ΑΝΝΑ ΦΙΛΙΝΗ: Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είμαι τελευταία σε αυτή τη συζήτηση όπως είπαν και πολλοί συνάδελφοι προηγουμένως είναι σημαντική μεν για ένα σημαντικό νομοσχέδιο, αλλά δυστυχώς η Κυβέρνηση την υποβάθμισε. Την υποβάθμισε δε, τόσο στη βαρύτητα που έδωσε στη δημοσιότητα αυτής της συζήτησης όσο και με την ίδια τη συζήτηση εδώ στο Κοινοβούλιο όπου και η απουσία του κυρίου Υπουργού νομίζω ότι παίζει ένα σημαντικό ρόλο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εγώ ήθελα να υπογραμμίσω κυρίως το δημοκρατικό έλλειμμα στις αποφάσεις, στη διαχείριση και στην υλοποίηση των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Το έλλειμμα αυτό έχει επίπτωση στην ποιότητα και στο είδος της ανάπτυξης που πρόκειται να γίνει σε βάρος τελικά των ανθρώπων και κυρίως των ασθενέστερων, των νέων και σε βάρος τελικά και του μέλλοντος αυτού του τόπου. Ήδη απʼ ό,τι είδα και σε αναφορές φορέων όπως της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, στις τοποθετήσεις τους στις αρχικές κυρίως μίλησαν για το πολυδαίδαλο της διαδικασίας για τη λήψη των αποφάσεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Αποτέλεσμα αυτού του πολυδαιδαλώδους είναι πάντοτε οι αποφάσεις να παίρνονται τελικά σε πολύ στενά κυβερνητικά κλιμάκια και όπως φαίνεται και στο νομοσχέδιο από αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες όπου η αυτοδιοίκηση και η τοπική συμμετοχή βρίσκονται στη γωνία ή μπαίνουν τελικά υπό εποπτεία. Ο συγκεντρωτισμός είναι ένα χαρακτηριστικό που φαίνεται σε όλα τα διαδικαστικά σημεία αυτού του νομοσχεδίου.
Στο άρθρο που αναφέρονται τα επιχειρησιακά προγράμματα είναι χαρακτηριστικό ότι δεν περιλαμβάνεται καν η σχέση με το σχεδιασμό, με τη χωροταξία τα οποία ως έννοιες είναι απόντα μέσα σʼ αυτά τα προγράμματα. Ιδιαίτερα μας ανησυχεί το γεγονός ότι δεν είναι σαφές πώς εντάσσονται και πώς συνδυάζονται τα προγράμματα για το περιβάλλον με όλα τα υπόλοιπα επιχειρησιακά προγράμματα. Η αδιαφάνεια ως προς το συνολικό σχεδιασμό μαζί με την απουσία των σχεδίων για τη χωροταξία και την απουσία της δημοκρατικής συμμετοχής εκ μέρους των ΟΤΑ στη διαμόρφωση των επιχειρησιακών προγραμμάτων θα ενισχύσει την ήδη υπάρχουσα καταστρατήγηση των αρχών της αειφορίας στα δημόσια έργα. Αυτό επαναλαμβάνω μας ανησυχεί ιδιαιτέρως.
Επίσης θέλω να υπογραμμίσω –είπαν και άλλοι συνάδελφοι- την απουσία του πολιτισμού στα επιχειρησιακά προγράμματα. Είναι ένας τομέας που νομίζω παγκοσμίως, αλλά και στην Ευρώπη ιδιαίτερα έχουμε δει πόσο έχει τεράστια σημασία όχι μόνο για την ανάπτυξη, από οικονομικής σκοπιάς δηλαδή, αλλά έχει σημασία κυρίως για τους ανθρώπους, για τους νέους, για το μέλλον.
Το δημοκρατικό έλλειμμα γίνεται σαφέστατο και στο άρθρο σχετικά με τη διαχείριση των περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων. Ιδιαίτερα σʼ αυτά. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία αν λάβει κανείς υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει έμφαση στους περιφερειακούς θεσμούς ως παράγοντα συνοχής και ως κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης γενικότερα. Σε μας βέβαια είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει αιρετή περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Αυτό θα πρέπει να λειτουργήσει ώστε τα περιφερειακά συμβούλια να μην καταργηθούν, όπως καταργούνται στα πλαίσια αυτού του νομοσχεδίου, αλλά να είναι ενεργώς συμμετέχοντα στην εκπόνηση και στη διαχείριση των προγραμμάτων.
Δυστυχώς, το σημερινό αυτό νομοσχέδιο κρατά στη γωνία τις νομαρχίες και ιδίως τους δήμους. Η συμμετοχή των δήμων και των νομαρχιών θα έπρεπε να είναι ενεργή, όχι μόνο στη διαχείριση, αλλά και στη λήψη –ιδιαιτέρως αυτό υπογραμμίζω- των αποφάσεων για την εκπόνηση των προγραμμάτων.
Μην ξεχνάμε ότι εδώ και αρκετά χρόνια –νομίζω περίπου δεκαπέντε χρόνια- οι φορείς της αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα έχουν οικοδομήσει πλήθος αναπτυξιακών εταιρειών στην περιφέρεια, για να προωθήσουν έργα ανάπτυξης. Όλοι αυτοί οι φορείς και οι εταιρείες των Ο.Τ.Α. μπαίνουν στην άκρη και εποπτεύονται τελικά όλοι από το Υπουργείο Οικονομίας.
Ακόμα και η ίδρυση αυτής της εταιρείας «Δήμος Α.Ε.» που αναφέρεται στο νομοσχέδιο, δεν γίνεται με κύρια συμβολή και συμμετοχή της ΚΕΔΚΕ, όπως η ΚΕΔΚΕ αρχικά είχε προτείνει, αλλά ιδρύεται ως κρατική εταιρεία.
Θέλω να πω χαρακτηριστικά ότι τελικά οι δήμοι αποκλείονται και από προγράμματα σχετικά με την επεξεργασία και διάθεση των στερεών και υγρών αποβλήτων, για τα οποία έχουν και ιδιαίτερη αρμοδιότητα. Μιλάμε για το τεράστιο πρόβλημα που έχει η χώρα μας, σε σχέση με τις χωματερές, σε σχέση με τα σκουπίδια, που είναι ένα τρομερό πρόβλημα για τις πόλεις, αλλά και για την περιφέρεια και για τις μικρότερες πόλεις.
Η ανακύκλωση βρίσκεται σε εντελώς υποβαθμισμένη κατάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι με αυτό το νομοσχέδιο δεν υπάρχει καμία φροντίδα και προς αυτή την κατεύθυνση.
Για όλους αυτούς τους λόγους και ιδιαίτερα για το δημοκρατικό έλλειμμα του νομοσχεδίου, καταψηφίζουμε αυτό το σχέδιο νόμου.