Το παρόν σχέδιο νόμου, έρχεται να τροποποιήσει το νόμο 1645/86 που αφορούσε στη λειτουργία της ΕΥΠ. Δηλαδή ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο λειτουργούσε αδιάλειπτα και αμετάβλητα επί 22 χρόνια.
Εύλογα αναρωτιέται κανείς πώς στη χώρα της πολυνομίας και των συχνότατων τροποποιήσεων των νόμων, ένα θεσμικό πλαίσιο που αφορούσε μια αμαρτωλή υπηρεσία παρέμενε αμετάβλητο επί όλων των κυβερνήσεων και της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.
Έρχεται λοιπόν σήμερα η κυβέρνηση να τροποποιήσει συνολικά το πλαίσιο αυτό.
Οι λόγοι εξηγούνται στην αιτιολογική έκθεση. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου αντιμετωπίζονται τα χρόνια προβλήματα στη δομή, οι ελλείψεις σε επίπεδο οργανωτικής δομής και τα προβλήματα στη λειτουργία και δράσεις της ΕΥΠ.
Γίνεται επιπλέον επίκληση των σύγχρονων προβλημάτων της παγκοσμιοποίησης, της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, τις νέες μορφές οργανωμένου εγκλήματος και πολλά άλλα.
Όμως με την πρόθεση της κυβέρνησης για νέο θεσμικό πλαίσιο προκαλούνται απορίες και εύλογα ερωτήματα.
Ποιες ήταν οι αδυναμίες στη δομή;
Ποιες οι ελλείψεις και τα προβλήματα στη λειτουργία και δράσεις της ΕΥΠ μέχρι σήμερα ούτως ώστε να δικαιολογείται το νέο θεσμικό πλαίσιο;
Ποια η αξιολόγηση της κυβέρνησης για το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο που να δικαιολογεί το νέο;
Και πόσο αυτό ευθυνόταν για τις γκάφες ολκής της 17ης Νοέμβρη, της υπόθεσης Λάλα, τα Ίμια, το φιάσκο Οτσαλάν, τις υποκλοπές, τους Πακιστανούς; Κορυφαίες υποθέσεις δηλαδή που εξέθεσαν διεθνώς τη χώρα!
Έφταιγε το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για αυτά τα φιάσκο;
Σύμφωνα με τον νόμο 1645/86 οι αρμοδιότητες της ΕΥΠ ήταν συγκεκριμένες. Ήταν αρμόδια για τη διαχείριση πληροφοριών που αφορούν
στην εθνική ασφάλεια, στην αντιμετώπιση της κατασκοπευτικής δραστηριότητας ξένων οργάνων και οποιαδήποτε συναφής με τις πιο πάνω αρμοδιότητες που της ανατίθεται από το ΚΥΣΕΑ. Σαφώς προσδιορισμένες δηλαδή αρμοδιότητες.
Το παρόν νομοσχέδιο αντίθετα της εκχωρεί αρμοδιότητες επί όλων θεμάτων και συγκεκριμένα την προστασία και προώθηση των πολιτικών, οικονομικών,
στρατιωτικών και εν γένει εθνικών στρατηγικών συμφερόντων της χώρας.
Και σαν κερασάκι στην τούρτα, την ευθύνη για την πρόληψη και αντιμετώπιση δραστηριοτήτων που συνιστούν απειλή κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος, θεμελιωδών δικαιωμάτων, εδαφικής κυριότητας και εθνικής ασφάλειας.
Και σαν να μην αρκούσαν αυτά, προστίθεται και η πρόληψη και αντιμετώπιση δραστηριοτήτων ατόμων ή ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος.
Ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στο ρόλο και στον χαρακτήρα της ΕΥΠ στη σύγχρονη εποχή:
« Κάθε μια από τις διατάξεις συνιστούν μεγαλύτερη ή μικρότερη πρόοδο σε σχέση με τις προηγούμενες....όλες οι εγγυήσεις που προστέθηκαν στο νομοσχέδιο, είναι εγγυήσεις που θωρακίζουν τη δράση της υπηρεσίας, έτσι ώστε να υπηρετεί τη δημοκρατία, την ασφάλεια και κυρίως τα δικαιώματα του ανθρώπου.»
Πρόσθεσε επίσης ότι η ΕΥΠ δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μια υπηρεσία παρακολούθησης των ανθρώπων όταν ασκούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
Μπορεί να μας εξηγήσει ο κ. Υπουργός γιατί έκρινε ότι σήμερα υπάρχει μεγαλύτερος φόβος για δραστηριότητες που συνιστούν απειλή κατά του δημοκρατικού πολιτεύματος όταν ο νομοθέτης το 1986, που σε τελική ανάλυση ήταν και πιο κοντά στη Χούντα δεν σκέφτηκε να συμπεριλάβει μεταξύ των αρμοδιοτήτων της ΕΥΠ;
Τι ακριβώς φοβόμαστε σήμερα και τι σημαίνει πρακτικά η πρόληψη;
Ο κ. Υπουργός ανέφερε μία σειρά παραδειγμάτων εγκλημάτων τα οποία θα κληθεί η ΕΥΠ να αντιμετωπίσει τα οποία περιλαμβάνουν από την τρομοκρατία και την εμπορία ανθρώπων, το βρώμικο χρήμα, τα Ζωνιανά μέχρι τα ναρκωτικά στα σχολεία.
Εξάλλου ο κ. Υπουργός το δήλωσε ξεκάθαρα στην Επιτροπή:
« Προσπαθούμε να ασφαλίσουμε τα σχολεία από συμμορίες, εμπόρους ναρκωτικών κ.α. Γιʼ αυτό το θέμα μιλάμε. Το να έρχεται η ΕΥΠ να συνεργάζεται στα θέματα αυτά για να μπορέσουμε να θωρακίσουμε την κοινωνία από το οργανωμένο έγκλημα, δεν είναι έξω από το ρόλο της ούτε συνιστά παραβίαση διατάξεων του Συντάγματος».
Δηλαδή στην ουσία η ΕΥΠ δεν θα ασχολείται μόνο με το οργανωμένο έγκλημα αλλά και γενικά οτιδήποτε κρίνει ότι εμπίπτει στην αρμοδιότητά της.
Κύριε Υπουργέ, αναφέρατε στην Επιτροπή.
Έχουμε ήδη υπηρεσίες που ασχολούνται με συγκεκριμένες πτυχές του οργανωμένου εγκλήματος. Θα ανέφερα πολλές..Γιατί λοιπόν πρέπει να προσθέσουμε ακόμα μία;
Σύμφωνα με τα λεγόμενα σας πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη σύγχρονη τεχνολογία για να αποκαλύψουμε πράγματα που είναι αδύνατον να ανακαλύψουμε με μια κοινή υπηρεσία.
Και σας ρωτώ: γιατί δεν αναβαθμίζουμε τις ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες με τεχνολογία και εξειδικευμένο προσωπικό;
Θεωρείτε ότι η αναβάθμιση της Αστυνομίας με τη δημιουργία εξειδικευμένων Διευθύνσεων Anti-trafficking, 14 σε όλη τη χώρα, δεν αρκεί; Εδώ λάβαμε και συγχαρητήρια από τις ΗΠΑ πέρυσι για την πρόοδό μας στην καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.
Αναφέρετε την ανάγκη καταπολέμησης του διαδικτυακού εγκλήματος.
Μα, κύριε Υπουργέ η χώρα μας δεν έχει καν επικυρώσει την από το 2001 Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το θέμα αυτό. Ή λοιπόν δεν έχουμε τόσο έντονο πρόβλημα ή θεωρείτε ότι το αντιμετωπίζουμε ήδη με επιτυχία. Ακόμα και στις ΗΠΑ που έχουν από τα πλέον συγκεντρωτικά συστήματα μυστικών υπηρεσιών, υπάρχει ξεχωριστή υπηρεσία για την καταπολέμηση του διαδικτυακού εγκλήματος η οποία υπάγεται απʼ ευθείας στο αντίστοιχο Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Αγαπητοί συνάδελφοι, δεν μένουν και πολλές δραστηριότητες που ΔΕΝ ασκεί η νέα υπερσυγκεντρωμένη υπηρεσία... Προσωπικά δεν βλέπω πως ένα όργανο με τόσες αρμοδιότητες μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά, ούτε πως θα εγγυηθεί το σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών που διαφημίζει.
Μετά την τοποθέτηση καμερών στους δρόμους, την αχρήστευση της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, η κυβέρνηση κάνει άλλο ένα βήμα προς την ολοκλήρωση της παρακολούθησης των πολιτών.
Υπό την επίφαση ασύμμετρων απειλών, τυφλών τρομοκρατικών χτυπημάτων και άλλων μορφών κινδυνολογίας, νομιμοποιείται η παρακολούθηση κάθε πτυχής της ζωής των πολιτών χωρίς τα απαραίτητα εχέγγυα για την προστασία των δικαιωμάτων τους.
Ο κ. Υπουργός προκειμένου να καθησυχάσει τους φόβους μας, αναφέρει ότι προστίθενται επιπλέον εγγυήσεις, οπότε δεν ανακύπτει ζήτημα παραβιάσεων των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι εγγυήσεις που παραθέτει είναι η ΑΔΑΕ, που κατά το Σύνταγμα εποπτεύει την ΕΥΠ, η Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας των Ευαίσθητων Προσωπικών Δεδομένων, η τοποθέτηση μόνιμου εισαγγελέα στην ΕΥΠ και ένας κοινοβουλευτικός έλεγχος. Η ΑΔΑΕ όμως δεν είναι μια νέα εγγύηση. Έχει καθιερωθεί ήδη από το 2003, και μέχρι σήμερα δεν κατάφερε να αποτρέψει υπερβάσεις καθηκόντων της ΕΥΠ.
Όσο για την Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, έχουμε δει όλοι πόσο σοβαρά λαμβάνει υπόψη, τις γνωμοδοτήσεις της, η κυβέρνηση.
Η διαφύλαξη λοιπόν της ιδιωτικής ζωής των πολιτών εναπόκειται μόνο στον Κοινοβουλευτικό έλεγχο και σε έναν εισαγγελέα ο οποίος θα είναι διορισμένος για τρία χρόνια στην ΕΥΠ. Ο εισαγγελέας πρέπει να ελέγχει τη νομιμότητα των δράσεων της ΕΥΠ. Ακόμα και αν όντως ο εισαγγελέας λειτουργεί ως ανεξάρτητη εποπτική αρχή, είναι δυνατόν να μπορεί να ελέγξει την εφαρμογή όλων των νομίμων δραστηριοτήτων της ΕΥΠ;
Όσο για τον κοινοβουλευτικό έλεγχο ακόμη δεν ξέρουμε πώς θα λειτουργεί, ιδιαίτερα καθώς θα πρέπει να διατηρείται το απόρρητο των εργασιών της ΕΥΠ στο πλαίσιο της καταπολέμησης των «διαρροών».
Επιπλέον, στο βωμό της επιτάχυνσης της διαδικασίας της άρσης του απορρήτου, προβλέπεται παρέκκλιση από τα άρθρα που ορίζουν σαφείς προϋποθέσεις για αυτό.
Το επιχείρημα για το διορισμό συγκεκριμένου εισαγγελέα είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας άρσης απορρήτου καθώς πλέον θα γίνεται εσωτερικά στην Κατεχάκη και όχι στην Ευελπίδων. Την άρση του απορρήτου δηλαδή δεν θα την αποφασίζει ο εισαγγελέας υπηρεσίας όπως συμβαίνει σήμερα αλλά ο ειδικός εισαγγελέας που θα εποπτεύει την ΕΥΠ.
Τα άρθρα 3 και 5 του νόμου 2225/94 που καταργούνται προβλέπουν συγκεκριμένη διαδικασία για την άρση του απορρήτου από τον εισαγγελέα εφετών καθώς και ότι τα πρόσωπα στα οποία αφορά πρέπει να είναι συγκεκριμένα και η αίτηση να αιτιολογείται.
Δεδομένου ότι η άρση του απορρήτου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία αποφασίζεται μέσα σε ένα 24ωρο, δεν βλέπω το λόγο για περαιτέρω επιτάχυνση της διαδικασίας μέσω της παράκαμψης διαδικασιών που παρέχουν κάποιες ελάχιστες εγγυήσεις για τα δεδομένα των πολιτών.
Επίσης το νομοσχέδιο προβλέπει τη μη εφαρμογή της παραγράφου 4 του άρθρου 6 του νόμου 2713/99,το οποίο, επιτρέπει σε επείγουσες περιπτώσεις την καταγραφή πράξεων με οπτικοακουστικά μέσα, χωρίς απόφαση του Συμβουλίου εφετών αλλά μόνο με εξουσιοδότηση εισαγγελικού λειτουργού. Ποια η ανάγκη λοιπόν παράκαμψης και αυτού του άρθρου;
Ο κ. Υπουργός απαντώντας στις ανησυχίες αυτές, δήλωσε ότι σήμερα υπάρχει ένα κενό μέχρι ο Εισαγγελέας Εφετών να πει, όπου μπορεί, για άρση του απορρήτου για λόγους δημόσιου συμφέροντος και αυτό προσπαθεί να αποκλείσει. Δηλαδή ότι στο μεσοδιάστημα μπορεί να παρθεί απόφαση από τον εισαγγελικό λειτουργό μέσα από την ΕΥΠ και μετά να έρθει και η έγκριση του Εισαγγελέα Εφετών.
Θεωρεί δηλαδή δεδομένο ότι ο εισαγγελέας Εφετών θα συμφωνήσει με τον Εισαγγελέα της ΕΥΠ. Αν δεν συμφωνήσει τι θα γίνει; Θα επανέλθει το απόρρητο σε δεδομένα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί; Πόσο ανεξάρτητες θεωρεί τις δικαστικές αρχές ο κ. Υπουργός όταν παρουσιάζει ως δεδομένο ότι δύο αρχές που θα εξετάσουν το ίδιο θέμα, θα συμφωνήσουν;
Είμαστε αντίθετοι στην μετατροπή των δικαστικών "εγγυήσεων" σε μηχανισμό διευκόλυνσης της αυθαιρεσίας της αστυνομίας και της ΕΥΠ.
Σύμφωνα με το άρθρο 6 οι δημόσιες υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι ΟΤΑ και οι επιχειρήσεις τους, οι δημόσιες επιχειρήσεις, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας υποχρεούνται να παρέχουν σε ειδικά εξουσιοδοτημένους υπαλλήλους της ΕΥΠ, κάθε πληροφορία, στοιχείο ή συνδρομή για την εκπλήρωση της αποστολής της.
Δεδομένων των πολλαπλών αποστολών, μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τον όγκο των στοιχείων και πληροφοριών που θα νομιμοποιείται να συλλέγει, το σύνολο των οποίων και τον τρόπο διαχείρισής του θα καλείται να ελέγξει ένας μόνο εισαγγελέας.
Επιπλέον προβλέπεται ότι όλες οι πληροφορίες θα δίνονται σε ειδικά εξουσιοδοτημένους υπαλλήλους της ΕΥΠ. Δεν μας λέει το νομοσχέδιο όμως ποιοι θα είναι οι υπάλληλοι αυτοί, ούτε υπό ποιες προϋποθέσεις θα εξουσιοδοτούνται.
Αντίθετα, η αντίστροφη πληροφόρηση εναπόκειται στην κρίση του Διοικητή... Με απλά λόγια το εν λόγω άρθρο μετατρέπει το κράτος σε χαφιέ της ΕΥΠ.
Υποτίθεται ότι το νομοσχέδιο αυτό σέβεται και προασπίζεται τα δικαιώματα του ανθρώπου και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, όπως άλλωστε και η ίδια η ΕΥΠ. Δεν μας λένε όμως οι κύριοι Υπουργοί για τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Εδώ, κανείς δεν ξέρει ποια δεδομένα συλλέγονται.
Επιπλέον δεν φαίνεται πουθενά στο νομοσχέδιο η υποχρέωση των διαφόρων υπηρεσιών να εφαρμόζουν τις διατάξεις περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Θυμίζω δε, ότι με πρόσφατο νόμο, τα δεδομένα που θεωρούνται ευαίσθητα έχουν συρρικνωθεί, ενώ επιπλέον η ΕΥΠ εξαιρείται από τις διαδικασίες λειτουργίας του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη.
Γίνεται συνέχεια λόγος για διαφάνεια...Πώς θα καταστεί διαφανής η ΕΥΠ, η φιλοσοφία της οποίας είναι η μυστικοπάθεια; Όταν η πρόσβαση στο ιστορικό αρχείο επιτρέπεται μόνο μετά την πάροδο 30 ετών και αυτή υπόκειται σε περιορισμούς και προϋποθέσεις που θέτει η ίδια η Υπηρεσία; Γιατί απαγορεύεται η δημοσίευση του εσωτερικού κανονισμού της ΕΥΠ σε ΦΕΚ;
Όσο δε για τη δυνατότητα των πολιτών να παραπονεθούν....δεν φαίνεται πουθενά στο νομοσχέδιο. Η Μεγάλη Βρετανία η οποία διαθέτει μία από τις πλέον άρτιες Μυστικές Υπηρεσίες, προβλέπει τον εξωτερικό έλεγχο των δραστηριοτήτων της τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού αλλά και εφαρμογής από δύο υψηλόβαθμους δικαστές, την δημοσίευση ετήσιων εκθέσεων και την ύπαρξη ειδικού δικαστηρίου στο οποίο μπορούν οι πολίτες να απευθυνθούν για τυχόν παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
Αλλά βέβαια στην Ελλάδα αντίστοιχος εξωτερικός έλεγχος δεν χρειάζεται γιατί εμπιστευόμαστε τυφλά τους υπαλλήλους της ΕΥΠ και τον μοναδικό εσωτερικό εισαγγελέα.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης ότι η ΕΥΠ θα συνεργάζεται τόσο με διεθνείς οργανισμούς όσο και με άλλα κράτη. Υπό ποιες εγγυήσεις;
Ποιά δεδομένα και σε ποιους θα τα μεταφέρουν; Δεν γίνεται πουθενά λόγος για αυτά τα θέματα στο προτεινόμενο νομοσχέδιο.
Τα ερωτήματα παραμένουν πολλά και κυρίως αναπάντητα....Δυστυχώς η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι δεν θα απαντηθούν. Και δεν θα απαντηθούν ακριβώς γιατί η ΕΥΠ είναι μια Υπηρεσία συνώνυμη της αδιαφάνειας.
Όποια μορφή και αν έχει ο νόμος που θα καθορίζει τη λειτουργία της, από τη στιγμή που ο εσωτερικός κανονισμός δεν δημοσιεύεται σε ΦΕΚ, που η εποπτική αρχή θα αποτελεί μέρος της Υπηρεσίας και ο κοινοβουλευτικός έλεγχος δεν ξέρουμε πώς θα ασκείται ούτε ποιες πληροφορίες θα δίνονται στους βουλευτές, η αδιαφάνεια θα παραμείνει....Είναι δυστυχώς ατελέσφορο να συζητάμε για μια Υπηρεσία όπως θα τη θέλαμε. Βρίσκεται στον αντίποδα της φιλοσοφίας του νομοσχεδίου που έχουμε μπροστά μας.
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS