Οι ραγδαίες κοινωνικοπολιτικές διεργασίες μας θέτουν μπροστά στην ανάγκη να αποσαφηνίσουμε το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία της εναλλακτικής μας πρότασης απέναντι στο δικομματισμό.
Υποστηρίζεται από αρκετούς συντρόφους ότι πρέπει να συνδέσουμε τα άμεσα καθήκοντα της αντιπολίτευσης στο νεοφιλελευθερισμό με το σχέδιο για την ανατροπή του καπιταλισμού.
Η θέση αυτή στηρίζεται στην εκτίμηση ότι σήμερα δεν υπάρχουν δυνατότητες για την προώθηση ουσιαστικών δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων σε μια μόνο χώρα, αφού τα σημαντικά θέματα καθορίζονται διεθνώς και με τρόπο που δημιουργεί ανυπέρβλητες δεσμεύσεις. Κατά συνέπεια, πρέπει να αποφύγουμε την κυβερνητική στόχευση για την προώθηση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων και να θέσουμε το γενικότερο θέμα της κατάληψης της εξουσίας. Οι δε εναλλακτικές μας προτάσεις πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το σοσιαλισμό ως άμεσο πολιτικό πρόταγμα. Εφόσον μάλιστα ο σοσιαλισμός δεν είναι εφικτός σε μια μόνο χώρα, τότε συμπεραίνουμε ότι - κατά την άποψη αυτή - οι εγχώριες δυνάμεις θα πρέπει να αντιπολιτεύονται κοινωνικοπολιτικά και ταυτόχρονα να τελούν υπό αναμονή, ωσότου αλλάξουν οι συσχετισμοί σε ηπειρωτικό επίπεδο και γίνει δυνατός ένας συγχρονισμός τους με μια πανευρωπαϊκή ώθηση προς το σοσιαλισμό.
Ένα τέτοιο σενάριο της πολιτικής πάλης είναι μη ευνοϊκό για την υπόθεση μας διότι:
- Διασφαλίζει τη διατήρηση της ταυτότητας, αλλά δεν ανοίγει πανιά στην παρέμβαση της αριστεράς.
- Αποφεύγει τον πρώιμο κυβερνητισμό και τους κινδύνους ενσωμάτωσης, αλλά χάνει την ευκαιρία της παρέμβασης στον πυκνό πολιτικό χρόνο για την προώθηση αλλαγών.
- Αποστρέφεται τους υπαρκτούς κινδύνους των «σταδίων μεταρρυθμισμού», αλλά εγκλωβίζεται στη «σταδιακή συγκέντρωση δυνάμεων για το σοσιαλισμό», μεθοδολογία που έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική, τόσο για την παραγωγή άμεσου πολιτικού αποτελέσματος, όσο και για τη δημιουργία των αλληλένδετων υλικών-πνευματικών προϋποθέσεων υπέρβασης του καπιταλισμού.
Αντʼ αυτού, θεωρώ ορθότερη τη μεθοδολογία της ενεργού παρέμβασης, συμπεριλαμβανομένης και της πρότασης διακυβέρνησης, για την προώθηση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στο μακρύ, μη ευθύγραμμο και με «αυξομειώσεις» δρόμο προς το σοσιαλισμό.
Επιλέγοντας αυτή τη στάση δεν παραιτούμαστε από το σοσιαλιστικό όραμα της Αριστεράς, αλλά την αντιλαμβανόμαστε ταυτόχρονα και ως δύναμη ικανή να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προοδευτική εξέλιξη της κοινωνίας.
Αυτή η τακτική της αντιπαράθεσης με το σύστημα, στο πεδίο των διακυβευόμενων δημοκρατικών ζητημάτων, αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική ως μεθοδολογία πολιτικών χειρισμών. Όμως, γίνεται πλέον αδήριτη ανάγκη η προγραμματική εμβάθυνσή της και η μετουσίωσή της σε μαζική καλλιέργεια – δημιουργία μιας ενδογενούς δυναμικής για μεταρρυθμίσεις σε διαφορετική κατεύθυνση.
Γι΄ αυτό είναι απαραίτητο να διαμορφώσουμε μέσω ενός συνεδρίου , του οποίου θα προηγηθούν ευρείες συμμετοχικές διαδικασίες, ένα άμεσο «κυβερνητικό» πρόγραμμα δημοκρατικής ανασυγκρότησης της χώρας, που θα δίνει απαντήσεις στα προβλήματα της περιόδου που διανύουμε και ταυτόχρονα, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, θα συμβάλει στο άνοιγμα προοπτικών στην κατεύθυνση του στρατηγικού μας στόχου.
Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να ορίζει σαφείς προγραμματικές κατευθύνσεις του περιεχομένου της αλλαγής και να περιλαμβάνει μέτρα βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της κοινωνικής οργάνωσης, πολιτικές τομές που αντιπαρατίθενται στον κατεστημένο τρόπο ανάπτυξης, ρήξεις που δοκιμάζουν τα όρια ανοχής του συστήματος και διεκδικήσεις που δείχνουν το δρόμο της υπέρβασης.
Ορισμένα τμήματα του θα υλοποιούνται σε εθνικό επίπεδο, ενώ άλλα θα προωθούνται σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο, αναλόγως των εκάστοτε συσχετισμών.
Πολιτικές που μπορούν να προωθηθούν στη βάση θετικών εθνικών συσχετισμών είναι κυρίως οι παρακάτω :
- Η ανάληψη ρηξικέλευθων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των εθνικισμών στα Βαλκάνια και την εμπέδωση του μετώπου λογικής.
- Η αναβάθμιση, ο εκσυγχρονισμός, η δημοκρατική αναδιοργάνωση και η νέου τύπου διαχείριση του δημόσιου τομέα, που θα εξαλείψει τη διαφθορά και τον ιδιωτικό σφετερισμό του σε όλα τα επίπεδα.
- Η πάταξη καταστάσεων ασυδοσίας, όπως η κερδοσκοπική ακρίβεια και η τραπεζική απομύζηση.
- Η υποστήριξη της αναδιανομής του κοινωνικού πλούτου και η μείωση των ανισοτήτων.
- Η αναβάθμιση της κοινωνικής ασφάλισης και η διασφάλιση της βιωσιμότητας του συστήματος
- Η ενίσχυση του κοινωνικού τομέα της οικονομίας και η προώθηση νέων συλλογικών μορφών στην παραγωγή (κοινοπραξίες και δίκτυα ΜΜΕ, συνεταιρισμοί) και την κατανάλωση ( οργανώσεις καταναλωτών).
- Η ενσωμάτωση διεθνών καλών πρακτικών που συνδυάζουν την προσαρμογή στην τεχνολογική μεταβολή με την προστασία των κοινωνικών κεκτημένων, η επιλογή και ενίσχυση τομέων της οικονομίας στους οποίους η χώρα μπορεί να παράγει προστιθεμένη αξία και να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης.
- Η προστασία των δημόσιων χώρων και του οικολογικού πλούτου και η ενσωμάτωση όλων των περιβαλλοντικών κεκτημένων της Ε.Ε..
- Η στροφή προς τη γνώση ως προϋπόθεση της νέου τύπου ανάπτυξης και η δημόσια παρέμβαση για την παραγωγή και τη διάχυσή της με όρους δημοκρατικής διαχείρισης και υποβοήθησης της κοινωνικής ενσωμάτωσης.
- Η προώθηση θεσμικών τομών για την ισότητα των φύλων, το διαχωρισμό Εκκλησίας – κράτους και την καθιέρωση μορφών άμεσης δημοκρατίας.
- Η ανάπτυξη της απασχόλησης με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και λήψη ειδικών μέτρων για τους νέους και τις γυναίκες, η δημιουργία ενός σύγχρονου εθνικού συστήματος κοινωνικής προστασίας και η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού.
Πολιτικές που μπορούν να προωθηθούν στη βάση θετικών συσχετισμών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο είναι κυρίως οι παρακάτω :
- Η επίλυση των διαφορών με ειρηνικά μέσα και η αντιμετώπιση των αμερικανικών παρεμβάσεων.
- Η αλλαγή των ρυθμίσεων του διεθνούς εμπορίου και των διεθνών συναλλαγών.
- Η μεταφορά της αρμοδιότητας καθορισμού της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής στα πολιτικά όργανα.
- Η αλλαγή της κατεύθυνσης των μεταρρυθμίσεων από την εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση προς την ανανέωση – εμβάθυνση των κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών κατακτήσεων.
- Η αντιμετώπιση μιας νέας ατζέντας θεμάτων όπως η κλιματική αλλαγή, η διαχείριση των τεχνολογικών κινδύνων και οι ανεξέλεγκτοι διατροφικοί κίνδυνοι.
Μια τέτοια πολιτική μεθοδολογία υπερβαίνει τη στάση αναμονής, την τελεολογική προσήλωση και την θεώρηση του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού σαν διαδικασία εφόδου. Αποτελεί μια ταυτόχρονη διαδικασία εφαρμοσμένης πολιτικής, ζύμωσης ιδεών, αλλαγής συνειδήσεων μέσω της καθημερινής πράξης, δημιουργίας νέων συσχετισμών και προετοιμασίας δυνάμεων .
Προφανώς υπάρχουν κίνδυνοι να θεωρηθούμε (ή και να γίνουμε) συμμέτοχοι και συνένοχοι, να χρεωθούμε διαχειριστικές λογικές και να επιβαρυνθούμε με τις συνέπειες της «παραμονής» στον καπιταλισμό.
Η αντιμετώπιση των κινδύνων αυτών, πρέπει να μας απασχολήσει εκ προοιμίου και όχι εν πλω. Προκαταρτικά μπορεί να ειπωθεί ότι αυτοί μπορούν να αντιμετωπιστούν αν το πρόγραμμα και η πολιτική μας δράση :
- είναι ειλικρινής έναντι του λαού, βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με τους αγώνες του και ενισχύει την ενεργό συμμετοχή του.
- έχει συνεκτικό ιστό και διακριτό μεταρρυθμιστικό στίγμα, επιφέροντας έμπρακτα μια βαθμιδωτή προοδευτική εξέλιξη και βελτιώνοντας τη ζωή των πολιτών.
- ωθεί προς ένα νέο «διαφωτισμό» με την ανάπτυξη νέων κοινωνικών και πολιτισμικών προτύπων.
- συναντιέται με όλες τις προσπάθειες ανάταξης της δυναμικής της Ευρώπης και των κινημάτων της.
Αξίζει να μπούμε στην περιπέτεια ενός τέτοιου προγράμματος, διότι αυτό :
- Βελτιώνει τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών, ιδιαίτερα αυτών που ανήκουν στα ασθενέστερα στρώματα και δίνει μια νέα προοπτική στη χώρα, δημιουργώντας ζωτικό χώρο ιδιαίτερα για τη νεολαία.
- Συνιστά ρήξη με τις κυρίαρχες πολιτικές και πείθει για την εφικτότητα λύσεων που βρίσκονται εκτός συστημικού μονόδρομου.
- Προωθεί ριζοσπαστικές αλλαγές ενισχύοντας νέες μορφές οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης, που κυοφορούνται εντός του συστήματος, αλλά εμπεριέχουν στοιχεία μιας νέας κοινωνίας.
- Δημιουργεί ευρύτερες συσπειρώσεις, «εκπαιδεύει» τους πολίτες και το κίνημα, αλλάζει νοοτροπίες και συνειδήσεις και δημιουργεί ένα νέο αξιακό φορτίο.
- Ανεβάζει το επίπεδο της πολιτικής διαπάλης και προετοιμάζει το έδαφος για βαθύτερες αλλαγές.
- Συνδέει τις άμεσες ανάγκες με τη δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών για την ευόδωση των στόχων μας, δοκιμάζει την ικανότητά μας και μας βοηθά στην περαιτέρω διαμόρφωση της ταυτότητάς μας, χωρίς τις βεβαιότητες της παλιάς ιδεολογικής αναφοράς.
Εν κατακλείδι: προωθώντας βαθιές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και αγγίζοντας τα όρια του συστήματος, πείθουμε καλύτερα για την αναγκαιότητα του κοινωνικού μετασχηματισμού και «ξεκλειδώνουμε» το δημοκρατικό δρόμο προς το σοσιαλισμό.
Παπαθανασίου Σάκης
Μέλος της ΚΠΕ του ΣΥΝ
ΑΡΧΗ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
RSS