Από τη στιγμή της ίδρυσής του μέχρι και το 3ο συνέδριο, ο Συνασπισμός κινούταν στον αστερισμό της «ευγενούς», «ευπρόσδεκτης» προγραμματικής - μεταρρυθμιστικής αριστεράς. Η αναιμική παρουσία του στα αυθόρμητα κινήματα και τους αγώνες, ο συμπληρωματικός κεντρικός πολιτικός του λόγος (αντιπολιτευτικός κυβερνητισμός η σκέτος κυβερνητισμός), ο άκριτος φεντεραλιστικός ευρωπαϊσμός του, ο ιδιόμορφος-αντιφατικός θεσμικός κομφορμισμός των συνδικαλιστικών και αυτοδιοικητικών του δυνάμεων, οι (κεντροαριστερής κατεύθυνσης) προγραμματικές του προτάσεις, ο συγκεντρωτικός τρόπος λειτουργίας της ηγεσίας, η ισχνή παρουσία του στρατηγικού ορίζοντα, δεν έθιγαν κατʼ ουσία τον πυρήνα των παραγόμενων νεοφιλελεύθερων-συντηρητικών πολιτικών ούτε άνοιγαν έναν άλλο δρόμο για την πολιτική έκφραση μιας νέας κοινωνικής συμμαχίας των υποτελών τάξεων και της νεολαίας με όρους κινήματος.
Έτσι το φιλότιμο και αξιόλογο συνήθως έργο που παραγόταν από τα χιλιάδες μέλη και στελέχη του στους μαζικούς χώρους, στην αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα, στους φοιτητικούς και σπουδαστικούς συλλόγους, στη βουλή και την ευρωβουλή, έχανε το ριζοσπαστικό του περιεχόμενο αφού:
1. Ήταν αποσπασματικό και δεν αναδείκνυε με επιθετικό τρόπο το συνολικό «κοινωνικό» - ταξικό ζήτημα στην πολιτική ατζέντα.
2. Δεν υπαινισσόταν το αίτημα του ριζοσπαστικού κοινωνικού μετασχηματισμού μέσα από ένα προτεινόμενο πλαίσιο δομικών αλλαγών (σοσιαλισμός).
3. Δε δημιουργούσε νέα δεδομένα για την αριστερά και το εργατικό κίνημα στην προοπτική της ριζοσπαστικής ενότητας και ανασύνθεσής τους.
Δηλαδή ήταν ένα έργο που ανεξαρτήτως προθέσεων, αυτό που τελικά κατάφερνε ήταν να αναπαράγει μια στενή κομματική, αυτοδιοικητική και συνδικαλιστική στελεχική αριστοκρατία στο κεντρικό πολιτικό παιχνίδι ή γύρω από αυτό, στο όνομα ενός γενικόλογου αριστερού προοδευτισμού με ή χωρίς εξάρσεις, με ή χωρίς επιτυχίες. Μερίδες αυτής της γραφειοκρατίας, αδυνατώντας να αντιληφθούν τις δικές τους ευθύνες γιʼ αυτή τη βαθιά κρίση στρατηγικού προσανατολισμού και δυνατότητας παρέμβασης του κόμματος, έφυγαν σταδιακά και προσχώρησαν στο νεοφιλελεύθερα μεταλλαγμένο ΠΑΣΟΚ.
Από το 4ο Τακτικό Συνέδριο και μετά το κόμμα μας γνωρίζει ένα σεισμό. Ο προσανατολισμός του αλλάζει ριζικά. Η βασική του επιλογή για την συνέχιση και εμβάθυνση της ενότητας της αριστεράς μέσα από το σχήμα του ΣΥΡΙΖΑ, η στροφή στα μαζικά κινήματα, η ριζοσπαστική ανάδειξη του «κοινωνικού»-ταξικού ζητήματος στο κεντρικό πολιτικό πεδίο, ήταν τρία στοιχεία πολύ δυνατά που τα καλλιέργησε με επιτυχία όλα μαζί.
Από την άλλη ο δικομματισμός παρά τα αλλεπάλληλα λίφτιγκ, τις ανανεώσεις προσώπων και τις εναλλαγές στην εξουσία, έπαψε -στο βαθμό που το κατάφερνε παλιότερα- να αναπαράγει στο πολιτικό επίπεδο με σχετικά αποτελεσματικό τρόπο τη συμπαγή κοινωνική συμμαχία των μικρομεσαίων στρωμάτων με την αστική τάξη. Το ΠΑΣΟΚ βιώνει πλέον μια βαθύτατη κρίση στη μέχρι πρότινος προνομιακή εκπροσώπηση μεγάλου μέρους του κόσμου της «εξασφαλισμένης» εργασίας, ενώ και η ΝΔ σταδιακά δείχνει να αποκόπτεται από σημαντικά τμήματα της ευρείας λαϊκής της βάσης. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν είναι συγκυριακά, αλλά δηλώνουν ποιοτικές μετατοπίσεις μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας (νέα υπό προλεταριοποίηση στρώματα με αναβαθμισμένη όμως ταξική καταγωγή) που πλήττονται ανεπανόρθωτα από τις εφαρμοζόμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές και αναζητούν διέξοδο «προς τα αριστερά».
Αυτή η νέα μεταπολίτευση που αναδεικνύεται, δίνει τη δυνατότητα στο Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ να εκπροσωπήσει προνομιακά μεγάλα κομμάτια της υπερεκμεταλλεύομενης μισθωτής εργασίας, της μικρομεσαίας αγροτιάς, των νέων, των ανέργων.
Αυτό όμως απαιτεί ποιοτικές μετατοπίσεις και ριζοσπαστικές αλλαγές στην εσωτερικότητα των δύο αυτών πολιτικών οργανισμών. Ο συλλογικός, ανοιχτός και μη συγκεντρωτικός τρόπος λειτουργίας τους, όπως και το αντινεοφιλελεύθερο - αντικαπιταλιστικό πρόγραμμά τους, πρέπει άμεσα με κάποιο συντεταγμένο και κοινά συμφωνημένο τρόπο να εξασφαλιστούν. Αυτά τα στοιχεία πρέπει να γίνουν άμεσα αναγνωρίσιμα από την κοινωνία στο σύνολό της και να αξιολογηθούν ως τέτοια. Η μεγαλύτερη εγγύηση ώστε να μη διολισθήσουμε σε νέα κεντροαριστερά φάουλ, που θα γίνονται εν πολλοίς και από τις τεράστιες εξωτερικές πιέσεις που θα μας ασκηθούν από τα εκδοτικά συμφέροντα αλλά και από το χαμηλό επίπεδο της ιδεολογικής συζήτησης μέσα στο ΣΥΝ (που δεν είναι και τόσο δύσκολο να εξωκοίλει στη λογική της συμμετοχής υπό κάποιους όρους στην εξουσία), είναι να εξασφαλίσουμε αυτά τα δύο στοιχεία.
Η νέα κοινωνική αριστερά που απʼ ό,τι φαίνεται δυναμικά διαμορφώνεται, η αριστερά των «από κάτω», δε θα ανεχτεί νέους διαχειριστές στο όνομά της που θα την εξαργυρώσουν με όρους κεντρικής πολιτικής σκηνής στα σαλόνια της κεντροαριστεράς. Ο πρώην πρόεδρος του κόμματος Νίκος Κωνσταντόπουλος, ήδη μιλά για ζητήματα που ουσιαστικά βάζουν ευθέως ζήτημα ανασύνθεσης του προοδευτικού τόξου συμπεριλαμβάνοντας το ΣΥΝ μέσα σε αυτό. Από την άλλη η λογική της σοσιαλιστικής και της οικολογικής συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ πρέπει να «υπάρξει» και μάλιστα σύντομα, δεν πρέπει αυτό να συμβεί πριν κατακτηθούν και εμπεδωθούν αυτά τα στοιχεία από τον «υπαρκτό» ΣΥΡΙΖΑ. Εάν προηγηθούν, πιθανά να γίνει εις βάρος των χιλιάδων ανένταχτων αριστερών η εν δυνάμει αριστερών που περιμένουν από εμάς και τους δοκιμασμένους συμμάχους μας να τους δώσουμε την δυνατότητα συμμετοχής στη διαμόρφωση της νέας ανατρεπτικής φυσιογνωμίας της ανανεωτικής-ριζοσπαστικής αριστεράς.
Η προοπτική της δημιουργίας «σοσιαλιστικής» και «οικολογικής» συνιστώσας δεν πρέπει να ακυρώσει ή να θολώσει τη μέχρι σήμερα κοινή πορεία του ΣΥΡΙΖΑ, δεν πρέπει να σφραγίσει φυσιογνωμικά το όλο εγχείρημα, ούτε να μας βάλει σε μια παραδοσιακή ελιτίστικη (πλην όμως ηττοπαθή) αντίληψη που λέει ότι «από τα πάνω» θα καταφέρουμε να «απελευθερώσουμε» τους χιλιάδες εγκλωβισμένους σοσιαλιστές που δεν έχουν χώρο έκφρασης, δίνοντας προνομιακό βήμα σε κάποιους εκπροσώπους της. Πέρα από ελιτίστικη αυτή η αντίληψη είναι και ολότελα λάθος, διότι σήμερα η δική μας αριστερά έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί με το πρόγραμμά της ευθέως στους χιλιάδες προοδευτικούς εργαζόμενους αυτής της χώρας, χωρίς να χρειάζεται την προνομιακή διαμεσολάβηση κάποιων τέτοιου είδους επιτηδευμένων υπερεκπροσωπήσεων. Λαφοντέν ή κάποιος ανάλογου αντινεοφιλελεύθερου κύρους πρόσωπο από την σοσιαλδημοκρατία στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει . Για να υπήρχε θα έπρεπε να έχει διαφορετική ιστορική πορεία το ΠΑΣΟΚ (δηλαδή να προσιδίαζε σε κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα) και διαφορετική επίσης ιστορική πορεία ο ΣΥΝ. Το βασικό στοιχείο του νέου μεταπολιτευτικού σκηνικού είναι ίσως αυτό: η ριζοσπαστική αριστερά δε χρειάζεται πλέον διαμεσολαβήσεις και σωσίβια οικολογικού ή σοσιαλιστικού χαρακτήρα για να απευθυνθεί σε ευρύτερο κόσμο. Ο πολύς ο κόσμος δεν έχει πλέον συμπαγή χαρακτηριστικά ιδεολογικής ταυτότητας . και αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε λόγο εμείς να του προσδίδουμε με τεχνητό τρόπο τέτοια αποκαλώντας τον , σοσιαλιστή ή οικολόγο επειδή μία η δύο φορές στην ζωή του ψήφισε κάποιο κόμμα που αυτοπροσδιορίζεται έτσι. .
Ελπίζω το 5ο Συνέδριο του ΣΥΝ και η 1η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ να αποτελέσουν την αρχή της εκδίπλωσης ενός τέτοιου, πιο επιθετικού σχεδίου της ανανεωτικής-ριζοσπαστικής αριστεράς για την απευθείας εκπροσώπηση των υποτελών τάξεων, της νεολαίας και των περιβαλλοντικά αγωνιούντων. στα πλαίσια ενός σοσιαλιστικού οπτιμισμού νέου τύπου που σε μια μακρά και σταθερή πορεία θα θίγει τα θεμέλια των κυρίαρχων καπιταλιστικών σχέσεων.
Η κρίση βαθαίνει και οι εκλογές ίσως δεν είναι και τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Η νέα ηγεσία (όπως όλα δείχνουν υπό τον Αλέξη Τσίπρα) θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπʼόψη της, ότι αν ξεκινήσουν δύο παράλληλες διαδικασίες ανασύνθεσης (η μια με την λογική «αριστερά-κέντρο» και η άλλη με την λογική «κεντρο-αριστερά»), τότε σίγουρα κερδισμένη θα βγει η δεύτερη. Και ας έχει η πρώτη πιο έντονα τα στοιχεία των «από κάτω», και ας νομίζουμε ότι αυτοί που θα την εγγυηθούν είναι πιο αξιόπιστοι από τους προκατόχους τους.
Η λύση για εμάς και για τις κοινωνικές δυνάμεις που θέλουμε να εκπροσωπήσουμε είναι η εξής: «αριστερά - και πάλι αριστερά - και πιο πολύ αριστερά», με τις αδυναμίες μας αλλά και τις ανεξερεύνητες ακόμα δυνατότητές μας. Η «εναλλακτική», «αριστερή» διακυβέρνηση σε συνθήκες επιθετικού νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα είναι λοιπόν μια «ουτοπία» και είναι τουλάχιστον «πρόχειρο» να την επικαλούμαστε ακόμα και για λόγους επικοινωνιακής τακτικής και διεμβολισμού. Υπάρχουν άλλες ουτοπίες πολύ πιο γοητευτικές για την αριστερά, τη νεολαία και το λαϊκό κίνημα. Ουτοπίες που μπορεί να μη μας «απογειώνουν» αλλά μας «προσγειώνουν» στο κακοτράχαλο έδαφος των ταξικών συγκρούσεων και της «κοπιώδους» σοσιαλιστικής προοπτικής.
* Ο Βαγγέλης Πιλάλης (ΠΚ Χαϊδαρίου) είναι πρώην μέλος της ΚΠΕ και συμμετέχει στην «Πρωτοβουλία για την Αριστερή Ανασύνθεση».
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS