1. Έξι μήνες μετά τις εκλογές η κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας εμφανίζει εικόνα στασιμότητας και πολλαπλών αδιεξόδων. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων και έχει καθηλωθεί κάτω από το βάρος των αδιεξόδων της πολιτικής της, των εσωτερικών της αντιφάσεων και της διατάραξης των ισορροπιών στο εσωτερικό του μπλοκ των οικονομικών και εκδοτικών συμφερόντων που τη στήριζαν μέχρι σήμερα.
Η επιτυχία της πρόσφατης απεργιακής κινητοποίησης της ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ κατά των κυβερνητικών μέτρων, που στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας προωθούν την αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, φανερώνει την αντίθεση των εργαζομένων στην κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής στα κρίσιμα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Μιας πολιτικής που προσχωρεί ολοένα και περισσότερο στις αντιλήψεις του νεοφιλελευθερισμού και την οποία η κυβέρνηση απέκρυψε επιμελώς από τον ελληνικό λαό πριν τις εκλογές, κάτω από το πέπλο της ωραιοποίησης και της υπεραισιοδοξίας.
Στη νέα πολιτική πραγματικότητα που διαμορφώνεται ο ΣΥΝ, κεφαλαιοποιώντας τις πρωτοβουλίες του, έχει νέες δυνατότητες ανάκαμψης, ανάπτυξης και αντεπίθεσης, για την ενίσχυση της επιρροής και του ρόλου στην πολιτική ζωή της χώρας και για την προβολή της πρότασής του για μία νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία μέσα από την αλλαγή του σημερινού συσχετισμού δυνάμεων και του πολιτικού σκηνικού.
2. Σε κεντρικό πρόβλημα του πολιτικού συστήματος έχει πλέον αναχθεί ο νέος ρόλος των ΜΜΕ, που αποτελούν ισχυρότατο μοχλό πιέσεων για την εξυπηρέτηση μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και η σύμφυση πολιτικής εξουσίας και επιχειρηματικών ομίλων. Το βάθος της διαπλοκής αποδεικνύεται από το γεγονός, ότι οι αλλαγές ισορροπίας ανάμεσα στους επιχειρηματικούς ομίλους τροφοδοτούν τις εσωτερικές συγκρούσεις και αναδιατάξεις στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος.
Στη βάση των φαινομένων διαπλοκής βρίσκεται η αποθέωση της λειτουργίας της αγοράς και ταυτόχρονα η άρνηση των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. να διαμορφώσουν κανόνες υγιούς ανταγωνισμού, διαφάνειας και θεσμικών και κοινωνικών ελέγχων.
Η στρατηγική επιλογή της κυβέρνησης να εναποθέσει την αντιμετώπιση των προβλημάτων της οικονομίας και της κοινωνίας στη τυφλή λειτουργία της αγοράς υπονομεύει τη βιώσιμη ανάπτυξη και διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Ο πλούτος αναδιανέμεται συνεχώς υπέρ των ισχυρότερων, όπως δείχνει η λειτουργία του χρηματιστηρίου. Από τα 5,1 τρις, που συσσώρευσαν με τις αυξήσεις κεφαλαίων οι επιχειρήσεις, μόνο το 1,1 τρις διατέθηκε για επενδύσεις. Το Γ' ΚΠΣ κινδυνεύει να μετατραπεί σε πεδίο λείας και λαφυραγώγησης από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Για τον ΣΥΝ η ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων διαπλοκής συνδέεται με τη συνολική εναλλακτική του πρόταση, συνδέεται με την αλλαγή του πολιτικού συστήματος και την αλλαγή στο όλο σύστημα διακυβέρνησης.
Κεντρικός στόχος των σημερινών πρωτοβουλιών του είναι η ανάδειξη του πολιτικού προβλήματος, η προβολή προτάσεων για τη θεσμική θωράκιση του δημόσιου βίου και η σύνδεση του όλου θέματος με τη συνολική εναλλακτική πρόταση.
3. Σε πλήρη αντίθεση με τις προεκλογικές υποσχέσεις, ότι η νέα τετραετία θα αντιμετωπίσει κατά προτεραιότητα τα ζητήματα του κοινωνικού κράτους, από την επομένη των εκλογών, προωθούνται πολιτικές που απομακρύνουν από την προστασία και πολύ περισσότερο από τη διεύρυνση των δικαιωμάτων των πολιτών. Τα παραδείγματα των εργασιακών σχέσεων και του ασφαλιστικού δίνουν το στίγμα της κυβερνητικής πολιτικής. Τα αδιέξοδα στον τομέα της εκπαίδευσης συνεχίζουν να αναπαράγονται. Παράλληλα προχωρεί το δεύτερο κύμα ιδιωτικοποιήσεων σε τομείς ιδιαίτερης στρατηγικής και κοινωνικής σημασίας με ακραία περίπτωση τον ΟΤΕ, ενώ έρχονται στην επιφάνεια, στο νέο ανταγωνιστικό πλαίσιο της ΟΝΕ, τα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Ο προνομιακός για τη χώρα κλάδος της ναυτιλίας - ακτοπλοίας βιώνει πρωτοφανή κρίση, ενώ διαρκώς επιδεινώνεται η θέση των αγροτών και της αγροτικής οικονομίας. Όλα σχεδόν τα βασικά αγροτικά προϊόντα (βαμβάκι, λάδι, σταφίδα, καπνός) αντιμετωπίζουν πρόβλημα τιμών και διάθεσης. Το βάρος της αύξησης στην τιμή των καυσίμων μετακυλίεται στους καταναλωτές, συμπιέζοντας ακόμη περισσότερο τα χαμηλά εισοδήματα.
Η ανεργία εμφανίζει αυξητικές τάσεις και μεταβάλλεται σε μείζον κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα. Στα πλαίσια αυτά η νομική κατοχύρωση του 35ωρου και η έναρξη εφαρμογής του, καθώς και τα μέτρα προστασίας των ανέργων αποκτούν πολιτική προτεραιότητα. Η καμπάνια του ΣΥΝ για το 35ωρο προωθεί αυτόν τον στόχο.
4. Αλλά και σε άλλους δύο σημαντικούς τομείς οι εξελίξεις μαρτυρούν προϊούσα συντηρητικοποίηση της πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος.
Η αναθεώρηση του Συντάγματος, από κορυφαία στιγμή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και ευκαιρία για προοδευτική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος, μεταβάλλεται μέσα σε ένα κλίμα δικομματικής συναίνεσης, σε άνευρη, ανούσια και κατά περιπτώσεις σε επικίνδυνη για το κεκτημένο επίπεδο των δικαιωμάτων διαδικασία. Π.χ. η επικίνδυνη για την προστασία του περιβάλλοντος αναθεώρηση του άρθρου 24.
Ο ΣΥΝ αξιοποιεί όλες τις δυνατότητές του, προκειμένου να αποφευχθούν διατάξεις σε συντηρητική κατεύθυνση.
Η Ολυμπιάδα με τις ευθύνες της κυβέρνησης μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε μείζον πρόβλημα για τη χώρα. Η καθυστέρηση στην κατασκευή των έργων, οι πειραματισμοί με τα οργανωτικά σχήματα, οι συνεχείς προσαρμογές των τεράστιων ποσών που απαιτούνται, οι συνέπειες στο περιβάλλον, οι έξωθεν πιέσεις και παρεμβάσεις σε θέματα ασφάλειας από την τρομοκρατία κ.λ.π. δημιουργούν ένα ιδεώδες έδαφος για διαπλοκή, αδιαφανείς χειρισμούς και ασφυκτικές πιέσεις που υπερβαίνουν τα θέματα της Ολυμπιάδας. Ο ΣΥΝ, που δικαιώνεται στη θέση του ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να διεκδικήσει την Ολυμπιάδα του 2004 δεν θα παραμείνει θεατής, θα αποτελεί δύναμη ελέγχου και τεκμηριωμένης κριτικής και προτάσεων για την ελαχιστοποίηση των διαφαινόμενων αρνητικών συνεπειών.
5. Ιδιαίτερη σημασία για τη διαμόρφωση του ιδεολογικού και πολιτικού κλίματος της χώρας αποκτά το θέμα των πρωτοβουλιών της εκκλησίας. Η ηγεσία της ιεραρχίας διεκδικεί ρόλο ενεργού παρέμβασης στην πολιτική ζωή προβάλλοντας ένα συνολικό σύστημα συντηρητικών ιδεών που παραπέμπει ευθέως στην ιδεολογία του Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών. Με αυτή την επιλογή της ιεραρχίας η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν τολμά να αντιπαρατεθεί ενώ η Ν.Δ. διολισθαίνει σταθερά στην υποστήριξη και την κάλυψή της. Ο ΣΥΝ απέναντι σ'αυτήν την παρέμβαση οφείλει να αναλάβει μεγάλης έκτασης πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση ενός προοδευτικού ιδεολογικού μετώπου.
6. Το επόμενο διάστημα εκτιμάται ως ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς σε όλα τα μέτωπα εξωτερικής πολιτικής συντελούνται διεργασίες.
Το Κυπριακό βρίσκεται σε εξαιρετικά κρίσιμη καμπή, καθώς επιχειρείται η εκτροπή του από την ως τώρα βάση επίλυσης, έτσι όπως αυτή καθορίζεται από τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις συμφωνίες κορυφής Μακαρίου - Ντενκτάς και Κυπριανού - Ντενκτάς. Ο ΣΥΝ για άλλη μια φορά επαναλαμβάνει, ότι υποστηρίζει στο πλαίσιο της διζωνικής - δικοινοτικής ομοσπονδίας, μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα της Κύπρου. Υποστηρίζει την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.
Εξελίξεις σημειώνονται στις ευρωτουρκικές και ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η εταιρική συμφωνία Τουρκίας - Ε.Ε. είναι πεδίο δοκιμασίας της πολιτικής της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα ιδιαίτερα σε σχέση με το Κυπριακό, ενώ η πρόσφατη στάση της Αγκυρας στα πλαίσια της ΝΑΤΟϊκής άσκησης, από την περιοχή της οποίας εξαιρέθηκαν η Λήμνος και η Ικαρία, δείχνει τις δυσκολίες στο δρόμο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Αποδεικνύεται σήμερα η ορθότητα των εκτιμήσεων του ΣΥΝ ότι η θετική κατ'αρχήν απόφαση του Ελσίνκι δρομολογούσε εξελίξεις που απαιτούσαν και απαιτούν εξαιρετικά προσεκτική πολιτική, λεπτομερειακό επεξεργασμένο σχέδιο και συνεχείς πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση ευνοϊκότερων συσχετισμών. Δυστυχώς, η ωραιοποίηση των πραγμάτων, η υπεραισιοδοξία που καλλιεργήθηκε για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης και η έλλειψη προετοιμασίας έχουν ήδη δώσει τα πρώτα αρνητικά τους αποτελέσματα. Η μετά Ελσίνκι εποχή απαιτεί χάραξη εθνικής στρατηγικής από το Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής.
Στο Βαλκανικό πλαίσιο, όλο το τελευταίο διάστημα συσσωρεύονται σημεία τριβών και εντάσεων στις σχέσεις της χώρας μας με γειτονικές χώρες. Η πρόσφατη λαϊκή ετυμηγορία στη Γιουγκοσλαβία και η κατάρρευση του προηγούμενου αντιδημοκρατικού και αυταρχικού καθεστώτος δημιουργεί θετικές προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί μία νέα δυναμική στην όλη υπόθεση της ανασυγκρότησης των Βαλκανίων και δίνει εκ νέου δυνατότητες για σημαντικές ελληνικές πρωτοβουλίες με την προϋπόθεση χάραξης συνολικής στρατηγικής. Ο ΣΥΝ είναι αλληλέγγυος στον αγώνα του Γιουγκοσλαβικού λαού για εκδημοκρατισμό, ανάπτυξη και διατήρηση της ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της χώρας.
7. Οι εκρηκτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε κατάρρευση τη διαδικασία ειρήνευσης και σε αναζωπύρωση μιας γενικής ανάφλεξης στην περιοχή. Οι επιπτώσεις στην ειρήνη και σταθερότητα σε όλη την περιοχή είναι προφανείς σε μία τέτοια - απευκταία - περίπτωση.
Η άμεση αποκλιμάκωση της έντασης, η αποφυγή νέας αιματοχυσίας, η επιστροφή των μερών στις διαπραγματεύσεις, η εφαρμογή των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και των συμφωνιών του Όσλο, ο σεβασμός των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων και η ανακήρυξη ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους πρέπει να υποστηριχθούν από τη διεθνή κοινότητα, τον ΟΗΕ, την Ε.Ε., τη χώρα μας, την Αριστερά.
8. Οσοι/ες πίστεψαν, ότι μέσα από το χώρο του ΠΑΣΟΚ μπορεί να προκύψει στρατηγική αριστερού εκσυγχρονισμού διαψεύστηκαν από τις εξελίξεις.
Σήμερα αναδεικνύεται η ανάγκη μιας σύγχρονης αριστεράς, που θα συσπειρώσει τις δυνάμεις της κοινωνικής κριτικής, θα αμφισβητήσει την ηγεμονία των νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων και το σύστημα εξουσίας με το οποίο το ΠΑΣΟΚ είναι ταυτισμένο. Και αυτή η αριστερά μπορεί να υπάρξει μόνο με αφετηρία την ανάκαμψη και ισχυροποίηση του ΣΥΝ.
Χρειαζόμαστε την Αριστερά προκειμένου να αλλάξουμε τους συσχετισμούς, να αλλάξουμε την πολιτική που εφαρμόζεται σε μία κατεύθυνση εναλλακτικής διακυβέρνησης της χώρας.
Στο επόμενο διάστημα ο ΣΥΝ θα καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την ενίσχυση της συμπόρευσης και συνεργασίας με τις δυνάμεις της Αριστεράς, της Οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων, μαζί με τις οποίες έδωσε την εκλογική μάχη.
Η ανάκαμψη της Αριστεράς και ενίσχυση του ρόλου της στην πολιτική ζωή της χώρας συνδέεται άρρηκτα και με την απόκρουση της αναχρονιστικής και δογματικής πολιτικής του ΚΚΕ. Η πολιτική αυτή με χαρακτηριστικές εκφράσεις το τελευταίο διάστημα στα θέματα της εκκλησίας, του συνδικαλιστικού κινήματος, τις εξελίξεις στη Γιουγκοσλαβία οδηγεί στην περιθωριοποίηση σημαντικές λαϊκές δυνάμεις και αναδεικνύει την ανάγκη για μια ουσιαστική και σε βάθος αντιπαράθεση και αντιμετώπισή της.
Ο ΣΥΝ το επόμενο διάστημα οφείλει να οργανώσει αυτήν την ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση, χωρίς αυτό να εμποδίζει την αναγκαία κοινή δράση στο μαζικό κίνημα για συγκεκριμένους στόχους για τους οποίους υπάρχει συμφωνία. Κοινή δράση που πρέπει να συμπεριλαμβάνει δυνάμεις απ'όλους τους πολιτικούς χώρους.