Υπάρχει τρομακτική έλλειψη ρευστότητας, παρατεταμένη καθήλωση εισοδημάτων, διαρκής ακρίβεια, μετά τη λεηλασία της αποταμίευσης, με το έγκλημα του χρηματιστηρίου και την κατασπατάληση των κοινοτικών πόρων, για εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων και παραγοντικών συμφερόντων.
Αφού προεξόφλησε η κυβέρνηση σε όλα τα χρηματιστήρια, το μέλλον, ξαναβρίσκεται αντιμέτωπη με τον εφιάλτη των ελλειμμάτων και του υπερδανεισμού, της δημοσιονομικής αποτυχίας και των μεγάλων ανοιγμάτων του προϋπολογισμού, ενώ πεισματικά αρνείται την δημοκρατική φορολογική μεταρρύθμιση και τη δίκαιη αναδιανομή εισοδημάτων.
Ο νοσηρός δημόσιος βίος, το όργιο της διαφθοράς εντός του κράτους και του δημοσίου, οι πυραμίδες της κερδοσκοπίας εντός των χώρων της εξουσίας, η αχόρταγη διαπλοκή, που γίνεται υπερεξουσία, η κοινωνική αδικία, η ακρίβεια και η οικονομική ανισότητα, όχι μόνο δεν είναι εκσυγχρονισμός, αλλά απεναντίας είναι ο γνωστός και μη εξαιρετέος παλαιοκομματισμός.
Δεν πείθει πια καμία κυβερνητική εξαγγελία γι' αλλαγές προσώπων, αλλαγές στον εκλογικό νόμο, μελλοντικά μέτρα για την διαπλοκή.
Αυτή η επικοινωνιακή προσπάθεια αποπροσανατολισμού, παραγνωρίζει:
Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη αναδεικνύει ως αδυναμία της ΝΔ αυτό που αποτελεί την απόδειξη της δικής του μετάλλαξης. Την ανυπαρξία από την πλευρά της ΝΔ ουσιωδώς διαφορετικών προτάσεων στον τομέα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής στον τομέα του κράτους και του πολιτικού συστήματος.
Όμως η ίδια σύγκλιση πολιτικών καταγράφεται και στα μεγάλα ζητήματα της Ευρώπης και της παγκοσμιοποίησης.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει ως επιτυχία το γεγονός ότι ως προεδρία της Ε.Ε. την κρίσιμη στιγμή του πολέμου στο Ιράκ κατάφερε να κρατήσει ισορροπίες με όλες τις πλευρές.
Και με τον Γαλλογερμανικό άξονα και με την Αγγλία και την Ισπανία και με τις ΗΠΑ. Και αυτό τη στιγμή που το ζητούμενο ήταν η σύγκρουση και όχι οι ισορροπίες με την πολιτική των ΗΠΑ.
Αποκορύφωμα αυτής της ισορροπιστικής πολιτικής υπήρξε η προχθεσινή πρόταση του υπουργού εξωτερικών του κ. Παπανδρέου να υπάρξουν Αμερικανοί παρατηρητές που θα παρακολουθούν την συζήτηση για τις μεταρρυθμίσεις στην Ε.Ε.
Την ώρα που το ζητούμενο είναι η αυτονόμηση της Ευρώπης υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ, ο κ. Παπανδρέου εισηγείται ουσιαστικά την επιτροπεία της Ευρώπης από τις ΗΠΑ.
Και βέβαια αν κανείς διαβάσει τον σημερινό Τύπο θα δει ότι οι ΗΠΑ αξιολογούν την βοήθεια που τους προσέφερε η Ελλάδα στον πόλεμο, κατά του Ιράκ, ως την τέταρτη σε σημασία, μετά από την βοήθεια της Βρετανίας, της Ισπανίας και της Πολωνίας.
Και θα διαβάσει ακόμα ότι η ελληνική κυβέρνηση παρακάλεσε τον κ. Μπους να μην την ευχαριστήσει δημόσια για να μην την εκθέσει.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Είναι φανερό ότι στην πολιτική όλων των κομμάτων υπάρχει μια κόκκινη γραμμή που διατρέχει και νοηματοδοτεί τις διάφορες επιλογές μας.
Η δική μας κριτική προς την κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ ανέδειξε όλα τα τελευταία χρόνια αυτήν την κόκκινη γραμμή που διατρέχει αυτήν την πολιτική και γι' αυτό υπήρξε και είναι και σήμερα πολύ ενοχλητική.
Και γι' αυτό ο ΣΥΝ αποτέλεσε στόχο ποικίλων μεθοδεύσεων. Όμως ακριβώς επειδή και η δική μας πολιτική νοηματοδοτείται από μια σαφή και εντελώς διαφορετική γραμμή γι' αυτό και αντέξαμε στις πιέσεις και γι' αυτό σήμερα βρισκόμαστε σε θέση να διαμορφώνουμε τις εξελίξεις στον χώρο της Αριστεράς και να αποτελούμε τον πόλο μιας πολύ σοβαρής και ελπιδοφόρου συσπείρωσης.
Και αυτή η κόκκινη γραμμή είναι :
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Το προγραμματικό μας συνέδριο θα μας εξοπλίσει ακόμα καλύτερα γι' αυτόν τον αγώνα , θα αποσαφηνίσει ακόμα καλύτερα τις θέσεις μας και θα μας επιτρέπει να συνεχίσουμε με μεγαλύτερη συνείδηση και στρατηγική προοπτική τις πρωτοβουλίες που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη.
Είναι πρωτοβουλίες και μέτωπα στα οποία ο ΣΥΝ αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία.
Θα πορευτούμε προς τις εκλογές αξιοποιώντας αυτές ακριβώς τις πρωτοβουλίες και επιδιώκοντας να αποτελέσει ο ΣΥΝ τον κορμό μιας ευρείας συσπείρωσης δυνάμεων που κινούνται στο ίδιο μήκος αναζητήσεων κατευθύνσεων με μας.
Και πιστεύουμε ότι αυτή η Αριστερά έχει παρόν και κυρίως μέλλον στην ελληνική κοινωνία. Το προγραμματικό μας συνέδριο είναι μια στιγμή σημαντική.
Σημαντική για τον διάλογο μεταξύ μας
Σημαντική για τον διάλογο με τις δυνάμεις που από κοινού δουλεύουμε στον Χώρου Διαλόγου και στο Κοινωνικό Φόρουμ.
Ο κόσμος που ζούμε σήμερα είναι ένας κόσμος άγριας εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο αλλά και ένας κόσμος ανηλεούς εκμετάλλευσης της φύσης από τον άνθρωπο. Ένας κόσμος μαθημένος να απομυζά ανενδοίαστα τους φυσικούς πόρους και να ρυπαίνει τη ζωή μας προς πολλές κατευθύνσεις: τον αέρα που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, τα υλικά που αγγίζουμε. Κι ακόμη να ρυπαίνει το χρόνο μας, την ποιότητα της ζωής μας, αλλά και τον εσωτερικό μας κόσμο, με "αξίες" με τις οποίες ο νέο-καπιταλισμός παραμυθιάζει την κοινωνία, όπως η ανταγωνιστικότητα, η επιχειρηματικότητα, η προσδοκία κερδών από την τυχοδιωκτική επένδυση των οικονομιών στο χρηματιστήριο. Η στάση κοινωνικής αλληλεγγύης απαξιώνεται, η συνετή σχέση του ανθρώπου με τη φύση και ο σεβασμός προς το πολιτιστικό περιβάλλον θεωρούνται γραφική στάση ζωής, η κριτική καταναλωτική στάση συχνά εκλαμβάνεται ως συμπεριφορά περιθωριακών ατόμων. Έτσι, η κοινωνία τυφλωμένη από τις ψευδεπίγραφες υποσχέσεις, αποδοκιμάζει τη διαφορετική στάση ζωής που πηγάζει από το αξιακό πλέγμα που μας έχει κληροδοτήσει η μεγάλη παράδοση της ευρωπαϊκής αριστεράς, στραγγίζει τα οράματα των νέων και στεγνώνει τη δροσιά της ψυχής τους.
Με την αιματηρή, παράνομη και εγκληματική εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, οι αριστεροί συνειδητοποιούμε ότι ζούμε σε μια εποχή όπου η υπερδύναμη αξιώνει την παντοκρατορία επί γης.
Έτσι, σήμερα βιώνουμε μια χωρίς ιστορικό προηγούμενο όξυνση του χάσματος πλούτου - φτώχειας σε όλο τον κόσμο, ζούμε με τις αγωνίες που φέρνουν στο προσκήνιο οι κοινωνίες της διακινδύνευσης και παρακολουθούμε ανήμποροι τα φαινόμενα που πιστοποιούν ότι οι φυσικές διεργασίες του πλανήτη αποσταθεροποιούνται.
Κοντά σε όλα αυτά, νέα προβλήματα που φέρνουν στο προσκήνιο μεγάλες απειλές και συνδέονται με τη νεοφιλελεύθερη λογική του "κέρδους με κάθε τίμημα", αλλά και με τις παραδοσιακές οικονομικές αντιλήψεις που υιοθετούν την αλόγιστη χρήση των συντελεστών της παραγωγής στο όνομα του "δικαιώματος στην ανάπτυξη πάση θυσία", έρχονται κάθε τόσο να μας ταρακουνήσουν τα τελευταία χρόνια: διατροφική ανασφάλεια, διασπορά της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας, γενετική ρύπανση από τα μεταλλαγμένα προϊόντα… Και ο κατάλογος με τα προβλήματα της οικολογικής κρίσης ολοένα διευρύνεται, απειλώντας ακόμη και την ίδια την ύπαρξη της ζωής στο μέλλον.
Τι έχει να αντιτάξει η κινηματική, ριζοσπαστική και οικολογική αριστερά του σήμερα σε όλα αυτά; Το όραμα για το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό του κόσμου αυτού, με ορίζοντα έναν ανθρώπινο, δημοκρατικό και οικολογικό σοσιαλισμό. Ένα σοσιαλισμό εφικτό και εμπλουτισμένο με τις κριτικές προσεγγίσεις, τις αναλύσεις, τις ιδέες και προτάσεις που ανέδειξαν οι μεγάλοι στοχαστές της Αριστεράς του 20ου αιώνα, οι θεμελιωτές της οικολογικής σκέψης και οι πρωτοποριακοί διανοούμενοι των κοινωνικών κινημάτων. Ταυτόχρονα όμως, η Αριστερά του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ οφείλει να αγωνίζεται για το παρόν, για ένα δικαιότερο, οικολογικά βιώσιμο και δημοκρατικό κόσμο, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.
Σήμερα σε αρκετές χώρες στην Ευρώπη δημιουργείται μια νέα πολιτική πραγματικότητα, όπου τα κόμματα της Αριστεράς συναντώνται με τη ριζοσπαστική οικολογία και τα κοινωνικά κινήματα, εμπλουτίζοντας τον προβληματισμό, τις ιδέες και το ιδεολογικό τους οπλοστάσιο.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Θα ήθελα να τελειώσω την εισήγηση μου με δύο σημαντικές προτάσεις.
Η πρώτη αφορά την διαμόρφωση ενός νέου θεσμού.
Την συγκρότηση ενός μόνιμου προγραμματικού Συμβουλίου από πανεπιστημιακούς και ερευνητές που θα έχει ως έργο του την επεξεργασία των εναλλακτικών προγραμματικών προτάσεων της Αριστεράς σε όλους τους σημαντικούς τομείς.
Σ' αυτό το προγραμματικό Συμβούλιο καλούμε να μετέχουν όχι μονάχα στελέχη του ΣΥΝ αλλά και συντρόφους από τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς που θέλει να μοιραστούν μαζί μας την προσπάθεια για την επαναθεμελίωση του προγραμματικού λόγου της Αριστεράς.
Η δεύτερη πρόταση αφορά τον τίτλο του κόμματος.
Όπως γνωρίζετε στο τακτικό μας συνέδριο είχε τεθεί θέμα τροποποίησης του τίτλου με στόχο να αποτυπωθεί σ' αυτόν η συνάντηση μας με τις ιδέες και δυνάμεις της ριζοσπαστικής οικολογίας.
Τότε αποφασίσαμε όλοι μαζί να παραπέμψουμε το θέμα στο προγραμματικό συνέδριο. Μετά από αναλυτική συζήτηση και με πλήρη συνείδηση των ευαισθησιών, που κινητοποιεί σε όλους μας κάθε απόπειρα τροποποίησης του τίτλου η Π.Γ. με πολύ ευρεία συναίνεση προτείνει στο συνέδριο μας τον τίτλο που αποτυπώνει τη μέχρι σήμερα πορεία μας κι αντιστοιχείται με την δράση μας.
ΣYN της Αριστεράς των κινημάτων και της οικολογίας
Θεωρούμε πως σ' αυτόν τον τίτλο αποτυπώνεται εναργέστερα η σημερινή φυσιογνωμία του ΣΥΝ και προσδιορίζεται με μεγαλύτερη σαφήνεια η Αριστερά που φιλοδοξούμε να είμαστε. Η ριζοσπαστική αριστερά των κινημάτων και της οικολογίας.
Συντρόφισσες και σύντροφοι
Ο ΣΥΝ της Αριστεράς των κινημάτων και της οικολογίας μπορεί τα επόμενα χρόνια να διαδραματίσει ως αναπόσπαστο τμήμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην χώρα μας.
Είναι στο χέρι ολονών μας.
Πιστεύω ότι όλοι μας έχουμε την θέληση και την δύναμη να υπηρετήσουμε αυτήν την προοπτική.
Με τους αγώνες μας θα συνεχίσουμε να δίνουμε το παρόν σε όλες τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας.
Για να μπορούμε να εξακολουθήσουμε να οραματιζόμαστε ότι υπάρχει ένας καλύτερος κόσμος, ένας κόσμος που είναι εφικτός, για τον οποίο οφείλουμε να αγωνιστούμε.
Αθήνα, 30 Μαϊου 2003
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS